De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

[p. 220]

Op d'afbeeldinge van den doorluchtigen Heere
Michaël Ruiter Amirael van Hollant &c.aant.^*

Door Joan Lievensz. geschildert.

Tu ne cede malis, sed contra audentior ito.

Britanje, lust het u den zeehelt zelf te zien,

Den Ruiter Michaël, vol vier en blixemstraelen?²

Hier leeft hy, u getroost op zee het hooft te biên,³

Of op den Teems de vlagh van 's konings mast te haelen.
  Hier leeft hy, die de zee kon vaegen van den roof,⁵
d'Amerikaensche kust verdondren van weêrzyen,⁶

Den Turk, en Brit, en Moor uit hun kasteelen schoof,⁷

En boeide Kormantijn, orkaen, en Razernyen.⁸

De keten, zijnen hals vereert van Frederik,

Getuight hoe Kroonenburgh met opgeheve kruinen

Hem Nieuburgh winnen zagh, geweldenaers ten schrik,

En spoên den ademtoght van 't afgefoltert Fuinen.^9-1212

Men drijf's mans dapperheên in geen Guineesch metael:¹³

Al d'Oceaen gewaeght van Hollants Amirael.

J.v. Vondel.

t'Amsterdam, voor de Weduwe van Abraham de Wees, op den Middeldam, in 't Nieuwe Testament. 1666.

* Van 1666. - Volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano, in Unger's Bibliographie nr. 689; nr. 688 is dan het hiernaast gereproduceerde portret met het onderschrift, waarin enige, duidelijk latere, wijzigingen voorkomen van het hierboven afgedrukte gedicht. Dit slaat op de schilderij, terwijl het onderschrift hiernaast slaat op de prent naar de schilderij. Het motto, ontleend aan Aeneïs VI, 95, betekent: ‘Zwicht niet voor de bozen (of voor de tegenspoeden) maar bestrijd die steeds met groter onversaagdheid.’
Opschrift: Zie voor dit portret: H. Schneider, Jan Lievens (Haarlem, 1932), blz. 150, nr. 257.

2 Den Ruiter Michaël: vgl. hiervóór, blz. 214.

3 u: te verbinden met: het hooft te biên.

5 vaegen van den roof: schoonvegen van buitmakende vijanden.

6 d'Amerikaensche kust: van Nieuw-Nederland, in 1664 door de Engelsen bezet, waarheen De Ruyter tot ontzet gezonden was; verdondren: met zwaar geschut beschieten.

7 uit hun kasteelen schoof: uit hun vestingen verdreef.

8 Kormantijn: het kasteel Kormantijn, op de kust van Guinea, door de Engelse Afrikaanse Compagnie aan onze West-Indiese Compagnie ontroofd en door De Ruyter in Febr. 1666 op de Engelsen heroverd; Razernyen: de losgebroken Furiën.

9-12 Zie deel 8, blz. 764. Koning Frederik III schonk uit dankbaarheid De Ruyter een gouden keten; van: door.

12 En (hem zagh) spoên den ademtoght: en zag, hoe hij weer op adem deed komen (spoên: bespoedigen, versnellen); 't afgefoltert Fuinen: het ten dode gepijnigde eiland Funen.

13 in geen Guineesch metael: niet in goud (Guinea: de goudkust, aan welke De Ruyter in 1664 St. George del Mina had heroverd); bij drijven heeft men aan een penning te denken. Gedreven penningen zijn de mooiste, tegenover gegraveerde en gegoten penningen.

[p. 221]

Den E. manhaften zeeheldt Michiel Adriaensz de Ruiter L.^t Admirael over Holland en Westfriesland, opper hooft over s'lands vloodt.