|
| |
V. hooftstuck.
1. Reys van Albericus Vesputius nae onbekende Landen. 2. Ondecking van een onbekendt Land. 3. Beschryving der Inwooners. Haar onbeschaamtheyd. Gestalte. Geswindtheydt. Swem-konst. 4. Sijn goede Schutters. Haer Oorloghen. 5. Manier van Eeten en Slapen. Beschaemtheyd en onbeschaemtheyd. Houwlycken. Onkuysheyd. Kinderbaren 7. Volckrycke huysen. Ryckdom, 8. Vrygevigheidt. Manier van Begravingen. Onmenschlijckheidt ontrent deselve. Vreemde wys van Geneesen. Spijs van Menschen-vleesch.
| |
| |
IN 't Iaer veerthienhonderdt seven-en-tnegentigh, den twintigsten der Meymaend, voer Albericus Vesputius, met vier Last-Schepen, uyt de Haven van Gallissen, en quam geluckig aen de Geluckige Eylanden, anders Groot Canarien genoemdt; leggende aen 't eynd des bewoonden Aerdrijcks, tegen't Westen, tweehonderdt en taghtigh Duytsche Mijlen van de Stad Lisbon. Aght daegen aldaer stil gelegen hebbende, om haer van Hout, Water en andere behoeften te voorzien, voerense met een West-Noord-Weste wint weer voort. Na sevenentwintig dagen quamense aen een Vast Landt [immers soose meenden] ontrent 1000. Mijlen van Groot Canarien gelegen. Aldaer wierpense 't Ancker uyt, anderhalf Mijl vanden Oever, en bemanden eenighe Boots met gewapent volk. Sy sagen een ontelbare meenighte Inwooners aen't Strand, die voor haer vervaert schenen te sijn; misschien om datse so gekleed, en van een andere [haer ongewone] verwe waren. Sy vloden gesamentlijk nae't Gebergt, en konden door geenerley Tekenen van vriendtschap bewogen werden, om by haar te komen. 's Avonds (weetende dat hun Scheepen aen geen verseeckerde plaets lagen) begavense zig van't Lant inde zelve, om 's Morgens een beeter Haven te gaen soecken. Also voerense weer voort, met een Windt die uyt 't Gebergt quam, altijd langs 't Land heenen, om 't Volck te mooghen beproeven.
2. Na twee daghen vaerens vondense een seer bequaame Haven voor haer Schepen, soo datse niet meer als een halve Mijl van't Land afbleven. Sy zagen hier een ontelbare menigte Volcks; en, begeerigh sijnde om met deze Lieden te spreken, voeren noch dien selven dagh met de Boots na den Oever, gaende met ontrent 40. Mannen te Land. Dit volk ontvlood geduerigh haer tegenwoordigheyd; soo datse geenszins te bewegen waren, om haer ter spraak te staen. Alleen locktense eenige weynige Inwooners tot haer, diese Bellekens, Spiegelkens, Glaeskens en diergelijcke kleynigheden gaven. Deze zig hier door versekerd houdende, handelden met haar van Vreede; doch 's nagts gingen de Portugeezen weer t'Scheep. 's Anderen daegs morgens vroegh sagense op nieuws een ontelbare meenigte van Mannen en Vrouwen, die hun Kinderen met haer na den Oever voerden. Dit Volck had al hun Huysraedt by haer, gelijk hier na gehoord sal worden. So haest de Portugeezen 'tLant begonden te naerderen, vielen d'Inwooners van zelfs in de Zee [wijlse wonderlijk wel swemmen konden] en quaemen haer, meer als een Staale Boogscheut weegs, te gemoet. Sy toonden zig gantsch vriendlijck tegen d'aengekomene, en vermengden haer onder de zelve; met sulk een vertrouwen en sekerheyd, als ofse lang by hun gewoond en met haer gehandelt hadden: 'tWelk deze Vreemdelingen geen kleyn vermaek veroorsaeckte.
