De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

Op de verkopinge der Italiaensche schilderyen,
ten huize van Geeraert Uylenburg, schilder.aant.^*

Noch spant de Schilderkunst de kroon by brave Heeren,¹

En zwicht voor onverstant, noch geen grimmas van Nijt.²

Zy wil de ruime zael van Uylenburgh stoffeeren³

Met Italjaensche kunst, in dezen droeven tijt:⁴

Schoon Mars, in 't harrenas gewapent, ten bederve⁵

Der volx, de landen zet in vier en vloet uit wraek.⁶

Dees tiende kunstgodin, verkoren by Minerve,⁷

* Van 1673. - Volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger no. 720).
Opschrift: Gerard Uylenburgh (c. 1626-c. 1690), neef van Saskia van Uylenburgh en leerling van Rembrandt, was landschapsschilder en kunsthandelaar (Würzbach). In 1671-72 verkocht hij aan de keurvorst van Brandenburg 13 Italiaanse schilderijen onder voorwaarde dat deze ze zou terugzenden als ze hem niet bevielen. De hofschilder van de keurvorst, Hendrik van Fromantiou, verklaarde ze voor ‘vodden’ en ze werden op één na teruggezonden. Uylenburgh liet deze 12 op 23 Febr. 1673 in zijn verkooplokaal verkopen. Het schijnt dat hij als reclame door Vondel en Antonides gedichten deed maken. Zie A. Bredius, Italiaansche schilderijen in 1672 door Amsterdamsche en Haagsche schilders beoordeeld, Oud-Holland IV (1886), blz. 41 en 278.

1 brave Heeren: blijkbaar kozen dus de grote heren te Amsterdam partij tegen de keurvorst; brave: voortreffelike, aanzienlike.

2 nog geen: en evenmin voor; grimmas van Nijt: boze blikken van afgunstigen.

3 de ruime zael: het verkooplokaal.

4 in dezen droeven tijt: in deze dagen van onrust (droef is oorspr.: troebel, dus: verward), zie vlg. verzen.

5 ten bederve: tot verderf.

6 vloet: door inundatie.

7 tiende kunstgodin: de Muze van de schilderkunst, aan de negen Muzen toegevoegd; by: door.

[p. 656]

 

Spreekt door haer schoone verf een stomme beeldenspraek,⁸

 

Een ieders hart verlangt naer prijs in 't vrolijk loten.⁹

10

  De godt Apollo komt, vol levens en vol geest

 

In dees vergadering. hy groet de kunstgenooten,

 

En speelt op zijne harp in 't midden van dit feest.^10-12

 

De mist der lastertong verstomt door 's kenners klaerheit.¹³

 

De logentael verdwynt voor 't helder licht der waerheit.

 

 

 

J.V. Vondel.

 

Amsteldam 23 van Sprokkelmaent 1673.

t'Amsterdam, ter Drukkerye van Herman Aeltsz. by de Deventer Houtmarkt.

8 een stomme beeldenspraek: drukt door beelden, dus zonder woorden, veel uit.

9 in 't vrolijk loten: Uylenburgh had dus blijkbaar aan de verkoping een loterij verbonden.

10-12 Dit zal slaan op een gekostumeerde vertoning.

13 De mist der lastertong: de laster die de roem van deze schilderijen ten onrechte bezwalkt had.