Vaderlandsche historie. Deel 10

XXIV.
Nieuwe twist tusschen den Hertoge en de Stad van Brunswyk.

De twist tusschen den Hertog en de Stad van Brunswyk, waarvan wy, op 't jaar 1606, gewaagd hebben^(u), was, omtrent deezen tyd, wederom heviger ontsteken, dan te vooren. De Hertog vorderde de sleutels van de Stad, welken men hem niet begeerde in handen te laaten. De Stad werdt ook nu, gelyk te vooren, gestyfd door de Hanze-Steden, die ongaarne zagen, dat de Hertog zo groot een gezag hadt, als hy begeerde, over een der Leden van hun Verbond. Met twee van deeze Hanze-Steden, waren de Vereenigde Staaten, onlangs, in verbond getreden; met Lubek, in 't jaar 1613^(v); en met Maagdenburg, in 't voorleeden' jaar; hoewel deeze laatste Stad zig, hierdoor, het ongenoegen des Keizers en des Keurvorsts van Saxen op den hals gehaald hadt. De Stad Brunswyk dagt, hierom, dat het tyd was, zig ook te verbinden met de Vereenigde Staaten, en hadt, ten dien einde, te gelyk met die van Maagdenburg, haare gemagtigden herwaards gezonden. De Staaten hadden den Hertoge, te vooren, bygestaan, tegen de Stad; doch ziende hem geene eene lyn met hen trekken, in de zaaken van Gulik en Kleeve, warenze nu genegener, om zig met de Stad te verbinden^(w). Te Hanover werdt, in den voorzomer deezes jaars, eene Byeenkomst gehouden tusschen de Ge-

(u) IX. Deel, bl. 201.

(v) Zie hier voor, bl. 65.

(w) Baudart. Memor. VI. Boek, bl. 9.

[p. 93]

magtigden des Hertogs en die der Hanze-Steden, om de geschillen by te leggen. Doch men scheidde vrugteloos. In Oogstmaand,⁺ sloeg de Hertog, andermaal, 't beleg voor de Stad, haar beschietende met gloeiende kogels, waardoor de voornaamste gebouwen deerlyk beschadigd werden. De algemeene Staaten, aangemaand door den Koning van Groot-Britanje, hadden, ondertusschen, eenigen Gemagtigden, uit de Geldersche en Overysselsche Hanze-Steden naar Lubek geschikt, last gegeven, om een Verdrag met deeze Steden te sluiten, ten behoeve van Branswyk. Zy zonden, daarenboven, Graaf⁺ Fredrik Henrik, met een Leger, om de Stad te ontzetten^(x). De Graaf vertrok uit den Haage, op den tweeden van Slagtmaand, trekkende, voorts, door Munsterland, over Breemen en Hamburg, naar Brunswyk, en, onder wege, in den naam van den Keurvorst van Brandenburg, bezit neemende van Herwerden en eenige andere Steden, in het Graaffchap Ravensberg. De tyding van zyne aankomst alleen was genoeg, om den Hertog te doen besluiten, tot het opbreeken van 't Beleg. Men trof, daarna, een Bestand. De Hertog zogt Graaf Henrik te beweegen, om te rug te trekken met zyn Leger. Doch de Hanze-Steden vermaanden hem te blyven. De Hertog was, derhalve, genoodzaakt te komen, tot een redelyk Verdrag met de Stad: welk, op den laatsten van

+ De Stad wordt belegerd.

+ De algemeene Staaten zenden Krygsvolk tot ontzet derwaards.

(x) Baudart. Memor. IV. Boek, bl. 72.

[p. 94]

Wintermaand getekend werdt^(y). Ten zelfden, tyde. slooten de Gemagtigden der⁺ Vereenigde Gewesten ook een Verbond van vriendschap en onderlinge bescherming, voor den tyd van twaalf jaaren, met de Hanze-Steden, Rostok, Straalzond, Wismar, Grypswalde, Maagdenburg, Brunswyk, Lunenburg en Anklam^(z). Zy trokken, terstond hierop, naar Hamburg en Breemen, met welke beide Steden, in Louwmaand des volgenden jaars, een diergelyk Verbond geslooten werdt. Ook kwam men, eerlang, overeen, wegens het aandeel, welk de Vereenigde Staaten en ieder der Hanze-Steden, in de lasten des Verbonds, zouden hebben te draagen^(a).