3. Sy gingen alle naeckt, soo wel Vrouwen als Mannen, even soo alsse geboren waren, sonder haer schaemte eenigzins te bedecken. Sy sijn van
| |
| |
een redelijcke lengte, en van bysonderwel-gemaeckte Ledemaeten. Haar vleesch is roodt-verwigh, ghelijck de Huyd van een Leeuw. Indiense [seyd onsen Reys-beschryver] gekleed gingen, ghelijck wy, men sou lightelijck konnen geloven, datse gantsch wit van verwe souden sijn. Sy hebben nergens Hair aen't Ligchaem, als alleen op't Hoofdt; 'twelck seer dick en swart is: maar insonderheyd dat vande Vrouwen, die daer mee seer moy menen te syn. Haer Aengezighten sijn niet bevallijck, wylse gantsch breedt en plat sijn, gelijk die van Tartaryen. Hair aende Winckbrauwen, of aen eenige andere plaetsen des Lichaems te hebben (behalven alleen op 'thooft) houdense voor een beestelijk ding. Beyde, Mannen en Vrouwen, sijn seer snel in gaen en loopen; soo dat het de Wyven een kleyne saek is, twee duytsche Mylen weegs geduerig aen een te lopen; waer in sy de Christenen verr overtreffen. Sy swommen soo lang en behendig, dat het gantsch verwonderlijck was: Doch hierin gingen de Vrouwen de Mannen merklijk te boven; want de Portugeezen saegen dickmael, datse twee Mijlen verr (sonder oyt te rusten) in Zee swommen. Sy gebruyckten Boogen en Pylen; want alhoewelse geen Yser of andere Bergwerken hadden, soo wistense echter seer scharpe Vischtanden voor aen haer Pylen te maken.
4. Sy sijn soo seekere Schutters, datse noyt haer Doel missen. Men vondt daer oock Vrouwen, die in't schieten seer geoeffendt waeren. Sy hadden [behalven haer Bogen] noch andere Wapenen, gelijck Spiessen en Kolven, welckers boven-eynden seer wonderlijck gemaeckt waeren. Sy streden dikmael tegens hun Na bueren, welcke een andere Spraek hadden; en van de selve verschoondense niemand, als om haar tot grouwlycke pynen te bewaeren. Ten Oorlogh treckende, nemense hun Vrouwen met haer; niet om te stryden, maer om hun behoeften haer na te draegen: Want een deezer Wyven kan meer op haar rugg laeden, en 30. of 40. Duytsche Mijlen voort torssen, als een Man van d'aerde sou konnen op-beuren. Sy hebben in haer Oorlogen noch Hooft-lieden noch Oversten, maer yeder is sijns selfs Heer: Oock treckense sonder eenige ordre daer henen. Sy stryden niet om eenige Regeering of Heerschappy; oock niet om haer Landen te vermeerderen: Maer alleen uyt een ouden haet en aengheboorne vyandtschap. Als haer nae d'oorsaeck der selver gevraegt wierdt, gavense geen ander antwoord, als datse haer voorsaeten wreecken wilden. Dit Volck leefde in volle Vryheydt, en was aen niemandt verbonden, hebbende noch Koning noch Heer. Aldermeest bereydense haer tot den Strijdt, wanneer hun vyanden ergens een der haere gevangen of gedood hadden. Dan moest den oudsten Bloedvriendt des gevangenen of gedoodden opstaen, en op alle Wegen roepen, datse gesamentlijck doch met hem ten Oorlog wilden trecken, om de dood van sijn vriend te wreken. Sy, hier door tot medelyden beweegt werdende, rusteden haer terstondt tot den Strydt, en overvie- | |
| |
len haer Vyanden als in een oogenblick tydts.
5. Sy hebben noch Wet noch Gerigt. Geen Misdadigers worden gestraft; ook tugtigen noch leeren d'Ouders haer Kinderen niet. Sy syn seer slecht in haer Spraak, maer anders verstandigh en doortrapt. Selden spreeckense, en dat noch met een laege stem, gemaeckt tusschen de tanden en lippen. In't eeten hebbense een Beestelijcke gewoonte, niet passende of't dagh of nacht is, maer aen-vallende als't hun lust. Alsse eeten, leggense op d'aerde neer, sonder Tafellaecken of yet diergelijks te gebruycken. Sy maken stercke Netten van Boomwol, diese aen Palen vastbinden, en, in plaets van Bedden, daer op slapen. Welcke manier [alhoewel ons ongewoon] echter seer goed is; want (seyd Vesputius) ick heb dickmael in deselve ghelegen; en gevoelde my, als ick wacker wierd, altijd veel beter, dan wanneer ick op onse Bedden geslapen had. Sy sijn seer reyn van Ligchaem, wijlse zig menigmael wasschen Alsse hun gevoeg doen, houdense nauwe wagt, op datse van niemand gezien mogten werden. Maer soo beschaemdt alsse in dit stuck sijn, so oneerbaer syn beyde Mans en Vrouwen in hun water te maken: Want wy hebben veelmael gezien [seyd onsen Reys-beschryver] datse 'tselve lieten loopen, terwijl wy met haer spraken. Sy hebben geen Houwlijcks-Wet, noch Echts-verbindnis met hun Vrouwen, en elck neemt'er soo veel als hy begeerd Als hy oock wil, slaet hy deselve van hem weg. Deze vryheyt gebruycken beyde Mannen en Wyven.
