|
| |
| |
| |
d'Uytgelesenste wonderen en bysonderste seldsaemheden der Nievwe Weereld en Andere Vreemde Landen.
I. hooftstuck.
1. Columbi voorneemen, om Nieuwe Landen te gaen soecken, en zyn vertrek uyt Spaenje. 2. Canarische Eylanden; waerom soo genoemd; en hoe te vooren gheheeten. 3. D'Eylanden Iohanna en Hispana. Schip-breuck. Wild Wyf. 4. Handel met d'Inwooners van Hispana. 5. Beschryving vande zeeden en gewoonten der Canibalen, of Menschen-eeters. 6. Manieren, Vrughten en Gedierten des Eylands Hispana. 7. Columbi t'huyskomst, en nieuwe Toght.
CHristophorus Columbus, een Italiaen van geboorte, uyt de Stadt Genua, lange tydt aen 't Hof des Konings van Spaenje geweest hebbende, nam voor, vreemde Landen te gaen soeken, welcke tot dien dagh toe onbekend geweest waeren. Hy versocht derhalven met grooten ernst aen den Koningh, hem in dese saeck behulpigh te willen sijn; verhopende tegen 't Westen sommige noyt-ghevondene Eylanden en vaste landen te sullen ontdecken, voornaementlijck die aen Indiën lagen; met een goed vertrouwen, dat het niet alleen tot Eer en Voordeel vanden ghedaghten Kooningh, maer oock van gantsch Spaenje strecken soude, indien hy (door zijn hulp) nieuwe Landen quam op te doen; in welcke hy Paerlen, Edele Gesteenten en welrieckende Drogen meende te sullen vinden, en van daer meede te brenghen. De Koningh en Koningin belagchten dit zijn voornemen, als een zotte Inbeeldingh: Doch als hy nu acht Iaren lang geduerig hier om aen-gehouden had, so begon eyndlijk den selven Ko- | |
| |
ning 'tstuk wat meer ter herten te nemen, en nauwkeurigh t'ondersoecken, wat in deze Man (die soo groote dingen in't hooft had) steken moght; waer na hy een Roey-Schip en noch twee andere lichte Schepen deed toerusten, van allerley Eet-waeren en Oorloghs-behoeften behoorlijck genoegh voorzien.
2. Alles veerdigh zijnde, voer hy van Calis by Spaenje af, op den eersten van Herfst-maendt in't Iaer der Verlossing 1492. nemende zijn streek na de Thien Eylanden, vande Spaenjaerts Canarias genoemd, wegens de menighte van Honden, die aldaer gevonden worden: Doch van d'Oude wierdenze de Gheluckige Eylanden geheeten, vermits 'er een seer welgematigde Lucht is. Sy leggen van 't Eyland Gades (waer in Calis leyd) ontrent driehondert Mylen. D'Inwooners sijn gantsch woest, hebbende noch kennis noch vrese Gods. Daer benevens sijnse vervreemt van alle natuurlijcke Schaamte; want sy gaen t'eenemaal naeckt. Alhier hield Columbus eenige tijd stil, om versch Water in te nemen, en sijn volck een weynigh te laten rusten, op datse daer na tot grooter arbeydt dies te bequamer mochten zijn. Van daar voer hy drie-en-dertig dagen en nachten geduerig nae't Westen voort, sonder oyt Land te zien. Eyndlijck kreeg hy ses Eylanden in't gezigt; twee onder deselve seer groot synde: Van welcke hy 't eene de naem Hispana en't andere dien van Iohanna gaf.
3. Columbus kon niet seeckerlijck verneemen, of 't Eylandt [dat hy Iohanna noemde] een Eylandt was of niet; selfs niet, als hy ter dier oorsaak langhs den Oever voer. Sy hoorden veel Vogelen, en insonderheyd een slagh van Nachtegalen zingen, die zich ontrent Winter-maend in dicke Wildernissen onthielden. Oock saegense aldaar veel klaere Wateren, en schone grote Havens. Alsoo voerense met een Noord-weste windt geduerigh langs den Oever meer als achthondert Mylen voort, maar konden echter geen eynd ghewaer worden, 't welck haer deed vermoeden, dat het vast Land was. Sy beslooten derhalven weer te rug te keren; te meer, wijl de Zee zich soo onstuymigh betoonde, dat haar grote Mast in merckelijk gevaar stond. Doe nae 't Oosten wendende, quamense haest by 't Eyland, dat Columbus de naem van Hispana gegeven had. Naerder komende, stiet haer groot Schip op een Steenklip in stucken, sonder evenwel te grond te gaen, wyl de gedachte Klip booven gantsch effen was: Doch 't volck [alreeds by na half dood sijnde] wiert door die, die in een ander Schip waeren, geberght. Aen Land koomende, vlooden al d'Inwooners in dicke Wildernissen, even gelijck Hasen, die van Honden gejaegt werden. Echter vingense een Wijf, diese in 't Schip met goede Spijs en Dranck op-vulden. Daar na haar cierlijck gekleed hebbende (want de Lieden gingen daer geheel naackt) lietense haar weer na huys lopen.
