Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663 (1936)

De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663

(1936)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Het derde bedryf.

ABISAÏ. JOAB. DAVID. REY.
Abisaï:
 
Waer is de veltheer? waer de koning? roeptze: voort.519
Joab:
520
Wat brengt Abisaï?
Abisaï:
 
de vyant voor de poort.
David:
 
Wat quade maeren kraeit de dagh dus vroegh hier buiten?521
 
Kost gy den heirtoght in den overtoght niet stuiten?522
Abisaï:
 
Zy ruckten over, eer wy quaemen aen den stroom.
Joab:
 
Het schijnt onmogelijk.
David:
 
zoo snel? dit schijnt een droom.
Joab:
525
De kil is veel te diep. geen ruiter kan haer gronden.525
Abisaï:
 
De lantbespieder had al stil een wadt gevonden,526
 
Waer door een man tot aen den navel waeden moght.
Joab:
 
Noch valt de stroom te sterck, die lijdt geen' overtoght.528
 
De voeten raecken vlot, en houden geene stede529
530
In 't glibberige klay: dan sleept de stroom hen mede.
 
Hy drijft voor stroom af, wie zoo stout een stuck bestaet.531
David:
 
En waer gebleven met een' lansknecht, een' soldaet,532
 
In 't volle krijghsgeweer en harnas, overladen533
 
Met boogh, en beuckelaer. kan dees een kil doorwaeden
535
In zulck een' stercken stroom, die wechruckt wat hem keert?535
Abisaï:
 
'k Beken de koning is in oorloge uitgeleert:536
 
Maer 't miste een' meester wel, geleert op alle streecken.537
 
De jonge heeft dees kans den ouden afgekeecken:538
 
En slaet men twijfel aen de waerheit, 'k zal het klaer539
540
Met reden toonen: doch het blijckt al t'openbaer.
Joab:
 
Het zou my lusten dit bewijs van u te hooren.
Abisaï:
 
Een vliegend veltheer laet geen tijt noch kans verlooren,
 
Maer vaert al voort en voort, neemt elcken slaghboegh waer,543
 
Schroomt ongelegenheit, noch rampen, noch gevaer,544
545
Ziet tijt noch ontijt aen, noch stroomen, noch moerassen,545
 
Noch weêr, noch onweêr, stelt zijn voordeel in 't verrassen
 
Des vyants, als die minst op zijne komst vermoedt.547
 
Zoo quam hy 's midnachts in den rijxstroom, heet van gloet,548
 
Met zijne ruiterye aenplompen, dicht gesloten.549
550
De ruiters hielden stant op 't wadt. de stroom geschoten
 
Met kromme wielinge op en door de ruiters heen,551
 
Stont in zijn' vaert geschut, en ebde naer beneên,552
 
Terwijl het water voor de ruiterpaerden zwichte,553
 
En langkzaem zackende 's volx doortoght vry verlichte.554
555
Zoo rucktenze over, en geraeckten al op 't lant.
 
Zy zetten zich terstont aen d'overzy vierkant.556
 
De ruiters volghden, als een vlught gezwinde veugelen,
 
En deckten 't voetvolck van weerzijde, als met twee vleugelen,
 
Gereet te vliegen, op het woort van Absolon.559
560
Dit zagen wy te spa, voor 't opgaen van de zon,
 
En vonden ongeraên een' slagh alleen te waegen.
 
De koning laet' het zich gevallen en behaegen.562
David:
 
Hoe ging de roep door 't lant? hoe sterck is dit gespan?563
Abisaï:
 
Men schat de gansche maght op veertigh duizent man.
Joab:
565
Voerde Absolon hen aen?
Abisaï:
 
bespieders, die hem kenden,
 
Verkuntschapten dat hy, voor al de ruiterbenden,566
 
Alleen op zijnen muil den vliet eerst overzwom,
 
En, dravende over 't velt, een' steilen bergh beklom,
 
Om 't lant t'ontdecken, en verraet, en loze laegen.
570
Nu woelen d'oevers, en de schipbrug wort geslagen570
 
Op hout en vaertuigh, hem van boven toegebraght.571
 
Geraeckt de schipbrugh klaer, zoo kan 't die groote maght
 
Niet licht van achter aen nootdruftigheit ontbreecken.573
 
De borstweer voor de brug wert daetlijck afgesteecken.574
575
Het leger, afgemat van trecken, rust in 't velt.
 