6. Sy sijn niet Yversughtig [Ialours] maer seer onkuysch; insonderheyd de Vrouwen: Welcke, om haer onversaedelijcke begeerten genoegh te doen, sommighe Tover-konsten in 't werck stellen, waer van wy niet spreken willen. Sy sijn seer vruchtbaer in't Kinder-baren; en bevrugt sijnde, soo vermydense daerom noch moeyte noch arbeydt. Sy verlossen sonder grote smerten; want s'anderen daegs sijnse weer frisch en gesondt. Deeze Vrouwen sijn soo Duyvelachtigh en schandelijck tot Haet en Toorn genegen, datse (als hun Mans haer vergrammen) sommige Toveryen ghebruycken, waer doorse haer eyghene vrugt in haer ligchaem, uyt een dolle woede, doden; en door dit middel komen ontelbaer veel Kinderen om't leven. Sy sijn schoon en welgesteld van Ligchaem; en al-hoe-welse t'eenemaal naeckt gaen, soo weetense echter 'tmeeste deel haerer schaemte behendig te verbergen. Niettemin schamense zig so weynig, deselve, als wy onse aengezigten, te laten bezien. Na 'tbaeren is haer gantsche Ligchaem even soodanig ghesteld, als ofse noyt gebaerdt hadden. De Portugeezen konden niet bemercken, dat deze Inwooners eenige Wet of Godtsdienst onderhielden; soo datmen haer noch Ioden, noch Mahometanen, noch Moren noemen kon; maer waren slimmer als andere Heydenen, wijlse noch Offerhanden noch Bedehuysen hadden. Haer gheheele leven is gelijck als versoopen in allerley begeerlijckheden en wellusten.
| |
| |
7. Hun Woningen sijn aen yeder gemeen; en ghebouwdt op de manier van een Klock, opgereght van swaere Boomen, en boven bedeckt met Palmbladeren; soo datse verseeckerd sijn teghens allerley Winden en Onweeren. Aen sommige plaetsen sijn deze Huyzen soo groot en wijdt, dat meer als ses honderdt Persoonen in eene Wooningh ghevonden wierden. Onder andere sagenze daer acht sulcke Volckrycke Wooningen, dat over de thienduysend Menschen zig in de selve onthielden. Nae 't verloop van seven of acht Iaren veranderense deze Huysen van plaets: En alsmen haer vraegde, waeromse sulcks deden? soo gavense tot antwoord, dat'et geschiede wegens de hitte vande Son; want indiense te langh op een selve plaets bleven wonen, soo sou de lught aldaer vergiftigt werden, en veelerley ziekten veroorsaecken. En gewisselijck, dit haer voorgheven was niet sonder Natuerlijcke Reden. Al hun Rijkdommen bestaen in vreemde geverwde Vogel-vederen, of in Snoerkens, de soo genoemde Paternosters seer gelijck sijnde; waer aen sy stuckjens van Vischbeenen, of groene en witte steentjens rygen, hangende deselve, tot een groot Cieraed, aen haer ooren. Deze kinderaghtige dingen, die by ons van geener weerde sijn, houdense voor haer Ryckdom. Sy dryven gantsch geen Handel met kopen of verkopen; want selfs de Natuer geeft haer genoegh. Goudt, Paerlen en andere Kleynoodien, daer wy seer veel van houden, achtense niet; ja verachtense t'eenemael.
