Vaderlandsche historie. Deel 1

XXVIII. Hof te Nieuwmegen door Karel gestigt. Zyne Giften aan de Utrechtsche Kerke.

Hy hadt hier een pragtig Hof gebouwd, en was gewoon, een groot deel van den Winter of Lente, in het zelve, door te brengen. De Landstreek was vrugtbaar en vermaaklyk, en het Hof aan eenen lustigen Oord, langs den Waalstroom, gelegen^(o). Thans was hy 'er ook in Zomermaand deezes jaars; op den zevenden van welke, hy 'er eenen Giftbrief tekende, ten behoeve der S. Maartens Kerke te Utrecht. Aan deeze, welke nu door Albrik als Bisschop bestierd werdt, schonk hy het Dorp Lisiduna of Leusden, omtrent den Eemstroom gelegen, met de Landen, Bosschen, Wateren, Wooningen, Slaaven, til-

(o) Eginharti Vita Caroli Magni Cap. XVII. p. 85.

[p. 421]

baare en ontilbaare have; met één woord, met al wat 'er Graaf Wigger eertyds ter Leen by bezeten hadt. Hier werden bygevoegd^*vier Bosschen, ter wederzyde van de Eem gelegen, en de Kerk, boven Duurstede, Ubkirika genaamd, met honderd roeden lands rondsom de zelve, en een Eilandje ten Oosten deezer Kerke, tusschen den Ryn en de Lek, behalven den^†Oevertollangs den laatstgemelden stroom. In 't hoofd van den Giftbrief, noemt Karel zig Koning der Franken en Longobarden, en⁽⁶⁾ Patricius der Romeinen^(p). Eenigen tyd te vooren, hadt hy de Giften, door de twee Pipynen, Karel Martel en Karoloman, aan de Utrechtsche Kerke gedaan,

* Hengestschote, Fornbese, Mokoroth, en Widock.

† Ripaticum.

(6) De naam van Patricius heeft niet altoos eenerlei betekenis gehad. In overoude tyden, verstondt men'er, te Rome, de nakomelingschap der oude Raadsheeren door. Titus Livius Libr. X. Cap. 8. Naderhand, werdt deeze naam aan de voornaamste Staatsdienaars der Roomsche Keizeren gegeven. Cassiodor. Variar. Libr. VI. Form. II. p. 91. Doch in deezen tyd, werden, naar 't gevoelen van voornaame Geleerden, zulke Vorsten Patricii der Romeinen genoemd, die de bescherming en verdediging der Roomsche Kerke op zig genomen, en met toestemming van den Paus en het Volk van Rome, het opperst gebied over de Stad en den Kerkelyken Staat in handen hadden. Vide Ant. Pagi Critic. in Annal. Baronii. Tom. III. num. 8. p. 404. & P. Daniel Histoire de France Tom. I. p. 454, 455. In deezen zin, werdt Karel Martel Patricius verklaard (Fredegar. Chron. III. Contin. Cap. CX. vergeleeken met den Uitersten. Wil van Karel den Grooten by Du Mont Corps Diplomatique Tom. I. Art. VII. num. 17.) Ook zyn Zoon Pipyn, na dat hy Paus Steven den III. den Kerkelyken Staat verzekerd hadt. (Leo Ostiensis chron. Cassin. Libr. I. Cap. 8. in Collect. L.A. Mueatorii Tom. IV. p. 272, 273.) En ten zelfden tyde, Pipyns twee Zoonen, Karel en Karoloman. Annal. Metens. ad annum 754. Wyders stelden deeze Patricii eenige minderen onder zig aan, die ook den eernaam van Patricius voerden. Vide Du Cange Voce Patricius.

(p) Diploma Karoli apun Hedam p. 41.

[p. 422]

te Aken, by eenen openbaaren Giftbrief, bevestigd^(q).

⁺ Van Nieuwmegen vertrok de Koning naar Paderborn, alwaar hy eenen algemeenen Landdag hieldt, op welken de meeste Saxers, als Leden of Onderdaanen des Frankischen Ryks, verscheenen, en naar waarschynlykheid, de beloofde schatting, geheel of ten deele, zullen opgebragt hebben. Witikind, Hertog der Saxers, was hier egter niet tegenwoordig, maar met eenigen zyner Landsluiden naar Noorwegen geweeken^(r): ongetwyfeld om hulp tegen de Franken te zoeken, by den Koning Sigifrid^(s), wiens Dogter Gerberg hy, naar 't Verhaal van sommige Kronyken^(s), ter Vrouwe hadt. Te Paderborn werden een groot getal van Saxers gedoopt, die belooven moesten, dat zy hunne Vryheid en vaderlyk erfgoed verbeuren wilden; zo zy immer van den Kristelyken Godsdienst afvielen, of den Frankischen Ryke ongetrouw waren^(t).

(q) Diploma Karoli apud Hedam p. 39.

+ Veele Saxers laaten zig doopen.

(r) Annal. Loisel. ad annum 777.

(s) Poëta Saxo de Gestis Caroli M. Libr. I. ad annum 777.

(s) Apud J.G. Eccard. Stemmat. Witichindi. p. 14.

(t) Annal. Loisel. ad annum 777.