|
| |
XI. hooftstuck.
1. Cadamusti vertreck nae Budomel in't Land. 2. Wonderbaerlyke Swemmers. 3. Gelegentheydt van Budomel in 't Land. 4. Onkuysheydt en Yversught der swarte Mooren. Lyfwaght van de Vorst. 5. Gewoonten van den selven, en hoemen hem groeten moet. 6. Bysonder groot ontsagh der Onderdanen tot hun Vorst. Tempel syner Afgoden, en manier van bidden. 7. Syn gevoelen van 't Christen en Mahometaens Geloof. 8. Vrugten des Lands. Ackerbouw. 9. Dranck van d'Inwooners.
OP de gedachte wijs dan trok Cadumustus na 'sVorsten hof te Budomel in 't Landt, tot welke Reys denselven Vorst hem genoegsaem van Paerden en andere behoeften voorzien had. Op 4. Mylen na by't Hof gekomen sijnde, beval hy hem aen sijns Broeders Soon, die Heer was vande Plaets daerse by hem quamen. Desen (Bisboror ghenoemt) voerde onsen Vreemdeling met seer groote Eere in syn huys, en onthaelde hem 28. dagen lang. Geduerende dien tijd ging Cadamustus dikmaal met Bisboror by den Vorst van Budomel, en nam onderwijl vlytigh acht op de veelerley gewoonten deses Lands. En om deselve noch dies te beter waer te neemen, trok hy te voet tot sijn achtergelaten Volck, 'twelck hem aen't Water Senege verwagtede. Hy had geerne in syn Scheepen gheweest, doch derfde zig de Zee niet betrouwen, wiens barningen te dier tyt soo vreeslijk waeren, dat het onmogelijk scheen, daer door te konnen geraken. Evenwel wou hy geerne yemant aen de syne gesonden hebben, om haer hier van te verwittigen. Straks boden zig veel Inwooners aen, om daer na toe te swemmen; doch vermits de Zee geweldig woedde, en de Schepen wel drie Mijlen van't Strand lagen, behalven noch, dat by den Oever veel Sandbancken waren, die wel boven 'twater uytsteken, maer, soo haest eenige swaerte daar op komt, terstondt vervallen, soo dagt Cadamustus niet, dat sulks yemandt mogelijk kon sijn, te meer, om dat de Zee tusschen deeze Bancken en Drooghten op't grouwlijkste verbolgen was.
2. Niettemin toonden twee swarte Mooren zig gereed, om te swemmen, waer henen Cadamustus begeerde; eyschende voor hun beyder loon niet meer | |
| |
als twee Majul, waer van de vier een gulden doen. Dit geld ontfangen hebbende, begavenze zigh inde woedende Zee, so dat ik [seyd Cadamustus] noch verschrik, als ick'er aen gedenk; want ik meende meenigmael, datse alreets verdroncken waren, wijlse somtijts een gantsche uyr onder water bleven. Ten laetsten quam den eenen (de Zee niet magtig sijnde) onverrigter saken weer aen land; maer den anderen, die stercker was, geraekte by de Schepen, leverde den Brief van Cadamustus over, en bragt antwoord weer te rugg; 'twelk onsen Reysbeschryver gantsch onmogelijck had gehouden: Maer nu bekennen moest, dat deese swarte Moren alle Menschen des Weereldts in 't swemmen overtroffen. Doch nu sal ick [vervolgt hy] verhaelen 'tgeen ick gezien heb, geduerende den tyd mijns daer-blyvens.
3. Hier sijn noch Steden noch Vlecken, so dat de Koning niets bezit, als Velden en kleyne Hutjens. De Vorst [met wien ick veel handelde] heeft een deel des Rijks; doch sulks is van weinig agting, wylse voor geen Vorsten gehouden werden, en datse ryk van goud of zilver sijn [welcke dingen men daer in geen weerde houd, noch tot eenige Munt gebruykt] maer alleen om dat mense gehoorsaamd en betrouwt. Dese Vorst van Budomel reyst geduerig rondom, nu gintsch, dan herwaerts, noyt stil sijnde; insonderheit vervoegt hy hem meest, daer sijn Wyven zigh bevinden: Want (gelijk alreeds geseit is) de Vorsten hebben Velden en Hutten, waer inse veele Vrouwen houden. De plaets, daar ik aenquam, was't Vorsten-hof genoemt: En hier stonden ontrent 50. lage Hutjens, van Stroo gemaekt, regt op een ry nevens malkander. In plaets van Deuren, is in yeder een gat, om door in te gaen. Daer rondom sijn Hoven, diese Cortile noemen, alleen met grote bomen omtuynd. Voor't Vorsten-hof sijn negen sodanige Hoven, waer in negen van sijn Wyven wonen. D'overige Vrouwen [die veele in getal sijn] onthouden zigh in verscheydene andere Velden. Deese dienen den Vorst nae sijn begeerte; en yeder heeft 5. of 6. jonge Moorinnen by haer, welcke hy ook tot sijn lust gebruykt, sonder eenige onwil der echte Vrouwen, die de Vorst sijn vermaak wel gunnen.
