|
| |
VII. hooftstuck.
1. Verdere Beschrijvingh vande gelegentheidt deses Landts. Witten Reegenboogh, en wijsgeerige Gevoelens vande selve. 2. Gedaente van't ontdeckte Vierde deel der Aarde. Andere Schipvaert. 3. Eilandt, gantsch vol waeter. 4. Grouwsame wreedheidt der Canibalen. Manier haerer Scheepen. 5. Ander Eiland, en beschrijvingh der Inwooners. 6. Haer Spijs, en hoese haer voor de Son bescharmen, Reusen. Peerlen goed koop ingehandeldt. 7. Droevigh geval van drie Christenen. 8. Vervolg vande selve saek.
DEn Hemel werdt hier selden met wolken overtrocken, en daerom is't' er by nae altijdt schoon we'er. 't Dauwt'er zomtijds, maer weynig, en niet boven de drie of vier uyren langh; waer nae dezelve, ghelijck een Nevel, vergaet. Men ziet'er schier gantsch geen dampen: Oock is den Hemel daer uytmuntend schoon met Sterren vercierd, van welcke Vesputius ontrent twintig telde, soo klaer, als by ons Venus en Iupiter is. In den selven halven Hemel heeft hy oock zommige dingen waergenomen, welcke regt strydigh zijn met de mening der Wijsgeerige. 'k Sal hem hier zelfs doen spreecken. Sijn woorden [vertaald zijnde] luyden aldus: Onder andere saken sagh ik ook een witten Regenboog, en dat ter middernagt: Want na de mening van zommige, neemen de Regenboogen haer verwen aen van de Hoofdtstoffen [Elementen]; als, van't Vyer | |
| |
roodheyd, van d'Aerde groenheyt, van 'tWater blauwheyd, en vande Lugt witheydt. Maer Aristoteles in Meteoris heeft een gantsch ander gevoelen, seggende, dat den Regenboogh is een weerslagh des schijns, die tot den Damp van de tegen-ghesette Wolck rijst; ghelijck de schijn in 't water sijn weerschijn tegens een muer heeft, als hy met sijn tusschen-setting daer toe koomt. De Regenbogen maetigen de hitte van de Son; maecken d'Aerde vrughtbaer, en den Hemel schoon met haer gedaenten; betonende oock, dat de voghtigheydt aende Lucht d'overhand heeft. Ter dezer oorsaeck sullense ook [seydmen] voor't eynd des Weerelds in veertig Iaren niet meer schynen; 'twelck een teken sal syn, dat de Hooftstoffen verdorren. Sy staen altijdt tegens de Son, en men men zietze noyt in't Zuyden, wijl de Son nimmermeer in't Noorden komt. Plinius schrijft, dat hy yeder uyr zigh vertoondt, nae dat in den Herfst dagh en naght even langh sijn geweest. Dit is getrocken uyt Landini Uytleggingen op't vierde Boek Aeneidos; op dat niemandt van sijn arbeydt beroofdt, maer elck zijn Lof ghegeven wierdt. Dus verr' d'eyghene woorden van Vesputius.
2. Lisbon, van waer Vesputius uytvoer, leydt van den Naght-Evenaer [Aequinoctiael] veertig graden tegen't Noorden. Van daer voer hy tot aen't gedachte Land, leggende vijftig graden op gheene syde des Nacht-Evenaers; 'twelck t'saem geteldt sijnde, tnegentigh Graden uytbrengt, juyst het vierde deel des grooten Rondts, na de Stelling der Wiskonstenaers. Waer uyt dan blijkt, dat hy't vierde deel der Weereldt om-gevaeren had: Want die te Lisbon wonen, leggen ontrent veertigh graden herwaerts den Naght-Evenaer, en sijn van die op geene syde des Nacht-Evenaers, in de Zuyder lenghte, juyst hoeck-regt, tnegentigh graden; dat is, recht over dwars. Maer om dit dies te beeter te verstaen: De Lijn [Linie] die regt boven ons [namentlijk te Lisbon] van den Hemel op onse hoofen af-komt, en de Lijn der geene, die ontrent vijftig graden op d'ander syde des Nagt-Evenaers leggen, treffen malkander aen de zyden over-dwars; soo dat wy in de reghte, en sy in de dwarssche Lijn sijn, koomende also met hun voeten recht overdwars tegens d'onse aen te gaen; 'twelck dan een goedhoeckige Driehoek maekt.
