|
| |
| |
| |
1. Laurens Reael
| |
| |
| |
Het lof der zee-vaert.
Gheheylight
Den Edelen, Erentfesten, Gestrengen, Manhaften, Wysen, ende Voorsienigen Heere,
LAVRENS REAEL,
Voor desen Oppervooghd, en eenigen Beheerscher vande Oost-Indien.
Al wat bepeckt beteert aengrypen kan, en vatten,
En danssen op de koorde, en klauteren als katten:
Zeespoocken, die geswind den steylen mast op vliegt,
En zijt in Thetis schoot van kindsbeen opgewiegt,
5[regelnummer]
Bolkvanger-dragend gild, en blaeuwe toppershoeden,
Die koortsen haelt op't land, en lucht schept op de vloeden:
Stuurluyden grijs van kop, die liever rijst, en sinckt
In't bedde vande Zee, als in de pluymen stinckt:
Ghy Schippers die niet lang aen eenen oord kond rusten,
10[regelnummer]
En 't ancker licht, en worpt aen veergheleghen kusten:
En al wat binnens boords, van schuym en pekel soor,
Nu ommeweghen soeckt, nu houd een rechter spoor,
Verselschapt myne reys, en voorghenomen bevaert,
Die ick gheheyligt heb den lof der nutte Zeevaert.
15[regelnummer]
sint lavrens (niet die eer gheroost was, en ghebraen,
Maer voormaels is als Voogd nae Indien ghegaen)
Begunstige onsen tocht; want hy is omgedragen
Op 't grondeloose vlack door stormen, en door vlagen:
Hy wenckt ons toe alreede, en blyft versekeraer
20[regelnummer]
Te vryen onsen kiel van schipbreuck, en ghevaer.
Van wie de Zeevaert eerst ghenoten heeft haer luyster
Tot noch hangt in gheschil, en d'oudheyd maecket duyster.
Wat volck de Zeekust vrijt, en handelt aen het strand,
Treckt uyt dees vinding lof, bysonder Grieckenland,
25[regelnummer]
Dat op sijn Argo trotst, en op sijn Argonouten,
En Tiphys, die de Zee te kruyssen sich verstouten
Om winnen 't gulde vlies: doch Tyrus hierom lacht,
Die eerst een holle balck te water heeft ghebracht.
Egypten geeft niet toe, dat vroeg het land verliesen
30[regelnummer]
Dorst met een rieten schuyt, en met ghevlochten biesen.
| |
| |
Brittanien moedigt sich, dat lange wind, en weer
Versmade, met een boot van barstig bockenleer.
Voorts 't anckersmeden sich aenmeten de Tyrrhenen.
Phoenicien is eerst Vrania verschenen,
35[regelnummer]
Die leerde hen gade slaen in't onghestuymig meyr
Het sincken van den As, en 't klimmen vanden Beyr.
En Rhodus neemt sijn naem, vermids voor vele jaren,
Sijn Iachten vande wind ghesleept zijn door de baren.
Cephisus voelde eerst slaen met riemen synen vliet.
40[regelnummer]
Het seyl vond Icarus, en Dedalus den spriet.
Men plockhaert om den slagh van veelerhande schepen,
Des eenes breyn heeft dit, des anders dat begrepen.
Soo dingtmen om dien vond, een yeder roept vast mijn,
En niemand wil de leste, en elck wil d'eerste sijn.
45[regelnummer]
Wat mijn belangt, een geest my luystert in myne ooren
Dat d'eerste Zeeman is van't schuym der Zee geboren,
Ontrent die streeck, daer nu Enckhuysen word bespoelt,
Wanneer de zuyder plas uyt syne diepten woelt:
Die, uyt het vocht geteelt, soodanig van naturen
50[regelnummer]
Was, dat hy op het droogh te qualijck kost geduren,
En boomde met een vlot langs d'oevers, tot dat hy
By storm, en onweer eens geraeckte aen d'oversy:
Van zedert, afgerecht in't vaeren, hy de boeren
Als veerman was gewoon nu hier, dan daer te voeren:
55[regelnummer]
Sijn eygen naem was Vreeck, vermids hy vreck onmild
Kost vorderen sijn vracht, en eerde 't schippers gild
Als hy 't op 't sterfbed noch uyt sijn verovert goetjen
Sijn bolleckvanger schonck, en smoddig toppers hoetjen:
Die van die tijd Maetroos sijn wettig aengeerft.
