|
| |
| |
| |
VI. hooftstuck.
1. Vreemde Slangen, van d'Inwooners ghegeeten. 2. Wonderlijck Broodt. 3. Mildheyd over hun Wyven. Vriendelyckheyd tegens de Vreemdelingen. 4. Gelegentheyd des Lands. 5. Nieuwe Vyttoght van Vesputius, en groot gevaer op syn reis uytgestaen. 6. Onbekend Landt ontdeckt. Volckryckheydt van't selve. Gestalte der Inwooners 7. Vytsteeckende Onkuysheydt der Vrouwen en Mannen 8. Grouwsaeme Mensch-eetery, en 't vleesch in den roock hangen. 9. Hoogen Ouderdom. Dieren. Bomen. Vrugtbaerheydt des Lands. Vervolgh van't voorgaende.
VEsputius van daer vaerende, en alsoo rondom swervende, vondt een ander Landt; en sagh ontrent den Oever een menighte van meer als vier duysend Menschen staen. Doch alsse de Portugeezen na haer toe saegen koomen, wildense deselve niet verwagten, maer naemen de vlucht nae de Wildernis, verlatende alles watze hadden. De Portugeezen aan land gekomen sijnde, sagen daer veel Visschers Tenten opgeslagen, en grote Vyeren, om by te koken, in de selve. Veelderley Visschen wierden'er gebraeden, en onder andere een seker Gediert, 'twelck een Slangh seer gelijck was; schynende soo grouwsaem te sijn, dat Vesputius en de sijne zigh hooghlyck daar over verwonderden. Noch dieper in de Tenten gaande, vondense veel der selver Slangen noch levendigh, aen de Voeten en Beck gebonden sijnde, gelijckmen gewoon is de wilde Dieren te doen, op datse niet byten souden. Deese Beesten scheenen haer gantsch vervaerlijck en vergiftigh te sijn, ter welcker oorsaek sy haer ook niet derfden aenraecken, Sy sijn by nae soo groot als een Rheebock, ontrent anderhalf El langh; hebben stercke voeten, met harde klauwen, en een wonderlijck-gesprickelden Buyck. De Beck en 't Hooft sijn die van de Slangen gelijk. Sy hebben oock een streep over den rug, vande neus af, tot aen 'teynd vande Staert toe: Soo datse niet anders bemercken konden, of't waren waerachtige Slangen. Niettemin wierdenze van dit volck ghegeeten.
2. Sy maeckten hier Broodt van Visschen, diese 's Soomers vingen. Deze koocktenze ten naesten by half gaer; daer na stamptenze deselve tot Deegh, en maeckten'er Broodt van: 'tWelck vande Portugeezen geproeft sijnde, niet onsmaeckelijck bevonden wierdt. Hier nevens gebruycktense ook veelerley slagh van Vrughten en Wortelen tot haar Spijs.