4. Dit Wijf [wel ghespijst en gekleedt] weer tot de haere koomende, maakte deze wilde Menschen een moed, | |
| |
soo datse met grote hopen na den Oever liepen, meenende dat'er Gooden aen-gekoomen waeren. Sy vielen met groote menighten in 't Waeter, brengende veel Gouds meede, 't welk sy vermangelden voor Potten, Glaeskens en andere slegtigheden. Sommighe Spaenjaerden kregen Goudt voor een stuck glas van een gebrokene Spiegel. Door deese gemeensaeme handelingh begondense de Zeeden en Ghewoonten van dit Volck beeter te leeren kennen; en vernemende dat se een Koning hadden, soo trockenze dieper in't Eyland, en wierden vanden selven eerlijck ontfangen. Als Columbus met sijn volck neerknielde om te bidden, soo deeden deze woeste Menschen desgelijcks. Maeckten d'andere een Kruys, deze deeden even 'tselve. Kortelijck, sy aepten de Spaenjaerden in alles na. Siende dat 'er een Schip vergingh, voerense met hoopen daer nae toe, verlossende alsoo de Christenen uyt de grimmighe kaecken des doods. De Schuytjens, daerse in vaeren, noemense Kanoas, gemaackt van grote Bomen, diese met een scharpe Steen uyt-hoolen, wijlse geen Yser hebben. Anders hebbense oock lange Roey-Schepen, yeder wel tachtigh Roeyers voerende. Sy gebruycken een scharpe Steen, in plaets van een Mes. Sy seyden ook, dat niet verr van daar een Volck woonde, 'twelck Menschenvleesch at; derhalven sy (deze aenkomende eerst gewaer werdende) gemeendt hadden, dat het deselve waeren; ter welcker oorsaeck sy oock de vlugt hadden aengenomen. Verders maecktense Columbus bekendt, dat hy voorby deze Canibali (of Menschen-eeters) ghevaren was, hebbende haer teghens 't Zuyden laeten leggen.
5. Sy klaegden seer jammerlijck, over de grouwlijcke Ghewoonten dezer on-menschelijcke Menschen; seggende, datse Geweldenaery over haar pleeghden, even als de wreede Wolven over de tamme Schaapjens doen. Alsse een jong Knechtje bequaemen, lubdense 'tselve, en mesteden hem, gelijck men de ghesnedene Haenen doet, op dat hy haer dies te beeter smaeken mogt. De Mannen slaense terstond dood; eetende der selver Ingewandt, Hoofdt, Handen en Voeten soo versch op. 't Overighe soutense, en bewaeren 't, gelijckmen hier te Lande gheroockt of gepeeckeldt vleesch en Worsten doet. De Vrouwen werden van haer niet gegeeten; maer sy houdense, ghelijck wy de Hoenderen doen, om andere daer van te winnen. Die nu oud sijn, verstrecken haer voor Dienstmaeghden. Deze Inwooners van Hispana, alhoewel met Bogen gewapendt, sijn echter soo sterck niet, datse deese On-menschen temmen konnen; want der selver thien sijn machtigh genoeg om honderdt der haere te verdryven; waeromse dan zigh oock alleen met de Vlught teghens haer behelpen moeten.
