|
| |
| |
| |
| |
De Vertaelder aen de Weetgierige Nederlandsche Leesers.
Waerde Landsgenooten:
't LEesen van oude en nieuwe Schrijvers, welckers oogmerck geweest is, of de vreemde voorvallen van allerley wissel-vallige menschelijcke handelingen, of de seldsaemheden van (ons anders) onbekende Landen, Volckeren, en der selver verscheydene Zeeden, Leef-wijsen en Godsdiensten te beschrijven, is te gelijck Nuttigh en Vermaeckelijck.
Van de Nuttigheyd der Geschiedenissen (en wat die benoemingh aenhangigh is) in't gemeen, heb ick, nae de gelegentheyd des tijds en des Wercks, yets gesproocken in de Voor-reden van mijn korts in druck uyt-gegevene | |
| |
Groote Schouwplaets der Lust-en-leer-rijcke Geschiedenissen.
Aengaende de Vermaeck'lijckheyd, yeder is bekend, hoe groot de selve is. Men ontgaet daer door de droefheyd des tegenwoordigen tyds: de Sinnen (versuft door de geduerige besigheyd in de wercken onses Beroeps) werden daer door ververscht en verlustight; de swaermoedige gedaghten van ons afgeleyd; ja, eenige willen, dat het leven daer door verlenght werd.
Immers, 't ontbreeckt ons aen geen Voorbeelden, om te betoonen, daer door de Vermaeck'lijckheyd van't leesen der Geschiedenissen, eenige Siecke gesont sijn geworden; wyl der selver gemoed, door de verlustigingh in nieuwe dingen, van de treurigheyd afgesondert wierd, en alsoo 't geweld over 't ligchaem ontfangende, 't selve weer in goeden staet herstelt heeft. Op dese wijs is den Florentynschen Vorst, Laurens de Medicis, door't leesen der Gheschiedenis van de ghetrouwigheyt der Vrouwen te Wynspergh in 't Land van Wurtenburgh; Ferdinand, Koningh van Spaenjen door't leesen van Titus Livius; en Alphonsus Koninck van Sicilien, door 't leesen van Quintus Curtius, tot volkomene gesontheyt geraeckt, alsse van alle Genees-meesters verlaeten waeren. Ter welcker oorsaeck den gedaghten Koningh Alphonsus oock geseyt sou hebben: Wegh met Hippocrates, wegh met alle andere Artzen, laet Curtius my voor allen gaen, die de Weerbrenger mijner Gesontheyt is.
Deese Nuttigheyd en Vermaeck'lijckheyd bemerckende, heb ick t'sedert eenigen tijd herwaerts, den ledigen tijd, die my van myn nodige besigheden overschoot, aengeleyd, soo tot het Vergaederen, als tot het Vertaelen van soodanige Historische Wercken, die dese beyde Oogmer- | |
| |
ken voldoen konden. En wijl in de vervaerdigingh van een deeser stoffen, tegenwoordigh by my onder handen, my, geen kleyne moeylijkheyt voorquam, so sonderde ick my selven somtijts eenige uyren af, om de sinnen wat te ververschen door 't leesen van eenige Reys-beschryvingen; welck eynd ick daer in oock rijcklyck bereyckte.
Onder andere quam my oock in handen seecker Boekje, voor eenige Jaeren in d'Hooghduytsche Tael uytgegeven, vervattende in 't kort d'uytgeleesenste wonderen en voornaemste seldsaemheden der Nieuwe Weereld en andere vreemde landen, gelijck deselve bevonden wierden van d'eerste Ontdeckers en Doorsoeckers der selver, als CHRISTOPHORUS COLUMBUS; PETRUS ALONSUS NIGER; ALOYSIUS CADAMUSTUS; AMERICUS VESPVTIVS; JOSEPH den INDIAEN; JOSEPH d'A COSTA; LVDOWYCK di BARTHEMA, en eenige andere. Als ick nu somtijds eenige goede Vrienden (die deese Tael onbekend was) yets daer uyt voorlas, kregense soo een goede smaeck daer in, datse my versoghten, 't selve een Neerlandts kleed te willen aentrecken. Ick kon noch wou dit niet weygeren; maer heb (onaengesien ick noch eenige andere Druck-perssen met mijn Vertaelingen moest gaende houden) nu en dan mijn andere besigheden een uyr ontstoolen, om mijn Lands-lieden (die in vreemde Talen ongeoeffent sijn, of de tijd niet hebben, om veele en groote Boecken te doorleesen) oock deese tegenwoordige te laeten toekomen; die ick verhoop, dat haer te gelijck tot Nuttigheyt en Vermaecklijckheyt sal gedyen.
