Schets van de Nederlandse letterkunde

[p. 242]

209. Anna Blaman [schuilnaam van J.P. Vrugt; 1905-1960]aant.

Levensloop: Geboren te Rotterdam. Studeerde Frans, maar wijdde zich geheel aan de literatuur. In 1957 ontving zij de P.C. Hooftprijs. Overleden in haar geboorteplaats.

Met haar eerste roman Vrouw en vriend [1941] toonde Anna Blaman reeds haar talent als schrijfster en haar voorkeur voor het psychologische genre in moderne zin. Gekweld door het menselijk tekort, ontwikkelde zij zich tot de belangrijkste prozaïste van haar generatie. Haar tweede omvangrijke boek: Eenzaam avontuur [1948] is een zeer gedurfd verhaal, waarvan vooral het dubbele motief opmerkelijk is: het handelt over een schrijver wiens huwelijk mislukt, en die de aldus in hem gewekte gevoelens objectiveert in een roman; deze roman nu is broksgewijs opgenomen tussen het eigenlijke verhaal door. Aldus is Eenzaam avontuur typisch een boek van het kunstenaarschap zelf, van de [her-] scheppende verbeelding. In de grote novelle De kruisvaarder [1950] heeft de schrijfster te zeer toegegeven aan haar neiging tot melodramatische effecten bij het uitbeelden van de personages op een oceaanboot. Haar karakteristiek talent om de détails van mensen en van situaties bijna zichtbaar weer te geven, blijkt ook uit de bundel verhalen: Ram Horna [1951]. Als haar meesterwerk mag gelden de grote roman: Op leven en dood [1954], waarin de spanningen van liefde en vriendschap begrensd worden door de nabijheid van de dood. Haar ongelijkwaardige novellenbundel Overdag [1957] bevat een enkel meesterlijk verhaal, dat opnieuw de beklemming van de menselijke eenzaamheid tot uiting brengt. Bij haar overlijden was een grote, sombere roman bijna voltooid: De verliezers [1960].