d'Uytgelesenste Wonderen, en bysonderste Seldsaemheden eeniger Landen en Volckeren in America, Asia, en Africa

XIV hooftstuck.

1. Coophandel te Batimausa. 2. Godsdienst, Zeeden en Gewoonten der Inwooners des Rycks Gambre. 3. Natuer des Lands. Wilde Elephanten. 4. Haare grootte. Werden ghegeeten. Verwonderlycken Visch. 5. Tusschen-reden des Vertaelders, tot beright der Leezers. 6. Beschryvingh van 't Hooft Sagres; desgelycks vande Gods-dienst en Gewoonten der Inwooners. 7.Verhael van de Stad Calicuit, en 't vreemd gebruyck des Coninghs. 8. Verder verhael van Calicuit. Schriklyken Tempel.

TE Batimausa gekomen sijnde, sondense, nevens de Moor, hun Tolk tot den Amptman, met een geschenc van een Syde Rok, geweven op de Moorsche manier. Sy lieten hem met eenen aenseggen, datse daer gekomen waeren, om, wegens den Koning van Portugael, vriendschap met hem te maken. versoeckende derhalven, daer Koophandel te mogen dryven. Verders, indien hy eenige lust tot hun Waeren had, dat hy deselve als sijn eygene moght gebruycken. Hier door gheraecktense hooglijk in de gunst vanden Amptman (of Vorst) verhandelende daer hun Koopmanschappen tegens Slaven en eenig Goud, doch niet van 'tbeste. Men had haer wijs gemaekt, dat hier veel Gouds te bekomen was; doch sy vonden 't 'er bynae so dier als in Portugael, wyl deese lieden 't selve een moy ding aghten te sijn. Echter maeckense 'tzig wel quyt voor sleghte snuysteryen, alse daer maer behaegen in vinden.

2. D'Inwoners van't Rijk Gambre dienen d'Afgoden op menigerley manier; geven aen de Toveryen groot geloof, en doen veele dingen door ingeven des Duyvels. Sy weten wel van God te spreken, maar eeren hem

[p. 60]

niet nae de kennis diese van hem hebben. Sy leven gelijk de swarte Moren in Senege, en geneeren zig met bynae deselve spijsen Deese ghebruycken Boomwolle Kleederen; maer de swarte Mooren gaen in tegendeel gemeenlijk naekt. De Vrouwen hebben eenerley Dragt. In haer Ionkheyd brandenze veelerley lidt-tekenen in't Ligchaem, welke geduerig daar in blyven, en als gebloemdt Fluweel schynen te sijn, door de verscheydenheit der verwen.

3. Dit Landschap is seer dorr; en hoe meer nae 't Zuyden, hoe brandiger. By de Wateren is de hitte aldergrootst, wegens de boomen, die langs deselve staan: Want daer de hitte zig niet verdeylen kan, brandtse 't meest. De Boomen, die hier wasschen, sijn in 't rondt over de seventhien voeten dick, doch selden booven de twintigh voeten hoog. Sy werden vroeg vande Wormen beschadigt, en verrotten haast. Hier sijn ook veel wilde Elephanten, die niet soo light tam werden als op andere plaetsen. Cadamustus heeft eens een der selver dood gezien, wiens tanden drie spannen dick waeren, twee spannen buyten't tandvlees uytstaecken, en noch een span lenghte binnen in't selve saeten. D'Inwooners [die den ouderdom aende grootte der tanden kennen] seyden hem, dat hy noch jong was, wyl sijn tanden (tegens die van andere te reekenen) niet groot waeren: Want somtijdts wierden 'er ghevonden, wiens tanden 12. spannen langh waeren; van welcke grootte Cadamustus eenen aen den Vorst Infant van Portugael vereerde.