Het havent zich, en sterckt het lijf, om met gewelt,576
 
En verschen moedt van daegh u noch op 't lijf te vallen.
Joab:
 
Men slaet zoo los niet voort. hy kan dees legerwallen578
 
Niet overrompelen. wy hebben steun en rugh579
580
Van achter aen de stadt.
David:
 
en eene legerbrug
 
Te bouwen, eischt meer tijt, eer zy den zeissenwagen,581
 
En voorraet, pack en paert op haeren rug kan draegen.
Abisaï:
 
Een vlot van cederen en balcken, of 't Godt gaf,583
 
Door 't Galileesche meer gevoert van Liban af,
585
Quam, juist daerze yveren om door den stroom te streven,585
 
Van zelf, en onvermoedt, hem in den mont gedreven.586
 
Nu bezight hy dees stof, en spoedt zijne overvaert.587
Joab:
 
Wie eene brug bouwt, zie dat hy de brug bewaert:588
 
Want valtze in 's vyants maght, wat staet hem dan te hoopen?
Abisaï:
590
Verliest hy 't velt, zijn volck past flux de brug te sloopen,590
 
Te laeten drijven voor den stroom af naer beneên.
Joab:
 
Dan was 't gekloncken, als in Jepthas tijt. niet een592
 
Van Efraim ontquam 't: want al die overbleven
 
Geraeckten, na den slagh, aen 't veer om lijf en leven.594
Abisaï:
595
De kans van Jeptha stont op verre niet zoo slim595
 
Als d'onze: want hy had den stam van Efraim
 
Alleen ten vyant, om het ongelijck te slechten:597
 
Wy moeten tegens al de stammen teffens vechten.598
 
Ruimt Absolon het velt aen dezen waterkant,
600
Dat traegh te hoopen is: hy heeft al 't Joodtsche lant600
 
Tot eene vaste borgh, voor onverwachte rampen:
 
En houdt een versche maght gewapent om te kampen.
Joab:
 
Hier strijt geen rechter, maer een koning voor zijn rijck.603
Abisaï:
 
Twee koningen staen hier in 't harrenas gelijck.
Joab:
605
Maer ongelijck in recht.
Abisaï:
 
het recht hangt aen den degen.605
Joab:
 
Dat staet in slagh op slagh, als in een schael, te weegen.606
Abisaï:
 
De maght staet ongelijck, de kans niet even schoon.
Joab:
 
De wettigheit geeft kans.
Abisaï:
 
het gout bewaert geen kroon,
 
Maer stael en yzer moet de wettigheit bewaren,
610
En d'eer van 't kroonegout.
David:
 
wat brengt de Rey voor maeren?608-610
Rey:
 
De prins zent Amasa, zijn' veltheer, om gehoor.611
David:
 
Hoe kan men 't weigeren? wat raet? wat slaet gy voor?
Joab:
 
De neef komt hier zijn ooms gelegenheit bespieden.613
David:
 
Hy was noit twistgezint.
Abisaï:
 
het jonge bloet aen 't zieden
615
Bemint den vrede niet, neen zeker: 't leeft op hoop
 
Of u een vleiers tong bedroogh en onderkroop.616
Joab:
 
Hy zoeckt den boezem van den vader t'ondertasten.617
David:
 
Men kan uit achterdocht den vroomsten wel belasten.618
Joab:
 
Wat schijn van vromicheit is by neef Absolon,619
620
By een' bloetschendigen, die vaders bedde schon,620
 
Een onverzoenbaer stuck? wat schijn gaf dit van vrede?621
David:
 
Gy zelf verworft hem door beleit en uwe bede622
 
Zijn zoen, eer hy in dit rampzaligh oorlogh tradt.
Joab:
 
'k Verzoende hem, 't is waer, maer luttel docht ick dat
625
Hy reuckloos toeleide om den vader uit te stooten,625
 
In schijn van heiligheit, met zijne altaergenooten
 
Hem op te komen dus onzacht, en onvermoedt.627
 
Indien de koning zich ten tweedemael niet hoedt
 
Voor dien bedorven zoon, het wil hem eeuwigh rouwen.629
630
Wie eenmael schipbreuck lijdt, leert nimmer zich betrouwen
 
Op d'ongena der zee, die op haer luimen leit,631
 
Den zeeman eerst verrast, wanneerze streelt en vleit.
 
Heer koning, luister naer geen vleiery, en smeecken.633
David:
 
't Is hoofsch en heuscheit een' gezant te hooren spreecken.634
Joab:
635
Naer tijts gelegentheit, nu lijdt de tijt dit niet.635
David:
 
Met eere kan 't geschiên.
Joab:
 
dit's weder 't zelve liet.637
 
Hy zoeckt u met dien zang noch eens in slaep te wiegen,
 
En hangt geheel aen een van liegen en bedriegen.
 
Die huichlaer spoede zoo by nacht zijn godevaert:639
640
Nu zoeckt de vleier u te komen onder 't zwaert.640
 
Die naer uw kroon stack, zoeckt u noch in 't hart te treffen,
 
Om op uw lijck en graf zijn' stoel in top te heffen.642
 
Achitofel heeft Godt noch deught in zijnen zin.
 
Al ging men by verdragh de schoonste voorwaerde in:644
645
Een trouweloze keert zich aen verdragh noch eeden.645
David:
 
Het is en blijft mijn zoon, al stont hy in geen reden.646
Joab:
 
Een zoon naer 't lichaem, en alleen slechts met den naem.
 
