De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663
(1936)–Joost van den Vondel–
Auteursrecht onbekend
[pagina 720]
| |
Joannes de Boetgezant.
| |
[pagina 721]
| |
10[regelnummer]
Op den Jordaenkant, uit zijne afgescheide streeck,Ga naar voetnoot10
En diepe rotsspelonck, gevolght van zoo veel menschen,
Als vroeg, voor dag, voor daeu, naer zijne toekomst wenschen,Ga naar voetnoot12
Elck even graetigh, om te hooren wat de geestGa naar voetnoot13
Hem in het harte stort. d'een bidt, en d'ander leest.
15[regelnummer]
Een ander zingt van vreught. een ander schreit van rouwe.
Gelijck een ackerman zich vroegh ten ackerbouweGa naar margenoot*
Gereet stelt, en den os met lust in 't ploeghjuck spant:
Zoo zet Joannes zich bouvaerdigh, om het lant,Ga naar voetnoot18
Den ongelijcken gront der harten, tot genoegen
20[regelnummer]
Van zijnen lantheer, die 't bezaeien zal, te ploegen,
Te breecken met de schaer en 't kouter van Godts woort;Ga naar voetnoot21
De distel van 't gebreck te smooren, als 't behoort;Ga naar voetnoot22
De magre ziel met mest van tucht te recht te brengen:
En 't lichaem, lang besmet, te wasschen en te sprengen,Ga naar voetnoot24
25[regelnummer]
Op dat, zoo dra hierop d'alzegenaer verschijn',
De mensch, geleken een verwilderde woestijn,Ga naar voetnoot26
En dorre wildernis, verandere in een Eden,
Een hemelsch paradijs, daer Godt wort aengebeden,
In d'eerste oprechtheit, recht als hem de schepper schiep,
30[regelnummer]
Eer hy te reuckeloos zijn heil en staet verliep.Ga naar voetnoot30
De leeraer, hier in top des heuvels opgestegen,
Zagh 't heir eens over, dat, van allerhande wegen,
Vergadert, hem kon zien en hooren, daer hy stont.
Ten leste scheenenze al, gelijck uit eenen mont,
35[regelnummer]
Hun stem ten heuvel, uit de laeghten, op te beuren,
Terwijl hen winden noch geruisch van boomen steuren,
En 't water langzaem langs den voet des heuvels drijft.
Getrouwe leeraer, die de flaeuwe harten stijftGa naar margenoot*
En sterckt, stijfzinnigen kunt kneuzen, en vernedert
40[regelnummer]
Wat ydel zich verheft; getrouwe herder, sedert
Gy gisteren ons leide en weide in eenen beemt
Van leeringe, die naer de lucht des hemels zweemt,
Ontvonckte een lust elx hart, om raet met u te leven.Ga naar voetnoot43
Wy willen uwen wil, Godts wil, niet wederstreven,
45[regelnummer]
Maer willigh op uw les verlaeten 't kromme spoor,
Dat van Godts heirbaen wijckt. wy bidden, neigh uw oor
| |
[pagina 722]
| |
Naer elck byzonder: want elck voelt zijn zwaricheden.
't Gebreck valt ongelijck. verloop van goede zeden
Hecht min op dezen dan op genen. het begrijpGa naar voetnoot49
50[regelnummer]
En oordeel schilt, en is of vroegh of spader rijp.
Gy, als een heelzaem arts, weet elx natuur te handelen
En kranckheit naer den eisch. men hoeft, om wijs te wandelen
In duisternisse, daer noit voetspoor wert geleght,
Een staf van zekerheit, en licht van wijs bereght,Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Gy, door een zuivre drift van 's hemels geest gedreven,
Zijt elck tot eenen staf en licht van Godt gegeven.
Verlicht en ondersteun ons dan, zoo 't hem behaegh,
En dien den raedeloze in 't eerst op deze vraegh:Ga naar voetnoot58
Wat eischtge in 't algemeen van deze ontruste troepen,
60[regelnummer]
Van boven door uw stem naer dit gewest geroepen?Ga naar voetnoot60
Joannes voude bey zijn handen, en verhiefGa naar margenoot*
De handen met zijn stemme om hoogh, en sprack: hoe lief,
Hoe aengenaem klinckt my in d'ooren, dat gy, waerdighGa naar voetnoot63
Geleert te worden, dus gewilligh en boetvaerdigh,
65[regelnummer]
Mijn les van gisteren zoo diep ter harte trockt,
En, als uwe ouders, niet verhardt blijft, en verstockt,Ga naar voetnoot66
In 't wijt veraerden van de wet en Moses zeden;Ga naar voetnoot67
Een openbaer schandael voor dien men onbesnedenGa naar voetnoot68
En Heidensch schelt: terwijlwe, inwendigh onbesneên,Ga naar voetnoot69
70[regelnummer]
Den merckpael van de wet en Moses overtreên,
En traegh het zuiver wit, van Godt gestelt, beschieten.
Geen onderwijs zal my vermoeien, noch verdrieten.
Maer 'k zie hier zommige geveinsden herwaert treên,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot73
Grootmeesters van de wet, en fijne Saduceen,Ga naar voetnoot74
75[regelnummer]
Schijnheiligen, in schijn van deught uit my te leeren,Ga naar voetnoot75
Daerze ondertusschen Gode uit haet den neck toekeeren.
O adderengebroet, waerom ontveinstge uw schult?
De hartekenner, die u spaerde met gedult,
Ziet door 't schijnheiligh kleet. wat laetge u zelven voorstaen?
80[regelnummer]
Het zeil van hooghmoedt voertge in top, en laet het doorstaen,Ga naar voetnoot80
| |
[pagina 723]
| |
Nu 't onweêr van zijn straffe aenbuldert, en genaeckt,
En slingert het gemoet, dat mast en steven kraeckt.