Waer van de Brazilianen haer Brood pleegen te bereyden, hebben wy hier booven, in't begin van't derde Hooftstuck verhaeld. En wijl't hier nu weer gelegen komt, sullen wy (uyt Hieronymus Benzo van Milanen, die ontrent het Iaer 1540. de Nieuwe Weereldt door-reysde) hier invoegen, hoedanig d'Inwooners deser Bay van Paria sig
| |
| |
hier ontrent wisten te behelpen. De Vrouwen namen een deel Koorn (in die Landen Mais genoemd) en maeckten 't, wanneer sy't bereyden wilden, des vorighen avondts met koudt waeter nat. 'sMorgens wreeven sy't tusschen twee Stenen, en braecken't alsoo tot Meel. Schoon'er een deel Hayren of Luysen in vielen, daer wierd niet seer nauw op gezien. Den Deegh-klomp gemaekt synde, diese ondertusschen gheduerigh met waeter besprenghden, soo bereydense kleyne Broodjens daer van; sommige rond, andere lang of vierkant, en deese in Palmbladeren leggende, bieckense deselve met soo weynig waeter, als haar doenlyk was. Dit was't Brood des ghemeenen volcks, maer kon niet boven twee dagen langh dueren. De Heeren lieten 't Graen weycken; daer nae braecken 't de Vrouwen met Steenen, wiesschen't in warm water, en deden'er de basten af, soo dat'er niets, als de bloem overbleef. Dan maelden sy't soo kleyn als moogelyck was, en van't Deeg maecktense kleyne koecken, diese gaar biecken op een ronde aerde Pan, onder een kleyn vyer. Hun andere Spysen waren Menschen-vleesch, Luysen, Spinnekoppen, Wormen, en diergelijcke vuyligheden. Deese Indianen plegen de tydlijcke goederen weinig t'achten, 'tIs my gebeurdt (seydt Benzo) dat ick in 't huys van een Indiaen ging, hem vagende, of hy niet een Hoen te koop had? Hy antwoorde ja, maer vraeghde in teghendeel, wat ick hem daer voor geven wilde? Ick toonde hem een Reael, die hy my uyt de hand nam, vraegende noch verder, wat ick met het Hoen begeerde te verrichten? Ick seyde, 'tselve te willen eeten. Hy my hier op aensiende, nam de Reael tusschen sijn tanden, en voer aldus uyt: O Christen! woudt ghy, dat ick u eetbaere dingen gaf, soo geef my daer tegens sulcke dingen, die ick ook kan eeten; want 'tgeen ghy my hier aenbied is nergens goedt toe. Neem uw Reael weer, en ik sal 't Hoen voor mijn eygen eeten behouden.
De Portugeezen wilden niets van de dingen der Inwooners met haer nemen; maer in tegendeel lietenze veel van 't haere in de Tenten leggen, op datse, 'tselve vindende, zig dies te verseeckerder moghten houden; en trocken alsoo weer nae haer Scheepen. 'sAnderen daegs morgens wierdenze een groote meenichte volcks aenden Oever gewaer, tot welcke de Portugeezen haer begaven. Alhoewel nu d'Inwooners zig grootlijks bevreest toonden, soo vervoeghdense haer echter onder deese Vreemdelinghen, beginnende met dezelve te spreecken en te handelen in alle seeckerheydt, haer met eenen bekendt maeckende, datse hun woningen te dier plaets niet hadden, maer alleen daer gekomen waeren, om te Visschen. Sy versochten de Portugeezen, met haer in hun Huysen te willen gaen, daerse, gelijck goede Vrienden, ontfangen souden werden. Hier op bewillighden drie-en-twintig Mannen, de Reys aen te nemen; wel-toegerust, en oock wel-gemoedt sijnde om te sterven, indien de noodt sulcks vereyschte. Sy vonden, ontrent drie Duytsche Mylen van daer, niet meer als 9. Huysen, en wierden met seer wonderlijcke gebeer- | |
| |
den van weenen, zingen en danssen [want dit waren haer Dienstplegingen] ontfangen. Oock waren'er veelderley Spijsen in meenighten toebereydt.
3. Sy boden haer mildelijck hun eygene Wyven aen; die oock vrywilligh de Portugeezen soodaenigh aenvielen en troetelden, datse deselve nauwlijcks weerstaen konden. Alsse een geheele nacht en halve dagh daer geweest waeren, quam 'er een geweldige meenighte volcks besoecken, haer biddende, met haer te willen gaen, om hun Huysen, die dieper in't Land stonden, oock te bezien. Sy trocken derhalven negen dagen lang met haer rondom; en ten eynde van dien tijdt wierdenze, weer nae haer Scheepen keerende, van een groote meenighte Mannen en Vrouwen vergeselschapt. Als yemand der Portugeezen op den wegh vermoeyd wierd, soo droegense den selven met groote neerstigheyd in de Netten, op welcke sy sliepen. Indiense over een Waeter moesten, sy droegen haer daer door; en yeder der Inwooners achte zich zaligh te zijn, die een Portugees op sijn hals over't water draegen mogt. By de Scheepen koomende, liepense met groote hoopen toe, en besaegen die met een diepe verwonderingh: Doch t' getal wierd soo groot, dat deselve daer door by na te grond gegaen hadden. Ondertusschen gebeurde een belagchlijcke saeck: Want als de Portugeezen eenige Stucken Geschuts afschoten, wierden d'Inwooners, door't groot geluydt, soodaenigh verbaest, datse meerendeel, ghelijck Vorsschen, in de See vielen; derhalven berouwden't de Portugeezen, datse haer soo verschrickt hadden.