60[regelnummer]
Een dracht die sterven sal wanneer de Schipvaert sterft.
Doch 't zy hier mede hoe 't wil, wy laten d'oude kyven,
Ons lust de saecke self wat nader te beschryven.
Verwondering' voor eerst verbaest des dichters siel
Als op stads timmerwerf hy leggen siet den kiel:
65[regelnummer]
Als hy scheeps timmerlie met bylen, en met diss'len
De Bosschen hoogh van top in schepen siet verwiss'len:
De balcken wedersijds een holligheyd bekleen,
En wassen uyt een hout, als uyt het ruggebeen
De ribben van een riff, die tusschen beyden laten
70[regelnummer]
Een ruymen buyck bequaem om 't ingewand te vaten:
| |
| |
Dan weder overdwers de plancken aengehecht,
Verdubbelt, gestoffeert, gewoelt, gekromt, gerecht,
Met bouten gelardeert, met houte, en ysre pennen,
Gesmeert, en geharpuyst, gemoedight tegen 't schennen.
75[regelnummer]
Maer siet, terwijl ick rijm, soo staet daer 't wonderwerck
Geresen als een burgh, of als een groote Kerck,
En levert strijd den Goon: die dit geweld verwenschen,
Wt vreese, dat van't zaed der langgebeende menschen
Nieu reusen zijn geteelt, die Iupiter aen boord
80[regelnummer]
Afeysschen rekening van 't bloed, dat light versmoort
En onder 't wicht gestickt van d'omgestorte bergen,
Tot straffe om dattet dorst Saturnus setel tergen.
En als ick 't overleg soo lach ick om 't bestaen,
En roep: hoe sal dit tuygh te water konnen gaen:
85[regelnummer]
Dien aerbeyd duncktme sou een Archimedes passen,
Of een die wricken kost de weereld uyt hare Assen.
Hier dient een Hercules, of Atlas opghespoort,
Die met sijn schouderen den hemel onderschoort.
Sacht mannen spaert uw moeyt, 't is buyten uw vermogen,
90[regelnummer]
Het is vermetelheyd, de waen heeft u bedrogen.
Men tyter evenwel aen 't eysselijck geveert,
Als Priaems borgery aen het Troyaensche peerd.
Het roert ghewisselijck, het wieght, het gaet, het gaeter:
Daer valt de swaerte, en plompt, en rijt een gat in 't water.
95[regelnummer]
De Stroomgod vanden slagh en 't sacken is onstelt,
En beurt sijn rieten pruyck eens uyt het blauwe veld,
En graeut: onaerdigh volck, ter quader tijd gheboren!
Thans leer ick u mijn rust, en heyl'ge Godheyd storen:
Gaet zend te Scheveling te water uwe vloot,
100[regelnummer]
Daer Doris met haer kroost speelt in een ruymer schoot,
Mijn spoeling valt benaut, en moet ick schielijck wijcken,
Soo quetst mijn bracke vloed de Waterlandsche dijcken.
Daer leyd de dicke romp, en waggelt, sijght, en stijght,
Die dagelijcx al meer en meer volmaecktheyd krijght.
105[regelnummer]
Men rechter boomen op met taeckelen, en touwen,
Men kroonter mars met mars. het schijnt schier ofse bouwen
Kercktorenen in zee, van waer men magh bykans
Een wereld oversien, als uyt een hooge trans,
Neen, neen, geen masten zijn't, noch marssen, het zijn katten
110[regelnummer]
Om verder me te gaen, en den Olymp te matten.
| |
| |
Ten lesten ick mijn Hulck op't vlacke vanden stroom
Voor 't ancker ryen sie, 't ghelijckt byna een droom:
Wat vlaggen sietmen hier afswieren van haer stengen.
Wat kleuren groen, en geel, hen mengsel hier vermengen.
115[regelnummer]
Orangie blangie bleu. wat purper, en rood goud,
Wat levend vermillioen het oogh met lust aenschout.
Wat wapens brommen hier, in wimpels, toppestanders,
En sluyers fijn van draed. o welcke Salamanders!
