Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch

Het xl. Capittel.
Van de Hern-schael, ende het Hayr.

DE Pan, of 't Backeneel is het Palleys bequaem,
Waer in de Herssenen, en het verstand leersaem
Wonen: waer mede 't hooft van boven is bedecket,
Het welck een vel of vlies, als oock dun vleesch betrecket:
En met sweet-gaetkens kleyn oock nae den eysch door-speckt,
Waer door de dicke damp der Herssenen uyt-treckt.
Wt welcke dampen dick het Hayr groeyt en op-wasset,
Welck Hayr heet hooft verwarmt, en tot cieraed wel passet.

Dees Hern-Schael heeft de Heer lang-werpigh niet geleyd

Als in het stomme Vee; maer rond-achtigh bereyd,
Gelijck des Werelds kloot: om ons door die Figure
Te leeren, dat wy zijn volmaeckter van nature.
Want de Mensch is begaeft met reden-rijck verstand,
Daer onvernuftigh gaen de dieren op het land.

By eenen Wereld kleen de Mensch word vergeleken,

End in uyt-nementheyd den mensch men siet uyt-steken
In gaven veelderley, seer verde boven al
De creaturen veel hier in dit aerdsche dal.

[p. 221]

 

Maer de Geestlijcke Mensch veel meerder is van waerden ⁺

 

Als ander menschen zijn, hoe groot die zijn op aerden.

 

De Mensch wort dan vermaent door zijn rond Backeneel

 

Te dancken Godt den Heer voor zijn nature eel,

 

En bidden met aendacht, dat zijn oude nature

 

In Christo worden mach een nieuwe creature.

 

Gelijck als in het hooft de plaetse is geplant,

 

En met de Pan bedeckt, waer in woont het verstant.

 

In't Geestelijcke Hooft, Christus, niet om verkloecken,

 

Het Geestelijck verstand en wijsheyd is te soecken, ⁺

 

Die in den Hemel hoogh zijn woon-plaets eeuwigh heeft,

 

Van waer hy zynen Geest den Nieuwen Mensche geeft,

 

Die zijn verstand verlicht, en schenckt een vast vertrouwen,

 

Een levendigh geloof, waer door hy kan aenschouwen

 

Oock door de wolcken heen, door't Hemels Firmament

 

Zijn Heyland: het geloof het decksel dick af-went.

 

't Natuurlijcke verstant door Adams val bedorven,

 

Christus, ons geest'lijck Hooft, geest'lijck licht heeft verworven.

 

Het herde Backeneel, bekleedt is met een swoort,

 

Daer op, uyt dampen dick, het Hayr komt wassen voort.

 

Waer by men vergelijckt, in den Mensch, de gedachten,

 

Die de geest'lijcke Mensch niet kleyn, maer groot sal achten.

 

Gelijck uyt het verstant verdorven, niet komt voort,

 

Als 't gene dat daer strijdt met God en met zijn woort:

 

Soo het geestlijcke Hooft, den nieuwen mensch geeft krachten

 

Om wel te zijn vervult, met heylige gedachten.

 

Gelijck het Hayr verwarmt, als oock het hooft verciert,

 

So wort oock het verstant als dan eerst wel bestiert

 

Wanneer het besich is met Heylige gedachten:

 

Na welcke heyligheyd de nieuwe Mensch moet trachten.

 

Gelijck als men het Hayr reynight, strijckt ofte kemt,

 

So de gedachten oock wel moeten zijn getemt.

+ Ierem. 5:1.

+ 1 Cor. 1:24.
Colloss. 2:3.

[p. 222]

 

Als het hayr is te lang so word het af-gesneden,

 

So de gedachten quaet oock moeten zijn vertreden.

 

Gelijck het hayr verwarmt, so word oock het verstant

 

Door de gedachten goed verwarmt en wel beplant

 

Met wijsheyd seer bequaem. De mensch moet dan besorgen

 

De heyligheyd van zijn gedachten oock verborgen.

 

Want oock gedachten quaed zijn sonde voor den Heer,

 

En dat die tol-vry zijn, dat is een valsche Leer.

 

Gedachten quaet die zijn als lanck hayr met haer vlercken,

 

Die dwaesheyd brengen voort, en schandelijcke wercken.

 

't Gedrolde hayr op't hooft, de locken aen de zy',

 

De kuyf voor op het hooft, of ander hoovaerdy

 

Is een misbruyck van't hayr, en oock geen kleene sonde:

 

Maer sonde is't veel meer, als de Mensch word bevonde

 

Vol van gedachten dwaes, ydel, onnut en quaet.

 

De geestelijcke mensch dat als een groot quaet haet,

 

En sal in ootmoet stil zijn hayr altijd gebruycken,

 

Gelijck als dat betaemt, sonder kuyf, sonder pruycken:

 

Maer boven al met vlijt, oprecht voor Gods aenschijn

 

Al zijn gedachten, doen, na Gods wil besigh zijn,

 

Met heyligh goed gepeyns van Gods woord, om te winnen

 

Geheylight wijs verstand, en geoeffende sinnen.