Een afgront gaept'er, om u levende in te zwelgen.
Wat baet dit roemen? wy zijn vader Abrams telgen,
85[regelnummer]
Geteelt uit zijnen stam. ô reuckeloos geslacht,
Wat laetge u voorstaen dat de hooghste op afkomste acht?
Hy is om zoonen van dien vader niet verlegen,
En kan [want d'opperste houdt ongemeene wegen]
Uit barre steenrots zich verwecken heiligh zaet,Ga naar voetnoot89
90[regelnummer]
Dat Abraham gelijckt. dit roemen komt te laet.
De bijl der straffe dreight nu boom en tack te mortelGa naar voetnoot91
Ter neêr te vellen, en de stam met struick en wortel
Schoon wech te houwen, zoo de boom geen vruchten draeght.Ga naar voetnoot93
Het vruchtelooze loof der wet, dat u behaeght,
95[regelnummer]
Mishaeght den lantheer, die d'onvruchtbren komt verrasschen,
En hen in 't eeuwigh vier verbranden zal tot asschen.
Ick zoeck boetvaerdigen in 't vochtige elementGa naar voetnoot97
Te domplen: maer hy komt en nadert hier omtrent,
Wiens schoenriem deze hant zich niet durf onderwinden,
100[regelnummer]
Om haere onwaerdigheit, t'ontgespen, of te binden.
Dees zal u dompelen en wasschen in dien vloet,
Door hem te heiligen, met eenen in dien gloet
Van 's hemels geest en kracht, die smetten kan vernielen,
En levren Gode alleen gepuurde en reine zielen,
105[regelnummer]
Geloutert door de proef. zoo kunnenze bestaen
In 't hof, daer niemant dan geloutert in magh gaen.
Waeckt op: de rechter komt. nu gelt'er gunst, noch voordeel,
Noch stam, noch bloet. hy heeft de graenwan van Godts oordeel
Gereet in zijne hant, en zal, gestreng en straf,
110[regelnummer]
Den dorschvloer zuiveren; het graen der deught en 't kaf
Der boosheit scheiden, terwe in 's hemels schuur vergaêren;
Het kaf verteeren in het vier, dat zelfs de jaeren
Der eeuwigheit verduurt. een iegelijck zie toe.
Hier blinckt de kroon in 't oogh: daer dreight u 's hemels roe.Ga naar voetnoot73-114
115[regelnummer]
Wanneer het hoogh gerecht der godtheit 's volx godtloosheitGa naar margenoot*
Wil straffen, en 't gewelt der steigerende boosheit
Den hemel terght, dan toont de vader, zacht van aert,
Zijn' kindren eerst de roede, een star met eenen staert,Ga naar voetnoot118
Zoo vierigh root als bloet, den voorbo van Godts toren:
| |
[pagina 724]
| |
120[regelnummer]
Dan schrickt het al wat leeft, en laet zich droevigh hooren
Met kermen en geklagh, de traenen in 't gezicht:
Dan voelt elck met berou 't verzuim van zijnen plicht,
En gaet by wijzen en godtvruchtigen te raede,
Of Godt de roede spaerde, en aenquam met genaede.Ga naar voetnoot124
125[regelnummer]
Dus staet het hier, zoo dra de boetgezant hen dreight.Ga naar margenoot*
Elck, tot boetvaerdigheit ontsteecken, en geneightGa naar voetnoot126
Dien vreesselijcken storm des hooghsten af te keeren,
Zoeckt raet, en smeeckt, en wenscht uit 's leeraers mont te leeren
De reetste middelen, om zulck een plaegh t'ontgaen:
130[regelnummer]
Dies spreeckt hy endelijck aldus de droeven aen.
Het is my lief zoo gy het punt voelt, dat u griefde.Ga naar margenoot*
Gy hoorde gistren hoe het hooftgebodt van liefde
De gansche wet en haer profeeten kort begrijpt.Ga naar voetnoot132-33
Nu wijze ick u naer geen verzoenaltaer, dat zijpt
135[regelnummer]
En drijft van bockenbloet, en kalveren, en ossen.Ga naar voetnoot134-35
Gy kunt door liefde best uw ziel in noot verlossen,
En 't werck van weldaên, aen nootdruftigen betoont.Ga naar voetnoot137
Hier eert men Godt in, die de deught verheft en kroont.
Hebt gy twee rocken: laet den naeckten een' gebruicken,
140[regelnummer]
En voedt uit uwen schoot de hongerige buicken.
Vermindert uw behoefte, op datge milder geeft,
Als een die min voor u dan voor den naesten leeft.Ga naar voetnoot139-42-vlgg.
Wanneer by zomerdagh een koelte komt gevaeren,Ga naar margenoot*
En lieflijck blazen in een zee van korenaeren,
145[regelnummer]
Dan buight de zwangere aer het hooft op haeren halm:
Zoo boogh zich 't hart des volx, op dezen zoeten galm
Der stemme des gezants, als van Godts lucht bewogen.
Men zagh hooghmoedigen ter aerde neêrgebogen.Ga naar margenoot*
De tollenaer, die 't volck, als roest het yzer, eet,
150[regelnummer]
En kanker 't vleesch verteert, bekent zijn schult met leedt,
Zoeckt raet, eer straf op straf de steden overrompele,
En bidt dat hy hem wassche, en in het water dompele.
Och meester, roepenze al, hoe wordenwe geredt?
Hy antwoort: houdt u aen de keizerlijcke wet.
155[regelnummer]
Genoeght u met den loon, en schat de burgerijenGa naar voetnoot155
Niet boven uwen last. dat heet het hart besnijen.