4. Dit Land leydt reght onder de Lijn der Sonnestand [Solstitie] in de Kreeft. 'tAspunt verheft zigh daer boven d'aerde vierentwintig graden [of trappen]. D'Inwooners vraegden de Portugeezen, van waerse quamen? Die haer tot antwoord gaven: Uyt den Hemel, om eens d'Aerde te bezien. Dit geloofdenze ook, en verwonderden zig seer over hun witheyd. Dit Landtschap noemdenze Parias: 'tvermaeklijckste en vrugtbaerste (seyd Benzo, ontrent het Iaer 1550.) datmen in geheel Indien sou moogen vinden; daer altijd Bloemen sijn, en de Bomen geduerig bladeren hebben, doch weynigh vrugten dragen. Van daer afgevaeren sijnde, sworvense noch een geruymen tijd gintsch en herwaerts, sonder yets te bejegenen, 'tgeen aenmerckens-weerdigh moght sijn, om hier ingevoeght te werden. Eyndlijck quam Vesputius in Spaenje aen, op den vijfthienden der Wijnmaend des Iaers veerthienhonderdt negen-en-tnegentigh. Daer nae heeft hy in't Iaer vijfthienhonderd en een, den derthienden van Bloey-maendt, een nieuwe Reys aengevangen, vaerende, met drie wel-toe-gheruste Roey-Schepen, van Lisbon af. Wy sullen [onse voorige manier volgende] alleen de voornaemste Bysonderheden uyt deselve weer aentekenen.
5. Door de Canarische Eylanden scheeptenze voorby d'Oevers van Africa, en der Swarte Mooren, tot den Voor-Oever, die Ptolomeus den | |
| |
Voor-Oever der Moren noemt; doch van de Portugeezen 't Groene Hooft [Cabo Verde], van de Mooren Bisecherem, en van d'Inwooners Mandongam gheheeten. Hier zigh ververscht, en hun Scheepen van alle noodwendigheden voorzien hebbende, namense hun wegh nae't Zuyder Aspunt [Polus Antarcticus], met een Zuyd-Ooste wind, een weynig nae't Westen houdende. Sy voeren drie Maenden lang op de groote See, sonder eenigh Landt in't gezight te krygen; ondertusschen veel angst, ellende, en gevaer van Schipbreuk uytstaende. Vierenveertigh volle daegen en nachten haddenze niet anders als Onweer, Hagel, Donder en Blixem, soo
dat den Hemel gheduerigh scheen te scheuren. Daer-en-boven was den Regen en Nevel soo geweldigh, datse by-nae geen Light, als dat van den Blixem, gewaer wierden; derhalven meendense, met grote verschricking, ten eynde van haer leven gekomen te sijn. Na soo een groote en langduerige woede des Onweers toonde God haer een teecken sijner goedertierenheyd; want sy kregen Landt in't ghezight, 'twelck haer weer tot haer selven deed komen, en van meer als half dood, levendig maeckte. Derhalven wierpenze hun Anckers aen den Oever uyt, op den sevenden dagh van Ooghst-maendt, des Iaers 1501. danckende den Almagtigen voor sijn genaedige hoede.
