De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[p. 222]

Op d'afbeeldinge van den onsterflijken Zeehelt
Kornelis Tromp, Onderamiraal van Amsterdam.aant.^*

Door Jan Lievens geschildert.

Vim cunctam atque minis perfert coelique marisque.

Als Jurk, de Britsche turk, de zee wil overgaepen,¹

En vlooten slikken in zijn onverzade maegh,

Dan voert hy op den mast den Bezem tot een wapen,

En dreight uit nieu Algiers de maght van 's Gravenhaegh.⁴

Hoe lange toch? tot dat de zeeleeu TROMP, verwildert⁵

Geterght van wraeke, met gevangensmoordend bloet,⁶

Een schoone waterverf, zich naer het leven schildert,

Om 's vaders doot ontvonkt van nimmer bluschbren gloet.⁸

Hy vaeght in oost en west met 's roovers bezemroeden⁹
  De beide Straeten van dit havenschennend slijk,¹⁰
En geesselt het dat borst en lenden vreeslijk bloeden,

Ter straffe van gewelt, geleên in Christenrijk.¹²

Dan hoort men Askué, en Monken, en Barklaien,¹³

Geweldenaeren van de vrye en ope zee,

Zich t'enden adem op 't schavot der baren schreien,¹⁵

En deerlijk jammeren om 't afslaen van den vrê.¹⁶

Wie bezems voeren wil, geeft TROMP de roên in handen.
Dees voert het scherprecht uit, in 't aenzien van twee stranden.¹⁸

J.v. Vondel.

t'Amsterdam, Voor de weduwe van Abraham de Wees, op den Middeldam. 1666.

* Van 1666. - Volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger no. 690). Het motto, ontleend aan Aeneïs X, 694, betekent: ‘Hij trotseert het ganse geweld en de bedreigingen van lucht en zee.’
Opschrift: Zie voor dit portret: H. Schneider, Jan Lievens (Haarlem 1932), blz. 151, nr. 264.

1 Jurk: Jork, hier genomen voor de Engelse koning. Vgl. hiervóór blz. 185, vs. 24; turk (zonder hoofdletter): in Vondels mond tot scheldwoord geworden.

4 nieu Algiers: de nieuwe roofstaat Engeland.

5 verwildert: woest geworden.

6 Geterght van: geprikkeld door; gevangensmoordend: (vgl. Zegezang, vs. 54) indirekt gebruikt: het bloed van hen die hun gevangenen vermoorden.

8 's vaders doot: Maarten Harpertszoon Tromp, in 1653 bij Ter Heyde gesneuveld (zie deel 5, blz. 581-86); van: door.

9 vaeght: veegt schoon; 's roovers bezemroeden: vgl. de bezem in de mast, in vs. 3.

10 De beide Straeten: het Kanaal en de Sont; havenschennend: zie Havenschendery, op blz. 184).

12 gewelt: o.a. op Terschelling, zie blz. 216.

13 Askué, en Monken en Barklaien: zie blz. 206 en 212.

15 Zich t'enden adem schreien: schreien tot hun de adem ontbreekt; 't schavot der baren: hun dood zal als 't ware een terechtstelling op zee zijn.

16 om 't afslaten van den vrê: dat zij ver zuimd hebben, bijtijds vrede te sluiten.

18 het scherprecht: het doodvonnis (vgl. scherprechter: beul); in 't aenzien van twee stranden: ten aanschouwe van Engeland en Holland.

[p. 223]

Kornelis Tromp (Beschreven bij v. Someren 5629h)