Soldaeten, afgerecht op moedtwil en gewelt,Ga naar margenoot*
| |
[pagina 725]
| |
Brantstichters, rovers in de steden, en op 't velt,
En vrouweschenders staen verbijstert en verlaeten.
160[regelnummer]
Och, roepenze, wat raet? hoe kunnen wy soldaeten
In 't naeckende oordeel van 't gezalfde hooft bestaen?
Hy antwoort: wilt gy u ten beste laeten raên,
Onthoudt u van gewelt: genoeght met uw soldije,Ga naar voetnoot163
Eer Godt u daeght te recht, om uwe tyrannije.Ga naar voetnoot149-64
165[regelnummer]
Dus dient Joannes, naer den eisch van elx gemoedt,Ga naar margenoot*
Een ieder op zijn vraegh, en dompelt in den vloet
Den toevloet van het volck, verzaemt van alle zijden.
Hy troostze liefelijck, die hunne schult belijden,
Met d'aenkomst van den troost der vadren, voor de hant,Ga naar voetnoot169
170[regelnummer]
Die alle wonden zalft, verloop en onverstantGa naar voetnoot170
Zal over 't hooft zien, wat voorheene wert misdreven
Afwasschen, en de schult uitwisschen en vergeven.
Hierme verliet hy 't volck, en doock in zijn spelonck,
Terwijl de schaduw rees, de zon in 't water zonck.Ga naar voetnoot174
175[regelnummer]
Maer boven [daer geen nacht den dagh volght op de hielen,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot175
Noit donkre nevels noch slaghregens nedervielen,
Die 't licht verduisteren, dat eeuwigh schijnt en straelt,
Waer in het geestendom den vrijen adem haelt,]
Quam d'opperste [die al de starrelichte rondenGa naar voetnoot179
180[regelnummer]
Rondom den aerdtkloot drijft, en eeuwigh houdt gebonden
Aen hunne noodtwet, eens voor eeuwigh vast gestelt,]Ga naar voetnoot181
Gestegen in den top der hemelen, verzelt
Met veltheer Michaël, en eenen stoet staffieren,Ga naar voetnoot183
Die rondom hem en voor en achter heenezwieren.
185[regelnummer]
Hy overley wat groots, dat ieder nadacht gaf,Ga naar voetnoot185
En vaerdighde terstont de rijxherouten af,
Om al den hemelraet terstont uit vier gewesten
Ten hoof te daegen, dat, met diamante vestenGa naar voetnoot188
Gesterckt, in 't midpunt rijst van 's hemels ronden kring.
190[regelnummer]
Zy streven elck huns weeghs, rondom den heldren ring
Der eeuwigheit. men ziet hier op de heerschappyen,Ga naar voetnoot191
De vorstendommen, en de maghten opwaert glyen
| |
[pagina 726]
| |
Door 't zuiver hemelsch blaeu, en ieder uit zijn hof.Ga naar voetnoot193
De veltbazuin vooruit bazuint zijn konings lof.Ga naar voetnoot194
195[regelnummer]
Gewaeden slingren om hun leên, al hemeldraghten,
Vol regenboogen, rijck gewrocht van fenixschachten,Ga naar voetnoot196
Bezet met perlen, en bezaeit met puickgesteent.
Het blinckende gestarnte, in 't geurigh hair, verleent
Het voorhooft eenen glans en goddelijcken luister.
200[regelnummer]
Wie hier niet uitmunt schijnt in 's anders oogen duister.
Eendraghtigh gaenze door d'ontslote hemelpoortGa naar margenoot*
Te raede, en wachten naer de godtheit, die komt voort,Ga naar voetnoot202
En zet zich langsaem op een' troon van serafijnen.
Voorheene zagh men noit de blijschap schooner schijnen
205[regelnummer]
Uit d'oogen, daer de zon alleen heur licht uit haelt,
Het straelende gewaet der godtheit, met de naelt
Des Cherubijns gezaeit vol levendige zonnen,
Verdoofde al wat'er blonck, by zulck een' glans geschonnen.Ga naar voetnoot203-208Ga naar voetnoot208
Hy zwaeide een' scepter van genade met zijn hant,
210[regelnummer]
En overzagh den raet, en zette zich in stant,
Om aen te heffen, en zijn trouwe raetsgenooten
t'Ontvouwen wat hy in den boezem droegh besloten.
Elck hoorde aendachtigh met verlangen, stom en stil.
Hy openbaerde in 't ende aldus zijn' wijzen wil.
215[regelnummer]
Gy hemelraeden weet hoe wy, door lust gedreven,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot215
Het menschdom teelden, om aen hun een lot en levenGa naar voetnoot216
Te deelen, en hoe zy vervielen door een smet.
Wy gaven Abraham nochtans een eige wet,Ga naar voetnoot218
Verkoren een geslacht uit andere geslachten,
220[regelnummer]
En zonden hun den zoon der godtheit, daerze op wachten,
Om hen te redden in dien jammerlijcken staet.
Joannes lichte alree, gelijck een dageraet,
Voor onzen zoone heene, ontdeckte elck, ons ten prijze,
Zijn aenkomste, en bereide een' toegangk, naer de wijze,
225[regelnummer]
Hem van den geest geleert. nu wort het eenmael tijtGa naar voetnoot225
Dat Godts gezalfde zich getrou in 't heilampt quijt.
Ons opzet is een kerck te bouwen, en te winnen.
| |
[pagina 727]
| |
Die moet van onzen zoon, den hoecksteen eerst beginnenGa naar voetnoot228
En 't lichaem groeien uit gewijde medeleên,Ga naar voetnoot229
230[regelnummer]
Besneênen allereerst, en dan uit onbesneên,
Gewasschen van hun smette in wateren en vlieten,
Herboren door den geest. zoo kunnenze genieten
En erven 't zelve heil, hier boven u gegunt.
