Logo DBNL
Hekeldichten (ca. 1920)

Hekeldichten

(ca. 1920)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Met de aantekeningen der ‘Amersfoortsche’ uitgave


Vorige Volgende

Roskam aant. a.

Aen den heer P.C. Hooft, drost van Muiden.
 
Hoe komt, doorluchte Drost, dat elk van Godtsdienst roemt aant.,
 
En onrecht en gewelt met dezen naem verbloemt aant.,
 
Als waer die zaek in schijn en tongeklank gelegen?
 
Of zou 't geen Godtsdienst zijn, rechtvaerdigheit te plegen aant.
5
Maer slinx en rechts te staen naer allerhande goet?
 
Godt voeren in den mont, de valschheit in 't gemoedt?
 
De Waerheit aant. greep wel eer die menschen by de slippen
 
En sprak: uw hart is verr': gy naekt me met de lippen.
 
De waerheit eischt het hart, en niet zoo zeer 't gebaer.
10
Dit laeste zonder 't eerst, dat maekt een huichelaer,
 
Die by een cierlijk graf zeer aerdigh wort geleken aant.,
 
Vol rottings binnen, en van buiten schoon bestreeken.
 
Zoo was uw vader niet, die burgervader, neen:
 
Van binnen was hy juist, gelijk hy buiten scheen.
15
'k Geloof, men had geen' gal in dezen man gevonden,
 
Indien, na dat de doot zijn leven had verslonden,
 
Zijn lijk waer opgesneên. Hoe was hy zoo gelijk
 
Dien Burgermeestren, die wel eertijts 't Roomsche aant. rijk
 
Door hun oprechtigheit opbouden van der aerde
20
In top, toen d' akkerbou in achting was en waerde;
 
Toen deege deeglijkheit niet speelde raep aant. en schraep,
 
En 's vyants gout min golt dan een gebrade raep aant..
 
Hoe heeft hem Amsteldam ervaren aant. wijs en simpel aant.,
 
Een hooft vol kreucken, een geweten zonder rimpel.
25
O beste bestevaêr aant.! wat waert gy Hollant nut,
 
Een stijl des Raets, toen 't lijf van 't stoxken wert gestut,
 
Op aant. dat ik ga voorby ons Catilinaes aant. tyen a,
 
Toen 't vaderlant in last door twist der burgeryen,
 
Gij 't leven waert getroost te heiligen den staet,
30
En toen, uw hooft gedoemt aant. door 't hooft van eigenbaet b,
 
Gy geen gedachten had van wijken of van wanken.
 
De wees en weduwe, en de ballingen u danken:
 
Hoewel ge noit om dank hebt zonder onderscheit,
 
Bescheenen met den glans van uw goetaerdigheit
35
Ondankbre en dankbre, dienge kont ten oorbaer aant. strekken!
 
O, spiegel van de deught! o voorbeelt zonder vlekken!
 
Noit zoopt aant. ghe bloet en mergh der schamele gemeent,
 
Noch stopte d' ooren voor haer rammelend gebeent.
 
Wat liet ge uw zoonen na, toen 's levens licht wou neigen aant.
40
Indien 't gemeen u roept, bezorgt het als uw eigen.
 
Zoo was uw uiterste aêm slechts waere klaere deught,
 
Daer gy, vermaerde stadt, uw kroon aant. meed cieren meught.
 
Zoo 't lant uw vaders deught zoo wel had erven mogen
 
Als zijn gedachtenis, s' had zwaerder ruim gewogen
45
Dan duizend tonnen schats, en duizent, en noch bet aant.,
 
En 'k zagh de zwaericheên van onzen staet gered.
 
Indien de Spanjaert zagh het lant van Hoofden blinken,
 
Hoe zou zijn fiere moedt hem in de schoenen zinken:
 
Hoe zou hy vader Ney aant. opwekken door gebeên,
50
Om met zijn tong dees scheur te neien aant. hecht aen een.
 
Geen Duinkerk aant. zou de zee met vloten overheeren:
 
Matroos die roovers ras zou aersling aant. klimmen leeren,
 
En 't laege Waterlant doen kijken door een koort
 
Hem, die nu blindeling ons slingert over boort,
55
En vissers vangt aant. en spant, verft zeelui doots aant. van vreezen,
 
Zoo dat 'er een geschrey van weduwen en weezen
 
Ten hoogen, hemel rijst, uit dorpen en uit steên.
 
Wat 's d'oirzaek? vraeght men, wat? de gierigheit aant. alleen.
 