4. Alhoewel den doden Elephant [van Cadamustus gezien] ten opzight van sommige andere niet groot was, so had hy echter meer vleesch, als vijf goede Ossen. Desen Elephant wierd hem vanden Amptman geschoncken, om soo veel vleesch daar van te nemen als hy begeerde; maer't overighe sou hy de Iaegers (die den selven gevangen hadden) geven; welcke na sodaenigen kost seer begeerig waren; en hem dikmaal nodigden, om met haer t'eeten: Derhalven liet Cadamustus een stuk daer van afhouwen, een deel daer van in sijn Schip zieden, en 'toverige braeden; soo dat hy gesoden en gebraden Elephants-vleesch at, doch de smaak geheel rauw en vies bevondt. In de Rivier Gambre vindmen [onder andere] een slagh van groote Visschen, de Zee-kalven niet ongelijck, maer haer hoofden sijn als die van een Paerd. Sy onthouden zig, even gelijk de Zee-kalven, nu op't Land, dan in't Water. Haer Lijf is soo dik als dat van een Koe, doch hebben de benen veel dunder, en de voeten geklooft. Inde mond hebbense op yeder syde een lange Tandt, meer als twee spannen lang, uyt den beck stekende, gelijk die der Wilde Verckens. Diergelijcke Visschen werden nergens gevonden, als alleen in deese Rivier.

5. Voortaen vermenght Cadamustus [nevens 't gheen hem selfs op sijn Reysen bejegend is] oock dat, 'twelk hem van eenen sijnen voor-gaenden Dienaer (die naderhand uytvoer met Pedro Sinzia, Overste van twee Koninghlijke Portugeesche Scheepen) en ook selfs vanden gedaghten Sinzia

[p. 61]

[dien vanden Koning bevoolen was, de gantsche sijde der swarte Mooren te besoecken] verhaeld is gheworden.

Wy sullen, gelyk tot noch toe, meenigten van slegte en verdrietelyke dingen voorby gaen; om alleen aen te tekenen de voornaemste Vreemdigheden vande Landen en Steden, by haar besogt; sonder altydt op't nauwste aente wysen, waar deselve leggen, alsoo sulks uyt de nieuwe Reysbeschryvingen genoegsaem bekend is; en meerendeel van onse oude ('tsy door onkunde, of door nalaetige sloffigheyd) verswegen werdt. t'Is, behalven dit, ons voornemen niet, een net ghepast aen-een-hangend verhael te maken ('tsou ook onmogelyk syn) doch ondertusschen sullen wy de beste gheschiktheyd houden, die ons doenlyk is, onder de groote wanschiklyckheyt van oude ongeletterde Schryvers, die dikmael sulcke gerabraakte manieren van spreken gebruycken; en soodanigh van den Os op den Esel springen, datmen genoegh te doen heeft, om te raeden watse segghen willen. Wy vervolgen dan gelyk voorheenen, en komen weer tot een nieuwe Schipvaerdt van Cadamustus.

6. Onse Reyzighers ontrent 80. Mylen voor-by Capo Verde [welck Hooft sy selfs dien naem gegeven hadden] gevaeren sijnde, houdende gheduerigh die syde, soo ontdeckte zig een ander Hooft, hoger als eenige van al d'andere, die oyt van haer gezien waren: Want het ging allenxen opwaerts, en wierdt ten laetsten booven gantsch spits, ghelijck een Diamant. Dit Hooft, 'twelk veel Bomen heeft, noemdenze Sagres, ter gedagtenis van een Slot, even sodanig geheeten, dat de Vorst Infant op een andere plaats had doen bouwen. D'Inwoners sijn seer Afgodisch, 'twelck lightlijk af te nemen was uyt de kleyne Afgodekens, diense dienden. Sy eeten niets, datse niet eerst aende selve opofferen Al dit Volk is seer swart, en sy branden veelderley tekenen aen hun Ligchaemen, insonderheyd aen't Voorhoofdt Sy hebben geen ander Kleding, als alleen de schors van een Boom, daerse hun schaemte mee bedecken; voorts gaense geheel naakt. Sy gebruycken geen Waepenen, wijlse geen Yser hebben. Honigh, Rijs en Moes is haar spijs, oock Bonen en Vitsen, die van Portugael ghelijck, doch veel schoonder. Desgelijks eetense Koeyen en Geyten-vleesch, doch niet te veel, wylse't weynig hebben. Haer ooren doorboorense met veel gaten, en hangen deselve vol goude Ringen; diese ook aende Neus dragen, en noyt afdoen, dan alsse eeten willen. De Wyven doen hier in even als de Mannen: Maer de Vorstinnen hebben dit Voorregt, datse oock haar Lippen mogen doorboren, 'twelk een teecken is van hoogen Adel en groote heerlijkheyd.