Dat's 't eenigh ooghmerck van ons wijsheit, en het punt,
235[regelnummer]
Daer d'as van 's hemels raet op draeit. mijn zoon benedenGa naar voetnoot234-35
Dus lang te Nazareth, de minste in Davids steden,Ga naar voetnoot236
Gelijck gescholen, zich onthoudende in het huisGa naar voetnoot237
Der koningklijcke maeght, zijn moeder, eeuwigh kuisch,
Zal heden aentreên naer den oever der Jordaene,
240[regelnummer]
Daer Zacharias zoon hem toegangk en de baene
Bereit ter heerschappy, die hem t'aenvaerden staet:
Want Jesus, uit den stam van Jesse, en Davids zaetGa naar voetnoot242
Geteelt, is Davids rijck van eeuwigheit beschoren.
Zoo dra d'aertsengelen den naem van Jesus hooren,
245[regelnummer]
Aenbiddenze, eeren hem, en zingen prijs en eer,Ga naar voetnoot245
En vallen drymael uit ontzagh op 't aenschijn neêr.
Men ziet zich cherubijns en serafijnen decken
Met dubble vleugelen. men hoortze een' koorgalm wecken.Ga naar voetnoot248
Zy zingen: heiligh, drywerf heiligh is de zoon;
250[regelnummer]
d'Opwassende erfgenaem van Godts en Davids kroon.Ga naar voetnoot250
De vader liet in 't ende aldus zich weder hooren:
Wy willen dat met ons de negen englekoorenGa naar voetnoot252
Een feest inwijden, nu hy naer den waterkant
Ten spiegel voortreet, om zich van Joannes hantGa naar voetnoot254
255[regelnummer]
Te laeten dompelen. dat zy een dagh van eere:Ga naar voetnoot255
En billijck is het dat men viere en triomfeere
In dit Jerusalem, verwachtende een getal,Ga naar voetnoot257
Een' oogst van zielen, die het eeuwige vervalGa naar voetnoot258
Van Lucifer en zijn weêrspannelingen boeten.Ga naar voetnoot259
| |
[pagina 728]
| |
260[regelnummer]
'K verwachte een kerck, een bruit, die onder haere voeten,
De maen ziet ondergaen, het draeckenhooft geplet,Ga naar voetnoot261
Den afgront brullen hoort, terwijlze, vry van smet,
En met de zon gekleet, op mijnen troon gezeten,
Haer jammeren in 't licht des hemels zal vergeeten.Ga naar voetnoot260-64
265[regelnummer]
Zoo sprack de vader, en de zoon te NazarethGa naar margenoot*
Gehoorzaemt dit besluit, en, offrende een gebedt
Den hemel op, gelijck een goude schael, vol geuren,
Stapt heene, om nu het hooft vrymoedigh op te beuren,
En aen de weerelt, schuw van 't lang beloofde lichtGa naar voetnoot269
270[regelnummer]
Der waerheit, openbaer t'ontvouwen zijnen plicht,Ga naar voetnoot270
Te toonen dat hy is de heilant der geslachten,
Waer op de koningen en Godts profeeten wachten,
En alle heiligen, die, door 't gerucht geweckt,Ga naar voetnoot273
Vast uitzien, met beklagh dat zijne komst vertreckt.Ga naar voetnoot274
275[regelnummer]
Waer hy de voeten zette en aenquam scheen de zegenGa naar margenoot*
Te vallen uit de lucht: gelijck na eenen regen,
Verwacht met smerte, en daer de dorre beemt om riep,
De zon veel schooner schijnt, het gras groeit, dat het piep.Ga naar voetnoot278
Een lent van bloemen verft de heuvels en de dalen.
280[regelnummer]
Geen schilder kan landou en lantschap schooner maelen,
Als hy een' regenboogh van duizent verwen mengt.
't Gevogelt quinckeleert. de blijde leeurick brengt
Zijn toonen by, en volght de keel der nachtegaelen.
De bronaêr laeft het groen met versche waterstraelen.
285[regelnummer]
De ceder neight zijn kroon. natuur zet heur gelaet
Naer blijschap, en verkeert in eenen andren staet.
De winterbuien, lang aen 't buldren, waeien over.
De bie, verleckert op den tijm, en bloem, en lover,
Zuight honigh uit den daeu. de schaepskoy levert room.
290[regelnummer]
De harten huppelen. de blijschap kent geen' toom.
De heiltrompetfaem blies vooruit door steên en landen,
En weckte elck met dees stem: de heilant is voorhanden.
De huizen liepen leêgh. het ackerwerck bleef staen.Ga naar margenoot*
Men zag nootdruftigheit, noch gunst noch ongunst aen,
295[regelnummer]
Gemack noch onsemack. d'een komt te voet aenstreven,
| |
[pagina 729]
| |
Een ander van 't geberght den lantstroom afgedreven.
d'Een spoet te wagen, en een ander rijdt te paert.
Van Hermon stijgenze af, en spoeden nederwaert;Ga naar voetnoot298
Die aen den oirsprongk van den lantstroom zich geneeren;Ga naar voetnoot299
300[regelnummer]
Die 't hooge Galileen en 't lager ommekeeren,Ga naar voetnoot300
En bouwen met den ploegh; wat op GenezarethGa naar voetnoot301
Geduurigh vlet en vaert, en visch verkloeckt in 't net,
Of zich in steên onthoudt, of op de platte landen;
Het volck op Gelboë, daer Saul viel in handen,Ga naar voetnoot304
305[regelnummer]
En in zijn eigen zwaert. Uit Samarije quam
Wat zich ontvonkt vondt van geene afgodiste vlam:Ga naar voetnoot306
Wat om den lantstroom hangt aen alle bey de zoomen
Trock op, en wat het wilt in bosch weet op te komen,Ga naar voetnoot308
Rondom de doode zee: wie naest aen Seïr paelt:Ga naar voetnoot309
310[regelnummer]
Wat tusschen Karmels kruin en Hebron adem haelt.Ga naar voetnoot310
Geheel Jerusalem en haere naegebuuren
Ontwaecken op dien roep, en tellen dagh en uuren
Om 't groote licht te zien, dat uit den oosten rijst.