Wat baet de naem van zoon, als zich de vader schaem,
 
En eeuwigh schamen moet dat hy dien zoon oit teelde?
650
Zoo dees zijn' vader eerde, en naer 't gemoedt afbeelde,650
 
Gelijck men d'ouders kent aen 't uiterlijcke kroost,651
 
Hoe zou de jonge prins den ouden tot een' troost
 
En stock des ouderdoms verstrecken, zijne jaeren653
 
Ontlasten, daer hy nu des vaders grijze haeren
655
Ten grave heenvoert, hoopt door loosheit, hem te sterck,
 
Na'et neemen van zijn kroon, het hooft met eenen zerck
 
Noch t'overstulpen, en met zwaeiende banieren657
 
Dan jaerlijx op het graf dat zegefeest te vieren.
David:
 
Wy kunnen, in gespreck getreên, ons noch beraên.659
Joab:
660
In geener wijze zult gy hem ter spraecke staen.660
David:
 
Al spreeckt men onderling, noch hoeft men niet te sluiten.661
Joab:
 
Magh raeden gelden, hou die valsche vleiers buiten.
David:
 
Men kan hem blindeling geleiden voor dees poort.
Joab:
 
Gezanten zijn maer spiên. al wat men ziet en hoort664
665
Ontdeckenze, ofte zien door gaven, en door wencken
 
Getrouwe harten in te luiden, en te krencken.666
David:
 
Men kan op halsstraf elck den ommegang verbiên.
Joab:
 
Het veiligste is hem niet te hooren noch te zien.
David:
 
Door onderling gespreck wert dickwijl pais getroffen.
Joab:
670
Door onderling gespreck quam vorst by vorst te ploffen,670
 
Te wentelen van al de hooge trappen af.
David:
 
Of ick u uit mijn' naem bevel te handlen gaf,672
 
En hielme buiten scheuts: wat kon die handel schaden?673
 
Wy kunnen, na'et gespreck, ons onderling beraeden.
Joab:
675
Behaeght den koning dit, hy koome voor den dagh.
David:
 
Trouwanten, haelt hem. ick vertrecke in stadt, en zagh
 
Niet lievers dan mijn' zoon t'ontfangen in genade.677
 
Het kon geschiên dat hy in 't uiterst zich beraede.678
Joab:
 
De vader is verblint van liefde tot den zoon.
680
Wy stellen ons in last, ter liefde van de kroon.680
 
Geraeckt de zoon op stoel, waer blijven Davids helden,
 
En Joab, die hun ziel voor 't rijck te pande stelden?
 
Dees booswicht maeckt het my en zijn' heer vader moê.683
 
Al zienwe, als valcken, en met hondert oogen toe;
685
Achitofels beleit is maghtigh hondert valcken685
 
In 't net te sleepen, en met woorden te verschalcken.
AMASA. JOAB.
Amasa:
 
Geluck neef Joab, stijl en rechte hant des rijx.687
Joab:
 
Neef Amasa, wenschte ick u weder desgelijx,
 
Dat wenschen zou voorwaer mijn' heer verongelijcken.689
690
Het wenschen sluit niet, zoo de daeden anders blijcken.690
 
U zegen wenschen waer mijn' meester ramp gegunt,691
 
Dat voeght zijn' dienaer niet. maer nu, wat is het punt,
 
Daer uwe komste op draeit? bespietge dit geweste,692-93
 
Het koningsleger, dat zich neêrsloegh voor dees veste,694
695
En wiltge u dienen van onze ongelegenheit?695
Amasa:
 
Ick koom, den zoon ten dienst, zijn vaders majesteit
 
Verspreecken, of men noch by tijts verdragh kon raemen.697
 
Bloetvrienden kunnen licht zich onderling te zamen698
 
Vereenigen. het bloet dwaelt niet zoo wijt van bloet,699
700
Of zoo het eene heusch het andre weêr gemoet',700
 
d'Oneffenheit wort wel ge-effent, en gevonden.701
 
De balssem van verdragh heelt dootelijcke wonden.
Joab:
 
Achitofel heeft u dees heuscheit vroegh geleert,
 
Wanneer de zoon, uw heer, zijn vaders bedt schoffeert:704
705
Dan wort d'oneffenheit ge-effent, en gevonden.
 
Die balssem van verdragh heelt dootelijcke wonden.
Amasa:
 
Het stont te wenschen dat verdragh dien stanck begroef.707
Joab:
 
Hy wou de koningschap inwijden met dees proef,
 
En eeuwigh zijnen haet door zulck een daet bezegelen.
710
Een wethanthaver, die onmaetigheit zal regelen710
 
Door 't voorbeelt van zijn hof, spat na zijn raetbesluit,
 
Hoe Thamar smeeckt en bidt, tot zulck een helscheit uit,711-12
 
Om d'onverzoenbaerheit door 't lasterstuck te stijven.713
 
Maer toef: de hemel magh 't een tijt lang schuldigh blijven,714
715
Hy schelt het nimmer quijt. dat schelmstuck schreit om wraeck.715
Amasa:
 
Wy komen niet des zoons, noch oock des vaders zaeck,
 
Urias brief en moort, bekent by alle vroomen,717
 
Verdaedigen. men kan zoo niet ter spraecke komen,718
 
Noch rust bemiddelen. men vint van wederzy
720
Gebreken. slaenwe deze ontijdigheit voorby,720
 
En laet ons toonen dat wy beide pais beminnen.
 
