|
| |
X. hooftstuck.
1. Beschryvingh vande Vloed Senege, en verghelyckingh der selve met de Nyl. 2. Vorsten des Lands, en op hoedaenigen wys sy een Koningh over haer stellen. Arme Onderdaenen. 3. Ryckdom en gewoonten des Konings. 4. Godsdienst der swarte Mooren. Haer gevoelen vanden Godsdienst der Christenen. 5. Hun kledingh, en andere seldsaeme gewoonten. 6. Manier van hun Oorloogen. Swemmen. 7. Cadamusti handelingh met de Vorst van Budomel.
VOorby 't Witte Hooft gevaren sijnde, en't selve noch in't gezigt hebbende, quamenze aen een Vloedt [of Rivier] Sinum Senege genoemt, sijnde de voornaemste Stroom van gheheel swart Morenland, binnewaerts aen de syde. Dit Waeter onderscheydt de swarte Moren van d'Aschverwige menschen, Azanegi geheten: Desgelijks 'tvrugtbaer en onvrugtbaer Land. Deeze Stroom is seer wyd en diep, hebbende een uytgang van ontrent een Mijl breed; en in 't midden een Eyland makende, looptse ten laetsten aen twee plaetsen in de Zee. Den gantschen Oever is meer als 20. Mylen weegs geheel Zand, tot dat de Rivier zig in de Zee verliest. 'tVolk op geene syde deeses Strooms is boven maeten swart, maer anders heerlijk van persoon, en van welgevormde Ledematen. Hier is't geheele Land groen, en verciert met vrugtbomen, doch aen d'ander syde zietmen reght het tegendeel, daer de menschen Aschverwig en seer kleyn sijn. Men seydt, dat deese Rivier uyt de Nijl komt; ook heeft deselve een gelijcke kragt als de Nijl: Want gelijk d'een Egypten, even so bevogtigt d'ander Moorenland.
2. 'tLandschap der swarte Moren, die insonderheyt 'tRyk Senege inhebben, leydt in den ingangh des Rijcks Moorenlandt. Dit geheele Landt, tot Achiaridam toe, werdt het laeghe Land geheeten. Daer sijn menigerley Vorsten, gelijk in Spaenje de Regulos, of Amptmannen, die zig somtyts met malkander verbinden, stellende een Koningh nae haer gelieven, doch niet als van een goed geslagt; die | |
| |
oock om 't Rijck ootmoedigh bidden moet. Als hy haer niet meer behaegt, benemense hem de magt, en stoten hem weg; soo dat niemandt daer een vaste heersching heeft, maer geduerigh in vrees is, van verdreven te sullen worden. Evenwel werdt soodanigen Koning somtijts so magtig, dat hy Oorlog aenvangt tegens de geene die hem verkooren hebben. – D'Onderdanen sijn seer arm; hebben ook geen Steden, maer alleen ellendige Hutten, wijl 'er noch Kalck noch Steen is. De Koning heeft geen andere Inkomsten, als dat sijn Amptlieden hem Iaerlijcks een Schatting geven, om in sijn gunst te blyven. Sy vereeren hem ook Paerden, die, om de weynigheyd, daer seer hoogh geaght syn; evenwel hebbense noch toom noch eenig ander Paerdstuygh.
3. Men schenckt oock aenden Koning Koeyen, Geyten en ander Vee; desgelijcks allerley spysen van Aerd-vrugten, daer hy van leeft. Ondertusschen rijd hy noch somtijdts rondom, en haeld een grooten roof by een. Hy neemt oock de Kneghten van sijn Nabueren, 'tsy door geweld of vriendschap, en geneerd zig daer mede. Eenige der selver houd hy tot den Ackerbouw, d'andere verkoopt hy aen d'Azanegi, welcke daer hun koophandel komen dryven. Hy mag soo veel Vrouwen nemen als hy wil. 'tSelve is ook al d'Inwoners geoorloft, sose die maer onderhouden konnen. De Koningh heeft'er altijdt meer als 30. en alhoewel hy d'een niet liever heeft als d'ander, soo is echter d'Edelste de meest-geaghtste. Deze onderhoudt hy in Dorpen, daer hy yeder bysondere Ackers, Vee, Knegten en Maegden geeft. Als hy te veld gaet, keerdt hy in tot welcke hy wil; en yeder brenght hem drie of vierderley slag van spysen, soo dat de Koningh met syn by-hem-sijnde Hofghezin van sijn Wyven onderhouden werdt. Want 'smorgens zietmen een grote meenigt van Knegten, die den Koningh Eet-waren toebrengen. Deselve geeft men gesamentlijk aende Hofmeester: Desen leverd die over aenden Keldermeester: En dien weer aende Schaffer. Als dan de Koning wil, vervoegt hy zig ter Tafel, eet vande spysen 'tgeen hem lust, en't overige werd aen't Hof-gezin gegeven, dat zig noyt zadt bevind. Hy verwisselt gedurig van Vrouwen, leggende nu by d'een, dan by d'ander; ter welker oorsaek hem veel kinderen gebooren werden. Soo haest hy gewaer werd dat d'een ontfangen heeft, gaet hy by een andere, Even deselve ghewoonte werd oock van sijn Amptlieden onderhouden.
