d'Uytgelesenste Wonderen, en bysonderste Seldsaemheden eeniger Landen en Volckeren in America, Asia, en Africa

[p. 10]

III. hooftstuck.

1. Wonderlijcke Stroom van heet Water. Vreemde manier van Vischvangst. Seldsaem Brood. 2. Columbi weerkomst in't Eyland Hispana. Oproer aldaer. Oorsaeck, waerom deese Scheepsvloot geen meer Gouds meede gebraght heeft. 3. Grouwlycken Storm. Boven maten groote en gevaerlycke hitte. 4. Columbus en syn Broeder werden valschelyck by den Koningh van Spaenje beschuldight. Syn verontschuldigingh. 5. Sy werden beyde gevancklyck nae Spaenje gesonden.

TErwijl Columbus dus omvoer, quam hy aen den uytgang eens Strooms, welckers water so heet was, dat niemandt de hand langh daer in kon houden. Daar na quamense by eenige Visschers, zittende in een Schip, gemaakt van een uytgehoolden Boom, waar achter een Visch was, aan een langh touw gebonden, diese nasleepten. Deze Visch was de Spaanjaerds onbekendt: Sy had de gelijckenis van een Aal, maer 't hooft was geweldig groot, en op't selve saghmen een Huyt, hebbende de gedaente van een Tasch. Soo haast zigh eenighe Visschen op't water vertoonden, lietense deeze Visch het Touw ruym; waar op deselve, soo snel als een Pijl uyt een Boogh, toeschoot, vangende de Visschen met sijn Tasch; doch weer boven komende, namen de Visschers hem sijn Roof af. Sy kregen in een oogenblick, terwijl de Spaanjaerds toekeecken, vier groote Visschen, diese deselve vereerden, en van haar met seer groote smaack gegeeten wierden.

In't Iaer 1498, als Caprael, uytgesonden van Emanuel den eersten, Coningh van Portugael, de Kusten, die hy de naem van't H. Kruys gaf doch nu Brazil geheeten werden, ontdeckte, vond hy aldaer by d'Inwooners een andere wijs van Visch-vanghst. Sy gebruyckten Schuytjens, gemaekt uyt schorssen van dicke Boomen, die somtijds soo groot sijn, datse dertig Mannen konnen voeren. Alsse uyt wilden om te Visschen, soo roeyden eenighe de Schuyt voort; andere sloegen de See met stocken, om de Visschen te verschricken, die in dese verbaestheyd na boven schoten. Die op sulk een Vischvanghst afgeveerdigt waeren, hielden dorre uytgedroogde Coewoerden, of Calabassen, van een bysondere grootte, onder't water tegen deselve aen; daerse dan vrywilligh inschoten, en alsoo ghevangen wierden. D'Inwooners deeses Landts maeckten haer Brood uyt de Wortel van seecker kruyd, 't Porceleyn-kruydt niet ongelijk, doch so een boos vergif in sig hebbende, dat yemand, daer van eetende, stracks sou moeten barsten. Maer sy stampten deeze Wortels, parstense uyt, op dat'er niets van 't giftig sap in bleef, lietense in de Son drogen, en maektense soo tot Meel. t'Brood, dat hier van gebacken wierd, was niet alleen gesond, maer ook van seer goede smaek.

2. Columbus weer in Hispana gekomen synde, vondt daer een grote verwarringh: Want een der syne, Margarethus genoemt, een seer streng Man,

[p. 11]

was met veel Spaenjaerden, gantsch vertoorndt, weer na huys getrocken; 't welk Columbus deed vrezen, dat hy hem voor den Koningh beschuldigen, en in sijn onghenaede brengen moght. Boven dit sagh hy, dat verscheydene Heydensche Koningen tegens de syne opgestaan waren; waar door hy gedwongen wierd, den Oorlogh tegens deselve aen te nemen. Eyndlijk trof men een Vreede, onder voorwaarde, dat de gene, die aen 't Gebergt Cibanis woonden, alle drie Maanden drie stucken Goudts, en die geen Goudt hadden, Speceryen of Cottoen opbrenghen souden. Inden tijdt als't Goud gegraven wiert, vondense, niet verr vanden Oever, een Goud-korn, wegende twintigh Oncen. Deze is den Spaanschen Koningh voor een wonder toegesonden, en van veel Menschen aldaar gezien. Maar wijl wy tegenwoordig van Goud spreken, soo soud't yemand vreemd mogen duncken, waerom deze Spaenjaerts (nadien 't Eyland soo vol daer van was) niet geheele Schepen vol Goudt mee bragten? 'k Sal den selven antwoorden met d'eyge woorden [soose in onse Taal luyden] welcke den genen ghebruykt, die dese geheele Reys beschreven, en zelfs bygewoond heeft. Dese Eylanden [seydt hy] syn wel vol Gouds, tegen d'onse te rekenen; doch soo veel is 'er niet, datmen 'er geheele Schepen mee sou konnen bevraghten. Wijlt 't oock met grooten arbeyd uyt d'aerde gegraven moet werden, so sijn de Mannen die hy (Columbus) met hem daer heenen voerde, zieck geworden. Daerenboven waerense meer genegen tot ledigheid en onkuisheid, als tot arbeid; soo datse 'tgeen met grote moeite verkregen was, schandlijck verquisteden. Iae, sy waren soo versoncken in alle moedwil, dat sulcks onuytsprekelijck is. Sy hadden ook op hun Overhooft een doodlijcken haet geworpen, om dat hy hun ongeregeldheydt weerstond; en hier door veroorsaecktense, dat de woeste Inwooners, die noch ongetemd waren, hoe langer, hoe meer verwilderden, kerende sigh weer af van alle redelijckheid en betaemlijk leven: Soo dat noch tot op deesen dagh d'onkosten 'tgewin overtreffen; schoonse in dit Iaer (1501.) binnen twee Maenden tijds meer als twaelfduisend Mark Gouds vergadert hebben, yeder Marck tot acht Onçen gerekent.