Zoo kan men zonder bloet den grootsten veltslagh winnen.
 
Behaeght het u, ick legh hier op den degen neêr.723
 
De koning Absolon gunt zijn' heer vader d'eer
725
De kroon van vaders hant alleen te leen te houden.
Joab:
 
Met dat beding wort hem geen dootschult quijt geschouden.
 
De koning David quam niet slaepende aen de kroon,
 
Noch namze met gewelt. hy eerde Sauls troon
 
Schoon Samuël hem had gezalft by Sauls leven;729
730
Schoon hy voor Saul vlughte, in ballingschap gedreven,730
 
Tot dat de schoonvaêr in zijn' eigen degen viel,731
 
En alle stammen, uit een' mont, als eene ziel,732
 
Godt kennende, op dien last en 't hemelsche believen,733
 
Den recht gewettighden op 's voorzaets troon verhieven734
735
Te Hebron, zonder dat hy toeleide op verraên,732-35
 
Den schoonvaêr in zijn kroon wou vliegen, ofte staen736
 
Naer schoonvaêrs leven, toen het viel in zijne handen.
 
Laet Absolon, en al, die met hem t'zamenspanden,
 
Dit vry herkaeuwen. was zijn stuck verdaedighbaer,739
740
Noit zetten wy ons lijf en staet in dit gevaer,740
 
Ten dienst des konings: maer 's helts vroomheit, die grootdadig,741
 
De stammen dier verplichte, en 't lot, dat zoo genadigh742
 
Hem toeviel uit Godts schoot, verbinden my de kroon743
 
Van Juda, in 't gezicht van dien verwaten zoon,744
745
Te vryen, op den hals: dat zal zich openbaeren745
 
In 't vlacke velt, zoo dra de leeuwestanders vaeren
 
Elckandere in den schilt, met hunn' bebloeden klaeu.746-47
 
Hy verge 't Joab niet. zijn hartwonde is noch raeu,748
 
Ontfangen, toen hy, na den zoen door hem verworven,
750
En trouwe voorspraeck, al te godtloos en bedorven,750
 
Ten smaet des voorspraecx, die zijne eer ten hoof bewaert,751
 
Den vader opquam, na zijn schelmsche bedevaert.752
Amasa:
 
Men heelt geen wonden met ophaelen van gebreken,
 
Maer eer met zwijgen. dorst gy Abner 't hart afsteecken,
755
Die Sauls aenhang holp aen David overslaen,
 
Een moort, die uwen heer op traenen quam te staen,
 
Toen hy u vloeckte, en holp den helt met rou ter aerde,
 
Niet zonder Abners hulp te kroonen naer zijn waerde;754-58
 
Wat wilt gy 's konings zoon met zooveel smaets belaên?
Joab:
760
Hy durf aen Asaël, mijn broêr, zijn hant eerst slaen,760
 
Die vreedzaem hem genaeckt.
Amasa:
 
laet alle twiststof vaeren.
 
Dit oorloghsonweêr zal door geen verwijt bedaeren.
Joab:
 
Wat eischtge dan?
Amasa:
 
dat ick den koning spreken magh.
Joab:
 
Waerom?
Amasa:
 
om middelen te raemen tot verdragh.764
Joab:
765
Men moet met wapenen dit kroongeschil beslechten.765
Amasa:
 
Wie alle oneffenheit met wapenen wil rechten,766
 
Vint werck. men wint meer velts door tusschenspreecken dan767
 
Door wapens.
Joab:
 
zoo vertreck met uw vervloeckt gespan.768
 
Leg af de wapens. laet den zoon den vader eeren:
770
Of lust hem oorelogh, hy magh de wapens keeren
 
Naer 't Heidendom, ten dienst van Gode en 't vaderlant.
 
Dat 's eerlijcker dan in het hart des rijx dien brant772
 
Te stichten, en zich zelf t'onterven van de kroonen.773
Amasa:
 
De kroon vervreemt niet, als zy erft op Davids zoonen,774
775
En wie verdientze met meer recht als Absolon?
Joab:
 
De schender, die het bedt van zijnen vader schon?
 
Waer blijckt de zoonschap, als het bloet zoo snoot verbastert
 
Van Godt, en vaders aert? hoe wort Godts naem gelastert?777-78
 
Wat zegen wacht een zoon in dien verdoemden staet?779
Amasa:
780
Indien deze oorloghsschael rampzaligh overslaet,780
 
Godt geve oock op wat zy, wat kan hier toch uit spruiten781
 
Dan jammer, dat men noch verhoeden kan, en stuiten?
 