4. De swarte Moren eeren wel insonderheyd Mahometh, doch hangen hem soo seer niet aen als de witte Moren; voornaementlijck niet 'tgemeene volk. Aldermeest wert hy van de Vorsten geëert, wyl de Papen der Azanegi en Arabiers haer steedts inboezemen, dat het een onbehoorlycke saek sou sijn, indien de Vorsten (even gelijk 'tgemene volk) aen gantsch geen God geloofden. Wylse nu geen Godsdiensten van andere volckeren kennen, so werdense ligtelijk tot den dienst van Mahometh bewogen; geen andere Leerraers hebbende als d'Azanegi en Arabiers. Dog | |
| |
nae datse van de Christenen verstaen hadden, hoe veel beter haeren Godsdienst was, begondense van Mahometh veel minder te houden, en kregen lust aen de manieren der Christenen; wiens geloof sy beter en heyliger hielden, om datse rijcker waren als sy: oordelende so van d'eeuwige dingen uyt de tydlyke. Hierom seydense oock, dat onse Godt [seydt Cadamustus] ons seer lief had, wijl hy ons soo veel goeds deed aen ziel en ligchaem: En dat ons geloof niet anders als van een goeden Godt kon komen. Ondertusschen wildenze echter hun Wet niet verlaten, meenende dat het niet schaeden mogt, aen twee te gelijk te geloven.
5. Sy gaen by na gantsch naeckt, alleen makense sommige benedenklederen van Geytevellen, waer mee sy huu schamelheyd bedecken. De Vorsten en rijcke lieden draegen hembden van Boomwol, welke stof in dit land seer overvloedig is, en van hun Vrouwen gesponnen word. Sy maken lakens daer af, ontrent twee spannen breed, en niet langh [want sy hebben geen Weefgetouwen] diese daer na aen een naeyen, en Rocken daer van toestellen, die wel wijd sijn, maer so kort, datse niet tot haer knyen toekoomen, Ook worden hun armen niet half daer van bedekt. Desgelyks makense ook Broecken van Boomwol, soo langh sijnde, datse wel voor Rocken verstrecken mogen. Dese klederen sijn wel 30. of 40. spannen wijt, waer in sy, alsse die aendoen, wegens de grote ruymte veel vouwen leggen. De mannen slaen dese Broeken [om hun lendenen vastgegord sijnde] voorts om als een laecken, soo datse haer, door de lenghte en wijtte, voor en agter na slepen. Maer alhoewel dit seer belagchlijck is, soo houdenze nogtans dese dragt gantsch eerlijk en heerlijk te sijn. Ook hebbense een seldsame gangh, even gelijck de Vrouwen die pissen willen. Hun Wyven gaen van't hooft af tot op de gordel toe t'eenemael naeckt. 'tOverige des ligchaems is met een boomwolle doeck bedeckt. Voorts gaense bloots hoofts en barvoets, maekende van al haer Hayr een tuyt, 'twelk het verciersel beyde van Mannen en Vrouwen is. De Mans doen oock veelerley Vrouwewerken; sy spinnen en wasschen de Lakenen. 'tIs hier brandend heet, en noyt kouder, als d'Aprilmaend in Spaenje is. De Mannen sijn boven maten net over haer ligchaem, wasschende haer daeghelijks drie of viermael: Doch in de Keucken sijnse seer vuyl en morssigh, soo datmen, haer ziende koken, daer van walgen, ja by na braken moet. Seer bot sijnse, om yet nieuws te leeren, maer in hun gewoonlijck werk seer verwonderlijck neerstigh. Sy houden schier noyt op van klappen en snateren. Liegen en bedriegen is haer als een aengeboorne Natuer: Anders sijnse gantsch gast-vry, houdende een Vreemdelingh seer geerne drie of vier daegen lang op haar eygene kosten.
6. De Vorsten der swarte Moren stryden dikmael tegens elkander, altyd te voet, wyl hier door de geweldige hitte gras noch kruyd wassen kan, waer mee men een getal Paerden sou konnen opvoeden.
