Vaderlandsche historie. Deel 10

XVII.
Gezantschap naar Engeland, over zaaken, de Oostindische Maatschappy betreffende.

In Oostindie, was, reeds meer dan eens, merkelyk misnoegen gereezen, tusschen de Engelschen en Nederlanders, die elkanderen beschuldigden van 't instaan van slinksche wegen, om elkanderen den handel te bederven, of te beletten. De Engelschen vorderden vryen handel op zulke Plaatsen, alwaar de Indiaanen zig verbonden hadden, om hunne vrugten alleen aan de onzen te leveren; zonder dat zy iets wilden draagen in de onkosten, die men hadt moeten doen, en nog doen zou, om den handel, tegen de

[p. 70]

vyandlykheden der Spanjaarden en Portugeezen, te beschermen^(l). Het berooven der Hollandsche Walvischvangeren door de Engelschen, die oordeelden, alleen regt te hebben, tot het bevisschen der afgelegen' Noordsche gewesten, was hierby gekomen. Om beide deeze geschillen by te leggen, zonden de algemeene Staaten, in de Lente deezes jaars, Reinier Pauw, Oud Burgemeester van Amsterdam, Jakob Boreel, Oud Burgemeester van Middelburg, Dirk Meerman, Schepen en Raad van Delft, en Hugo de Groot, nu nog Advokaat Fiskaal der Staaten van Holland, naar Engeland af. De Koning, die, onlangs, Prins Maurits met de Ridderorde van den Kousseband vereerd hadt^(m), scheen genegen, tot het vereffenen der geschillen⁽ⁿ⁾. Ook werden de Oostindischen, eerlang, tot genoegen der Maatschappye, afgedaan: waarin de Groot zig zulks gekweeten hadt, dat hy, deswege, veel meende verdiend te hebben, by de Maatschappye en by 't Vaderland^(o). Doch de schade, den Walvischvangeren toegebragt, schynen de Engelschen niet te hebben willen vergoeden: waarom de algemeene Staaten, sedert, geraaden vonden, der Noordsche Maatschappye te beveelen, dat zy haare schepen, na deezen, van geschut en krygsbehoesten hadt te voorzien^(p): 't welk van zulk een gevolg

(l) Resol. Holl. 4-17 Maart 1615. bl. 5.

(m) Rapin Tom. VII. p. 76. Uytenbogaert, bl. 601.

(n) Vide Act. Publ. Angl. Tom. VII. P. II. p. 205.

(o) Grotius Verantw. Hoofdst. XIX. bl. 209, 214. C. Brandt Leven van H. de Groot, bl. 45.

(p) Groot-Plakaatb. I. Deel, kol. 673.

[p. 71]

was, dat haare Walvischvangers, in 't jaar 1617, wederom, door de Engelschen, aangetast zynde, dezelven te magtig werden, een Engelsch schip overmeesterden, en herwaards bragten. Doch 't werdt, door's Lands Staaten, terstond, vry gegeven^(q). In de Indien, werdt het Bestand kwalyk onderhouden. Men klaagde, van wederzyde. De algemeene Staaten gaven, daarna, den dienaaren der Oostindische Maatschappye bevel, hoe zy zig te gedraagen hadden, als zy werden aangetast, door de Spanjaards of Portugeezen; doch verbooden hun, uitdrukkelyk, de vyandlykheden eerst te beginnen^(r).

(q) Van den Sande V. Boek, bl. 72.

(r) Groot-Plakaatb. II. Deel, kol. 2272, 2273.