Amazone

[p. 234]

XX.

Aisma vond Marciana den volgenden dag anders dan hij gedacht had. Er zijn dingen die men voelt zonder dat men ze rechtstreeks kan aanwijzen, of die, in woorden uitgedrukt, te stellig zouden luiden. Zij was zeer vriendelijk, als altijd, maar haar blik verraadde geene aandoening, geene verandering.

Teruggetrokken was het woord niet; zij was vrij en open. Doch zij scheen hem de ruiter die zijn ros wel schijnbaar vrij laat huppelen, maar toch de hand stevig houdt, al is de teugel niet strak. Hem gaf het een indruk van koelheid, die hem onaangenaam aandeed. Als iemand zich zelven gegeven heeft, stuit het hem als hij dit niet wederkeerig van een ander ondervindt. En Aisma's drift was prikkelbaar.

Toch kon en wilde hij hiervan niets laten blijken, daar was hij te trotsch voor. Hij had

[p. 235]

dan ook immers zich gisteren wel ondubbelzinnig getoond, maar niet rechtstreeks iets gezegd of gevraagd. Den heer van Walborch vond hij stil en niet in zijn horatiaansch humeur; deze had 's morgens bij Marciana eene lichte toespeling gewaagd, maar een lachend antwoord ontvangen, dat hem uit het veld had geslagen.

Toen dit zoo eenige dagen geduurd had, en die duur eene spanning had veroorzaakt, voelde de schilder zich eenigszins bezeerd. Het gevoel is eene mimose, de blaadjes trekken zich snel terug als eene hand ze aanroert. Over den blauwen hemel togen lichte wolkjes, oude wonden deden zich weer voelen, bittere gedachten kwamen te voorschijn uit de krochten die hij gesloten waande, opdoemend in sarkasme en zelfverwijt. Waartoe ook zoo dwaas geweest! Gelukkig dat hij zich niet stelliger en onvoorzichtiger had uitgelaten. Femina fax Satanae, de vrouw is een fakkel des duivels!

In deze stemming ging hij, als middenweg, op eenen morgen naar Ada. Hij had geen bepaald voornemen, maar een onduidelijk besef of hij daar ook licht mocht ontvangen.

- Hoe gaat het met het teekenen? vroeg

[p. 236]

hij om zijner komst eene aanleiding te geven.

- Och, slecht; ik kan dat niet; ik kan niets; zie maar.....

- Chut! niet weer terstond ontmoedigd; gij moet u niet zoo gauw opwinden om u zelve te kwellen met zulke vertwijfelingen.

Het is lichter prediken tegen een ander dan tegen zich zelven.

- Ik zal u wel op den weg helpen; het begin is al heel goed zoo; volharding -

- Ja, als ik Marciana was, die heeft altijd volharding, maar dat is ook gemakkelijk als men alles kan.

- Zeker, zij heeft een rijken geest, en een krachtigen geest. Gij kent haar al lang, niet waar?

- Ja, sints lang.

- Hoe..... als het niet onbescheiden is,..... hoe..... was zij vroeger, toen zij getrouwd was?

- O, dat was geen gelukkige tijd. Zij had een enthoesiasten en dichterlijken geest; zij was iets anders dan anderen; zij was zeer haar eigen, en haar man was niet kwaad maar vreemd aan alles wat haar bezig hield; praktiesch en vijand van alle poësie. Kortom het ging heel ongelukkig.

[p. 237]

Dit alles heeft haar eerst gekwetst en verbitterd, toen in zich doen opsluiten.....

- Is zij niet wat.....

Ada zag hem aan.

- Capricieus, vroeg hij weifelend.

- O neen, ik bewonder juist altijd haar standvastigheid, zij laat zich nooit van den weg afbrengen.

- Dat kan stijfhoofdigheid worden..... ik geloof niet dat zij spoedig voor iets zou zwichten.

- Niet om drang van buiten, neen; alleen als het uit haar zelve komt en zij overtuigd is. Ach, ik benijd hare kracht!

- Kracht is zeker een deugd, maar zij wordt wel eens hardheid. Zij schijnt mij wat hard, niet buigzaam genoeg, niet gevoelig.

- O, noem haar niet ongevoelig! zij heeft een gemoed als goud.

- Dus schitterend, maar..... hard.

- Goud is niet hard, zei ze met een glimlach, - het is smedig, - maar daar behoort eene fijne hand toe. Neen, als zij hard schijnt, dan is het omdat zij zich tegen zoo veel leed en miskenning en ontgoocheling heeft willen harden. Als zij mij mijne te groote weekelijkheid verweet, zei

[p. 238]

ze dikwijls, kind, men moet wat sceptiesch en hardvochtig zijn, anders gaat men er onder door. Maar ik kan dat niet. Haar bewonder ik en heb ik zoo lief; zij is altijd zoo vol hart voor mij geweest. Ik wilde er juist heengaan; gaat gij mede?