Wat Leeuwen silverblanck in paers, in rood, in groen.
120[regelnummer]
Hier sweeft een Adelaer. daer slingert een Griffoen.
Hier pronckt een Pauwesteert besaeyt met gouden oogen
De prael van Iunoos koets. en ginder komt gevlogen
Een witte Noahs duyf met den olyven tack.
Daer daeld Mercurius van 't lichtgesterrent dack.
125[regelnummer]
Gins drijft een Pegasus met Perseus op de baren,
En dreyght het Zeegedrocht, en wil de maeghd bewaren.
Ick sie Andromeda besturven, Orion,
En al het hemels heyr, en sterren maen, en son.
De winden vryen vast de levendige verven,
130[regelnummer]
En lecken 't kaeckelbont, en willen 't noode derven.
Het Schip met beeldewerck beset is een goet deel,
Hoe bralt die gaeldery dat Vorstelijck kasteel.
Hoe Christen reeders hoe! wat mannen, zydy droncken,
Het geen de Nood bedocht misbruyckty om te proncken.
135[regelnummer]
Te rijcke schatten heeft de Zee u toegebracht.
Sy werpt u peerlen op, ghy besightse tot pracht.
De weelde heeft Tyrus eer voor haren val doen dolen.
Maer swijgt Poeet, dit zy den predickstoel bevolen.
O Goddelijck gesticht! ghy lockt mijn sinnen uyt.
140[regelnummer]
Ghy juychende Meermin! en waterlandsche bruyt!
De schoonheyd van uw pruyck Neptunus houd gevangen,
Als hy kleynoodgie, en goud siet aen uwe ooren hangen.
Ghy schijnt een Cypria die in het parlemoer
Nae't Cypersch Eyland toe op 't levend marmor voer,
145[regelnummer]
En met 't aenminnigh vier haers uytsichts eerse landen,
Al watter plompt in 't nat van minne dede branden.
Die voet set binnens boords, siet met verwondren aen
De groote en fockemast, de seylen, de besaen,
Den boegspriet, 't galioen, spil, beting, anckers, kluysen,
150[regelnummer]
Om vieren 't anckertou wanneer de baren bruysen,
| |
| |
't Ghespannen boevenet, de koebrug, de kombuys,
Waerin men spyse koockt voor 't driftigh eyckenhuys:
Verneemt de bottlery, de koyen, gotelingen,
Kortouwen wijd van mond, die vesten zouden dwinghen,
155[regelnummer]
De koegels swaer van wicht, de kamer, die het kruyt
Daer Cerberus voor beeft, in haren boesem sluyt:
De stuurplecht, de kajuyt, die bueren met malkander,
De wyde stuurmans hut: verbaest hy onder ander
Stijgt neder in het ruym, en roept: o Bootsgesel!
160[regelnummer]
Rampsaligh mensch, wats dit, 't is 't voorburgh vanden Hel.
Nieusgierigh loopt vry heen doorsnuffelen, o sotten!
Te Napels, en te Room d'Italiaensche grotten:
Seldsamer duycktmen hier in onderzeeschen kuyl.
Hier is de Noorder As. hier gaet de sonne schuyl.
165[regelnummer]
Een Koninglijcken oegst sou desen buyck verslinden.
De Gierigheyd vertrout haer schatten hier den winden.
De koopman knaeght sijn hert op 't bedde, of by het vier:
Het lichaem dat is t'huys, sijn sorghen waecken hier.
't Geselschap dat dees Bruyt en Ionffer leyd ter kercken,
170[regelnummer]
Daer bancken zijn van steen, en graven sonder sercken,
En 't koor staet onverdeckt; is Koopman of Kommijs,
De Schipper, Stuurmans maet, en Stuurman, die om prijs,
En winning 't roer bewaect: Hoogbootsman, Schimman, gieter,
Seylmaecker, Bottelier, Barbier, en Busseschieter,
175[regelnummer]
De Wachter van 't kajuyt, de Putger, de Provoost,
En 't statigh aengesicht dat sieltjes salft, en troost,
De Timmerman, de Kock die voedsel schaft om leven,
En op ghesette tijd' elck een sijn spijs te geven.