Doch dit betreft meer de Sterre-konst en Weereld-meeting, als 't vermaeck mijns Lesers; 'twelk nochtans een der voornaemste beogingen van dit tegenwoordigh werck geweest is. Derhalven hier van scheydende, sullen wy weer op nieuws beginnen aen te teeckenen d'aenmerckelijckste dinghen, uyt een andere Schipvaert, ook gedaen van den selven Albericus Vesputius, en desghelijcks van hem selfs beschreven. Dezen uyttogt geschiede uyt Spaenje, op den 11. der Maymaendt, des Iaers 1489.
3. Sy namen hun wegh nae't Eylandt des Groenen Veldts [Campo Verde] en trocken voort, om de Cana-
| |
| |
rias te bezichtigen, vaerende soo lang, tot datse aen't Vyer-Eyland quamen. Aldaer Hout en Waeter ingenoomen hebbende, begondense te zeylen met een Noord-Noord-Weste Windt, en bevonden zich nae negenthien daegen aen een nieuw Gewest, 'twelckse vast Landt meenden te zijn. Hier wierdenze op den achtentwintighsten van Somer-maendt [als wy ontrent den langhsten dagh en kortste nacht hebben] gewaer, dat dagh en nach te dier tijd even lang was. Dit Aardrijck was bynae gantsch in 't Waeter versoncken, en overal voorzien met doorvlietende Vloeden. Hier wierpenze 'tAncker uyt, en sonden zommighe Boots nae Landt: Doch vonden 't zelve soo vochtigh en door-weykt van Poelen en Waeter-loopen, dat schier nergens een drooghe plaets te vinden was. Evenwel saegenze zomtijdts eenige teekenen, waer uyt sy bemercken konden, dat dit Eyland van veel volcks bewoond wierd. Doch vermitsse niet aen konden koomen, soo keerdenze weer in haer Schepen, en voeren met een Oost-Zuydt-Ooste Wind langhs 'tLandt heenen, dickmael, jae meer als tsestigh Duytsche Mijlen weegs verr, besoeckende, ofse ergens aenlanden mochten; doch dien arbeydt was te vergeefs, want sy bevonden d'aenloop der Zee soo vreeslijck en onstuymigh, dat de plaets onbevaerlijck was. Daer op wendenze zich nae't Zuyd-Westen, vaerende langhs 'tLandt, tot datse by de Haven van een seer schoon Eyland quamen, hebbende een Rivier aen den ingangh. Daer in komende, vondenze (ontrent vier Duytsche Mylen van de Zee) een ontelbare menigte volks, waer over sy zigh seer verblydden, en de Boots veerdigh maeckten, om na 'tEyland te vaeren D'Inwooners vervoegden haer oock in hun Scheepjens, om deze Vreemdelingen aen te vallen: Doch stracks daer nae bemerckende, datse te kort souden koomen, soo begavenze zig tot de vlught, alleen twee der haere gevangen achterlaetende.
4. In één deser Scheepjens ('twelk d'Inwooners verlaten hadden) wierden vier Iongens gevonden, niet van dien Land-aert, maer diese in andere Gewesten gerooft hadden. Al deze haddenze 'tGemaght uytghesneden, waer van de wonden noch versch waren. Als Vesputius en de zijne zich seer hier over verwonderden, soo gavenze, door teeckenen, te kennen, datmense weggevoerd had, om gegeeten te werden; waer uyt sy dan bemerckten, dat dit de grouwlijcke Menscheeters waren, diemen Canibali noemde. Vesputius liet d'Anckers ontrent een halve Duytsche Mijl van't Land uytwerpen, en stelde een van sijn twee ghevangene Mensch-eeters vry, gevende den selven, tot een teecken van vriendschap, veelerley Geschencken; als Bellekens, Spiegelkens en dierghelijcke kleynigheden: Seggende met eenen, dat de geene, die gevloden waeren, voor hem noch de zijne niet te vreezen hadden, wijlse niet anders zoghten, als vreede en vriendtschap met haer te hebben. Dezen verlosten verrighte seer neerstigh, 'tgeen hem bevolen was, brengende ontrent vier- | |
| |
honderdt Mannen, nevens veel Wyven, uyt de Bosschen tot d'aengekoomene Christenen; die met dezelve, wijlse ghesamentlijck ongewapendt waeren, goede kennis maeckten, en haar den anderen Gevangenen oock weer gaven, neffens 'tgenomene Scheepje; 'twelck van een Boom gemaeckt, en met grote neerstigheyd uytgehoold was; langh zijnde ses-en-twintigh schreden, en ontrent twee Ellen breed.