Die 't algemeen verzuimt, en vordert aant. slechts haer eigen:
60
En sprak ik klaerder spraek aant., ik zorg aant. zy zou me dreigen
 
Met breuk en boeten aant., of te levren aen den beul.
 
Want waerheit (dat 's al out) vint nergens heil noch heul;
 
Dies acht men hem voor wijs, die vinger op den mout leit.
 
O, kon ik ook die kunst: maer wat op 's harten gront leit,
65
Dat weltme naer de keel: ik word te stijf geperst,
 
En 't werkt als nieuwe wijn, die tot de spon aant. uitberst.
 
Zoo 't onvolmaektheit is, 't magh tot volmaektheit dyen
 
Van dees' rampzalige en beroerelijke tyen,
 
Waer in elk grabbelt, tot zijn naestens aant. achterdeel aant..
70
Schrijft andren aant. toe, en schuift op hem de schult van 't scheel aant..
 
Waer Cato aant. levend, die gestrenge Cato, trouwen aant.,
 
Hoe donker zou hy, met een donker paer winkbrouwen,
 
Begrimmen overzijds de feilen onzer eeu.
 
En ringelooren den geringeloorden leeu,
75
Die zich zoo schendigh aant. nu van rekels aant. laet verbaffen aant.!
 
Hoe zou hy graeuwen aant.: flux en past aant. dit af te schaffen;
 
Dat weder ingezet aant.! Hier stuurman, waer aant. het roer,
 
En let op 't out kompas. Voort voort met desen loer aant.,
 
Die noit te water ging: hy sal ons 't spel verbrodden.
80
En gy, hou oogh in 't zeil. Waer heen met dese vodden,
 
Gy, lompe plompe dief, die 't scheepvolk strekt tot last?
 
t'Hans grijp ik u by 't oor, en spijker 't aan den mast.
 
Waer Cato levend, wis, daer zou geen hair aan feilen aant.!
 
Of 't ging als 't plagh te gaen. Wat zou men lants bezeilen,
85
Daer nu de norsse nijt ons slapend zeilt voorby,
 
De loef afsteekt, terwijl we leggen aant. in de ly,
 
In vaer aant. van schipbreuk, schier aen laeger wal vervallen
 
Het roer den meester mist aant., en daerom is 't aan 't mallen aant.;
 
En wilme aant. op 't dreigement niet letten van den noot,
90
Zoo bergh aen 't naeste lant uw leven in den boot aant..
 
Doch 'k hoop een aant. beter, van die gaerne 't beste zagen,
 
En zucht tot 't Vaderlant in vromen boezem dragen.
 
De zulke vint men noch als parrelen aen strant.‘,
 
De schaersheit maektze dier; indien maer 't onverstand,
95
Zoo weinige alsser zijn, erkende in hun' waerdye,
 
En wijzer Heeren liet begaen met heerschappye,
 
Men vond'er noch genoegh, die niet zo bijster staen.
 
Na heerschen, dan aant. ze met 's lants welstant zijn belaên aant.,
 
En wenschen tijt en zorg en moeite hier in te schieten,
100
En niet een' penning voor hun diensten te genieten:
 
Dat zijn niet zulken, daer ik eerst van heb' gezeit,
 
Wiens aant. Godsdienst op de tong en op de lippen leit,
 
Maer aant. in een vroom gemoet, waer uit die deughden groeien,
 
Die Hollants welvaert eer zoo heerlijk deden bloeien,
105
In spijt des dwingelants. Wel, wilmer noch niet aen?
 
Of rijm ik, dat een boer dit Duitsch aant. niet kan verstaen?
 
Neen, zeker, 't is dat niet. 't Zijn kostelijcke aant. tyen:
 
Het paert vreet nacht en dagh. In een karros te ryen
 
Een juffer met haer' sleep aant.; de kinders worden groot:
110
Zy worden op banket aant. en bruiloften genoot.
 
Een nieuwe snof aant. komt op, met elke nieuwe maene.
 
De sluiers waeien weits, gelijk een kermisvane;
 
En eischt men meer bescheits, men vraeg het Huigens aant. zoon
 
In 't Kostelijke aant. Mal; die weet van top tot toon
115
De pracht en zotte prael tot op een hair t'ontleden.
 
