d'Uytgelesenste Wonderen, en bysonderste Seldsaemheden eeniger Landen en Volckeren in America, Asia, en Africa

VIII. hooftstuck.

1. Reys van Aloysius Cadamustus. 2. Beschryvingh van't Eyland Medera. 3. Bebouwing. Grootte. Vrughtbaerheyd. Suycker-Riet geplant. 4. Seldsaeme Wijngaerden. Witte Pauwen. Vreemde Duyve-vangst. 5. Canarische Eylanden. Haer Naemen. Wonderlijcken Boom. 6. Naerder Beschryvingh. Adamantsteen van een ongelooflycke hooghte. Godsdienst der Inwooners. 8. Wonderlycke Gewoonten, ontrent d'aenneemingh eens nieuwen Vorsts. 9. Ongelooflyck Wed-spel aenghebooden.

[p. 36]

ALoysius Cadamustus, uyt een Geslacht der Venetiaensche Raedsheeren geboortig, vond zich begeerigh, om vreemde Landen te bezoecken, en te ghelijck voordeel te doen. Hy begaf zich der-halven op de Schepen, die Don Hurick, Infant van Portugael, Soon van Koning Don Ian, had laten toerusten, om na de swarte Moren tegen't Zuyden te seylen. Hy voer af van Vincentius Hooft, anders Portus Sanctus, of de Heylige Haven genoemt, in May, des Iaers 1505.; neemende de streek regt nae't Eyland Medera; leggende ontrent 600. Mijlen van S. Vincent. 'tGeen hem op sijn Reys bejegend is, heeft hy zelfs aengetekendt en uytgegeven; uyt welcke Beschryving [onder andere Talen, oock in d'Hooghduytsche overgebracht] wy (ghelijck voor heenen)'t aenmerckelijckste vertolcken, en vervolgens aen een knopen sullen; beginnende met het verhael van de ghelegentheyd des gedachten Eylands.

2. Dit Eyland Medera werd van de Portugeezen bewoondt; doch was voor 24. Iaeren noch gantsch onbekend. [De Leezer sy beright, als wy't woord werd, of is, of syn, of heeft, of eenig ander vanden Tegenwoordigen tyd gebruycken, of ook tydt-reeckeningh maeken, dat hy te rugg zie, op't Iaer, waer in den Beschryver dese Reys gedaen heeft.] 'tHeeft de naem gekregen wegens de veelheyt des Houts, 'twelk daer is; en van d'Inwooners Medera ghenoemt werd. Men vondt' er niet anders, als dicke duystere Bosschen; soo dat d'eerste bewooners veele der selver door vyer moesten afbranden: Welcken brand somtijds soodanigh d'overhandt nam, dat 'er veel Menschen om 't leven geraekt souden hebben, indienze zig niet tot den hals toe in't water begeven hadden. Selfs Iohannes Gonzales, die van Don Hurick de Regeering van de helft deezes Eylands gegeven was, heeft zig (om met Vrouw en Kinderen de Doodt te vermijden) twee daegen langh, met groot geduld, in't Water moeten onthouden. t'Eylandt dus door 't Vyer gereynigt sijnde, wierd bequaem om te bebouwen.

3. 'tIs voornamentlijck op vier plaetsen vruchtbaer en bewoond ghemaekt. D'eerste noemtmen Monchricus; de tweede Ten heyligen Kruyce; de derde Fonzala; de vierde Iupiters Kamer: Doch gintsch en herwaerts sijn noch veel andere Wooningen. 't Eyland begrijpt in 't rond 40. Mijlen: Heeft wel geen Haven, maer echter bequame Aenvaerten en Leg-plaetsen. D'aerd is' er gantsch vrugtbaer, alhoewel Bosch-achtig, gelijk in Sicilien, en heeft overvloed van allerley Vruchten. Van Tarwe alleen werden'er Iaerlijks 300000.Venetiaensche Maten versameldt, daer Scharia genoemdt. Doch door 't gheduerigh Zaayen begind het Land nu eenigh-zins schrael te werden. 'tWerdt bevochtigt van Putten en Springbronnen, gelijck ook van acht klare Rivieren, die door't Eyland lopen. Hier sijn veel Zaeg-molens geset, om Delen, Berderen en Tafels te zagen; so van welrieckende Cederboomen, als van ander Hout. Wijl nu dit Landt