De vader of de zoon moet vallen in het zwaert,
 
Of alle bey. men ziet de stammen, eens van aert,
785
Gebroeders van een bloet, een wet, den degen slijpen,785
 
Om blindeling en fel elckandere aen te grijpen,
 
En op het hart te treên met onuitbluschbren haet,
 
Ten zy men wisselijck met voorbedachten raet788
 
Den zoon in 't harrenas vereenigh' met den vader.789
790
Men komt in 't handelen allengs den vrede nader.790
Joab:
 
Had gy te Hebron, eer men 't gruwelstuck besloot,
 
De vloeckverwantschap sterckte, en dronck op 's konings doot,792
 
Dees spraeck gebruickt, by die 't verraet bezweeren dorsten,793
 
Het waer dus bloedigh niet tot oorlogh uitgeborsten.
795
Nu staenwe in 't harnas blanck, en tegens een gekant.795
 
Nu gelt'er geen verdragh. het most van uwer hant
 
Eerst draven, en de zoon voor vader zich verneêren.796-97
Amasa:
 
Ten minste laetme niet naer 't leger wederkeeren,
 
Eer ick den koning spreeck'.
Joab:
 
de koning slaet het af.
800
Hy kent dien zoon niet, gaet met eenen voet in 't graf,
 
Gereet, als 't Godt belieft, alle oogenblick te storten.801
 
Zijn tijt is kort: men kan hem niet veel levens korten.802
 
De jongling verwe vry zijn zwaert in vaders bloet,
 
En proncke met deze eer. vertreck op staenden voet.
805
De tijt verloopt: wy staen getroost dit af te wachten.
Amasa:
 
Men kan de harten met geen ondergaen verzachten.806
 
'k Vertrecke, als 't wezen moet. men hou my buiten schult.807
Joab:
 
Ick zweer dat gy noch van mijn handen sterven zult.808
DAVID. JOAB.
David:
 
Hoe staet het? is 'er hoop en middel van verdraegen?809
Joab:
810
Geen ander middel, als een kans in 't velt te waegen.
David:
 
Zoo waege ick zorghelijck het leven van mijn' zoon.811
Joab:
 
Beleen hem liever by uw leven met de kroon.
David:
 
Men hoeft een', die zich zelf beleent, geen kroon te geven.
Joab:
 
Hy draeght alree de kroon, en dingt u naer het leven.814
David:
815
Zoo 't Godt behaeghde, ick scholt hem ook mijn leven quijt.815
Joab:
 
Ick ga het leger strax bereiden tot den strijt.816
David:
 
Hoe zijtge nu zoo reedt? gy woudt hem flus verduuren.817
Joab:
 
'k Verneem hy wil recht toe aenzetten op dees muuren.
David:
 
Dees poorten staen voor hem gesloten dagh en nacht.
Joab:
820
Het volck loopt over. men verwaerloost ronde en wacht.
David:
 
Men moet onorde flux gestreng met orde rechten.821
Joab:
 
Alle uitstel springt te rug. de tijt gebiet te vechten.822
David:
 
Gevecht is hachelijck: zijn maght valt ons te zwaer.
Joab:
 
Men zett' vry een op al.
David:
 
van weêrzyde is gevaer.824
Joab:
825
Wy moeten voor 't gevaer der vyanden niet schroomen.
David:
 
Hier worstlen vader, zoon, gebroeders, neven, oomen.
Joab:
 
Zoo ging 't by Sauls tijt, en felst na Sauls doot.
David:
 
Ick street voor 't recht der kroone uit last, uit hoogen noot.
Joab:
 
De noot en 't hooghste recht ons nu in 't velt beroepen.829
David:
830
Wat is dees kleene maght in 't velt by zoo veel troepen?
Joab:
 
Gy plaght op Godt te zien, en achte geen getal.831
David:
 
Geraeckt mijn Absolon godtsjammerlijck ten val?832
Joab:
 
Hy valt dan by zijn schult, en magh 't zich zelven wijten.833
David:
 
Zaeght gy d'oploopentheit by geen verdragh te slijten?834
Joab:
835
Neen, Amasa quam om verdragh niet ommezien.835
David:
 
Wat was zijn ooghmerck dan?
Joab:
 
doorsnuffelen, bespiên,
 
Den vader kranck van liefde, eens loos den pols te voelen,837
 
Hoe 't hart klopte, om daer na zijn' moedt aen hem te koelen,838
 
Met grooter voordeel u te grijpen voor dees stadt:
840
Zijn leger midlerwijl, noch nat, en afgemat,
 
Te baeckren in de zon, te koesteren, te queecken:
 
De brug te bouwen, dan de veltbazuin te steecken:
 
De zeissenwagens, en den voorraet langs de brug843
 
Te voeren herwaert, en in uw gezicht den rug
845
En boôm des lantschaps van gansch Galaäd te drucken.844-45845
 
Wy dienen schrap te staen, eer hy koom' herwaert rucken.
 
Men noemt den eersten slagh met recht een' koninghsslagh.847
 
Wy willen, vroegh in 't velt, het voeren van de vlag
 
Geen' vyant gunnen, maer hem in zijn nest bestoocken.
850
Dat geeft een kans vooruit. zoo wort zijn moedt gebroken,
 
Eer hy ons met zijn maght koom' vallen op den hals.851
David:
 
Gy noemtze vyanden?
Joab:
 
wat zijn deze anders, als
 
Gezwore vyanden? hoe kan men ze anders noemen?
David:
 
Zegh wetgenooten, en misleiden.854
Joab:
 
dit verbloemen
855
Is schadelijck, en dat met recht zich zelven schaem.855
 
Men noemt een' wolf een' wolf, by zijnen rechten naem.
 
