Vaderlandsche historie. Deel 10

XV.
Verklaaring van de inzigten der Staaten van Holland, op 't stuk van den Godsdienst.

De verklaaring van de inzigten der Staaten op 't stuk van den Godsdienst, van welke in de Resolutie gewaagd werdt, was, den vyfden van Oogstmaand, getekend, en kwam, vervolgens, in 't licht. Zy betuigden, by dezelve, den Hervormden Godsdienst te willen blyven handhaaven. Zy weezen aan, om welke redenen, hun het regt toekwame, om kerkelyke wetten te maaken, en wat hen bewoogen hadt, tot het beveelen der verdraagzaamheid, in de verschillende punten. Ook gaven zy te verstaan, in de Nationaale Sinode niet te konnen bewilligen, om dat men toeleg maakte, om aldaar punten te beslissen, die in de Christelyke Kerke onbeslist gelaaten waren^(w). Doch. in deeze verklaaring, en in de voorgemelde Resolutie, hadden Amsterdam, Enkhuizen, Edam en Purmexende niet bewilligd. Op den

(w) Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 31.

[p. 165]

naam deezer vier Steden, kwam, in 't begin van Herfstmaand, een ernstig Protest in't licht⁺ tegen de Resolutie der Staaten, waarby zy zig rondelyk verklaarden voor 't houden eener Nationaale Sinode, tot beslissing der gereezen geschillen. Dordrecht voegde zig, eerlang, by de vier Steden, nevens dezelven, op eene Nationaale Sinode dringende^(x). De overige Leden deeden nieuwe poogingen, om de Stad Amsterdam, daar de besluiten, welken Burgemeesters en Vroedschappen geduuriglyk namen, slegts door eene of twee stemmen, overgehaald werden^(y), van meening te doen veranderen. Men bediende zig, hiertoe, van den arbeid van den Pensionaris de Groot, die voorsloeg ‘dat men de geschillen in eene Provinciaale Sinode moest tragten by te leggen, of, gelukte dit niet, eene algemeene Sinode beroepen, omze af te doen^(z).’ Doch men begreep ligtelyk, dat hiermede de zaak op de lange baan geschooven werdt; alzo alle uitheemsche Mogendheden zig niet even spoedig zouden laaten beweegen, om in zulk eene Sinode te bewilligen. Ook hadden de Contraremonstranten zo veel reden, om op eene Nationaale Sinode te dringen, naardien zy zig, daarin, van de meerderheid verzekerd hielden, als de anderen om dealgemeene Sinode beter te keuren, alwaar de Nederlandsche Kerken, maar ééne stem moetende hebben, het be-

+ Vyf Steden kanten zig tegen de Verklaaring en Resolutie.

(x) Resol. Holl. 29 Aug. 12 Sept. 1617. bl. 185, 191. Baudart. Memor. IX. Boek, bl. 68.

(y) Zie C.P. Hoofts Redev. by Brandt II. Deel, bl. 563.

(z) Grotius Verantw. Cap. VI. bl. 63-61. Brandt. II. Deel, bl. 568. enz.

[p. 166]

sluit der Sinode, niet zo ligt, ten nadeele der Remonstranten, zouden konnen doen uitvallen^(a). Deeze en diergelyke voorslagen waren, derhalvre, vergeefs. Amsterdam bleef by zyn gevoelen.

(a) Brandt II. Deel, bl. 571.