d'Een volght den anderen. het stuivend voetspoor wijst
315[regelnummer]
Den wandelaer den wegh, oock daer geen wegen leggen,
En 't velt leght ongebaent, vol kreupelbosch en heggen.Ga naar voetnoot316
Elck yvert tijdigh, daer de toevloet dicht vergaert.Ga naar voetnoot317
De heilant, die zich om der menschen heil niet spaert,Ga naar margenoot*
Uit Galileen gereist, en dwers door Samarije,
320[regelnummer]
Quam in Judeen, en liet nu aen zijn rechte zije
Jerusalem, den stoel van Aron, en den troon
Daer David heerschte met den scepter en de kroon.
Toen kruiste hy de heide, en 't woeste Quarentane,Ga naar voetnoot323
En zagh den afgezant, aen d'oevers der Jordane,Ga naar voetnoot324
325[regelnummer]
De menschen dompelen, en omzien op 't gerucht,Ga naar voetnoot325
Verheught inwendigh dat hy d'aengenaeme lucht
Van zijnen heer vernam, en, in het hart verlegenGa naar voetnoot327-vlgg.
| |
[pagina 730]
| |
Met zijne onwaerdigheit, badt Godt, en tradt hem tegen
Met deze rede, van den drang des volx gehoort:
330[regelnummer]
Emanuël, Godts zoon, alscheppende eeuwigh Woort,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot330
Verlosser, middelaer, die, tusschen Godt en menschen,
Een' zoen bemiddlen komt, waer naer alle eeuwen wenschen;
Gezalfde, en bron des heils, die eeuwigh vloeien zult;
Hoe zalft gy 't menschdom, dat, gedruckt van Adams schult,
335[regelnummer]
En eigen misdrijf, noit van zulck een' bant ontslagen,Ga naar voetnoot335
De recht verdiende straf in eeuwigheit zou draegen,
Ten waer gy u verneêrde uit 's vaders rijcken schoot,Ga naar voetnoot337
Een lichaem aentrockt, om geduldigh, arm en bloot,
Te lijden, en uw volck, vermast van Moses wetten,Ga naar voetnoot339
340[regelnummer]
En vloecken, uit gena te zuiveren van smetten!Ga naar voetnoot340
O heilant, wien ick vroegh van ver heb toegejuicht,Ga naar voetnoot341
Verneêrt gy u zoo laegh te mywaert, overtuight
Van mijne onwaerdigheit? de vader zeegne uw treden.
Mijn kleen vermogen groeie en wasse op uw gebeden.
345[regelnummer]
Vergeefme dat ick my niet laegh genoegh verneêr.
Zoo spreeckt hy, en aenbidt in 't stof dien lieven heer,
En Davids nazaet, die het stamhuis komt regeeren,Ga naar voetnoot347
Den draeiboom sluiten van 't langduurigh profeteeren,Ga naar voetnoot348
Het bloedigh slaghten en brantofferen van 't vee
350[regelnummer]
Opschorten, en eene eeu van ongesteurde vreGa naar voetnoot350
Invoeren, onder zijn vrelievende onderzaeten,
Dus lang vergeeten, en gelijck van Godt verlaeten.
De heilant zegent eerst den trouwen afgezant,Ga naar margenoot*
Gebiet hem op te staen, wiens hart van liefde brant.
355[regelnummer]
Joannes rijst, en zeght: ô heer, uw wil geschiede:
Uw dienaer hoort. hy sprack: ga voor my. ick gebiede
Dat gy dit lichaem wascht en reinight in den vliet.
Joannes beeft van schrick, en antwoort: zal een niet,Ga naar margenoot*
Een ydeler dan niet, vol zwackheên en elenden,
360[regelnummer]
Zich zelven dus verwaent aen zulck een lichaem schenden,Ga naar voetnoot360
| |
[pagina 731]
| |
Dat uit het zuivre vat der maeght [die loutre ziel,Ga naar voetnoot361
Van boven zwanger, toen haer ootmoedt Godt beviel,]Ga naar voetnoot362
Te voorschijn quam, als eer het manne uit lucht en wolcken?
Verlosser, zoenheer, licht van allerhande volcken,
365[regelnummer]
Verschoon d'onwaerde van een' worm, die, uit het stof
Gekropen, liever een' herout uit 's hemels hof
Zaegh daelen, en dien last op 't hoogh gebodt voltrecken.
Genaecktge my? wasch gy mijn ziel van alle vlecken.
Maer Jesus sprack hierop: genoegh aen mijnen wil.Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot369
370[regelnummer]
Voltreck het ampt, dat u belast wort, en zwijgh stil:
Schoon gy u zelven tot dit werck onwaerdigh oordeelt:
Het voeght my eerst, die al de weerelt tot een voorbeelt
En spiegel dienen zal, gehoorzaem voor te treên.
