Vaderlandsche historie. Deel 1

IV. Voorregten der Batavieren onder Septimius Severus.

De Batavische Lyfwagt was, onder de

[p. 194]

Regeeringe van Lucius Septimius Severus, by den Keizer in merkelyke agting; 't zy om dat ze hem de moorders van zynen⁺voorzaat Pertinax hadden helpen ontwapenen^(x); 't zy om eenige andere reden. Immers men vindt aangetekend, dat de Batavieren, ten deezen tyde eene byzondere Keurbende uitmaakende, het voorregt hadden, om Wyngaardstokken, even als de Honderdmannen der Romeinen, in de hand te mogen draagen^(y); of om 'er de traage Krygsknegten mede voort te dryven, of om de zelven, als de Krygsknegten geftraft werden, ten teken van Regterlyk gezag, vast te houden.

⁺ Severus, schoon spaarzaam uit der aart, heeft egter, in verscheiden' steden, een aanmerkelyk getal van nieuwe gebouwen gestigt, of ouden hersteld^(z). Waarom men het geenszins vreemd vinden moet, dat hy, zig by de volkeren, die langs den Ryn woonden, ophoudende^(a), in het Eiland der Batavieren, een Wapenhuis voor de vyftiende Keurbende der Vrywilligen⁽¹⁾, 't welk door ouder-

+ 197.

(x) Herodian. Libr. VIII. Cap. VIII. p. 379. Edit. Scheidii.

(y) Dion. Cassii Libr. IV. p. 565. B.

+ Wapenhuis van Sept. Severus, in het Eiland der Batavieren.

(z) Dion. Excerpt. Libr. LXXVI. p. 869. B. Zosim. Libr. I. Cap. 9. AElii Spartian. Septim. Sever. Cap. IV. p. 595.

(a) Zosim. Libr. I. Cap. 13.

(1) Voluntarii of Vrywilligen waren, onder de Romeinen, Krygsknegten, die, noch uit hoofde van hunnen ouderdom, noch uit kragte van bedongen' soldye, tot den Krygsdienst konnende gedwongen worden, egter vrywillig dienden. Zulken waren, onder anderen, eenige Germanische hulpbenden. Zie Ammian. Marcell. Libr. XX. Cap. IV. p. 260. Edit. Vales. Gronov. Markus Aurelius hadt ook slaaven tot den Krygsdienst bekwaam gemaakt, welken by insgelyks den naam van Vrywilligen gaf, en die onderscheiden waren van zekere ten krygsdienst aangenomen' zwaardschermers, welken hy Obsequentes of Geboorzaamenden, noemde. Vide Julii Capitolini M. Antonin. Philosoph. Cap. XXI. p. 369. ibidemque Not. Casauboni. Welke van deeze twee soorten van Vrywilligen, hier te lande, in bezetting gelegen hebben, beken ik niet te weeten.

[p. 195]

dom vervallen was, onder 't beleid van den Oversten Cecilius Bato, heeft doen herstellen. Immers men heeft, in den jaare vyftienhonderd⁺en twee, te Roomburg by Leiden, eenen steen gevonden, in de grondslagen van een ruim vierkant gebouw, welks Opschrift al het gemelde aan Lucius Septimius Severus en deszelfs Zoon, Markus Aurelius Antoninus, toeschryft^(b). De steen, die vermoedelyk in den voorgevel van 't gebouw gestaan heeft, moet 'er, na het jaar honderd zes en negentig, geplaatst zyn; alzo de Raad, eerst in dat jaar, den bynaam van Antoninus, dien Severus Zoon, in het opschrift, draagt, aan hem gegeven hadt^(c). Meer andere steenen, hier te lande gevonden, bewyzen dat Severus zig hier opgehouden heeft. In het opschrift van eenen deezer steenen, schynt gewaagd te worden van eenen Altaar, door hem hersteld^(d). Een ander opschrift spreekt van de geloften, door de Batavische Burgers, Broeders en Vrienden des Roomschen Volks, gedaan, voor de behouden'

+ Oude Opschriften, hier te Lande gevonden.

(b) Corn. Aurelii Batav. Libr. I. p. 97, 98.

(c) Eutrop. Libr. VIII. Cap. 17.

(d) P. Scriverii Antiq. Batav. p. 180. 184.

[p. 196]

heen- en weêr-reize van hunne Heeren, Markus Aurelius Antoninus Pius Augustus en Publius Septimius Geta Coesar,⁺beide Zoonen van Severus. 't Is ten hoogsten waarschynlyk, dat hier gezien worde op den togt naar Britanje, door Severus, eenige jaaren laater, ondernomen: op welken hy, door zyne Zoonen schynt verzeld te zyn geweest: 't zy dat zy van het Eiland der Batavieren uit den Ryn, of uit den mond der Maaze, van ouds Helium genaamd^(e), of van elders⁽²⁾ overgestoken zyn.

+ 208.

(e) Plinius Libr. IV. Cap. 15.

(2) Strabo zegt (Libr. IV. p. 305. Edit. Amst. [p. 199. Edit. Paris.] ‘dat 'er vier gewoonlyke overvaarten naar Britanje waren, te weeten uit den mond der Rivieren den Ryn, de Seine, de Loire en de Garonne. Doch hy voegt 'er by, dat zy, die van de kust, omtrent den Ryn gelegen, overstaken, niet gewoon waren uit den Rynmond zelven, maar van de kust der Morinen [zie hier voor I Boek, bl. 41.] aftevaaren.’