6. Dit ontdeckte Land dagt haer | |
| |
geen Eyland, maer Vast Land te sijn; zig soo verr uytstreckende, datse nergens eynd daer van zien konden 'tWas seer wel bebouwd en bewoondt; oock vondmen daer in allerley wilde Dieren, die de Portugeesen gantsch onbekend waren. Even ter rechter tijdt wierd dit Gewest van haer ontdeckt, want sy hadden ghebreck van Hout, Water, Brood, Vleesch, Wijn, Oly en andere dingen; maer voor al, van een dapper gemoedt. Ondertusschen beslotense met malkander, langs den Oever heen te varen, en't Land altyd in't gezigt te houden. Dit ontdeckte Landt bevondense te legghen acht Graeden aen geene zijde des Nacht-Evenaers [Aequinoctiaels], tegens't Zuyder Aspunt; en voeren soo langh voort, tot datse over de Winter Sonne-stand op seventhien Graeden by't Zuyder Aspunt quaamen. In dit Eyland was meer volcks, als Vesputius tot noch toe in eenige andere ghezien had. D'Inwooners waren geheel tam, en beschadigden niemand. Sy bedeckten geen deelen haers Ligchaems. Naeckt wierdenze gebooren; naekt gingense; naekt stiervense. Haer Ledematen waren seer wel ghevormt: Haer verwe was roodachtig, 'twelck veroorsaeckt wierdt door de hitte van de Son. Sy hadden swart en lang hair. Hun aengezigten waren schoon en vriendlijk, doch sy verdierven deselve; want sy doorboorden haer Wangen, Neusgaten, Lippen en Ooren, niet met kleyne, maer met veel groote gaeten, soo dat wel een Pruym door yeder der selver sou konnen gaen hebben. Deze gaeten vuldenze met blauwe Gesteenten; ook wel met Marmer, Christal, Alabaster, of met Yvoir en andere witte beentjens. In deze uytstekende lelijckheydt steldenze een bysondere fraayheydt en aenghenaemheydt.
7. De Wyven sijn van een onvriendelycken aert, gantsch geen Menschlijckheydt vertoonende; doch booven maeten seer tot onkuysheydt genegen. Ter dezer oorsaek gevense haer Mannen 't zap van een seecker Kruydt te drincken, op datse haer hittighe wellusten ghenoegh moghten doen; van welcken dranck hun Ghemaght seer komt te swellen. Indien dit noch niet genoegh helpt, soo gebruyckense zommighe vergiftige dingen, die de Schamelheyd seer pijnlijck aentasten, en vergrooten: Door welck geweldig middel veele tot On-mannen geworden sijn. Sy hadden hier noch Wol noch Vlas, en derhalven oock geen Laecken. Sy gebruykten ook geen Kleederen van Boomwol, wijlse deselve niet van doen hadden, nadiense t'eenemael naekt gingen. Niemand had yet eygens, maer alles was haer gemeen. Sy hadden noch Koningh noch Koninghrijck, maer yeder was sijns selfs Koningh. Sy namen soo veel Wyven alsse wilden, en gebruykten deselve in't gemeen, sonder eenigh Bloedverwantschap aen te zien; want de Soon verontreynighde zig met de Moeder, en de Broeder met de Suster; volgende over al haer driften, gelijck de Beesten; want met yeder, die haer ontmoette, handeldense na hun lust. Sy maeckten Echt-scheyding alsse wilden, vermitsse noch Reght | |
| |
noch Wet onderworpen waren. Sy hadden ook geen Tempelen noch Afgoden-diensten. Kortelijk, sy oeffenden een schandelijcke vryheydt van leven, meer d'Epicureën als de Stoicis gelijk zijnde. Sy handelden noch geld noch koopmanschap, evenwel waerense seer oneenig onder malkander, voerende swaere Oorlogen, doch sonder eenige ordre.