Waer 't hooft wel voorgaet, wort het van alle andre leên
375[regelnummer]
Gewilliger gevolght, in 't stercken van Godts wetten.Ga naar voetnoot375
Zoo wascht een leeraer best den leerling van zijn smetten.Ga naar voetnoot376
Joannes boogh hierop zich drywerf, badt hem aen,Ga naar margenoot*
En gingk voor Jesus heene. ontelbre zielen staenGa naar voetnoot378
Om deze beide van verwondringe opgenomen.Ga naar voetnoot379
380[regelnummer]
Zoo plagh de morgenstar des morgens op te komen,Ga naar margenoot*
En d'aenkomst van de zon, daer zy heur licht uit haelt,
Te bootschappen vooruit. de lantstroom krimpt, en dwaelt
Uit zijne streeck, en schijnt beneên het peil te zincken,
Van ootmoedt, en ontzagh, op 't juichen en het wincken
385[regelnummer]
Der menighten, alom van boven en beneên,
Aen weêrzy van den vliet. al 't lantschap valt te kleen.Ga naar voetnoot386
Zy gaen te water, dat nu zachter ruischt en mompelt.Ga naar margenoot*
Joannes heft het hooft ten hemel op, en dompelt
Den allerzuiversten tot drywerf in den vloet.
390[regelnummer]
De heilant badt terwijl, ontvonckt van eenen gloet
Des yvers: vader, laet mijn ootmoet u behaegen,
En 't heiligh element voortaen de zielen vaegen,
Zoo rein, als Naman op quam stijgen uit den vliet.Ga naar voetnoot393
Men zagh hierop terstont den hemel in 't verschietGa naar margenoot*
395[regelnummer]
Zich openen om hoogh, ter eere van dien koning,
| |
[pagina 732]
| |
Aertspriester, en profeet. een hemelsche vertooning
Ontvout zich in de lucht, vol zang en spel: gelijck
Voorheene om Bethlehem een engelemuzijck
Het menschgeworden Woort, den zoon der maeght, begroete.
400[regelnummer]
Elck zagh naer boven toe, en uit de lucht gemoeteGa naar margenoot*
Den strael van 't scherp gezicht een witte duif, een' gloet,Ga naar voetnoot400-401
Een simple onnozelheit. zy daelde naer den vloet,
En hing, dat 's menschen oogh heur klaer moght onderkennen,
Een lange poos heel stil en zedigh op de pennen.
405[regelnummer]
Toen daeldeze op de kruin des heilants, en verdween
Aen lucht in eenen glans en wederlicht. dus scheenGa naar voetnoot406
De Geest te zalven 't hooft der heilige geslachten.Ga naar voetnoot407
De menighte, verruckt door allerley gedachten,
Vernam des vaders stem, die uit de starren viel:Ga naar margenoot*
410[regelnummer]
Dit is mijn lieve zoon, de wellust van mijn ziel.
De hemel scheen om hoogh hier op te triomfeeren.
De schaeren schieten toe, aenbidden hem, en eeren
Den godtgewijden zoon, en zulck een donderstem
Verbaest het gansche lant, en schockt Jerusalem.Ga naar voetnoot357-414
415[regelnummer]
Gezegende Jordaen, nu 't hooft om hoogh geheven.Ga naar margenoot*
De pen des geests heeft u veel eere toegeschreven,Ga naar voetnoot416
Dat gy den doortoght aen de twalef stammen gaeft;
Helias, wiens karros tot aen de starren draeft,Ga naar voetnoot418
En Helizeüs, zijn' scholier, drooghs voets liet treden
420[regelnummer]
Op uwen glazen vloer: dat gy de rotte ledenGa naar voetnoot420
Van Naman, den Syrier en koningklijcken vorst,Ga naar voetnoot421
Zoo zuiver bade, en streeckt hem zijn melaetsche korst
Van 't stinckend lichaem af, in uwe waterplassen:
Maer nu de zuiverste zich in uw bron liet wassen,
425[regelnummer]
En 't heiligh lichaem des gezalfden, noit geschent,Ga naar voetnoot425
U raeckende, door 't woort het vochtige elementGa naar voetnoot426
| |
[pagina 733]
| |
Geheilight heeft, zoo ver het om den kloot der aerdeGa naar voetnoot427
En door zijne aders vloeit, kan niemant naer de waerde
Uwe eer uitspreecken: want de Nijl, en Donaustroom,
430[regelnummer]
Der stroomen koning; en Araxes, die noch toomGa naar voetnoot430
Noch brug kan lijden; Rijn, en Ganges, daer de MoorenGa naar voetnoot431
Uit drincken, zullen stom uw wonderwercken hooren;
Hoe gy veel duizenden, in uw geheilight wedt,Ga naar voetnoot433
Naer ziel en lichaem, rein kunt baden van hun smet.
435[regelnummer]
't Geheimnisteken, dat het menschdom kan herbaren,Ga naar voetnoot435
Zal strecken een livrey der weêrgebore schaeren;
Het marmer met der tijt verkeeren in een vont,Ga naar voetnoot437
Die klaerder dan de zee, die in Godts tempel stont,Ga naar voetnoot438
Op twalef runders, om het priesterdom te vaegen,
440[regelnummer]
De keizers zuiver wascht van d'oirzaeck aller plaegen,Ga naar voetnoot440
De schult van Adam, en elx daedelijcke schult:Ga naar voetnoot441
Schoon d'afgront tegens dit genadeteken brult,
't Welck niet het vleesch besnijt, maer 't hart, dus lang bestreden
En deerlijck onderdruckt van veel begeerlijckheden.
445[regelnummer]
De Geest drijft Jesus uit den drang des volx alleen,Ga naar margenoot*
Om zich te wapenen met vasten, en gebeên,
In woeste wildernis, by redeloze dieren,
Daer slangen schuifelen, en spoocken om hem zwieren.Ga naar voetnoot448
Hier volght hy Moses, en Helias, Godt ten prijs,
450[regelnummer]
Nut, veertigh etmael lang, in eenzaemheit geen spijs.Ga naar voetnoot449-50
Waer na de honger 't hart komt pynigen, en vleien.
