Logo DBNL
Vaderlandsche historie. Deel 1 (1749)

Vaderlandsche historie. Deel 1

(1749)–Jan Wagenaar–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XXIII. De Batavieren toonen hun ongenoegen over Joviaans verheffing.

Na hem werdt Joviaan, onaangezien hy+

zig Kristensch verklaarde, door het Leger in 't Oosten, tot Keizer verheeven(q); die, terstond op alles orde stellende, zynen Schoonvader, Lucilliaan, benevens Prokopius en Valentiniaan, naar het Leger in Pannonie afvaardigde, om aldaar kennis van zyne verheffing te geeven. Te Sirmië, eene stad in Neder - Pannonie aan de Sau, lagen thans Batavieren, mooglyk met Juliaan herwaards gekomen, in bezetting, die de tyding van Joviaans verheffing, 't zy om zyne belydenis van den Kristelyken Godsdienst, 't zy om eenige andere reden, zo ongaarne hoorden, dat zy Lucilliaan, zonder zyn verwantschap met den Keizer te ontzien, terstond, in euvelen moede, van 't Leven beroofden. Prokopius, die van Juliaans maagschap was, lieten zy, om deeze reden, ongemoeid vertrekken. Doch Valentiniaan, een gewissen dood te gemoet ziende, bergde zig tydig door de vlugt(r). Eerlang werdt hem, na Joviaans dood, die, in de zevende maand zyner regeeringe, voorviel(s), de Keizerlyke waardigheid opgedraagen(t).

+ Ondertusschen hadden de Overrynsche Germanen, by welken de naam der Romeinen, zo lang Juliaan leefde, gedugt geweest was, zo dra geene kennis van zynen dood gekreegen, of zy herinnerden zig, 't gene zy voorheen van hem geleeden hadden, en alle vrees

voor de Romeinsche overmagt verbannende, hernamen zy hunne ingeaarde kloekmoedigheid, verbonden zig onderling en ondernamen, volgens hunne gewoonte, over den Ryn te trekken, en de Gewesten, die onder 't gebied der Romeinen stonden, te overvallen(v). De gelegenheid tot hunnen opstand was, dat men hunne gezanten by de Romeinen onwaardiglyk ontvangen, en veel geringer geschenken dan naar gewoonte gegeven hadt, tot zo verre dat de zelven, hier door in toorn ontsteken, den Staatsdienaar Ursacius de ontvangen' geschenken wederom voor de voeten nedergeworpen, en voorts van deeze ontmoeting zulk een verslag gedaan hadden(w), dat men besloot, den Romeinen met vereenigde kragten alle mogelyke afbreuk te doen. Welke byzondere volken in dit Verbond begreepen waren, is bezwaarlyk te zeggen. Sommige Historieschryvers verzekeren, dat alle de Germanische volkeren zig tegen de Romeinen verbonden(x). Onze oudste en beste Kronykschryvers noemen, in 't byzonder, de Neder-Saxers of Friezen(y), benevens de Sikambren, Uzipeeten, Saliërs en Batavieren, allen welken, zeggen zy, met eenen algemeenen naam, Franken genoemd werden(z). 't Kon zyn, dat de Batavieren zig tot den togt tegen de Romeinen hebben laaten beweegen, na dat zy vernomen hadden, wat door hun-

ne landsluiden, te Sirmië, verrigt ware, wier zyde zy hebben konnen willen houden.

+ In den aanvang des jaars dan, wanneer de wegen, door de koude, waren hard geworden, en de Rynstroom, vermoedelyk, ook toegevrooren was, komen deeze samengespannen' volkeren, aan verscheiden' hoopen, over den Ryn, vallen in Gallie, en verwoesten, wyd en+zyd, de grenzen des Roomschen Ryks. Charietto, zeer waarschynlyk de zelfde, van wiens behendigheid om de Quaden, by nagt, te overvallen, wy te vooren(a) gesproken hebben, geboodt, ten deezen tyde, van wegen de Romeinen, onder den naam van Comes of Graaf(3), over het eerste en tweede Germanie, twee deelen van het Belgisch Gallie(4). Deez', geholpen van Severiaan, een' zwak en afgeleefd' man, die, insgelyks als Graaf, over een gedeelte van Gallie geboodt, valt op de eerste bende der Bondgenooten aan, en gaat vervolgens, in alleryl eene brug over den Ryn geslaagen hebbende, den Vyand, op deszelfs