'tIs niet vreemd, datse alleen van eenen Boom een geheel Schip weeten toe te rusten, wijl de selve daer ongelooflijk hoogh en dick wasschen. Op 'tHooft der drie punten (Capo di tre punte) staen Bomen van vijfthien, sesthien, ja achthien vademen dick, seer bequaem om uyt te hoolen, en Schuyten van te maecken. Op't Eylandt Le Principe, by Africa, is een Boom gezien, die onder aen de Stam 24. vademen dik was.
Alsse nu dit Schip weergekregen, en aen een verseeckerde plaets gebracht hadden, vloodenze gelijcklijck wegh, willende geen verder ghemeenschap met d'andere houden. Derhalven verlieten de Portugeezen dit Gewest, en voeren ontrent tachtig Duytsche Mijlen daer langhs henen; wanneerse een seer bequaame Haven, en een ontelbare meenighte Volcks gewaer wierden.
5. Met deeze Inwooners maecktenze kennis, en gingen met dezelve in veele haerer Dorpen, daerze met groote Eer en seeckerheyd ontfangen wierden; ruylende vijfhonderd Peerlen van haar, voor een Bel, en kregen noch een weynig Gouds op de Koopmanschap toe. In dit Land dronkmen roode en witte Wijn, gemaackt van zommighe Vruchten en Zaden, gelijck Mee of Bier. De beste was bereyd van Mirrh-Appelen, die seer goed en welsmaeckend sijn. Dit Eyland was rijk van Huysraed. 'tVolk vondenze daer vredelijcker en vriendlijcker, alsse in eenige andere Gewesten gedaen hadden. Voortvarende, quamense by een ander Eyland, daer d'Inwooners soo Beestachtigh, eenvoudigh, goed en vriendlijck waren, dat misschien haars ghelijcke op de gantsche Wereldt niet te vinden sijn. Van aengezight en gedaante des ligchaems warenze seer Beestelijk. Sy propten haer kaecken geduerigh vol met een seecker Kruyd, daerse sonder ophouden aen knauwden, ghelijck de Beesten, soo datse geen woorden konden uytbrengen. Yeder had twee gedrooghde Kauwoerden aen den hals hangen. In d'een droegenze 'tKruyd, 'twelckse knauwden; in d'ander haddense een slagh van Meel, gelijck fijne Bloem. Sy hadden ook een Lepel, diese in de mondt nat maeckten, daer na in't Meel staken, en't Kruyd, datze in de mond namen, daer meede besprenghden. Vesputius en de zyne waeren hier over niet weynigh verwonderdt, en konden niet bedencken, waerom sulcks gheschieden moght. Doch eyndlijck vernaemenze d'oorsaeck daer van; te weten, dat dit voor den dorst ghedaen wierdt: Want sy hadden daer gantsch geen gerijf van varsch Water. Hun Vrouwen ghebruyckten dit Kruyd niet, maer droegen yeder een Kauwoerde met water, 'twelckse van den Dauw versaemel- | |
| |
den, die 'snachts op seeckere bladeren valt, hebbende de ghedaante van Ezels-ooren.
6. Dit volk leefde van geen vrugten der Aerde, maer alleen van de Visschen, diese in de See vingen. Sy hadden noch Huysen, noch Hutten, maer ghebruyckten zommige groote Blaederen, waer meede sy haer beschermden tegen de hitte van de Son; doch niet tegens den Regen, die in dit Gewest seer zelden gezien werd. Als nu 't Volk van Vesputius door'tLand omgingh, om ergens varsch Water te bekomen, vondense in't Zand zommige gantsch groote voetstappen, soo datze by haer zelven dachten, indien d'andere Leeden des Ligchaems een geëvenmatighde vergelijckingh met deeze hadden, soo moesten in dit Eylandt geweldigh groote Lieden woonen. Ondertusschen zagenze in een Dal vijf Huyzen staen, in welcke sy vijf Vrouwen vonden, drie Oude en twee Ionge, al t'saemen van soo grote Ledematen, datse zigh hooghlijck daer over verwonderden: Want sy waeren veel langer, als den hoogsten Man, diese oyt in haer Landt gezien hadden; doch welgestelder van Ligchaem, als de Spaenjaerden of Portugeezen. Stracks daer nae quaemen oock ses-en-dertigh Mannen in deze Hutten, sijnde noch veel hooger als de ghedachte Vrouwen; en in alle deelen soo wel ghevormd, dat het een aangenaem vermaeck was, deselve t'aenschouwen. Sy gingen gesaementlijk naeckt; en om de grootte dezes Volcks hebbense dit Ghewest het Reusen-Eyland genoemt. Van daer quaemen ze by een ander slagh van Menschen, die haer seer vriendelijck ontfingen. Hier vondenze een groote meenighte van Oostersche Paerlen; en ter deezer oorsaeck blevenze daer 47. dagen lang, handelende 119. Marck Paerlen voor eenighe Belle-kens, Spiegelkens, Glaeskens, en diergelijcke kleynigheden. Want elk gewillig soo veel Peerlen, als hy had, voor een kleyne Bel gaf.