De geest, die Adam eerst door eeten quam verleien,Ga naar voetnoot452
Klampt nu den tweeden mensch tot drywerf fel aen boort;Ga naar voetnoot453
Maer wort oock drywerf door het onverwinbaer woort
455[regelnummer]
Zoo rustigh afgekeert, dat hy te rug moet deizen:
Waer op aertsengelen, uit hemelsche palaizen,
Dien zeeghaftigen helt begroeten nadien slagh,
| |
[pagina 734]
| |
En dienen op zijn' wenck geduurigh nacht en dagh;
Terwijl Joannes 't volck aen d'overzijde leerde,
460[regelnummer]
Omtrent Bethabara een menighte bekeerde,Ga naar voetnoot460
En dompelde in den vliet, op dat elx hart bereit
Den heilant volghde, op 't spoor van zijn gehoorzaemheit.Ga naar voetnoot445-62
Dus yvrende, om zich voor Emanuël te quijten,Ga naar margenoot*
Ziet hy een donckre wolck van priestren en Levijten
465[regelnummer]
Opdrijven uit den stroom recht naer den overkant.Ga naar voetnoot465
Zy landen endelijck, en houden t'zaemen stant,
Recht voor hem, die hen wachte, en vraeghde naer de reden
Van hunne komste: want het schijnt aen uwe kleeden,
En uiterlijck gelaet, sprack hy, dat gy, gewijt
470[regelnummer]
Ten outer, priesters of altaerbedienaers zijt.
Zy antwoorden: zoo gy ons uw gespreck gewaerdight,
Wy van Jerusalem te zaemen afgevaerdight,
Door 's hoogen priesters last, en al den breeden raet,Ga naar voetnoot473
Verschijnen om uit u te hooren in wat staet
475[regelnummer]
En waerde gy u stelt: want allerhande maeren,
Door 't lant alom gestroit, ons noch niet openbaeren
Ten vollen wie gy zijt; of dit gezalfde hooft,Ga naar voetnoot477
Den vaderen zoo lang door Moses mont belooft,
Tot 's volx verlosser; of een yverende Elias,
480[regelnummer]
De groote voorbo van den komenden Messias.
Wy staen wilvaerdigh u te kennen naer de wet,
In zulck een waerdigheit, daer d'opperste u in zet;Ga naar voetnoot482
Gelijck het billijck is elck een zijne eer te geven.
Zijt gy Messias, of Helias, streng van leven?
485[regelnummer]
Laet hooren, op dat wy voltrecken onzen last.
Joannes luistert toe, en slaet zijne oogen vastGa naar margenoot*
Met zedigheit ter aerde, afkeerigh in 't beseffenGa naar voetnoot487
Ven eeretitelen, die hem te hoogh verheffen,
En Christus, reede by de Farizeen gehaet,
490[regelnummer]
Neêrdrucken. eerzucht is doorgaens genegen baetGa naar voetnoot489-90
Te trecken uit de scha van 's anders naem en eere.
De helt, op dat hy vroom dees Fariseeusheit keere,Ga naar voetnoot492
Aenvaert den beuckelaer van ootmoedt, stelt zich schrap,Ga naar voetnoot493
En antwoort: zetme niet op zulck een' hoogen trap:
| |
[pagina 735]
| |
495[regelnummer]
Ick ben zoo groot niet. 'k wil mijn kleenheit niet ontveinzen,
Noch hooger uitbesteên met woorden of gepeinzenGa naar voetnoot496
Dan haer waerdy. rond uit, ick ben die Christus niet,
Noch zoeck dat hy zijne eer in mijn verheffing schiet.Ga naar voetnoot498
Zy houden echter aen met vraegen: zegh ons hoe men
500[regelnummer]
U achten moet, en met wat naem men u zal noemen.
Zijt gy Helias, die te wagen door de luchtGa naar voetnoot501
Gevoert wert: want zoo luidt de roep en 't lantgerucht.
Hy zeght: ick ben het niet. zy zeggen: men moet weeten
Het een of 't ander: zijt gy een van Godts profeeten?
505[regelnummer]
Joannes antwoort: neen. de jongeling, in der daet
Een groot profeet, heeft lust dat hy deze eer versmaet,
En wil veel liever noch zijne achtbaerheit verduisteren
Dan Christus waerdigheit en haeren glans ontluisteren.
Zy zeggen endtlijck: datwe elckandre recht verstaen,
510[regelnummer]
En wy met klaer berecht en afscheit heenegaenGa naar voetnoot510
Hun reden geven, die ons wettigh herwaert zonden;
Wat zeghtge van u zelf, zoo wordenwe eens ontbonden
Van onzen strengen last. wie zijtge? spreeck recht uit.
Toen quam Joannes tot het uiterste besluit,Ga naar margenoot*
515[regelnummer]
En sprack: ick ben de galm van Godt in dees woestijnen,
Alleen een bloote galm, die haestigh zal verdwijnen:
Als Malachias mont, nu eeuwen lang voorheen,Ga naar voetnoot517
Van my voorspelde, die een galm ben, en alleen
De voorbo van Godts zoon, naer wien ick ieder leide
520[regelnummer]
Door dien gespelden roep. hy komt nu: men bereideGa naar voetnoot520
De heirbaen voor de komst van Gode, 't eeuwigh Woort.Ga naar voetnoot521-vlgg.
Men slechte oneffenheên, vernedere, als 't behoort,
De hooge heuvels, en verheff' gezoncke dalen.
Al 't menschdom zal voortaen Godts heerlijckheit zien stralen.
525[regelnummer]
Zy vraegen verder: zoo gy Christus dan niet zijt,Ga naar margenoot*
Noch oock Helias, noch tot een' profeet gewijt;
Hoe hebtge dan dees maght vermeeten aengenomen,Ga naar voetnoot527
Dat gy de menighten durft dompelen in stroomen?
