Schets van de Nederlandse letterkunde

230. De wordende literatuuraant.

Van talrijke begaafde dichters en prozaïsten heeft het werk zich tussen 1950 en 1965 ontwikkeld tot éen moderne, experimenteel gerichte kunst, waarin echter de persoonlijke verschillen al duidelijk aan den dag treden. Ieder nieuw boek van deze auteurs verandert het literaire beeld van henzelf en tevens hun onderlinge verhoudingen. Met het noemen van enkele namen en titels moet een historische schets dan ook volstaan:

ben cami [geb. 1920] publiceerde o.a. de dichtbundel Het land Nod [1954];

remy c. van de kerckhove [1921-1958] schreef Gebed voor de kraaien [1948]; Een kleine ruinemuziek [1951];

albert bontridder [geb. 1921] publiceerde Hoog water [1951] en Dood hout [1955];

hans warren [geb. 1921] maakte naam met Leeuw lente [1954] en Saïd [1957];

gerrit kouwenaar [geb. 1923] is de auteur van de opmerkelijke roman 19-Nu [1950], en van de gedichtenbundels Achter een woord [1953] en Zonder namen [1962];

[p. 255]

hans andreus [geb. 1926], sterk plastisch gericht, schreef Muziek voor kijkdieren [1951] en Variaties op een afscheid [1956]; hij is tevens een opmerkelijk prozaïst;

simon vinkenoog [geb. 1928], prozaïst en dichter, stelde de opzienbarende bloemlezing Atonaal [1951] samen en publiceerde de omstreden roman Zolang te water [1954];

remco campert [geb. 1929], sterker sociaal gericht, schreef o.a. de bundels Vogels vliegen toch [1951] en Een standbeeld opwinden [1952];

catharina van der linden publiceerde De vogelboot [1956], De maand mij [1959], Het pijnboomzaad [1960], geschreven in een merkwaardige Noorse en Eskimo-stijl.

christine d'haen [geb. 1923] bundelde haar belangrijke en fijnzinnige Gedichten [1958];

ellen warmond [geb. 1930] verraste na de kleine bundel Proeftuin [1953] met de rijpere werken Weerszij van een wereld [1957] en Het struisvogelreservaat [1963].

Minder experimenteel is michel van der plas [schuilnaam van B.G.F. Brinkel, geb. 1927] die gevoelens van liefde en levensaanvaarding tot uitdrukking bracht in de bundels Dance for you [1947] en Als ik koning was [1949].

Een uitvoerige bloemlezing uit de poëzie van de na-oorlogse dichtergeneratie in Noord-Nederland: Stroomgebied [derde vermeerderde druk, 1958] werd samengesteld door de dichter ad den besten [geb. 1923].

Als de essayisten en theoretici van deze moderne dichtkunst mogen gelden de dichter paul rodenko [geb. 1920], samensteller van de bloemlezing Nieuwe griffels, schone leien [1954], en de Vlaamse prozaïst jan walravens [1920-1965], samensteller van de bloemlezing Waar is de eerste morgen? [1955].

Opmerkelijke romans zijn o.a. gepubliceerd door

willem g. van maanen [geb. 1920]: het ironische werk De onrustzaaier [1954]; het oorlogsverhaal Al lang geleden [1956] en De dierenhater [1960];

ivo michiels [geb. 1920]: Het afscheid [1957];

frans van isacker [geb. 1920]: De reis naar Ispahan [1961];

aya zikken [geb. 1919]: De vrijwilliger [1956], De Atlasvlinder [1958];

[p. 256]

willem brakman [geb. 1922]: Een winterreis [1961]; De weg naar huis [1962];

nel noordzij [geb. 1923]: Het kan me niet schelen [1955];

wim meewis [geb. 1926]: Geen scherzo voor de Goden [1954].

ward ruyslinck [geb. 1929]: De ontaarde slapers [1957]; Het reservaat [1964].

heere heeresma [geb. 1932]: Een dagje naar het strand [1962]; De vis [1963].

cees nooteboom [geb. 1933]: Philip en de anderen [1955]; De ridder is gestorven [1963].

Zowel de ontwikkeling van de poëzie als de nieuwste publikaties op het gebied van novelle en roman wekken de indruk, dat omstreeks 1960 de grote golf van vernieuwing is weggeëbd, en er een zeker evenwicht is ontstaan tussen traditie en experiment. Het is echter niet onmogelijk, dat in succesrijke werken als van jan wolkers en jan cremer zich een nieuwe generatie aandient, met een sterk gewijzigd levensbesef en een harde, uiterst realistische stijl.