Vaderlandsche historie. Deel 7

[p. 159]

XI. De Prins doet eene reis door Holland.

De Prins ook, om alomme in de Steden orde te stellen, en de herten der Landzaaten, door zyne tegenwoordigheid, nader aan zig te verbinden, besloot, in den zomer deezes jaars, eene reis te doen, door de meeste Steden van 't Zuider- en Noorderkwartier van Holland. Zyne Gemaalin verzelde hem: en hy werdt, alomme, met uitbundige tekenen van gunst en eerbiedenis, ontvangen en ingehaald. Elk meende, in hem, 's Lands regten verlosser naast God te aanschouwen. In Westfriesland, gaf hem 't gemeen naauwlyks eenen anderen naam, dan dien van Vader Willcm: elkanderen, met een gelaat, daar de hertelykste blydschap op te leezen was, toeroepende, Vader Willem is gekomen! Vader Willem is gekomen! Hier ontving hy de tyding van 't bemagtigen van Namen: waarop hy, terstond, den algemeenen Staaten riedt, hunne magt, behendiglyk, samen te brengen, en nog drieduizend Ruiters te werven: met welken zy, dagt hy, Don Jan Namen, Luxemburg en 't gantsche Land zouden konnen doen ruimen. Doch zy hadden toen nog geen herts genoeg, om Don Jan dus geweldiglyk aan te vallen. De Prins, alle de Steden van 't Noorderkwartier bezogt hebbende, keerde wederom zuidwaards. Te Woerden gekomen, verzogt hem de Wethouderschap van Utrecht, dat hy, zynde zo naby, haare Stad met zyn bezoek vereeren wilde; doch zonder geleide van soldaaten, in plaats van welken, men hem een vendel burgeren aanboodt. Hy deedt⁺ het, schoon de Prinses en anderen 't hem ontraaden hadden, gemerkt de Stad zig nog niet

+ komt te Utrecht.

[p. 160]

wederom onder zyne gehoorzaamheid begeven hadt. Op den agttienden van Oogstmaand, reedt hy ter Stad in, van enkelen Hofstoet verzeld. Pas voor 't inryden der Tollesteegpoorte, vloog 'er een prop uit eene ligte bus, die, ter eere zyner Doorlugtigheid, afgeschooten was, in 's Prinsen koets, 't welk de Prinses dermaate ontstelde, dat zy haaren Gemaal om den hals vloog, roepende, wy zyn verraaden! Doch de Prins, ziende wat het ware, stelde haar spoedig te vrede. Zyne Doorlugtigheid bleef te Utrecht, tot op den eenentwintigsten, en vertrok, met genoegzaame verzekering, dat de Stad en 't Stigt zig wel haast wederom onder zyne gehoorzaamheid begeeven zouden^(o). Ook gelukte⁺ dit, in Wynmaand. De voldoening, die de Stad en het Landschap van den Prinse ontvingen, begreep, onder andere punten ‘dat de Roomsche Godsdienst onverkort blyven zou; dat de Prins, met zyn gezin, ten allen tyde, in de Stad zou mogen komen; doch zonder Krygsvolk, ten ware de burgery hiertoe bewilligd hadt: ook zonder eenige Leeraars, tot het pleegen van onroomsche oefeningen. Geestelyke begiftigingen moesten niet dan aan Roomschgezinden geschieden: de voornaamste Ampten, niet dan by goedvinden der Staaten, begeven worden. De Prins hadt de handhaaving der vryheden op zig te neemen, en 't Regtsgebied des Aartsbisschops onverkort te laaten. Tot het invoeren van be-

(o) Bor X. Boek, bl. 254 [830].

+ 't Stigt ontvangt voldoening van den Prinse.

[p. 161]

zetting, zouden de Staaten verlof moeten draagen: die op 't stuk der munte zulke orde zouden mogen stellen, als hun best geviel. De Prins zou den Amptenaaren de Ampten, die zy van 's Konings wege bekleedden, behouden laaten, en zig, in 't Stigt, geen meer gezags aanmaatigen, dan hy 'er, van ouds, gehad hadt. Stigting van sterkten zou niet, dan by wille des Konings, of der Staaten van Utrecht, of der Plaatse, die men sterken wilde, geschieden mogen. Het tegenwoordig Verdrag zou onderhouden worden, zo lang 't Land van Utrecht onder den Prinse of deszelfs nazaaten staan zou, of zo lang 'er, volgens de Gendsche Bevrediging, die men in volle kragt liet, geene andere orde geraamd werdt, by de algemeene Staaten.’ De Prins verzogt den Staaten van Holland en Zeeland dit Verdrag te bezegelen, gelyk geschiedde. Doch die van Bommel, beweerende dat veele punten van hetzelve met hunne Landregten streeden, maakten 'er zwaarigheid in, schoon zy zig genegen verklaarden, om, nevens hunne bondgenooten, den algemeenen vyand wederstand te bieden^(p).

(p) Bor XI. Boek, bl. 300 enz. [893 enz.].