De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[p. 631]

[Op Cornelis Speelman
onderschrift op het portret door A. Blooteling]aant.^*

Op zulk een Speelmans toon en brommende oorlogssnaeren¹
Danst in Oost Indiën het heir der Macassaren
Den harnasdans in bloet. Bouton, om 't hart benout,³
Schept adem. Joupardan wort Rotterdam geheten,
Naer 's Helts geboortestadt: Geen eeu zal dit vergeeten.
De dry Molukken eerst aen 't wanklen, staen nu stout.⁶

J.v. Vondel.

* Van 1670. - Volgens de tekst op de gravure van A. Blooteling. Onder het portret is eerst in vier regels aangebracht het onderschrift: ‘De heer Cornelis Speelman; gebooren tot Rotterdam A^o 1628. Raat van India, oudt Gouverneur van de Cust Cormandel, superintendent Admiraal Veltoverste en Commissaris over de oosterze Provintiën etc.’ Daaronder het vers van Vondel en de datum: ‘Batavia den 10 van Wintermaand 1670’ (zie Unger, Bibliographie, blz. 232).
Opschrift: Cornelis Speelman (1628-1684), zoon van Jan en Hedevina Wittert, vertrok in 1645 als assistent naar Batavia, werd in 1663 gouverneur van de kust van Coromandel en in 1666 ‘Superintendent Admirael Krijgsoverste ende Commissaris nae de oosterze quartieren’. In deze hoedanigheid dwong hij Malakka 18 Nov. 1667 tot ondertekening van het vredesverdrag, waarbij dit rijk een gedeelte van zijn gebied moest afstaan, alsook het kasteel Oedjong-Pandang, door Speelman herdoopt naar zijn geboorteplaats Rotterdam (N. Biogr. Wdb.). Blok, Gesch. v.h. Ned. Volk, 3de druk, III, blz. 309, noemt Speelman ‘een der meest krijgshaftige maar tevens meest willekeurige, prachtlievende en achtelooze dienaren der Compagnie’.

1 brommende: luid klinkende.

3 Bouton: groot eiland aan de Z.O.-punt van Celebes, dat met de omgelegen eilanden het koninkrijk Bouton vormt, welks sultan in 1667 afhankelik werd van de Nederlandse gewesten.

6 De dry Molukken: waarschijnlik de kleine Molukken, waarvan Ternate en Tidor de voornaamste zijn; deze beide en Ambon plachten vroeger veel met Engeland en Portugal in onderhandse verbinding te staan. Nu kwamen zij onder Nederlands gezag, dat hun specerijbomen telkens weer vernietigde en hun handel beperkte tot die van het kostbare schildpad (Blok, t.a.p., blz. 308-309); staen nu stout: kiezen nu standvastig onze zijde.