By dese komt Maetroos vaeck hondert in 't getal,
180[regelnummer]
Twee vanen krijgsvolck oock als 't ergens gelden sal.
Dees leven welvernoegt nae 't schaffen vanden Kock is,
By grut, by pekelvleysch, by slabberdaen, en stockvis,
Erweten, suyvel, rog, 't seewater maecktse graegh.
Een Bootsman wel ghehart en voelt gheen quade maegh,
185[regelnummer]
Ghelijck ons pronckers doen, die brassen, en vergasten,
En voor een gastgaen vaeck drye dagen moeten vasten.
Vermids ter wereld oock bestaen moet alle ding
By wetten, by ghesagh, by tucht, en ordening,
Soo heeftmen sulcx in acht: men eerter goede seden,
190[regelnummer]
Men predickter het woord, men oeffenter ghebeden,
| |
| |
Men spanter heylgen raed, het vierschaer eyscht sijn recht,
Men strafter dievery, twist, vloecken, en ghevecht,
Met dag, met vangenis, kielhalen, boeyen, slagen,
En temtse die op't land geen weelde konnen dragen.
195[regelnummer]
Men smetster viermael daeghs. ses ledighen een back.
Elck nuttight sijn ranssoen, sijn koye, en ongemack.
Een yeder staet sijn wacht. men meet den tijd by glasen,
Die schendigh word verquist van reuckeloose dwasen.
Dit alles aengemerckt, staet t'overwegen, of
200[regelnummer]
Mijn Kraeck niet evenaert met eenigh Keysets hof,
Dat met veel kost, en moeyt ten golven uyt ghetimmert,
Van lijst, en beeldewerck, van goud en marmer schimmert,
Dat sijn vertrecken heeft daer menigh in verdoolt,
Sijn salen hoogh, en leegh, sijn kelders uytgehoolt,
205[regelnummer]
Wiens bakken zijn verguit, wiens gevels, tinnen, daecken
Het oogh des vremdelings verletten, en vermaecken:
Daer knechten sonder tal hun plichten gade slaen,
En knielen voor hun heer, en zijn hem onderdaen:
Wiens vesten vol gheschuts, en kopre slangen leggen,
210[regelnummer]
Om alle uytheemsch gheweld te stuyten, en t'ontseggen,
En daer rechtveerdigheyd tot billijckheyd geneyght
De deughd met prysen eert, met straf de boosheyd dreyght.
Ghelijck een voghel als de dagh begint te kriecken
Ter vlucht sich rust, en reckt, en wackert syne wiecken,
215[regelnummer]
Soo doet mijn seylbaer vlot, en watertreder me:
Hy spant sijn vleugels uyt, en maeckt sijn seylen ree.
De wind de doecken vult, en doet het hennep klemmen.
Den Eyck de baren spout, en wint de diepte in 't swemmen.
Recht als een swemmer doet, die moeder naeckt ontkleed,
220[regelnummer]
Met handen water schept, en met de voeten treed,
En stiert, en 't oever siet al meer te rugge deysen,
Soo neemt oock 't Schip te baet al wattet kan in't reysen.
En als een duyf, ter vaert sich gevend, drymael klept,
Geeft vier Konstapel, is't, wanneer de kiel sich rept;
225[regelnummer]
Trompetten slaen de locht, met trommels, en schalmeyen,
Met een vermengt gheluyt van lachen, en van schreyen.
Geen duyn, nocht witten blinck, nocht Pharos kan voorwaer
d'Aenstaende swarigheyd, den nood, het leet, 't gevaer
Van 't varen oversien, nocht ons volkomen uyten
230[regelnummer]
Wat golven op de borst eens grysen Zeemans stuyten,
| |
| |
En breken reys aen reys. Die 't sich beroemt, en pocht,
Dat hy op d'oever 't sand, de sterren aen de locht,
In Zee de baren tel. Wat sterffelijcke lippen
Oyt melden Stuurmans sorgh, de blinde, en siende klippen,
235[regelnummer]
De steerten hard van steen, de bancken onder zee,
Daer menigh eycken swaert' sijn bodem stoot aen twee:
Charybden, Scyllen, die dan braecken, dan weer slorpen,
Afgronden, die nocht loot kan peylen, nocht beworpen,
En platen stijf van rug, draeystroomen diep van kolck,
240[regelnummer]
En rotsen vaeck ontsien van 't zee bevaren volck:
Der winden dwarreling, de blixems, donderslagen,
Onmatigheyd van hitte, en koude, en wintervlagen.