Tot Nuttigheyt: Want als wy hier in sullen bevinden | |
| |
de Beestelijckheyt en woestheyd van andere Volckeren, wie sal sigh niet geluckigh aghten, in soodaenigen Land te woonen, daer de Menschlijkheyd en de kennis (gave God, dat die oock van onser veele niet verbastert wierd) als op de hooghste Troon sit; en om alle andere aenmerkingen voor by te gaen (wijl tot dit kleyne huys geen groote Poort voeght) als wy hier in sullen sien de grouwlijcke Afgodery en byna ongelooflijcke Bygelovigheydt der blinde Heydenen, wie sal sigh niet aengeprickelt gevoelen, om de Heer onse God op 't alderinnighst te dancken, die ons van de Duysternis bekeert heeft tot het Light, en van de Maght des Satans tot God, op dat wy vergevingh der sonden ontfingen, en een Erfdeel onder de geheylighde; door het geloove in Christum. Jae, die ons getrocken heeft uyt de maght der duysternis, en overgeset tot het Koninghrijk des Soons sijner liefde, in welcke wy de verlossingh hebben door sijn bloedt. Want onse Voorvaders waeren oock eertijds Heydenen, sonder Christo, vervreemt van de verbonden der beloften, geen hoop hebbende, en sonder Godt in de Weerelt; En deselve souden wy gebleven hebben, verduystert in 't verstant, vervreemt van 't leven Godts, geen minder Afgodendienaers, als dese, van welcke hier in dit werck gesproocken wiert; ten waer dat God, die rijck is in barmhertigheyt, door de groote liefde, daer mede hy ons lief gehadt heeft, ons had overgebracht uyt de duysternis tot syn wonderbaerlijck licht.
Tot vermaecklijckheyt: Want wat is'er lustiger, als buyten eenigh gevaer, in zyn eygen huys te sitten, en evenwel als voor oogen te hebben, al wat in de gantsche weerelt omgaet? hoe veele zyn'er, die, alleen door nieuwsgie- | |
| |
richeyt aengedreven, henen trecken, om de seldsaemheden van vreemde Landen te besien? En hoe veel ongevallen, immers gevaeren van ongevallen, sijn dese niet onderworpen? Dickmael moetense met de rasende Winden strijden; geduerich moetense haer 't alderongetrouwste hooftstof, 't Water, en die boose Herbergh, de Zee, vertrouwen; niet selden geraeckense onder d'onbarmhertige handen van woeste Menschen: Al wat dese gesien hebben, met soo groote ongelegentheden en moeyten, kondt gy, door 't lesen van deser gelijcke Schriften, gemackelijk sien, 's Somers in een koele vertreck-kamer, 's Winters by een warmen haert. Wat is'er vermaecklijcker, als van binnen zyn eygen Huys te konnen overkijcken de gelegentheden, vruchtbaerheyt, onvruchtbaerheyt en vreemde Gewassen van verr' afgelegene Landen? De seldsame hoedanigheden, zeeden, kleedingen en Godtsdiensten van woeste, en minder woeste Volckeren? haer wonderlijcke manieren ontrent hun eeten, en drincken, slaepen, trouwen, en begraefnissen? en wat'er van diergelijcke bysonderheden meer mogen zyn?
't Is waer, dat wat nieuws, 't hert verheugt; waer tegens de Beschrijvingen (uyt welcke dit werck beknoptelijck by een getrocken is, neemende uyt deselve alleenlijck al wat yet bysonders was, en overslaende een groote meenichte van dingen, die in 't leesen meer verdriet, als lust veroorsaecken) al voor meer als anderhalf hondert Jaeren gedaen zyn: Maer daer tegens stel ick, dat'et wat nieuws is, 't geen men noyt gehoort heeft. Veele Lesers, die maer alleen haer Moedertael machtigh zyn, sullen hier veele dingen vinden, diese noyt meer geleesen, noch gehoort hebben; en derhalven sal 't haer gewisselijck wat nieuws | |
| |
zyn, en nieuwe gedachten van nuttige overdenckingen konnen veroorsaecken.
Boven dat, 't sal oock geen kleyne Nuttigheyd en Vermaecklijckheyd konnen toebrengen, wanneerse de hedendaegsche zeden der vreemde Volckeren (in de nieuwe Reysbeschryvingen uytgedruckt) vergelijcken met derselver oude zeden, in dit werck voorgestelt, en gelijck deselve bevonden wierden te zyn, in den tijdt van d'eerste Ontdeckers en Doorsoeckers deser Landen, eer d'Inwoonders, door den omgangh en 't voorbeelt der Christenen, beschaeft geworden, maer noch in eygen natuerlijke manier van leven waren.
't Geen ick in dit Werck gedaen heb, sal ick den Leser oock met korte woorden te kennen geven. 'k Heb my niet vergenoeght gehouden, met 't gedachte Hooghduytsch Boeckje, soo als 't was, te vertaelen, maer heb de Reysbeschrijvingen van Columbus, Cadamustus, en al d'andere, waer uyt het selve kortelijck t'saem gestelt was, selfs soecken in handen te krijgen; heb eenige bysonderheden, die overgeslagen waren, daer in gebracht, en na de 76. zyde deses Wercks, uyt verscheydene waergekeurde Schryvers, verscheydene Seldsaemheden daer tusschen in gevoeght, om den Leser dies te meer te vergenoegen, en alsoo van oude stof een nieuwe werck te maken. Ick eyndigh, en blijf
Bescheydene Leesers,
Uw toegenegene Vriend
SIMON de VRIES.
|
|
Auteursrechtvrij