Geen edelmoedige aert vervolghde oit die hem teelde.857
 
Zijn hooghmoet terght uw zwaert uit wrevelheit en weelde.858
 
My rouwt den dagh dat ick zijn' zoen by u verworf,859
860
Toen hy mijn korenlant, dien schoonen oogst, bedorf,860
 
My perste, met gevaer van 's konings ongenade,861
 
Den zoen te vorderen ten hove: al wertze spade862
 
By u verworven, zy quam entlijck noch te vroegh,863
 
Naerdien hy sedert stout aen dit verwildren sloegh,864
865
Uw troonen ondermijnde, en met zijn vloeckgenooten,865
 
Na'et stroopen van de kroone, u't hart oock af wil stooten,866
 
Met zijnen dollen dolck: dus pas op uw geweer.867
 
Het veinzen heeft lang uit.
David:
 
ley hy den degen neêr!868
Joab:
 
'k Heb Amasa noch strax die voorwaerde aengeboden.869
David:
870
Moet ick, halflevende, hem zoecken onder dooden,
 
Zoo my de slagh geluckt, och och, wat valt dit bang!871
Joab:
 
En danst hy om uw lijck, op 's krijghsvolck zegezang?872
David:
 
Belieft het Gode, 'k zou dien zang noch liever hooren.873
Joab:
 
Dit 's razerny, men blaes', men steecke flux den horen,
875
En monstere al het volck, en breng' het op de been.
David:
 
Wat wort mijn hart benaut? waer zal de vader heen,
 
Met dien misleiden zoon?
Joab:
 
ick hoor hem herwaert draven,
 
Die u zou weigeren te Sion te begraeven,
 
Maer azen met uw vleesch de vogels op het velt.879
880
Verreuckeloostge u zelf slaphartigh? denckt het gelt880
 
Al 't koningklijck geslaght. waer zal de moeder vlughten
 
Met haeren Salomon?
David:
 
wat staet my niet te duchten
 
In dees verbijstering. hier valt het raetslot zwaer.883
Joab:
 
Het is geen draelens tijt. wy moeten, op gevaer
885
Van 't oorlogslot, door bloet van vyanden, ons maegen,885
 
Heenstreven, niet vergeefs op zy den degen draegen,
 
Wanneer de noot gebiet te vechten voor de kroon,
 
Voor God, en d'eer van 't rijck.
David:
 
wie zal ick best mijn' zoon
 
Betrouwen in den strijt op 't spits der speer t'ontmoeten?889
890
Hy magh, in mijn gezicht, aen 't outer van dees voeten,890
 
Noch roepen om genade, uit ootmoedt, en ontzich.891
 
De vader kan hem best verschoonen, levendigh892
 
Gevangen neemen op zijn knien, en 't zwaert opsteecken.893
 
Betrout men 't Joab toe, zijn moedt is hert in 't wreecken.894
895
Staffiers, brengt herrewaert mijn wapens, en geweer.895
 
Ick sta toghtvaerdigh.
Joab:
 
rust. wy lijden nimmermeer,896
 
Dat gy uw leven waeght, al waer 't om duizent zoonen,
 
Om duizent Absolons. wy kunnen hem verschoonen,
 
Zoo hy gena verzoeckt.
David:
 
Staffiers, brengt wapens, dra,
900
Mijn harnas, helm, en zwaert.
Joab:
 
hier komt uw Berseba,
 
Met haren Salomon, bedruckt, en root bekreeten.901
BERSEBA. DAVID. JOAB.
Berseba:
 
Gy brult, gelijck een leeu, geborsten van zijn keten.
 
Genadighste, wat 's dit? mijn lief, wat gaet u aen?903
David:
 
Het vaderlijcke hart is met den zoon belaên.904
905
Natuur vervoertme, om voor den heirtoght heen te streven,905
 
In 't barnen van den strijt, of ick dien schoonen 't leven906
 
Kon bergen, eer hy sneefde, in zijn' verworpen staet.907
Berseba:
 
Is 't billijck datge my, en deze vrucht verlaet,908
 
U zelven inbrockt, om dien bozen aert te bergen?909
910
Gy most uw koningin, uw liefste, dat niet vergen,910
 
Zoo gy haer liefde draeght, uit een oprecht gemoedt.911
 
Hoe dickwijl zwoertge my, in uwen minnegloet,
 
Uit uwen aertschen troon ten hemel opgetogen,913
 
Als gy u spiegelde in dit diamant der oogen,
915
Dat ick u waerder was dan d'eer van uwe kroon,
 
En Salomon alleen zou erven vaders troon!
 