De naerheyd vande nacht, langdurigh sonder licht,
Van sterren, en van maen: den nevel die 't ghesicht
245[regelnummer]
Der baeckens hem beneemt, het waecken, en het braecken,
Des waters vochtigheyd, het klocken, en het kraecken:
Der golven tuymelingh, de broosheyd van het hout,
Daer hy sijn leven op onseker heeft vertraut:
De veerheyd vande reys, van magen afgescheyden,
250[regelnummer]
Van vrou, en kinders, die met wenschen hem gheleyden.
Noodtdruftigheyd van kost, van takel, en van tou:
Het spillen van sijn volck door ongemack, en kou:
Weerbarstigheyd van weer, der roovers dreygementen,
En wat anxstvalligh 't breyn kan schrick, en vrees inprenten.
255[regelnummer]
Een aengename koelt die over 't vlacke sweeft
Lockt Palinurus uyt goedaerdig, en beleeft,
Belooft hem weer na wensch, en heyl, en spoed in 't varen:
Het is voor wind, voor stroom, met vollegsame baren.
Men viert den schoot van't seyl, men settet inden top,
260[regelnummer]
Het schuym bruyst soetelijck recht voor den steven op:
Tot dat de schaduw' valt, en Titan in het duycken
Wijckt voor d'Atlantides met goudgesnoerde pruycken.
Den heldren Hemel dicht van sterren is besaeyt.
De doecken hangen slap. men twijffelt of het waeyt.
265[regelnummer]
Als onverwacht de wind versucht langs 't sandige oever,
De locht betreckt, en dooft de sterren langs hoe droever.
En steeckt syne ooren op, en gaet den Oceaen
Met dicken nevelen bevatten, en beslaen:
Mengt Zee, en Hemel t'saem, plasregenen, en buyen.
270[regelnummer]
Het Oost is tegen 't West, en 't Noorden tegen 't Zuyen.
| |
| |
Den Opgang d'Ondergang al bulderende ontseyd.
De Middagh huylt en raest. de Middernacht die schreyd.
De berning woed aen 't strand, op Syrten, en op platen.
De Winter is ontboeyt. de stormen uytgelaten,
275[regelnummer]
Vermeestren AEolus; die twijffelt of 't Geval
Van Hemel, Aerde, en Zee een Chaos brouwen sal.
De vloed weerstreeft den wind. de winden aen het hollen
Omwentelen den vloed, en doen de golven rollen.
Waer waendy blijft mijn schip ghedreven vanden Nood,
280[regelnummer]
Geworpen inden muyl, en kaecken vande dood?
Men isser drock in't werck met strijcken, pompen, hoosen,
Met kerven, klutsen, slaen, met binden, klimmen, loosen.
Nu lydet achter last, nu voren, nu ter sy.
De Zee vergeet haer perck, en Nereus eb en ty.
285[regelnummer]
Nu hanget aen een berg. nu breeckt de mast de wolcken.
Nu slickt den Hel het op door't slorpen vande kolcken.
Men vloeckt 'tgewenschte land al schricktmen voor den plas.
't Schip luystert nae geen roer, na Stuurman, nocht kompas.