4. De swarte Mooren sijn seer onkuys, en vinden zig noyt van hun wellusten versadigt. Ter deser oorsaeck vraegde de Vorst my ['tsyn de woorden van Cadamustus] of ik eenige raed wist om begeerte te verwecken, vermits hy soo veel Wyven niet paeyen kon; daer by voegende: Men had hem geseyt, dat de Christenen seer konstryk waeren; en dat'er niets was, daerse geen middel toe wisten: belovende seer groote vereeringen, indien hy hier in vergenoegt kon werden. Sy sijn so yversugtig en Minne-nydig, datse selfs hun eygene Sonen niet vertrouwen. Derhalven mag ook niemand, als alleen de Vorst by syn Wyven komen. Op den selven passen altyt 200. Lijfwagten, waer hy ook heenen gaet. Dagelijks komt 'er van alle kanten volck, om hem te spreken. Voor't Hof, waer in hy woont, sijn seven andere Voorhoven; en in 't midden der selver staet een grooten, | |
| |
hoogh opgeschotenen Boom, onder welcke des Vorsten Deurbewaerders oppassen. De meest-geaghtste lieden wonen 'tnaast aen sijn Hof. Hoe verder daer af, hoe onaenzienlijcker. Weynige konnen aen't gedagte Hof geraken, want dit mag alleen de Christenen en Azaneger Papen gebeuren, die de Vorst in de wet van Mahometh onderwysen, en veel groter maght by hem hebben, als selfs de swarte Mooren.
5. Hy bedrijft seer groote hooghmoedt, want hy vertoondt zigh noyt voor 't volck, als alleen 'smorgens en 'savonds: Ook komt hy dan niet verder, als tot den Voorhof van sijn Kamer; daer hy hem, onder veelerley dienstplegingen, laet zien. Als hy ye-
mand tot hem laet koomen, die moet (de deur genakende) beyde sijn knyen buygen, zig ter aerden leggen, en met sijn handen Sand op sijn rug en hooft werpen, tot een teken van verootmoediging. Niemant der sijne is so groot, die op een andere wijs, als geheel naect [alleen de schaemte met een Geyte-velleken bedekt hebbende] voor hem sou derven komen. Voorts moet hy langs d'aerd kruypen, overal zandt op hem stroyen en zig om en omwentelen, even gelijck de Verckens in den drek; doch op twee schreden na den Vorst genaerdert sijnde, houdense zig stil, en seggen 'tgeense voor te draegen hebben; ondertusschen geduerig zandt op den rugg werpende, om hun diepste ghehoorsaemheyt te vertonen. Hy gelaet zig, haar niet te zien, en spreeckt terwijl | |
| |
met andere: Doch als den Onderdaen sijn versoek verrigt heeft, beantwoort hy den selven alleen met twee woorden en een seer verschriklijk gezigt.
6. Desen hoogmoedigen Vorst is by de sijne in so hogen weerde, dat de Christenen den almagtigen God geen meer eer souden konnen bewysen. Dit veroorsaakt de vrees, want haer leven staet in sijn geweldt, so datse om een geringe oorsaak gedood werden. Als hy op yemand vertoornd is, soo verkoopt hy diens Mans Vrouwen en Kinderen. Kortelijk, dese Onderdanen lijden van hun Heer, 'tgeense van geen vyand te verwaghten souden hebben. 'kHad (seyt Cadamustus) met de Vorst soo grote kennis gemaakt, dat hy my veroorlofde in sijn Tempel te mogen gaan, in welcke sijn H. diensten volbracht wierden. 'sAvonds sondt hy na d'Azaneger en d'Arabische Papen, die de H. diensten doen, en de wet Manomeths leeren. De voortreffelijkste gaan in een Kamertje [sijnde 't Heyligste] daerse staende bidden, den Hemel aenzien, en ditmael d'Aarde kussen. De Vorst doet even als de Papen, ontrent een half uur lang; en van bidden opgehouden hebbende, vraaghde hy my: wat behaegen ick in dese manieren vondt? Hy hoorde my geerne van ons Geloof spreken, en onderwijl wees ik hem aen, hoe hy van de sijne bedrogen wierd; met eenen betonende dat onsen Godsdienst beter en heyliger was. Sijn opperste Amptlieden wierden over deese redenen toornigh: Doch hy begon te lachen; en bekende dat der Christenen Geloof reght en haeren Godt rechtveerdigh en goedt was, wijlse so veel weldaden (als Wijsheyd, Rijkdom, Sterkte en diergelijke) van hem ontfingen.