Joannes zeght, op dat men hem hierin verschoon':
530[regelnummer]
Ick wassche 't lichaem slechts met water: maer Godts zoon,Ga naar margenoot*
In 't midden onder u verscheenen, laetge u raeden,
Zal 't lichaem en de ziel van alle smetten baden.
Mijn ampt reickt verder niet, dan dat ick, Godt ten prijs,
| |
[pagina 736]
| |
Elck van my af, alleen naer Godt den heilant wijs;
535[regelnummer]
Een waerde, buiten hem te kennen noch te vinden,Ga naar voetnoot535
En wien ick zoude ontzien den schoenriem los te binden.Ga naar voetnoot536
Dus endight dit gespreck. zoo scheidenze van hem,
En keeren over stroom weêr naer Jerusalem.
O zeldtzaem voorbeelt van ootmoedigheit! ô wonder!Ga naar margenoot*
540[regelnummer]
Hoe veele starren gaen voor uwen opgangk onder,
Die, als een morgenstar, voor Christus aenkomst blinckt!
Gy rijst zoo hoogh, als gy door nedrigheit verzinckt,
En laet van mijterkroon, noch Arons eeretittelen,Ga naar voetnoot543
Al ydelheên, uw hart bekooren nochte kittelen,
545[regelnummer]
Maer slaet al 't voordeel af, dat u wort aengeboôn,
En acht 's gezalfdens eer alleen uwe eer en kroon.
Toen hy, des andren daghs, van yver weder blaeckte,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot547
En Jesus zagh, die hem, ter goeder uur, genaeckte,
Wees Zacharias zoon op 't licht, dat derwaert quam,
550[regelnummer]
En sprack: ay ziet, dat is het godtgeheilight Lam,
Gedoemt ter slachtbanck: naer den roep van Izaïas.Ga naar voetnoot551
Het paeschlam wees dus lang alleen op Godt Messias,Ga naar voetnoot552
Een paeschlam, dat voor 't zwaert des engels u bevrijt,Ga naar voetnoot553
En 's weerelts misdaet boet. geen priester, geen Levijt,
555[regelnummer]
Noch al dat offervee kan u van smetten wassen,
Noch ick, u dompelende in deze waterplassen:
Maer Christus, die den last van al de weerelt draeght,
Is d'eenige, wiens bloet uw hart van smetten vaeght.
Dat zal u blijcken, als hy met geopende aders
560[regelnummer]
Een bloetbron uitgiet, en, ten prijs en zoen des vaders,
Zich offert op den bergh met zijne leste stem.Ga naar voetnoot561
De Geest der godtheit daelde uit eene wolcke op hem,
In schijn van eene duive, en sterckte met dit tekenGa naar voetnoot563
Dat hy Godts zoon is, wien noit zal de maght ontbreecken
565[regelnummer]
De ziel te louteren door 't vier van 's hemels Geest.
Joannes, met geen gunst te winnen, noch bevreest
Voor haet, volharde dagh op dagh aldus te tuigen,Ga naar voetnoot547-67
Dies zijn scholieren zich voor 's weerelts heilant buigen,Ga naar voetnoot568
| |
[pagina 737]
| |
En hem naervolgen, als hy treckt naer Galileen.Ga naar voetnoot569
570[regelnummer]
Zoo breide zich zijn naem vast uit door alle steên.Ga naar voetnoot570
Terwijl Joannes vast in Ennon menschen bade,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot571
En 't volck wees van zijn badt op 't waschbadt der genade,Ga naar voetnoot572
Door al het zuiveren van Moses wet bediet,Ga naar voetnoot573
Quam Jesus weder uit het Galileesch gebiet,Ga naar voetnoot574
575[regelnummer]
Waerop de schaeren hem heilgeerigh overrompelen,Ga naar voetnoot575
Die door zijn leerlingen heur laet in 't water dompelen.Ga naar voetnoot576
Dus groeide d'aenhang van den heilant maghtigh aen.
Joannes knaepen, met hun meesters eer belaên,Ga naar margenoot*Ga naar voetnoot578
Verwecken een geschil, wie 't zuiverste van beideGa naar voetnoot579
580[regelnummer]
De menschen zuivert: maer de zoon des priesters scheideGa naar voetnoot580-vlgg.
Het onderling krackeel, en toont den leereling
Dat hy geen hooger maght van hooger hant ontfing:
Dat hy geen hooft is, voor wiens maght men zich moet buigen.Ga naar voetnoot463-583
Maer een die voorlicht, om van 't moederlicht te tuigen:Ga naar voetnoot584
585[regelnummer]
Dat hy de speelnoot is, en niet de bruidegom,Ga naar voetnoot585
Wiens opgang hem verheught. de leereling staet stom
Voor zulck een antwoort, die zijn meesters voortgang hinderen.Ga naar voetnoot587
Joannes roept: hy moet vermeerdren, ick verminderen.Ga naar voetnoot588
Hy daelde uit 's vaders schoot, als Godts gezalfde, neêr,
590[regelnummer]
Almaghtigh en alwijs. Emanuël zij d'eer.
Wie 't eeuwigh heil bemint, moet op den zoon betrouwen.
Wie niet op hem betrout, kan nimmer Godt aenschouwen.
Hy komt, gewapent met een onweêrstaenbre maght,
Het zwarte rijck des doots en van den helschen nacht
595[regelnummer]
Bestormen, Lucifer, van 't eeuwigh licht gescheiden,
Ontwapenen, en voor zich in triomfe omleiden,Ga naar voetnoot596
Met al den aenhang, die zich kante tegens Godt.
Men zal den wapenroof ten transse uit van het slotGa naar voetnoot598
Des hemels steecken. laet de hel hier tegens wroeten.
600[regelnummer]
Al wat hem wederstaet moet buigen voor zijn voeten.Ga naar voetnoot600
|
|