De kunst is overheert. gelijck wanneer door tooren
290[regelnummer]
't Ianitser schuym verhit, wil na geen Sultan hooren,
En schuymbeckt, dreyght, en driescht, en stampt, en huylt, en woelt,
Tot met der Bassen bloed sijn wraecklust word ghekoelt:
Mijn Tiphys vaeck aldus, sijns ondancx, de ghemoedren
Der Watergoon versoent, met d'ingeladen goedren,
295[regelnummer]
En licht ter nood scheeps last, en sijne masten kerft,
Smackt willigh over boord het gene hy noode derft,
En worstelt by den tast, en hoort de touwen gieren,
Verneemt geen hemels licht, nocht siet geen baeckens vieren:
Of soo hem licht gebeurt, 't zijn blixemen met kracht
300[regelnummer]
Geslingert van Iuppijn in't droefste vanden nacht:
Tot traegh de dagh aenbreeckt: die hem te moet gaet voeren
't Geen met medoogen soude een steenen hert beroeren:
d'Ontrampeneerde vloot, verbaest, en afgeslooft,
Van seyl van treyl, van roer van snoer, van mast berooft,
305[regelnummer]
Gesloopt, versand, gestrand, op riffen, en op scheeren:
Wanhopige die hulp in't uyterste begeeren,
En hangen van een roots, of swemmen op een planck,
d'Een levend, d'ander dood, versopen, flaeu, en kranck,
En andere die stijf van vreese sijn gekrompen,
310[regelnummer]
En wachten op het jongste, en houden 't op met pompen,
| |
| |
En smeecken noch van verre om bystand met een schoot,
En and're die gepropt sieltoogen in een boot.
Help Proteus! wonder is't dat sterffelijcke menschen
Noch smalen op den ploegh, en om een Zeelucht wenschen.
315[regelnummer]
Niet minder is 't gevaer, wanneer dat mijn Pinas
Nu inden afgrond stort, nu slaet den Noorder As,
En voor sijn anckers rijd, en hoort de golven klotsen,
Ontrent een strand omheynt met eysselijcke rotsen.
Als Corus 't water stuuwt, en opjaegt uyttet ruym,
320[regelnummer]
En mijn Maetroosen zijn begraven onder 't schuym
Een etmael twee of drye, en door 't langdurig stoocken
't Plechtancker naulijcx vat, en alle kabels roocken,
En branden door 't geweld van schuren sonder maet,
Ia breecken vaeck van een gelijck een dunne draed.
325[regelnummer]
't Armdicke touw men viert vaeck tweemael honderd vadem,
En jonnet ruymer bot om halen synen adem.
Men kleed, men onderleyd, men ziddert slagh op slagh,
En elcke waterberg hun dreygt den jongsten dagh.
De Zeevaert evenwel uyt soo veel swarigheden
330[regelnummer]
Sich pronckeryen weeft, en gaet op 't cierlijxst kleeden
Haer uytgeblasen lof: gelijck de Koningin
Penthesilea doet, onsterffelijcke Heldin!
Die op d'Atriden bickt, en derfse 't voorhoofd toonen,
En voert de benden aen der woedende Amazonen,
335[regelnummer]
En van geen aerslen weet met haer gemaende schild:
Daer al het Dorisch heyr vergeefs 't geweer op spilt.
En om haer dapperheyd de wereld te vertoogen
Tert met gepluymden helm 't wit van Achilles oogen.
Maer als den Oceaen bewogen door gebeen
340[regelnummer]
De baren kemt, en rust sijn afgematte leen,
Vergeet Maetroos sijn smert, met 't juyteren, en quelen,
En oeffent synen geest met deuntjens, en met spelen,
En koestert inde son sijn lichaem vry van pijn:
Ghelijck Halcyone by heldre sonneschijn
345[regelnummer]
Sich baeckert op het meyr, en net, en pluyst haer pennen,
Die afgesleten zijn met Ceyx na te rennen:
Haer troost en eegemael, wiens Koninglijcke siel
Leed schipbreuck, als de storm veroverde den kiel.
De Zeevaert is beroemt in veelderley manieren.
350[regelnummer]
Men siet een kleyne balck een groot geveert bestieren,
| |
| |
En dwingen na sijn lust, nu voor, nu by den wind,
Dan loef dan lywaert aen. schoon of de nachten blind,
En woest de wegen zijn, 't kompas dat kanse brengen
Door d'ongebaenden plas, en toonen 's weerelds hengen.
355[regelnummer]
De lely doelt nae d'As, en dwaelt, en is ontrust
Tot datse Arcturus vind, en hem van blyschap kust.
Aentreckelijcken steen! en leydster van mijn vloten,
Wat Godheyd, wat geheym, ghy stadig opgesloten
In uwen boesem voert! mijn siel om weten joockt,
360[regelnummer]
Waerom de borsten doch der gener die ghy stroockt
Dus rasen om de min van grouwelijcke beeren,
Soo datse tijd noch eeuw versetten kan nocht keeren.