3. In 't selve Iaer ontstonden 'er soo groote Stormwinden, dat by na al de Boomen daar door uytgeroydt wierden; verheffende die soo hoog in de Lucht, als ofse deselve in den Hemel hadden willen werpen. Deese deden oock drie van Columbi Roey-Schepen inde Haven ter grond gaen. D'oorsaek van dit Onweer leyden de woeste Inwooners op de Christenen, om datse soo sondigh waren, en haar in hun rust verstoort hadden: Oock seydense, dat'er niemand onder haar oyt dierghelijck een Storm beleefdt had. Columbus inde Haven komende, beval de Timmerlieden [die hy by hem had] twee andere Scheepen te verveerdighen. Hy, een Man van groot gemoed en verstandt sijnde, die niet als grote dingen zig onderstondt, trock eens, met sommighe Schepen, uyt het Eyland Madera nae't Zuyden,

[p. 12]

voorgenomen hebbende, den Naght-Evenaer (Aequinoctiael) eens over te vaeren, en hem dan nae 't Westen te keeren, om te mogen vinden 'tgeen de Christenen tot dien tijd toe onbekend gheweest was. Eyndlijck quam hy by't Groene Hooft (Cabo Verde) van waer hy, met een Zuyden wind, digt byde vijfhonderd Mylen over de grote Zee scheepte; ter welcker tijd hy aen een Land quam, soo geweldigh heet, dat de Schepen by na verbranden, en de Menschen stierven. De Vaeten sprongen in stucken, soo dat Wijn en Oly door 't Schip liepen. Dit ghebeurde haar in de Honds-dagen, wanneer 't doch ghemeenlijck seer heet is. In deze hitte blevense aght gantsche daegen, niet sonder grote vrees haers levens, so dat haar dikmael berouwde, in dit Ghewest ghekoomen te sijn. Doch dezen tijd verlopen zijnde, begon een Weste wind te waeyen, waer op sy haer nae't Westen keerden, krygende also van dagh tot dagh een gemaetighder Lught, tot haer uytneemende blijdschap.

4. Als nu Columbus weer in't Eyland Hispana quam, vond hy daer alle dingen verward; en voornaementlijck, dat Orlandus, een der sijne, van hem af-gevallen was, daar door alle boosaerdige de deur geopend hebbende. Columbus poogde hem weer met zigh te versoenen, doch hy begeerde niet. In tegendeel klaegde hy hem swaerlijk, doch valschlijk, door Brieven by den Koning van Spaenje aen; hem en sijn Broeder beschuldigende van ghemeensaemheydt met allerley Schelmen, en vervreemding van alle Eer en Reedelijckheydt: Voorts van Wreedheydt, Bloedgierigheydt en ongehoorde Dwinghlandy; gelijk die der Wolven onder de Schapen is. Hier tegens schreef Columbus aen den Koning: Dat Orlandus en sijn Medgesellen verachters van alle Godlijcke en Menschlijcke Reghten waeren, voerende een schendelijck en beestelijk leven, met Roven, Moorden, Vrouweschenden, en andere Fielteryen. En alsse hier over vreesden gestraft te sullen werden, soo waerense vande Koninglijcke Maght afgevallen, en hadden zig begeven tot alle Ledigheyd, Laster en Schande; insonderheyd tot een on-beschrijvelijcke Onkuysheydt, en grouwlijke Mensch-moordery. Terwijlse nu malkander op zulk een wijs met Smaedwoorden en Scheldbrieven beschuldigden, viel den Koningh der Cigianoren van de Christenen af, by hem hebbende over de ses duysend Mannen, gewapend met Boogen en Pylen; maer anders warense gantsch naeckt, oock selfs dan, wanneerse ten Oorlogh trocken. Deeze brandden menighte van Marcken, of Lidteeckenen, aen haar Ligchaem; van 't Hooft af tot de Voeten toe. Eyndlijk verdreef Columbus den selven, bracht hem onder sijn geweldt, en dwongh hem, Iaerlijcks een Schattingh te moeten betaelen.

5. Ondertusschen wierdt de Koningh van Spaenje uyt hun beyder Brieven ghewaer, dat'er een groote tweedragt onder haar was, in plaets datse, tot bewaeringh des Eylandts, eens-gezind hadden behooren te zijn; Dit nam hy seer qualijk; te meer, om

[p. 13]

dat hem, by soo een grote meenighte Gouds, geen voordeel toequam. Hy sond derhalven een seer strengh Man daar henen, om Overste des Eylands te sijn, en de schuldige [sonder aenzien des Persoons] te straffen, of gevanklijck na Spaenje te senden. Maar dezen na de verraders en vyanden van Columbus hoorende, sloeg hem en zijn Broeder in d'Ysers, en sondse beyde, soo geboeyd, na den Koning; 'twelck dikmael den loon der alderdapperste Mannen is. Doch tot Gades ghekomen zijnde, wierdenze los gelaeten, en begaven zig alsoo na den Koning; aan wiens Hof sy in groote Eer en Agtbaerheyd gehouden wierden. En dit sijn alsoo de Voornaemste Bysonderheden uyt de Reysen van Christophorus Columbus.