Alle de gedichten. Deel 1
(1662)–Jan Vos–
AuteursrechtvrijAan Juffrouw Joanna van Oorschot, Echtgenoot van den E. Heer Bartholomeus Schout, &c.Toen Leiden 't Spaansche heir deedt vluchten van haar vesten,
Na dat de honger 't volk moordtdaadigh hadt verdelgt;
En 't gulzig graf, door 't vuur der alverslindbre pesten,
| |
[pagina 789]
| |
De menschen in zyn balg, tot walgens, hadt gezwelgt,
Wierdt haar de zeetel van de Wysheidt opgedraagen.
Een die 't gemeen beschermt verdient onsterflyk loon.
Wie krygsdeugdt loont geeft stof om 't bloedt voor 't landt te waagen.
Zoo leide Leiden eerst de grondt van Pallas troon:
Die hier nu zelf verschynt, omheint van Kunstgodessen,
En slypt het leerziek brein van 't halfgesleepe volk.
Geen scherper wetsteen voor 't verstandt dan braave lessen.
De roemfaam van dit School, die door geen donkre wolk
Van dolle burgertwist, noch door de moordtgeschallen
Van 't bloedig oorelog verdooft wordt, noch bekladt,
Trok Schout, uw Zoon, van 't Y, tot binnen deeze wallen.
De zucht tot wysheidt bindt zich aan geen eigen Stadt.
Niet trekt de geesten meer dan 't school der weetenschappen.
Hier wierdt hy afgerecht op noodig burgerrecht:
Maar toen hy 't spits beklom van Temis steile trappen;
Wierdt hy heel fel ontmoet van schrander mondtgevecht.
Geen bitser vyanden dan afgerechte monden.
Wie op Parnas wil zijn genaakt veel slibbrigheên.
Noch vondt zich 't hart gehardt voor nieuwgevonden vonden.
Hy worden reis op reis, maar vruchteloos, bestreên.
Toen d'Eerzucht, heet naar roem, 't gelettert heir zag saagen,
Begafz' haar in 't gedrang met lauwerier gekroont:
Wie is zoo laf, riep zy, dat hy zich niet durft waagen?
Vrou Temis die zich hier in 't hoog gestoelt vertoont,
Wordt hardt en ziel, om dat men deist, van spyt besprongen.
Wie dat naar krygsroem staat moet geen gevaar ontzien.
Zoo sprakz' en toonde hem een kroon van goude tongen.
Die eerst in moedt bezweek begon weêr spits te biên.
De glans van deeze prys quam yder kracht byzetten.
Men viel hem vinnig aan op hoop van d'overhandt:
Maar hy wist hen, door kunst, het naadren te beletten.
Men trof elkaâr, deur 't oor, tot diep in 't ingewandt.
De hoop van zeege weet in blooden moedt te maaken.
| |
[pagina 790]
| |
Hy gespte 't harnas van de Roomsche wysheit aan.
Nu quam hem 't schalk Bedrog, dan 't stout Geweldt genaaken.
Hy stondt gelyk een klip, om 't uiterst uit te slaan.
De Noodt gebiedt dat elk zich voor Geweldt mach weeren.
Ten lesten week het heir voor zyn manhaftigheên.
Zoo pleegt men schoolkrakkeel, om huiskrakkeel te keeren.
Toen Temis 't schrander heir verbaast te rug zag treên,
Begon zy van de troon, daar zy op zat, te ryzen,
En sprak: ô Jongling! die zoo wys als onbevreest
Uw heete vyanden, in 't worstelen, deedt yzen,
Ontfang 't beloofde lot, tot roem van kracht en geest.
Wie dat befaamt wil zyn door hooven, steên en slooten
Tot puin te morslen, druipt van dierbaar menschebloedt:
Maar gy, mijn Zoon! verwint en hebt geen bloedt vergooten.
Zoo wordt uw lauwerhoedt voor lastering behoedt.
Volhardt in wakkerheidt, om uwe plicht te pleegen.
De wakkerheidt verstrekt de traagen tot een baak.
Leer alles in de schaal van rype herssens weegen.
Zie nimmer op de man: maar staadig op de zaak.
In landtbestiering moet men zich naar noodtdwang voegen.
Gerechtigheidt verheft de Waarheidt in haar les.
Wie dat de Waarheidt volgt kan bank en volk vernoegen.
Zoo sprak de Rechtgodin, zyn wyze schoolmeestres.
Nu quam de Ryn, die uit de koude schoot der Alpen,
Voor heen, gebooren is, opborlen met zyn kruik,
Daar 't half ondooide sneeuw al bruizend' uit quam zwalpen,
En over d'akkers vloeit; hy beurde zyn perruik,
Gemytert met de Burg, al juichend', uit de vloede:
Zyn lokken waaren heel met muskadel versiert.
O Amstel! riep hy, die al 't aardtrijk weet te voede:
Uw Schout die hier onlangs met kracht bestreeden wierdt,
Heeft al die hem bestreên, zeeghaftig afgeslaagen.
Het slagzwaardt van de tong verwint het staale zwaardt.
Met reeden wordt hem dan de tongkroon opgedraagen.
| |
[pagina 791]
| |
De krachten van 't vernuft zyn dubble luister waardt.
De Staatzucht weet niet dan door burgermoordt te brallen.
Wie 't recht van 't volk beschermt gedoogt geen booze daân.
Verwacht hem dan aan 't Y, omringt van houte wallen,
De kracht van 't vrye landt, met zeegen overlaân.
Zoo liet de Rijn zich aan zyn ryke buurstroom hooren,
Die ons, ô Oorschot! ook verheugt door dit geschal.
Een langgewenst gerucht is minnelyk voor d'ooren.
Wie dat voor d'Erfpacht strydt, op 't landt en in de wal,
Bestelt hy wapens, om het voorrecht te bewaaren.
De Wysheidt is een schildt in allerley gevaaren.
|
|