Oock lacht den Hemel toe met sonderlinge gunst
Mijn Seylkunst, wien verstreckt de gulde Sterrekunst
365[regelnummer]
Een uurwerck in het diep, en leert, hoe uyt de kimmen
De tortsen op haer beurt ontsteken hooger klimmen:
Hoe hoogh de gordel, die het midden vanden kloot
Omgort, geresen is uyt Thetis blaeuwe schoot:
En of de fiere Paeu in't zuyder deel geweken
370[regelnummer]
Sich rechtende sijn hoofd kan uyttet water steken,
En waer de Wagenaer op ons gesicht moet staen
Wanneer het hoofdpunt raeckt den vleugel vande Swaen.
Dees teeckens, schoon de kiel van pekel schijnt bedolven,
Ons leyden als een spoor en voetpad door de golven:
375[regelnummer]
Des heb Hipparchus danck, Anaximander me,
Leydsmannen van mijn Hulck, vierbaeckens inde Zee,
En andre lichten meer, Athlassen, Hemelschragers,
Die geerne doen bericht aen yverige vragers:
Oock Tycho braef van geest, die tot Saturnus spijt,
380[regelnummer]
Ons weder heeft hersteld den ouden wysen tijd,
En op dien wetsteen soo sijn sinnen heeft geslepen,
Dat hy niet ledigs laet, maer treckt, en schrabt vol strepen
Het schoon gesternde veld: waer door mijn Castor weet
Te dwalen vande lijn schier op een vinger breed.
385[regelnummer]
Sijn leerling komt oock lof, die geen bancket van taerten
Nocht maerssepeynen schaft, mijn Ridderen, maer kaerten,
Graedbogen, Astrolaebs, en klooten hol en bol,
Met teyckenen vermaelt, en beelden wonder dol:
Die boecken brengt in 't licht, waer voor sy hem bedancken,
390[regelnummer]
Als hy de gronden peylt, en waerschout voor de bancken,
| |
| |
d'Inhammen ruym van schoot, en hoecken krom van bocht,
Waer doorse seecker gaen braveren door het vocht.
Mijn eycken Slot aldus door d'ongeruste paden
Sleept grooter last, en vracht als duysend wagens laden,
395[regelnummer]
En wind te Paphus op het ancker uyt den grond,
Vliegt in een etmael heen den Nilus inden mond:
Of stoot van Parthenoop aen 't land daer de Sirenen
Met vleyende gesangh Vlysses zijn verschenen.
Stond weer en wind ten dienst, waer 't vlack een rechte baen,
400[regelnummer]
Men sou om 's weerelds riem in hondert sonnen gaen.
Soo draeft mijn Pegasus, hy weet van geen vermoeyen,
Drijft op sijn wiecken voort daer andre vogels roeyen.
Maer och wat hoor ick hier een jammerlijck gheschreeuw!
Soo haest de pijnboom swom versmolt de gulden eeuw,
405[regelnummer]
Een ys're tijd begost, de Gierigheyd op eerden
Invoerde 't mijn, en dijn, en quam te veld met sweerden,
Met trommel, en trompet, met harnas, en met spies,
En in 't onnoosel bloed haer klaeuwen greetigh wiesch:
Voor loch en voor bedroch Gerechtigheyd most duycken,
410[regelnummer]
Nocht mocht haer dorpels meer vreedsamelijck gebruycken:
Men boude muur en slot, men stichte burg, en stad,
Een yegelijck sijn haef met sorg en anxst besat.
't Is waerheyd, ick bekend, 't misbruyck is weerd gelastert.
Wech met dit hoerekind, en aterlinxen bastert,
415[regelnummer]
Wech met dit Zeegedrocht, flucx smackt hem buyten boord,
Die de geselligheyd der sterffelijcken stoort.