Hier schort het. Overdaet aant. stopt d'ooren voor de reden,
 
En kromt des vromen recht, deelt ampten uit om loon,
 
En stiert den vyant 'tgeen op halsstraf is verboôn,
 
Luikt 't oog voor sluikerye, en onderkruipt de pachten,
120
Besteelt het land aen waere, een scheepstuig, en aen vrachten,
 
Neemt giften voor octroy, of maekt den geltzak t' zoek aant.,
 
En eischt men rekening, men mist den zak en 't boek;
 
Hoewel het menschlijk is, dat zulke zaeken beuren aant.:
 
't Heeft ditmael ook zijn reên. Dik aant. raekt'er meê te veuren,
125
Die verr' ten achtren was. Kort om, dit 's onze plaegh.
 
't Is: drijft den ezel voort: gemeentenezel aant., draegh!
 
Het lant heeft meel gebrek; dus breng den zak te molen;
 
Het drijven is ons ampt, het pak is u bevolen.
 
Vernoegh u, dat ge zijt een vrygevochten beest:
130
Is 't naer het lichaem niet, zoo is het naer den geest.
 
Tot 's lichaems lasten heeft de hemel u beschoren aant..
 
Dit past u bet aant. dan ons. Gy zijt een slaef geboren.
 
Best aant. doet gy 't williglijk aant. van zellef dan door dwang.
 
Dus raekt het slaefsche dier al hygende, op den gang,
135
En zweet, en zucht, en kucht; de beenen hem begeven,
 
Hy valt op beide knien, als bat hy: laet me leven!
 
En gigaecht heesch en schor; de drijvers stok is doof,
 
En tout aant. des ezels huit, en zwetst vast van 't geloof.
 
Hoe kan een Kristen hart dees tiranny verkroppen?
140
Ik raes van ongedult. En zijn 'er dan geen stroppen
 
Voor gelt te krijgen, dat men 't quaet niet af en schaft?
 
En dat lantsdieverij tot aant. noch blijft ongestraft?
 
Of is 'er niet een beul in 't gansche lant te vinden?
 
Men vont'er eer wel drie, toen bittre beulsgezinden a aant...
145
En vraeght men wat ik zegh? dat zeg ik, en 't is waer:
 
Zijn twee noch niet genoegh, zoo neem 'er twalef paer b.
 
Dus klaeght de galge, die lang ledigh heeft staen prijken;
 
Die lang geen kraeien aant. 't oogh van groote dievelijken aant.
 
Uitpikken zagh, en fel van raven wert begraeut aant.,
150
Die heen en weêr om aes uitvlogen heel benaeut.
 
Of nu een snoo Harpy aant. dit averechts aant. wou duien,
 
Dat tegens d'Overheên ick 't volleck op wil ruien,
 
Om tol aant. en schot en lot te weigren aen den Heer,
 
Zoo lochen lok 't plat uit aant.. Neen zeker, dat zy veer:
155
Gehoorzaemheit, die past een oprecht aant. ingezeten;
 
Den Heer 't ontfangen weêr rechtvaerdigh uyt te meeten;
 
Gelijk die Haegsche Bie aant. c vereert aant. is met dien lof,
 
Dat zy noyt honigh zoogh uit ander lieden hof;
 
Maer naer haer eigen beemt, op onbesproke bloemen,
160
Om nektar vloogh, wiens geur oprechte tongen roemen.
 
Waer yeder zoo van aert, wat zou men met der tijt
 
Het arrem ezelkijn al lasten maeken quijt!
 
Hoe zou 't aenwassend juk ontwassen met de jaeren?
 
Wat wort 'er nu gespilt! wat zou men dan bespaeren!
165
Men had, in tijt van noot, een schatkist sonder tal aant.;
 
Maer nu is 't Muisevreught aant.: de kat zit in de val.
 
'k Heb, o doorluchtigh Hooft der Hollandsche poëten,
 
Een kneppel onder een hoop hoenderen gesmeten:
 
'k Heb weetens niemant in 't byzonder aengerant,
170
Misschien wie 'k trof, tot nut van ons belegert lant:
 
'k Heb aen uw vaders krans al mede een blat gevlochten
 
En nog een ziel geroemt, wiens aant. deugden elk verknochten aant..
 
Dit nam zijn' oirsprong niet uit vleilusts ydelheên,
 
Der dichtren erfgebrek, maer uit een rijpe reên.
175
Ick wenschte mijn kopy niet scheelde van het leven;
 
Zoo zou als 't aenschijn u de schilder heeft gegeven,
 
's Mans deughdige ommetrek hier zweven in de ziel,
 
Die stant hiel ongebukt, toen 't dor gebeente viel.
 
 
 
mdcxxx.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


organisaties


plaatsen