⁺Tusschen de Munsterschen en de Heeren van Bronkhorst, was lang geschil geweest, over het regt tot de Heerlykheden van Borkelo en Ligtenvoorde. Het Hof van Gelderland, met eenige Raaden, uit de Hoven van Holland, Friesland en Utrecht, gesterkt^(b), onlangs, uitspraak over dit geschil gedaan hebbende, in voordeel van Joost, Graave van Bronkhorst, beslooten de algemeene Staaten, zig meester te maaken van deeze twee Steden, die Munstersche bezetting inhadden. Herman Kreyink, een deel der bezettinge uit Zutfen en de naaste Plaatsen geligt hebbende, bemagtigde Ligtenvoorde, op den tien-

(y) Zie het by Du Mont Corps Dipl. Tom. V. P. II. p. 277.

+ Verbond met de Hanze-Steden.

(z) Aitzema I. Deel, bl. 186. Du Mont Corps Diplom. Tom. V.P. II. 274. Groot Plakaatb. IV. Deel, bl. 280.

(a) Baudart. Memor. VIII. Boek, bl. 44.

+ De Staaten leggen bezetting in Ligtenvoorde en Borkelo.

(b) Van den Sande V. Boek, bl. 70.

[p. 95]

den van Louwmaand. De Kolonel Diderik van Dorth trok, met dertien vendelen knegten en negen kornetten paarden, in Sprokkelmaand, naar Borkelo. Men liet hem, terstond, in de Stad, en hielp hem, vervolgens, het Kasteel belegeren: welk, op den vyfentwintigsten, by verdrag, opgegeven, en sedert, zo wel als Ligtenvoorde, met Staatsche bezetting, voorzien werdt^(c).

Met de Lente deezes jaars, bragten de⁺ Spaanschen, in 't Land van Kleeve, een Leger te velde van zes- of zevenduizend man, onder Graave Henrik van den Berge: 't welk Prins Maurits bewoog, de bezettingen van Emmerik en Rees te vermeerderen, alzo hy voor eene belegering deezer Steden bedugt was. Doch 't bleek, eerlang, dat men voorhadt zig te verzekeren van de Westfaalsche Steden, Zoest en Lipstad, die, in Grasmaand, Spaansche bezetting moesten inneemen^(d). De Staaten deeden, kort hierna, Emmerik en Rees merkelyk versterken. De Vestingwerken⁺ van Grol werden, daarentegen, op bevel der Aartshertogen, ook veel verbeterd^(e).

Tegen de strooperyen en andere baldaadigheden⁺ der Staatsche knegten, in de Landen van Gulik en Kleeve, werdt, in 't najaar, en naderhand meermaalen, doorscherpe Plakaaten, voorzien^(f). Ook verbooden de algemeene Staaten, dugtende voor ver-

(c) Baudart. Memor. VIII. Boek. bl. 35.

+ Zoest en Lipstad worden, door de Aartshertogen, verzekerd.

(d) Resol. Holl. 1 Maart - 26 April 1616. bl. 7.

+ Grol versterkt.

(e) Resol. Holl. 1 Maart - 26 April 1616. bl. 11 Baud. Memor. VIII. Boek, bl. 42, 44.

+ Plakaaten tegen 't stroopen der Krygsknegten.

(f) Groot-Plakaatb. II. Deel, kol. 125, 130.

[p. 96]

loop hunner manschap, omtrent deezen tyd, hunnen onderzaaten zig in krygsdienst van uitheemsche Mogendheden te begeeven^(g).

(g) Groot-Plakaatb. II. Deel, kol. 294, 294. I. Deel, kol. 551.