Besoeckt vrymoedelijck de veergelegen oorden,
Maer pleegt oprechtigheyd in handel, en in woorden,
Nocht brandmerckt door geweld niet 't Christelijck geloof,
420[regelnummer]
Nocht mest u selven niet op 't vette vanden roof,
Maer doelt nae 't rechte wit. de Grootvorst vande winden,
Om 't menschelijck geslacht door liefde te verbinden,
Elck land te maeyen gaf een sonderlingen oest,
Op datter geenig rijck door oorloogh werd verwoest,
425[regelnummer]
Als elck om sijn gebreck, en nootdruft af te weeren,
Verstond hoe qualijck hy sijn nabuur mocht ontbeeren,
En dat 't een landschap was tot 's anderen gerijf:
Gelijck een yeder lid, oock 't minste, 't gantse lijf
Met dienst te stade komt. Indienmen wil bereycken
430[regelnummer]
Het eynde van dees kunst met swaergeladen Eycken,
| |
| |
Soo sal de segen Gods toevloeyen door de vaert,
Gelijck de balssem droop in 's Hoogenpriesters baert:
Soo zal de Zeevaert lof behalen door mijn dichten.
Men sal haer Majesteyt een eer, en Pronckbeeld stichten,
435[regelnummer]
Een achtste wonderwerck, voor Tessei op het ruym,
Daer stevens af en aen steeds bruysen door het schuym.
Haer pruyck met diamant geciert, en gulde snoeren,
En steenen schoon van glans, een Schip tot prael sal voeren,
Een keurs van fijn fluweel, die op het zeegroen treckt,
440[regelnummer]
Met Indisch goud geboord de lendenen bedeckt:
Waer op een mantel hangt, gewatert als de stroomen,
Van licht en hemelsblaeu, bepeerelt om de soomen,
De slincker sweyt een vlag, een staf de rechter hand:
Soo maecktse als Zeevoogdes een trotse, en brave stand.
445[regelnummer]
De Watergoon bemoscht beschouwen haer verwondert,
En wat na Godheyd aerd bedropen opgedondert,
Den kop beurt uyttet diep, de groote, en kleyne Steen
Die leggen aenden stroom, of palen aende Zeen.
Ick sieder die den Golf verlooft is, 't rijck Venedig,
450[regelnummer]
Het pratte Lissebon, Marsillien steeds onledig,
En Londen Konings stoel, haer suster, en gebuur
't Welvarende Amsterdam, en Dantsick korenschuur.
Ick sieder 't uytheemsch volck handklappen, en haer groeten,
En Mooren swart van huyt neervallen voor haer voeten,
455[regelnummer]
En wenschen mijn Godes geluck, en spoed, en heyl,
En al die om haer eer een ooge slaet in 't seyl.
Ick vind my onder land. wy sien de Loodsluy naren,
Een volck dat kennis heeft aen gronden, wind, en baren.
Sy leggen ons aen boord, die wel ervaren maets,
460[regelnummer]
En Tritons van het meyr ons sturen binnen gaets.
Wy krygen in 't gesicht den hoogen Burgh van Muyen,
Daer Hoofd der Rymers hoofd met veersen streelt de buyen,
De Nymphen vande Vecht op 't strijcken van sijn Veel
Met Glaucus leyd ten dans. Wy sien het Zee-prieel,
465[regelnummer]
De marckt van Christenrijck, daer Weelde in haren zetel,
En trotsgewelfde Beurs ten sterren vaert vermetel.
Wy naecken Schreyers hoeck, daer lieffelijck en bly
Een Waterlandsche Rey, de Iuffertjens van 't Y,
Met ongehuyfde pruyck, en kletten geestig singen,
470[regelnummer]
En na den toon van sang, en spel hun treden dwingen.
| |
| |
Twee Diertjens inden hoop aenminnig groeten ons:
d'Een volght met soet musijck des anders violons,
En hebben toegewijt haer kuysheyd Phoebus suster.
Laet vallen 't ancker, strijck. hier is de vloed geruster.
475[regelnummer]
Hier gaet noch eb noch ty. hier hoortmen geen geruys.
Hier open ick mijn reys in't saligh Roemers huys:
Wiens vloer betreden word, wiens dorpel is gesleten
Van Schilders, kunstenaers, van Sangers, en Poëten.
|
-
-
[tekstkritische noot]Tekstkritiek: r. 75: wonder werck
-
-
[tekstkritische noot]Tekstkritiek: r. 120: Griffoen
Tekstkritiek: r. 142: goud'
-
-
[tekstkritische noot]Tekstkritiek: r. 204: slijt.
|
Auteursrechtelijk beschermd