De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[p. 641]

Behoude reis Aen den E. Heer Johan Bergh,aant.^*

Rechtsgeleerde, Gaende naer 's lants vloot, ter liefde van het Vaderlant.

PULCHRUMQUE MORI SUCCURRIT IN ARMIS.

De krijgshelt Bergh, gereet op zee

Zich voor het vaderlant te waegen,

Begrijpt in zijnen geest alree³

Dien oorloghsstorm, die donderslaegen,⁴
  't Gedreun, het baldren, en gekriel,⁵
Het moortgeschrei, de zeetrompetten,

De hemelvaert van kiel by kiel,⁷

Het schoon muzijkspel van musketten,

Het barsten van de hantgranaet,

Den vloet van menschenbloet gezwollen,

Een hel, gepropt van wraek en haet,¹¹

Eilanden, tegens een op hollen.¹²

In zulk een gruwzaem ongeluit,¹³

Daerze overleg en reden derven,¹⁴
  Wat 's eindelijk des helts besluit?
't Is braef in 't harrenas te sterven.

JUSTUS VONDELIUS AGRIPPINAS.

Anno 1672.

* Van 1672. - Volgens de tekst der afzonderlike uitgave in plano (Unger no. 717).
Opschrift: Toen in Juni 1672 de Nederlandse vloot onder De Ruyter en Corn. de Wit uitzeilde tegen de Engelse en Franse vloot, gingen daarop drie vermogende Amsterdamse burgers aan het hoofd van zelfgeworven zeelieden mee, die aan de slag bij Solebay (1 Juni 1672) deelnamen. Van een van deze, Johan Bergh, zegt Brandt (Het leven van den L. Admiraal de Ruiter, Amsterdam 1687, blz. 668) ‘Johan Bergh, Rechtsgeleerde, uit eerlyken stamme van Naarden afkomstig, maar een inwoonder en Vaandrig der burgery t'Amsterdam, hieldt zich met acht matroozen, alle met groen of graauw gestoffeerde Engelsche mutzen, op het schip de stadt Uitrecht, gevoert by den Kapitein Johan Bont, onder 't smaldeel van den Viceadmiraal de Liefde. Dees hadt ook het geluk van zyn stoutheit t'overleven en 't gevecht na te vertellen.’ (evenals Koenraad van Heemskerk, maar Gerard Hasselaar sneuvelde).
Het motto, ontleend aan Aeneïs II, 316, betekent: En het staat mij voor, hoe schoon het is, in het harnas te sterven.

3 Begrijpt in zijnen geest: overdenkt, stelt zich voor.

4 donderslaegen: kanonschoten.

5 baldren: bulderen van het geschut; gekriel: gewemel.

7 hoe telkens een schip in de lucht vliegt.

11 gepropt: overvuld met.

12 tegens een op hollen: tegen elkaar ingaande, vijandig op elkaar lostrekkend.

13 ongeluit: wangeluid, oorverscheurend lawaai.

14 Daer: terwijl; reden: verstand, inzicht.