- Ja, gaarne; of..... het schikt mij toch eigenlijk niet. Maar laat ik u eerst even noch wat helpen met uw werk.

Hij wees haar toen wat te recht met haar teekenen, vergezelde haar tot de Piazza di Spagna en ging zijns weegs.

Het is zoo als de oude Montaigne zegt, l'homme est merveilleusement divers et ondoyant, of wellicht had Ada's zachtheid er toe medegewerkt. Hoe dit ware, allengs werd de vrijmoedige openheid weer tusschen al de vrienden hersteld. Aisma moest zich wel bekennen, dat er in Marciana's houding jegens hem volstrekt niets was wat men gewoon is coquetterie te noemen. Behaagzucht is iets anders dan de begeerte om te behagen; deze is een geoorloofde natuurlijke drang, en veelszins een plicht.

Zeker, deze begaafde en opmerkelijke vrouw was te veel vrouw om zich niet bewust te zijn

[p. 239]

van den indruk dien zij gewoon was te maken. En wel eens wilde zij dien toonen. Maar met Aisma was zij toch altijd natuurlijk en dreef geen spel met hem. Van daar dat er in hun omgang eene groote gemakkelijkheid en oprechtheid was, die men bijna zou zeggen dat alleen kan bestaan waar geene liefde is; en daar beiden zich meenden te hebben voorgenomen dat daarvan geen sprake was tusschen hen, was hunne gemeenzaamheid zoo gemakkelijk en vertrouwelijk geweest. Zij vond er dan ook niets vreemds in hem eens te vragen met haar mede te gaan naar de Villa Borghese. De galerij, waar Aisma toegang had om te werken, had zij eenige malen gesloten gevonden en vroeg hem daarom nu zijn geleide.

- Ik zal u zeggen waarom, zei ze, - gij kent Ouida's Ariadne? Ik heb dien roman zeer lief, men ademt er Rome's lucht en de spranklende, tintlende droppels van zijn fonteinen voelt en ziet men.

- Zij hoeft haar idee aan Hawthorne's Faun, in zijn Transformation ontleend; dat kent gij toch ook?

- Vindt gij dat ontleenen te berispen?

- Volstrekt niet, daarom zeg ik het niet; de

[p. 240]

antieken hebben een bestaand motief wel honderdmaal gebruikt; ook de oude schilders onzer eeuwen zijn niet bang om een bekend thema te behandelen.

- En de vroegere schrijvers ook niet. Het is een dwaasheid, tegenwoordig, te zeggen: kijk, dat heeft hij van dien, dat is er al eens geweest. De nieuwheid - en op zoo veel van die nieuwheid is af te dingen, wij vinden het telkens in iets ouders terug, - de nieuwheid zit ook niet daar, maar in de toepassing, in den vorm en de gedachte; zij zit dieper dan in de uitwendige aanleiding. Ariadne is gansch iets anders geworden dan Transformation.....

- Zoo was die Ariadne de aanleiding, zei de oude heer lachend, dat ik haar Amazone ging noemen en er haar meê plaagde - of ze er een lesje aan mocht nemen.....

Marciana wuifde schertsend met hare hand als om hem tot zwijgen te brengen:

- Och wat Amazone; wie gelooft er aan Amazones! En ik kan niet eens goed paardrijden, noch boogschieten, en heb geen spoor aan mijn linker hiel.

- Tut, tut, zei van Walborch, - je rijdt je

[p. 241]

eigen stokpaardje stout genoeg. Maar het was zeker niet slim van de Amazonen, haar kracht in werkelijke wapens te zoeken; zij hadden er andere die vrij wat gevaarlijker zijn.

- En de moderne hebben er noch veel erger, waarvan de antieke geen begrip hadden, zei Aisma.

- Zóo? daar ben ik nieuwsgierig naar. Bij voorbeeld?

- Wel..... bij voorbeeld..... de antieke kampten ten minste openlijk en waagden hare persoon, - de nieuwere hebben allerlei middelen om den man aan te vallen en zich zelf buiten schot te houden.

Marciana had er vermaak in die uitdaging vruchteloos te maken door haar met geen antwoord te verwaardigen.

- Kom mij morgen halen om de Ariadne te gaan zien. Weet gij waarom ik naar de villa wilde - ik wilde uw oordeel eens hooren, of het nu eene Ariadne is, zoo als Ouida beweert, of een Bacchus.

- Voor mij is het niet twijfelachtig.....

- Chut! geen voorbarige beslissing; ik wil het daar eerst noch eens zien.