6. D'Inwooners van 't Eylandt Hispana gebruycken sommige Wortelen, in plaets van Broodt, hebbende ontrent de ghedaente van de Napi; de smaek is de versche Kastanien seer ghelijck. 't Goud is by haer in grote waerdigheydt, want sy hangen't | |
| |
aen haer Ooren. Sy reysen noyt uyt haer Landt, noch trecken nergens heen om te Koopmanschappen. Als haer [door tekenen] gevraegt wierd, waerse 't Goud van daen kregen? gavense te kennen, datmen 't vondt in 't Sand van een Water, 'twelck vande hooghe Gheberghten af-vliet. Ter plaets daerse doemael waeren, wierd het niet gevonden; maar daer na by een Water koomende, daerse hun ledighe Vaaten uyt vulden, wierdense goud Sandt gewaer. Sy sagen aldaer geen andere viervoetige Gedierten, als alleen Konijnen; maer wel veel groote, doch evenwel geen beschadigende Slanghen, die in dit Eylandt groeyen; ghelijck oock wilde Tortelduyven en Endt-vogels, veel grooter als d'onse. De Gansen sijn daer veel lyviger als hier de Swanen, en hebben rode hoofden. Daer waeren ook Pagegayen, sommige groen, sommige grauw, andere gelijck d'Indiaensche, met roode ringen om den hals; van welcke sy ontrent 't getal van sestigh met haer namen. In dit Eyland wascht Mastix, Aloé, en diergelijcke: Oock een sekere Vrucht, met de Peper wel overeenkomende, doch veel scharper. Desghelijcks brachten de Maets niet weynigh Kaneel en Gengebar van daer, om met haer na huys te voeren.
7. Columbus seer verblijdt sijnde, wegens de vinding deeses Lands, 't welck hem een nieuwe Weereld dagt, nam voor, soo haest de Lente aenquam weer nae Huys te keeren. Hier op liet hy achtendertigh Mannen by den Koningh, om dit gantsche Eylandt nauwkeurigh te bezightighen; op de Steden aght te neemen; aen te mercken wat daer wiesch, en de Natuur van alles t'ondersoecken. Met deesen Koning (die d'Inwooners Guancenarille noemen) maekte Columbus een Verbond, en beval hem de syne ernstlijck. Daer na begaf hy zigh te rug na Spaenje, thien Mannen uyt het Eyland Hispana met hem voerende, alleen om de Spraeck van haer te leren; 'twelck sonder grote moeyte geschieden kon, wijlmen hun Tael met onse Letteren kan schryven en uytdrucken. Tot een Voorbeeldt hier van: Den Hemel noemenze Turci: Een Huys Boa: Een eerlijck Man Taíno: Riet heet by haer Maxavi, enso voorts. Als nu Columbus weer in Spaenje aengekoomen was, wierd hy van de Koningh en Koningin blydelijk ontfanghen, grootelijcks geëerd en met veel Eer-naemen vercierdt. Onder andere begeerdense, dat hem dien van Admirans [een Verwonderaer der Zee] voortaen gegeven soude werden. Alhoewel nu Columbus weynig moeds had, om in deeze Nieuw-ghevondene Eylanden groote Voordelen te sullen doen, ('twelck nu 't voornaemste wit van een yeder is) soo beval echter de Koningh van Spaenje [aengemoedigt sijnde door de goede hoop, die hy hem gaf, van een grote verbreydingh des Christelijcken Geloofs, nae dat het selve aldaer gheplant soude sijn] datmen seventhien Roey-, en twaelf lighte Schepen toerusten, en deselve met twaelfhondert gewapende mannen, nevens allerley nooddruft, voorzien soude. Op deese Vloot bestelde | |
| |
hy oock Timmer-, en andere Handwerckslieden, so dat'er niets aen ontbrack. Daerenboven nam Columbus Verckens en Ossen in de Schepen, om in de nieuw-gevondene Eylanden te doen voort-teelen: Desgelijcks Tarwe en Garst, om 't Landt meede te bezaeyen. Oock Loten van Bomen, om aldaer in te griffen, vermits te dier plaets geen andere bekende Boomen ghevonden wierden, als alleen Palmen, Pynen en Daedelen; die aldaer seer vruchtbaer, en van een verwonderlijcke grootte sijn, wegens de weeldrigheyt des Aerdrijcks. Anders hebbense ontellijcke Vrughten, maer voor die van Europa onbekend. Hy voorsagh zig hier oock van allerley Yserwerck, om in een Nieuw Land Nieuwe Steden te bouwen, waer in hy en de sijne zig onthouden konden. Alsoo voer hy den eersten des Herfstmaends weer van Kalis af, en quam den eersten des Wijnmaendts aen de Canarias. Doch wyl we niet voornemens syn, Columbus en d'andere in haar Reysen op de voet na te volgen, maer alleen de bysonderste Vreemdigheden uyt te kippen; voorby gaende de slegte dinghen, welckers langheydt den Leeser verdrietelijckheyd veroorsaecken soude, soo sullen wy hem met eene sprong van de Canarische Eylanden tot dat van de Canibalen brengen; waer van in't volgende Hooftstuk sal gesproken werden.
|
|
Auteursrechtvrij