Schets van de Nederlandse letterkunde

196. Lode Zielens [1901-1944]aant.

Levensloop: Geboren te Antwerpen; autodidact. Havenarbeider, kantoorbediende, journalist. Kwam nadat Antwerpen al bevrijd was, tengevolge van een V-bom om het leven.

Lode Zielens kende het leven van het Antwerpse havenproletariaat uit eigen ervaring. Zijn sociale deernis, zijn opstandigheid hebben een direct contact met de maatschappelijke ellende uit de periode 1930-'40 als oorsprong. Niettemin is de mens bij hem geen groepswezen, maar een individu met een eigen ontwikkelingsgang. Zijn stugge, nog niet tot verfijning gekomen proza wekt herinneringen aan de periode van het naturalisme. Tot zijn belangrijkste werken behoren Het duistere bloed [1930], Moeder waarom leven wij? [1932] met daarin de ontroerende figuur van de oude, altijd tekortgekomen Netje; en Nu begint het leven [1935]. Uit zijn nalatenschap werden twee delen van een onvoltooid gebleven trilogie gepubliceerd: Alles wordt betaald [1945] en Mensen als wij... [1946]. Een beeld van de romanfiguur Netje geeft in Antwerpen de plaats aan, waar Lode Zielens gedood werd.

Het sociale motief heeft in Vlaanderen behalve Zielens verscheidene andere prozaïsten beïnvloed. Tot hen behoort o.a. de literair-historicus julien kuypers [geb. 1892] die na een biografie van de oproerige toneelschrijver Jakob Kats agitator [1930], een opmerkelijke roman van middeleeuwse klassenstrijd schreef Heer van Lembeke, rijd aan! [1952] en de spanningen kort voor de tweede wereldoorlog uitbeeldde in Donderkoppen [1945].

Ofschoon albert van hoogenbemt [1900-1964] vooral van belang is wegens De stille man [1939], een verhaal van beklemmende menselijke onkenbaarheid, is in ander werk van zijn hand een sterk sociaal motief aanwezig, bijv. Vertrouwen in Ree [1953].