7. In een laeter Schipvaert is onsen Vesputius by een ander Eyland gekomen, leggende binnen den Nacht-Evenaer, tegen't Zuyden, op 5. graden. Hier zagenze veel volcks staen, op 't hooghste eens Berghs, gantsch naeckt; van welcke niemand beneden derfde koomen. Derhalven lietenze zommige Spiegelkens en Bellekens aen land leggen, en begaven haer weer t'Scheep. D'Inwooners dit gezien hebbende, liepen gesamentlijck daar na toe, en betoonden [door veel tekenen] datze zigh hooglijk over dese kleynigheden verwonderden. 'sAnderen daegs zagen ze van haer Schepen, dat dit volck in ghetal seer vermeerderdt was, maeckende hier en daer vyer en rook; na alle schijn, om haer aen land te locken: Ook gavenze haer zomtijds door gebeerden te kennen, datze zigh dieper in 't Eylandt begeven souden. Hier op boden twee Christenen haar selven vrywilligh aen, om te gaen ondersoecken, wat voor volk dit was; en of men daer eenigen Handel soude konnen dryven: Biddende den Oversten soo langh, dat hy haer eyndlijck sulcks toeliet. Alsse nu eenige dingen by haer genomen hadden, om tegens | |
| |
deeze Lieden te verruylen, gingenze heen; onder beding, datze ten langsten binnen vijf dagen weerkomen souden, want na dien tijdt wildenze van daer afvaeren. Ondertusschen quam veel volks aenden Oever, doch begeerden met haer in geen gesprek te komen.
8. Op den sevenden dag trockenze weer te Land, en bevonden, dat deze Lieden al hun Wijven mee gebracht hadden. Soo haest de Portugeezen aengekomen waren, sondenze veel van hun Vrouwen tot dezelve, om met 'er te spreken, schoon deeze Wyven haer weynig vertrouwden. De Christenen dit ziende, sonden een jong, schoon en sterck Man tot haer, gaende daer na weer na hun Schepen, op dat de Vrouwen dies te min bevreest mochten zijn. De Iongeling zig onder haer begeven hebbende, gingen sy rondom hem staen, en betasten hem over al met grote verwonderingh. Ondertusschen quam een Wijf vanden Berg af, met een grote Knods in haar handt; en by hem komende, gafze hem van achteren so vreeslijck een slag, dat hy tzedert dien tijd noyt lid meer verroerde. Straks trocken d'andere Vrouwen hem met de voeten op den Berg; en al de Mannen, die op den zelven waeren, quaemen met hun Boogen en Pijlen beneden, schietende soo verschricklijck op de Christenen, datse nauwlijcks ontvlieden konden. T'Scheep gekomen zijnde, lietenze vier Stucken Geschuts los gaen (want deze Inwooners vervolghden haer heftigh in hun kleyne Scheepjens) waer op sy de vlugt na den Bergh namen, daer hun Wyven waren; door 't grof geluyd der Stucken seer verschrickt geworden sijnde. Deze Vrouwen hieuwen den Iongelingh, dienze ghedoodt hadden, voor d'ogen der Christenen (tot der zelver bysonder-groote droefheydt) in veele stucken; toonden haer dezelve; briedenze tegens een groot vyer, en atenze op. De Mannen gaven ook door tekenen te kennen, datze de twee andere Christenen [die noyt weer quamen] op dezelve wijs gegeeten hadden.
|
|
Auteursrechtvrij