7. Aengaende de Stadt Calicuit (van welcke hier nae breeder gewagh gemaakt sal worden, uyt het Verhael van Ioseph den Indiaen) s'is groter als Lisbon in Portugael. Hier wonen Indiaensche Christenen, wiens verwe tusschen't wit en 't swart is. De Koning eet niet van yets dat leven gehadt heeft, om dat 'er staet: Die ghedoodt heeft, sal weer gedood werden. En: Die met het Swaardt slaet, sal door't

[p. 62]

Swaerd vergaan: Waer in hy dan sijn slegtigheyd, of veel meer dwaesheyt, doet blijcken. 'tGhemeene Volck eet Visch en vleesch, sonder hier op te passen. Evenwel dodense geen Dieren, die haer voordeel konnen toebrengen. Dese houdense voor gezeegende Beesten, en daar voorby gaande, raeckense die met de hand aen, ja kussense, gelijk veele onder 't Pausdom de Beelden doen. De Koningh zit met groote pragt aen Tafel. Hy drinckt uyt een Silver Drinkvat, doch soodanig, dat hy't selve met sijn lippen niet raackt; want hy laet het vogt van om hoogh in sijn mondt loopen, even als of hy't door een Trechter ontfing. Sijn spijs is Melk, Boter, Rijs en andere dingen. Hy werdt van d'Eedele op hun Schouders gedragen. De Mannen gaan gantsch naakt, behalven dat alleen hun schaamte bedeckt is; doch d'Eedele hebben somtijds Sijde Klederen aen. D'Adelijke Vrouwen bedecken haer Ligchaem van den Gordel opwaerts, met dun fijn Lijnwaadt; doch die van't gemeene slag verbergen alleen de schamelheyd. Deese Stad leyd van Lisbon 15200. Mijlen weegs, soo dat men 16. Maenden tijdts van doen heeft, om een Reys gintsch en herwaerts te volbrengen.

8. Wat haer Geloof belanght, sy belyden dat de Heere Christus uyt de H. Maegt is gebooren: Dat hy noyt sonde gedaen heeft: Dat hy vande Ioden aen een Kruys geslagen, daar aen gestorven, en te Ierusalem begraven is. Sy weten wel, dat'er te Roomen een Paus zit, maar anders hebbense geen kennis vande Roomsche Kerck. Men vindt hier meenighte van Elephants-tanden, Boomwol, Suyker, en voorts alles, wat tot onderhoudt des levens noodwendig is. De Geregtigheydt werd hier scharp onderhouden, meer als ergens elders. Dieven, Doodtslagers en Moordenaers werden gespitst, volgens de gewoonte der Turcken. Die eenighen Tol poogt te smockelen, en daer op betrapt word, verliest al sijn Waren. 'tLand hier ontrent is geheel met zandt bedekt, en daerom ook onbequaem, om Tarwe of andere Graenen voort te brengen: Doch dit alles komt hier van andere plaetsen overvloedigh genoeg. Daer waeyen niet meer als twee Winden in't Iaar; te weten, sSomers d'Ooste, en 's Winters de Weste wind. In deze Stad is een Tempel, daermen niet in derf gaen. Niemand komt'er op een Woensdagh, sonder schaede, binnen, voor dat de middagh voorby is: Want so yemand zig sulks onderstond, die sou stracks moeten sterven, door d'aenschouwing der Duyvelen, die met meenigte daer in gezien werden. Men seyd ook, dat op seeckeren dagh des Iaars sommige Lampen zig van selfs ontsteken; 'twelck voor een groot wonder gehouden werd.