Hoe veel geluckiger syn andere Ey-
| |
| |
landen en Landen in Oost en Westindië? Onder welcke ook 'tEyland S. Maria, leggende digt aen Madagaskar, wel geteld mag werden. Als eenige van onse Neerlanders in't Iaer 1619. daer aenquamen, voeren d'Inwooners met een Schuytje, uyt een Boom ghehouwen, haer aen boort, brenghende Appelen, Lemoenen, Rys en Hoenderen meede; ook toondense door tekenen, datse in't Land genoeg daer van, desgelycks van Koeyen Kalveren en Schapen, voorsien waeren. Door't roepen van boe, beteekendense Koeyen; door bee, Schapen;
door koeckeloeloe, Hoenderen. Men gaf dit volck wyn te drincken uyt een silvere schael, doch sy staken 'taengesigt daer in, en slorpten, gelyk de Beesten uyt een Emmer. De wyn in 't lyf hebbende, gingense te werck als ofse geck geweest waeren. D'onse voeren dagelyks aen land, ruylende voor wat Bellen, Leepels en Cralen, verscheydene Calveren, Schapen, Rys en Melk. De Melk ('twelk noch een teken van loosheyt is) bragtense te markt in bladeren, in een gevlogten gelyk Moes-koolen. Dese bladeren in stucken gesneden werdende, liep de Melk daer uyt.
Sy (de voorgedagte Vorsten) hebben noch Harnasch noch Borstwapen, om zig daer mee te bedecken; maer wel | |
| |
allerley Schilden en Boogh-geschut, met welke waepenen sy op hun vyanden aengaen. Sy ghebruycken oock Werpspiessen, daerse zig meesterlijck mee weten te behelpen. Als yemandt daer van gewond werd, is't yser [ontrent een span lang sijnde] qualijk uit de wond te krygen, sonder dat 'er een deel vleesch volgt, wijl 'er weerhaken aen sijn. Ook hebbense kromme ysere messen, daerse hun vyanden mee beschadigen. Haer Gevegten sijn seer grouwlijk; en vermitse ongewapendt sijn, soo komen veel menschen daar in om't leven. Sy sijn boven maten stout, begeven zig moedwillig in gevaar, en willen liever sterven als vlieden. De neerlaagh der haere maakt haer niet kleynmoedig, maer veel grimmiger. Men bespeurd ook noyt eenige vreese des doods in haar. Dese Volckeren hebben geen Scheepen, om daar mee in See te vaaren; hadden oock noyt Schepen gezien, voor dat de Portugezen daar quamen. De swarte Moren konnen booven maten wel swemmen, gelijk Cadamustus seyd, selfs gezien te hebben. 'tLandt der swarte Mooren loopt inwendig nae't Oosten aen 't Landt Tuchmore; maar nae't Zuyden stoot het aen't Rijk Gambre; tegens 'tWesten leydt het aen de grote Zee, en nae't Noorden wert het vande Rivier Niger besloten, die d'Aschverwige Lieden van d'eerste swarte Moren scheyd. Dese Stroom hadden de Portugezen ghevonden, vijf Iaren te voren, eer Cadamustus daer quam.
7. Cadamustus voer over't gedachte Water, tot dat hy 't Landtschap Budomel aendeed, daer hy een tijd lang bleef, vermits hem de Spraeck hier bekend was, en datmen de Vorst hem hooglijk aengepresen had, van seer getrouw en sonder bedrog te sijn. Wijl hy nu sommighe Paerden met hem bragt, die daer in hoge weerde gehouden worden [behalven noch andere Koopmanschappen, als Wolle Laekenen, Syde Sluyers, en diergelijke dingen] nam hy voor, verlof van den selven te versoecken, om zig na Palmam te mogen begeven, sijnde een plaets die onder sijn gebied behoord. Daer komende, sond hy sijn Dienaer (een swarte Moor) tot de Vorst van Budomel, om hem sijn komst bekend te maken, en voorts al sijn Waeren, insonderheit de Paerden (die hy wist, seer dierbaer by hem te sijn) aen te bieden. De Vorst dit vernemende, quam met 15. Paerden en 150. Voetknegten by Cadamustus, vragende, of hy niet te Land wou komen, om hem te zien? met eenen hem versekerende, dat hy daer geen berouw van sou hebben. Cadamustus aen land getreden sijnde, wierd eerlijk van den selven ontfangen, en bevond, dat hy seer reedlik en openhertig was. Na velerley redenen kocht hy de Paarden, en noch eenige andere dingen; die Cadamustus hem gesamentlijck vertrouwde. Ter deeser oorsaack bad de Vorst hem, mee na sijn Hof te willen reysen [leggende noch ontrent 250. Mijlen dieper in't Land] belovende, hem de Paerden daer te sullen betalen; die hy gecocht had voor 100. Knechten, alhoewelse Cadamustus niet booven de 300. Gulden stonden. Hy nam dan voor, mee te trecken, en bleef by de Vorst, die hem een schoon jong Maeg- | |
| |
deken schonck, wel swart, maer flucx van leedematen, en bysonder lieflijck van gedaente, sijnde niet boven de 12. Iaren oud; begeerende, datse altijdt by hem slaepen soude. Cadamustus nam het Maeghdeken aen, en liet het door een der syne nae syn Schip voeren; doch hy selfs gingh met de Vorst, meer daer toe bewooghen werdende, om nieuwe en seldsame dingen te mogen zien, als wel om syn betaeling soo verr te gaen halen.
|
|
Auteursrechtvrij