[p. 37]

van soo veel Wateren voorzien is, heeft den gedachten Gonzales daer Suycker-Riet doen planten, daer Iaerlijks veel Suycker van komt, d'alderbeste des gantschen wereldts; wyl de Lugt daer seer bequaem toe is, als zijnde in warmte Cypren en Sicilien gelijck, sonder eenige koude.

4. Hier wasschen Wijn-gaerden, die niet te versmaden sijn. Daerenboven heeft 'er Gonzales Malvesey-Rancken uyt Creta [nu Candia] doen setten, die meer Druyven als Bladeren dragen. De Trossen sijn meer als vier spannen langh; 'twelck gantsch wonderlijck en lustig te zien is. Daer zijn oock swarte Druyven. Men vind hier veel witte wilde Pauwen, zommighe Quackelen, en menighte van Wilde Swijnen in't Gheberght. De Druyven sijn voor April daer al rijp. Doe dit Eylandt vande Christenen eerst bewoond begon te worden, vondmen daer meenichten van Duyven, diemen sonder moeyte kon vangen, wijlse geen Menschen ghewoon waren. Men behoefde maer met een Haek de tacken der bomen na zich te halen, en deselve met de hand te grypen: Want vermits in dit Land noit anders als wilde Dieren en Vogelen gewoond hadden, soo waerense voor de Menschen niet schouw.

5. Van Medera voerenze met een Zuyde wind soo lang voort, tot datse aen de Canarische Eylanden quamen, legghende 320. Mijlen van Medera. Deeze sijn thien in getal, maer alleen seven daer van werden bewoont; d'andere syn woest en volckloos. Vande bewoonde heeft yeder sijn naem; als: 1. Lancerotta. 2. Forteventura. 3. Gran Canaria. 4. Teneriffa. 5. Gomera. 6. Palma. 7. Fierro. Van de seven hebben'er vier 'tChristen Geloof aengenomen, te weten: Lancerotta, Forteventura, Gomera en Fierro. D'andere dienen d'Afgoden noch. Men vind hier noch Tarwe noch Wijn, als die uyt ander Landen daer gebragt werd; derhalven ghebruycken de geene die daer wonen Garsten brood en vleesch. Oock wassen hier weynig Vruchten, maer anders sijn' er alle dingen op 't beste. Deze Eylanden leggen ontrent 40. Mijlen van een, en 't een soo juyst tegen 't ander, als ofze niet van de Natuer, maer door Konst soodanigh geschickt waren.

't Eyland Fierro is seer dor en droog, so dat' er geen soet waeter ghevonden werd, om te drincken, dan alleen hier en daer een weynigh aen de Zee-kant. Doch men vint'er een Boom, wiens gelyk men niet weet, dat ergens meer gesien is; hebbende lange smalle bladeren, van welcke geduerig waeter afdruypt; wyl dagh en nacht een dicke Nevel om dien Boom hangt. D'Inwooners konnen haer selven en al haer Vee van dit water onderhouden.

6. D'Inwooners der vier Eylanden, die Christenen sijn, hebben yeder een bysondere Spraeck, soo dat d'een d'ander niet verstaen kan. Hun Vlecken sijn open en ongemuerd, leggende op d'hooghste Bergen; daerse diepe Hoolen graven, waer in sy voor hun vyanden verseekert sijn. Deeze Bergen sijn van natueren soo gesteld, dat niemand daer op kan komen, en derhalven onverwinlijck: Konnende

[p. 38]

nergens door bedwongen werden, als alleen door honger. 'tKleynste dezer Eylanden begrijpt over de 1000. Mylen in't ronde. Maer de drie Afgodische sijn noch veel grooter, en hebben ook veel meer volcks. Teneriffa is 't grootste van de drie, waer in over de 15000. Menschen sijn. Palma heeft weynig volcks, maer is boven maten schoon en lustig. Dit Landschap is onwinlijk, vermitsmen daer toe niet kan komen, als met groten arbeydt. D'Inwooners sijn dapper, en derhalven niemant onderworpen, schoonse dickmael met Oorlogen aen gevogten sijn geweest.