7. Echter prees hy oock sijn Geloof seer hoogh, als een veel naerder weg tot de saligheyt; daer by voegende: Ghylieden gebruyckt de tydtlycke goederen, en dit tegenwoordig leven is u een Paradys: Hier teegens syn wy in veelerley droefheyd en quelling; maer weeten, dat wy d'eeuwige zaligheydt daer voor te verwaghten hebben, wyl wy voor onse geleedene moeyten hier geen beloningh ontfangen. Dit bewees hy met stercke redenen, nadien hy seer zin-rijcken verstandigh was, Ondertusschen gheviel hem 'tGeloof der Christenen niet qualijck; ook sou hy wel te geseggen geweest sijn, soo hy niet voor sijn Rijk gevreest had; 'twelc Cadamustus van sijn Broeders Soon te kennen gegeven wierd; die den selven ernstig bad, hem in sijn geloof te willen onderwijsen, seggende: Dat het woort Godts een weerdige saeck was, en datmen 'tselve geerne behoord te hooren. De Vorst houd insonderheyd de ghewoonte der Azanegers in't eeten. Hy neemt sijn spijs vande Vrouwen, gelijk d'andere Vorsten der swarte Moren. Alsse eeten, soo leggense zig ter aerden, sonder eenige manierlijke seedigheyd. Hy heeft weynigh volks by hem aan tafel, als alleen de Priesters, en sommige van de heerlijkste Ampt-lieden. 'tGemeen volk eet, met haer thienen of twaelven te gelijk, uyt eene Schotel; doch t'elckens niet veel, wylse drie of viermael 's daeghs Maaltijdt houden.
8. In't Rijk Senege, en 't uyterste | |
| |
deel der swarte Moren wast geen Tarwe, Koorn nog Wyn, wegens de grote hitte die daar is; en dat'er ook in 8. Maenden [yeder Iaer] geen Reegen valt; waer door dan niets uyt d'aerde kan voortkomen. Evenwel vindmen hier Milie [Hirs] Bonen, Vitsen (of Wicken) beeter als op eenige andere plaetsen. De Vitsen sijn so groot als Hazelnoten, soodanig gebeeld, als ofse door konst uytgestoken waren. Ook sijn de Boonen seer groot; sommighe brandend roodt, andere suyver wit. Dese zaeytmen in Iulio, en men haeltse t'huys in September. Als 'tLandt vanden Regen bevogtigt werd, doense groten arbeyt in 't Veldt, doch niet langer als drie Maenden, binnen welken tydt sy zaeyen en maeyen. Hun Ackerbouw geschiet op dese wijs: Sy hebben Werk-tuygen, d'Houweelen gelijk; waer meese d'aerd opbreecken, doch niet boven drie vingeren diep; want deselve is so vrugtbaer, datse overvloedig genoeg draagt.
9. Hun Dranck maackense van Melk, Water en 'tzap uyt een Boom. Om dit zap dies te gemackelijcker te bekomen, so quetsenze de Boomen, en dan druypt'er dit Vogt uyt; 'twelkse in een Vat vergaderen, bedraegende tusschen dag en nagt ontrent 2. of 3. Kannen. Dit zap [dat Aschverwigh is] heeft een goede smaek, veroorsaeckende soo wel dronckenschap als de wijn doet, ten sy daer water by gedaen wert. 'tGeen den eersten dag (nae't openen des Booms) daer uyt loopt, is 't soetste, en beter als eenige wyn, doch werd dagelijks kragteloser, en eyndlijk als Edik. Op den derden en vierden dag is't alderbequaemst. Dese Bomen staen in't wild, soo dat elk sijn Drank daer van vergaderen kan.
|
|
Auteursrechtvrij