Wat hebtge al vrientschap by mijn' ommegang genoten!917
 
En zoudtge nu uw vrucht, en my zoo licht verstooten,918
 
Versteecken van uw troost, om eenen, die veraert,919
920
Na'et schaecken van uw kroon, zijn broederslaghtigh zwaert920
 
U op de keel zet, en, indienwe 't velt verloren,921
 
Dit lief onmondigh kint, en my, uw lief, zou smooren,
 
Verdrincken in uw bloet, dat warrem schuimt, en roockt,
 
En daer de dootsche geest om 't lijck noch waert, en spoockt?924
925
Wie schrickt, wie yst niet, die dit prent in zijn gedachten!925
 
Laet u dan raeden hier den uitgang af te wachten.926
 
Betrou den heirtoght aen neef Joab, die beproeft,
 
Getrou in 's konings dienst, geen onderwijs behoeft,928
 
Hoe hy zich draegen moet, om uwen zoon te spaeren,929
930
En d'eer van uwe kroon te vryen en bewaeren.930
David:
 
De veltheer Joab is oploopende van moedt:931
Berseba:
 
En niet afkeerigh van het koningklijcke bloet.932
 
Hy heeft uw gramschap en verbolgentheit geleenight,933
 
En met beleit den zoon en vader korts vereenight.934
935
Betrou den jongeling aen uwen vollen neef.
David:
 
Men kon den jongeling omzetten, eer hy bleef.936
Berseba:
 
Indien hy luistren wil, hem wort geen vree geweigert.
David:
 
My dunckt ick zie alree hoe hy te paerde steigert,938
 
Zich midden in het heir voor al het volck vertoont.
Berseba:
940
Gy hebt hem al te ruim den toom geviert, verschoont.940
 
Veel nutter waer hy kort en ingetoomt gehouden.
 
Dien dertlen is te vroegh zijn dootschult quijt geschouden.942
David:
 
Hy zworf om Ammons schult, die droegh de grootste schult.943
Berseba:
 
Wie schent zijn vaders bedde, en oeffent zijn gedult,944
945
Door zulck een lasterstuck?945
David:
 
ick kon het hem vergeven.
Berseba:
 
Dat eischt hy niet. gy zijt bekommert voor zijn leven,946
 
Terwijl uw leven drijft in 't uiterste gevaer
 
Van schipbreucke, in een zee van oproer, bang en naer.948
David:
 
Godt strafze, en slaze, die zoo fel hier onder blazen.949
950
Achitofel misbruickt lichtvaerdigen, en dwazen:
 
Die blinde leitsman drijft de benden herwaert aen.
Joab:
 
Heer koning, 't is geen tijt van suffen, maer van slaen.952
 
Wy moeten voor de vuist hem daegen voor den degen.953
David:
 
Indienge zonder my te velde gaet, mijn zegen
955
Kan u niet volgen, tot bederf van Absolon.955
Joab:
 
Gezegent ofte niet: wy moeten flux dees bron
 
Van oproer met het vleesch en bloet des vyants stoppen.
David:
 
Helaes, dit raeckt mijn hart. het hart begint te kloppen.
 
Aertsvader Abraham wert niet zoo zwaer bezocht,
960
In 't offren van zijn' zoon, laet my den achtertoght960
 
Bevolen. Joab magh den middeltoght bewaeren,961
 
Abisai vooraen toezetten op de schaeren,962
 
En 't spits des vloeckverwants. zoo moght mijn raet de ziel963
 
Van Absolon, zoo hem de moedt uit noot ontviel,964
965
Verschoonen. laet het toe dat zich de koning wapen'.
 
Men bluscht geen kinderliefde, een treck ons ingeschapen.966
Berseba:
 
Getrouwe helt, waerheen? wie scheurt u van mijn trou,967
 
My dier gezworen, toen, gedompelt in den rou,
 
Ick om Urias treurde, en zulck een' smaet most draegen?
970
Verlaetge Salomon, zoo hoogh op uwe dagen970
 
Gewonnen? moet, och arme, een moeder met dit kint,
 
[Het schreit zijn' vader aen,] ontgelden dat gy mint972
 
Die Godt in u bestrijt?973
Joab:
 
het staet ons niet te lijden,
 
Dat gy uw koningin en erfgenaem in 't strijden,
975
Uw rijck, en al dit volck, dat aen uw leven hangt,975
 
Zult hangen ['t zy de zoon u nederleght, of vangt,]
 
Al teffens aen een' slagh. de schipbreuck van uw leven976-77
 
Waer 't algemeen bederf: en komen wy te sneven,978
 
Of half, of altemael, oock d'allerleste man,
980
Dat acht de vyant niet. het heiloos vloeckgespan
 
Is slechts op David uit. indienze hem vernielen:981
 
Een koningshooft weeght meer dan tienwerf duizent zielen.982
 
De koning, na'et verlies van eenen zwaeren slagh,
 
[De hooghste keer' het,] kan met koninklijck gezagh984
985
Die neêrlaegh wederom herstellen. hou dan vrede.985
 
Blijf met uw koningin gerust in deze stede,
 
Die strecke een vryburgh en gewisse toeverlaet987
 
Voor 't vlughtende overschot, zoo Absolon ons slaet:
 
En houdtge u buiten scheuts: de vyant zal vermoeden989
990
Dat gy, gesterckt met noch een leger, u kunt hoeden,
 
En redden in gevaer voor aenstoot. laet u raên.973-91991
 
Het is hoogh tijt.
David:
 
'k beken de noot gebiet te slaen,992
 
Te toonen dat ons moedt noch dapperheit ontbreecken.
 