7. Midden in't Eyland Teneriffa staet een Adamantsteen, meer als 15. [Italiaensche] Mijlen hoog: welcke flickert, blinkt en brandt, gelijck den vyerigen Berg Aethna; waer door 't selve Eylandt wel 250. Italiaensche Mijlen weeghs verr gezien kan werden. Dit wierd betuygt van de Christenen, die voortijds gevanklijk daer heenen gevoerd waren. D'Inwooners gaen gemeenlijk gantsch naekt, doch zommige bedecken haer achter en voor met Geyte-vellen. Sy besmeeren haer Ligchaem met Bockevet, vermengt met het zap van zommige Kruyden; waer doorze zigh een dicke huyd maken, om de koude dies te beter te mogen verdraegen, alhoewel't daer selden koudt is, wijlse in't Zuyden legghen. Sy hebben noch Huysen noch Hutten, maer wonen in de Holen der Bergen; zig geneerende met Garst, Vleesch, en Melck van Geyten. Sy hebben groote menight van zommige Vrughten, insonderheyd van Vygen. Hun Herfst hebbenze in onse Lente en Grasmaendt. Van God wetenze gantsch niet, maer yeder Eerd 'tgeen hy wil: Sommige de Son, andere de Maen, noch andere wat anders. Hun Vrouwen sijn niet ghemeen, maer elck neemt'er soo veel als 't hem lust; doch niet, voor dat de Vorst haer de Maeghdom benomen heeft: 'tWelkze voor een grote Eer houden.

8. Alsse een nieuwe Vorst aennemen, houdenze een wonderlijcke ghewoonte. Want als de Koning den Rijcks-staf ontfanght, soo begeven veele zig met groote hopen ter doodt, begeerende vrywilligh, ter eeren van den nieuwen Vorst, te sterven. Ten desen eynde vergaderenze alle in een seer steyl-opgaende Dal, daerse veelderley seldsaeme Gebeerden aenvangen, en onder dezelve sommige woorden uytspreken. Die dan met haar dood den Feestdagh des Vorsts vereeren willen, springen van boven neer op een scharpe Steenrots, soo datse door den val schier gantsch verplettert werden. Ter deezer oorzaeck is de Vorst, tot wiens eer dit geschied, aen de naeste Vrienden des dooden hoogh verplicht, en betoond haer oock grote weldaden. Sy sijn boven maten geswind, gaen op een Touw, en springen van't een Gebergt op't ander, gelijck de Dassen: En dit alles bloots voets. In't werpen met steenen synse soo seker, datse noyt het voor-gestelde Wit missen. Sy sijn soo bysonder sterck, dat ze alleen met een slagh of twee een geweldicke staek in stucken slaen.

9. My gedenckt noch [seyd Cada-

[p. 39]

mustus] dat, terwijl ick daer was, eenen uyt Canarien tegens drie Mannen, om een seeckere prijs, wedden wilde, datse 8. of 10. schreden van hem staen, en yeder vier Citroen-Appelen neemen souden, om op hem aen te werpen: Doch hy sou zig soodanig weten te houden, dat geen der selver sijn ligchaem sou konnen aenraecken, ten waere hy die alleen met de handt afsloeg. Hier tegens wou hy 12. Appelen na haer werpen, van welcke niet eenen mis-gaen soude. Maer de drie Mannen derfden dit Wedt-spel niet aennemen, wel wetende, hoe geswind en behendig hy was, soo dat hy noch meer als dit sou hebben konnen verrichten. t'Is een groot Cieraad by de Canariers, datse zig met 'tzap van zommige Kruyden beschilderen, hier rood, daer groen, gintsch swert, grauw en aschverwigh: Oordelende, dat 'er niets schoonder is, als 't geen meenigerley verwen heeft.