eigen' bodem, van verre, met pylen en ander ligt werpgeweer, te keer; die zig, met diergelyk wapentuig, in 't eerst verdedigde. Doch toen men handgemeen geworden was, werdt 'er fel met korte opsteekers gevogten. De Romeinen geraakten wel haast buiten staat, om zig te verdedigen, ver van dat zy den vyand afbreuk zouden hebben konnen doen. Eene schielyke vrees dreef hen tot vlugten(b). De Batavieren, die onder de Romeinsche hulpelingen streeden, misschien uit ongeneigdheid om tegen hunne Landsluiden te dienen, waren de eersten in 't wyken(c). Severiaan, van een' werpschigt getroffen, stortte van zyn paard ter aarde: en Charietto zelf werdt, terwyl hy de vlugtenden, met geweld en roepen, tegen hieldt, op gelyke wyzy, doodlyk gegriefd. De Overrynschen bemagtigden het vendel der Herulen en Batavieren; 't welk zy, al huppelende, om hoog staken en bespotteden(d). Met één woord, het Romeinsch Leger werdt verjaagd en de Overrynschen behielden het slagveld.

Valentiniaan, sedert, zo 't schynt in 't Leger+ gekomen zynde, en verneemende, dat de Bende der Batavieren de eerste in 't vlugten geweest was, en daar door de nederlaag zyns Legers veroorzaakt hadt, deedt al het Krygsvolk gewapend voor hem verschynen en beval terstond, dat de Batavieren, de wapenen afgelegd hebbende, als weggeloopen' slaaven,

in 't openbaar, opgeveild en verkogt zouden worden. Hard klonk dit vonnis den Batavieren in de ooren. Tot één toe, smeetenze zig voor 's Keizers voeten ter aarde, smeekende ‘dat hy hun en 't Leger toch voor zulk eenen hoon bevryden wilde. Zy zouden zig, in 't toekomende, als mannen en als Romeinen gedraagen.’ De Keizer, door hunne duure betuigingen bewoogen, geboodt hun, de wapenen wederom op te neemen, en de gedaane belofte met de daad te vervullen(e).+Waartoe zig haast gelegenheid opdeedt. Jovinus, Overste der Ruiterye, overviel, niet verre van eene plaats, Scarponna genaamd, die, naar sommiger schryven(f), twaalf mylen van Mets gelegen was, eene bende ongewapende Germaanen, die allen gedood werden. Daar na, van eene hoogte beschouwd hebbende, hoe een andere hoop, na 't verwoesten der naaste vlekken, zig, langs den stroom, te rusten gelegd hadt, voert hy zyne bende, vol moeds en vreugde, over 't voorig schadeloos gevegt, langs eene vlakte, met Kreupelbosch omzet, in stilte, derwaards. Nader gekomen, vondt hy eenigen uit den hoop bezig, met zig in den stroom te baaden, anderen, met hun hair, volgens gebruik, goudgeel te verwen, sommigen met drinken. In deezen staat, wordenze overvallen, en onmagtig, om de verstrooide wapenen spoedig genoeg by een te brengen, voor 't grootste

gedeelte, binnen kort verslaagen. Eenigen, die schielyk over einde gesprongen waren, wisten zig, langs enge en kromme wegen, met de vlugt te bergen. Daar na trekt Jovinus op eenen derden hoop af, die, beter op zyne hoede, de Romeinen noodzaakte tot eenen openlyken slag te komen. In welken het Krygsgeluk, eenen tyd lang wapperende, den Romeinen eindelyk medeliep. Zes duizend Germaanen werden 'er gedood; vier duizend gekwetst. Van de Romeinen sneuvelden 'er maar twaalf honderd, terwyl 'er twee honderd gekwetst werden. De Overste eener Romeinsche hulpbende, den Koning des Germanischen Legers gevangen genomen hebbende, deedt hem terstond ophangen; welke daad hem egter van Jovinus zeer kwalyk werdt asgenomen(g).


Vorige Volgende