8. Sy sijn van Natueren soo vrygevig, datse niemand, die eenig ding van haer versoeckt, 'tselve weygeren sullen. Doch so milddadige gevers sy zigh betoonden, soo vrymoedighe eysschers warense. Sy konden niet beter haer vriendschap aen een vriendt doen blijcken, als hem toe te laeten, hun Vrouwen en Kinderen nae hem te mogen neemen. D'Ouders achten zigh ten hooghsten geëerd, alsmen haer een Dochter ontvoerd, en by de selve slaept: Want daer door werdt haer vriendtschap dies te vaster ghemaeckt. Gestorven sijnde, gebruyktense verscheydene manieren van Begraevinghen. Eenighe dolven hun Doode in d'Aerde met water; settende veelerley spys aen't hoofden-eynd, diese meenden, haer tot voedsel te sullen dienen. Dit ghedaen sijnde, bedrevense geen klachten noch droefheyt over d'afgestorvene. Maer andere hadden een seer on-menschlijcke wijs van Begravingh: Want soo haastse vermoeden, dat de Dood yemandt na by was, wierdt hy van sijn vrienden in een groot Bosch gedragen, daerse hem in een Net (van Boom-wol gemaeckt) aen twee Boomen hingen. Daer nae Danstenze dien gantschen dagh rondom hem, en de nacht aen-komende, lagense eenige Spysen aen sijn hoofden-eynd, so veel als genoeg was, om zigh vier daeghen langk te konnen onderhouden. Dit ghedaen sijnde, lietense hem soo alleen hangen, en elck ging weer nae huys. Indien nu den ziecken dit eeten ghenuttight had, ghesondt wierd, en weer t'huys quam, soo ontfingense hem met gro- | |
| |
te Eere. Maer men vondt' er weynige, die dit gebeurden; want sy wierden daer nae van niemandt meer bezocht. Alsse nu daer quamen te sterven, soo wierd haer geen andere Begraefnis gedaen.
By de Trogloditen bondmen d'oude Lieden met de keel aen de staert van een Os, en lietse soo dood sleepen. De Caspij braghten al de menschen, die tseventigh Iaeren oud geworden waeren, in een Bosch, om daer van honger te sterven. Daer na naemense agt, ofse van de Vogelen, of van de wilde Beesten gegeeten waeren: houdende 'teerste voor een goedt, maer't laetste voor een quaed Teecken. De Mooren en Caffers ontrent de Kaap gingen noch veel slimmer te werck. Als yemand zieck wierd, dooddense en aten hem, al had hy ook schoon vande Pocken verrot geweest. Desgelijcks dooddense d'oude Lieden, om deselve t'eeten, schoonse niet zieck waren, Alsse haer noch eenige barmhartigheyd wilden betonen, soo bragtense haer op een Berg, en lietense daer van honger sterven, of van de wilde Dieren verscheuren. Dit deedense soo wel aen hun eygene Ouders als aen andere. De Debaces in Persien verworghden alle Lieden, die tseventigh Iaeren oud waren, en nodighen malkander op de gedoodde te gast. De Messageten doodden d'oude Lieden, kaptense aen kleyne stucken, vermenghden die met Schaepen-vleesch, en atense soo op. Die van selfs stierven, hieldense vervloeckt, en wierpense wegh. By de Scarden was een Wet, dat de kinderen haer oude Ouders met stocken doodslaen moesten.
9. In haer gebreecken en kranckheden gebruycktenze veelerley Gheneesmiddelen, die d'onse soo ongelijk syn, dat het grootelijcks te verwonderen was, hoe eenig mensch met het leven daer door kon koomen. Wy hebben [seyd Vesputius] dickmael gezien, datse, als yemand op't alderhevighst de Koorts had, hem in koudt water dompelden. Daer nae moest hy gintsch en herwaerdts voorby een heet vyer loopen, en zigh daer nae tot slaepen begeven. Op sulck een wijs sijn veele der haere gesond geworden, gelijck de Portugeezen oogen-schijnlijck gebleecken is. Sy onthouden haer oock zomtijds drie of vier dagen van alle spijs en dranck; en gebruycken menighmael 'tBloedlaten uyt d'Aderen, niet der Armen, maer der Heupen en Kuyten. Haer Natuer dwingense tot dickmael te braecken, door eenighe Kruyden, diese daer toe inde mond nemen. Sy hebben ghebrek van allerley Granen, en hun gemeene spijs is de wortel van een boom, daerse goed Meel van weten te maken. Selden eetense yet anders, als Menschen-vleesch; waer in sy soo onmenschelijck sijn, datse selfs d'onreedlijcke Dieren daer in te booven gaen. Al haer vyanden, diese gevangen weeten te krygen, 'tzy Man of Wijf, eetenze sonder eenige schrick of schaemte; soo dat niet grouwlijckers gevonden kon worden. Deeze woeste Lieden verwonderden zigh ten hooghsten, alsse vernaemen, dat de Portugeezen haer Vyanden op deselve manier niet aten, maer een afgrijsen van soodanigh een kost hadden.
|
|
Auteursrechtvrij