De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

Op de doorluchtige afbeeldinge van Homerus,aant.^*

Door schilder Joan den Ezel.
Ten huize van Willem Spiering.

VIRUM VOLITARE PER ORA.

De naem van Ezel past wel Midas, geensins eenen,¹

Die dus Homeer herschiep, na menigh hondert jaer,²

Gelijck een wonder, uit de wolcken elck verscheenen,

Bekranst met lauwer, en bewieroockt op 't altaer

* Van 1665. - Volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger no. 685). Het motto, ontleend aan Vergilius' Georg III, 9, betekent: ‘Zweven over de tongen der mensen’.
Opschrift: Joan den Ezel, of liever ‘den Gulden Ezel’, was de bentnaam van Johannes Hals, omtrent welke schilder weinig vaststaat (Zie Thieme-Becker: Künstler Lexicon). Willem Spieringh, Raad en Vroedschap der stad Delft († 23 Jan. 1689), bezat onder meer schilderijen ook het door Vondel bezongene.

1 Midas: wegens zijn ezelsoren.

2 dus: op deze (verdienstelike) wijze.

[p. 186]

5

Te Smyrne. dit 's de man, van kenners aengebeden,⁵

 

En waerdigh dat, om d'eer van zijn geboortestadt,

 

Te velde quamen dry en twee paer trotse steden,

 

Toen hy op zijn waerdy geschat wiert, niet volschat.⁸

 

Al d'oude wijsheit, en wat geest en kunst vermogen,

10

  Ulysses dwaeltoght, en de bloedige Ilias¹⁰

 

Zien dezen blinden doch verzienden helt ten oogen¹¹

 

En aenschijn uit, gelijck hy zelf in 't leven was.

 

Hier baeren tekeninge en overlegh haer krachten,¹³

 

Uitbeeldende 't geen met geene oogen wort gevat,

15

's Mans opgespanne en aldoordringende gedachten,¹⁵

 

Gelijck de boeckstaef deze, in 't veldt van ieder bladt,¹⁶

 

Noch uitdruckt en bewaert, na zes-en-twintigh eeuwen.

 

De donkre winckbraeu deckt het schoon doorschijnend licht¹⁸

 

Met schaduw. 't voorhooft suft voor nijt noch ydel schreeuwen.¹⁹

20

  Men ziet een grootsheit, die voor geen grimmassen zwicht.²⁰

 

De kleeding, niet te rijck, het haer, in 't ruigh gewassen,²¹

 

De baert, met geen yvoor gestreecken en geploeght,²²

 

[Al eigenschappen, die 's mans bezigheden passen,]

 

Ontkennen niet den aert en 't wezen, dat hem voeght,²⁴

25

Die d'eerste vinder was der heldenpoëzye,²⁵

 

En haer voltoide, datze alleen den prijs behoudt.²⁶

 

Waer vinden wy een lyst tot deze schilderye,

 

Op dat de Fenix blincke, als diamant in gout.²⁸

 

d'Egyptische omgang plagh met Isis beelt te brommen:²⁹

30

Hier draeght een Ezel meer dan Isis heilighdommen.

 

 

 

J.v. VONDEL.

t'Amsterdam, voor de weduwe van Abraham de Wees, op den Middeldam, in 't Nieuwe Testament. Anno 1665.

5 Te Smyrne: een der zeven steden (vgl. vs. 7) die er aanspraak op maakten, de geboortestad van. Homerus te zijn; van: door.

8 niet volschat: hoewel nog niet ten volle, gewaardeerd.

10 Ulysses dwaeltoght: de Odyssee.

11 Als blinde dichter zag Homerus ver door zijn verbeelding.

13 baeren: voortbrengen, vertonen.

15 opgespanne: ten uiterste gespannen (Ned. Wdb. XI, 1226).

16 de boeckstaef: de letters, de tekst; 't veldt van ieder bladt: iedere bladzijde.

18 licht: oog.

19 suft: is in de war, niet helder. Het voorhoofd toont geen spoor dat afgunst of onbevoegde kritiek zijn rust verstoorden.

20 grimmassen: schrikgestalten (Ned. Wdb. V, 773).

21 in 't ruigh gewassen: in losse lokken gegroeid (ruigh: ruw), ongekultiveerd?.

22 yvoor: kam.

24 Ontkennen niet: bevestigen.

25 heldenpoëzye: epische dichtkunst.

26 dat: zodat.

28 de Fenix: wegens zijn onsterfelike dichterroem.

29 omgang: processie; brommen: pralen.