8. De jonge dwingen d'oude, haer te moeten volgen, om ten Strijdt te gaen, en hun tegenstreevers om te brengen. De vyanden, die hun leven verliesen, eetense met grote lust, want sy nuttigen Menschenvleesch; soo dat selfs d'Ouders haer Kinderen, en de Kinderen haer Ouders verslinden. 'k Heb (seydt Vesputius) een Man gezien, die zigh beroemde, meer als driehonderdt Menschen ghegeeten te hebben. Oock is hy seven-en-twintigh dagen lang in een Stad geweest, daer hy gezouten Menschen-vleesch in den roock zagh hangen, gelijckmen ons 'tOssen en 't Verckens-vleesch doet. Sy verwonderden haer seer, dat de Christenen hun vyanden oock niet aten, seggende, dat dit vleesch seer lustigh en welsmakend was; en datse 'thielden voor de beste en leckerste spijs des weerelts. Sy hadden geen andere Wapenen, als Bogen en Pylen, gaende voorts geheel naeckt in haer grouwsame Stryden; werdende gewond en verslagen, gelijck wilde beesten. Haar Wyven, die t'eenemael naekt gaen, en boven maten onkuys sijn, sijn niet lelijk, van welgemaekte Ledematen, en vande Son niet verbrand. Schoonse gantsch vet sijn, so veroorsaeckt dit haer echter geen mismaecktheyd. 'k Heb [seyd Vesputius] 'twelck niet weynigh te verwonderen is, noyt Kraamvrouw ghezien, die slappe of hangende borsten had; selfs bevrught, of nu even verlost sijnde, kan men geen onderscheydt tusschen haer en een Maeght bemercken. Sy boden de Christenen haer Ligchaem seer gewilligh aen, want [gelijck wy geseydt hebben] sy sijn Hoerachtiger, als yemandt oyt soude konnen vermoeden.
9. D'Inwooners dezes Landts leefden gemeenlijk tot by en over d'anderhalfhonderd Iaeren, seer weynig Sieckten onderworpen sijnde. Indien oock yemand kranck wierd, soo kondenze zigh lightelijck gheneesen door 't Sap van seeckere Kruyden. Misschien dat dit langh leven, gelijk oock de gematightheydt des Luchts en de vruchtbaerheydt des Landts, veroorsaeckt werdt door de Zuyden wind, die daer byna geduerig waeyd, en by haer is, ghelijck in Spaenje de Noorden wind. Sy hadden groote lust tot de Vischvangst, en atenze ook geerne; maer tot de Iaght haddenze weynigh ghenegentheydt, wijlse vervaert waren voor de groote meenigte der wrede wilde Dieren: Want men vondt daer in de Wildernissen Leeuwen, Beeren, en diergelijcke verscheurende Beesten. De Bomen wassen hier ongelooflijck hoogh. 't Landt is groen, vruchtbaer en seer lustigh. 'tIs wel Heuvelachtig, maer echter van Springh-bronnen en Waeteren rijcklijck bevochtigt. Hier sijn sulcke dichte Bosschen, datmen seer be- | |
| |
waerlijck daer door kan gaen. De Boomen en Vruchten wassen ongheplant van zelfs in grote meenichten; en sijn seer welsmakend, doch d'onze gantsch ongelijck.
10. 'tAardrijck brengt veel Kruyden en Wortelen voort, daerse Brood en Moes van maecken. In dit land vindmen geen Bergwercken, als alleen Goud, 'twelck daer, te dier tijdt, in grote meenigte bekomen kon werden, alhoewel Vesputius en de zijne in hun eerste Schipvaert niets daer van meede brachten. Oock sijn hier veel Paerlen, neffens een seer groot getal van Papegayen, met soo verscheydene verwen, dat den vermaerden Konstenaer Policletus deselve niet soude hebben konnen afbeelden. De Bomen riecken booven maeten wel; uyt welcke veelerley Gommen en Sappen druypen, die niet alleen tot lust, maer oock tot onderhouding der gesondheydt dienstigh geoordeeldt konden worden, indien de kracht daer van ons bekendt was. En seeckerlijck, ['t zijn de woorden van onsen Schryver] indien 't Paradijs noch ergens te vinden was, soo moest het niet verr hier van daen sijn. Dit Landschap (gelijck wy hier boven verhaeld hebben) leydt tegens't Suyden, en heeft soodaenigh een wel-gemaetightheyd des Luchts, datmen daer inde Winter geen koude, en in de Somer geen hitte behoeft te vresen.
|
|
Auteursrechtvrij