Laet voort de krijghsbazuin door al het leger steecken.994
995
Wy zullen, op de poort gezeten, met ons oogh
 
Het krijghsvolck in 't gelidt zien trecken, van om hoogh,
 
En monstren regement en vaendels, krijghskornellen,
 
En hopmans, en de maght en al de hoofden tellen.
 
Wat hooren wy? daer komt het oproer voor den dagh,
1000
Om ons in 't vlacke velt te perssen tot den slagh.1000
 
Zy zullen in 't gezicht van deze vesten kraeien,1001
 
En treckende voorby ten zuiden ommezwaeien,
 
Naer 't bosch van Efraim. 't gaet wel. zy trecken voor.
 
Gy zult hun in den staert naerzetten op het spoor.1004
1005
Bewaer den middeltoght, als veltheer. roep uw' broeder.1005
Joab:
 
Koom hier, Abisai.
David:
 
hanthaver van 's rijx hoeder,
 
Gy toonde voor Syriers, en Idumeen al wat
 
In overste en soldaet vereischt wort en geschat,
 
Beleit, en oorloghsmoedt: gy zult u heden quijten,
1010
En in den voortoght fors het scherpe spits afbijten.1010
 
Koom hier, helt Ithai, voorzien van reuzekracht,
 
Getrou in lief en leedt: 'k beveel u d'achterwacht:1005-10121012
 
En gy kornellen, en gy hopmans, waert te kroonen,1013
 
'k Beveel u, hooft voor hooft, wilt Absolon verschoonen,
1015
Den schoonen Absolon, mijn kint, my lief en waert.
 
Gedenckt, helaes, gedenckt al wat hem wedervaert,
 
Dat komt den vader zelf, en Godts gezalfden over.1017
 
'k Heb hem niet voortgeteelt, gevoedt, om, als een rover,1018
 
En wederspannigh zoon te sterven met dien smaet.
1020
De jonge bloem misleit, verdient hierom elx haet,
 
Noch vaders vloeck niet. magh mijn liefde uw hart bewegen,1021
 
Zoo geeft ons elck uw hant. de vaderlijcke zegen
 
Zal u en Absolon geleiden op uw woort.
 
Prins Sobi, volghme met uw' hofstoet op de poort.
1025
Mevrouw, klim met my op de poort, daer ick u leide.
 
De kleene Salomon ga midden tusschen beide.
 
Prins Absolon treckt in slaghorden herwaert aen.
 
Elck neem' zijn hoefslagh waer, en kenn' zijn standertvaen.1028
Berseba:
 
Heer koning, laet ons hier te gader
1030
  Neêrzitten. zet nu Salomon
 
Recht voor de moeder, en den vader,
 
Of hy te beter uitzien kon.1032
 
Prins Sobi, zet u aen mijn zijde.
 
Hier ziet men over 't vlacke velt.
David:
1035
Och, zaegh ick dat mijn hart verblijde.
 
Daer komt het opgeruit gewelt.1036
 
Een zwarte stofwolck aen gestoven
 
Naer Manaïm van 's lants Jordaen.
 
Nu sta de zoon of vader boven.1039
1040
  Zy kunnen bey niet boven staen.
Berseba:
 
Zy draven snel, en komen dichter
 
En dichter naer dees legerwal.
 
De donckre stofwolck wort nu lichter,
 
En heldert op. men hoort geschal
1045
Van krijghsbazuinen, en klaeroenen.
 
O Godt, bescherm ons voor hun maght.
David:
 
Ick zie geen middel van verzoenen.
 
Gy helden zet u in uw kracht.1048
 
Zy willen Davids heir verbluffen,1049
1050
  Uitdaegen met een' stouten moedt,
 
Op dat het uitkoom' zonder suffen,1051
 
En eenmael zette voet by voet.1052
 
Men kanze reede al onderscheien.
Berseba:
 
Wat riddertroep stoot daer vooruit
1055
Met goude en zilvre livereien,1055
 
Verhit op koningklijcken buit?
 
Wie steeckt daer uit met zijn cieraedje,1057
 
En open helm? wie magh dat zijn?1058
 
Hy voert een roode krijghspluimaedje.
David:
1060
  Dat 's Absolon, of een in schijn1060
 
Hem gansch gelijck van zwier en wezen.1061
 
Hy schiet een' worpschicht in de lucht,1062
 
Berijt een muilpaert, uitgelezen1063
 
Van leest, dat schijnt uit oorlogszucht
1065
Van ver te brieschen al verbolgen.
 
Zoo draeft den prins den drommel voor.1066
 
De stoute regementen volgen
 
Met hunne vleuglen 's prinssen spoor.
 
Het gaet gelijck ick docht. zy draeien
1070
  Ter rechte hant om, zuidwaert aen
 
Naer 't bosch van Efraïm. zy zwaeien,
 
En toonen David d'oorloghsbaen,1072
 
Met hun hoovaerdige bravade.1073
 
Nu Joab, val hun in den staert:1074
1075
Doch maetigh strengheit met genade.1075
 
Zie toe dat gy den jongling spaert.
 
Treck rustigh heene op 't oorloghsteken.1077
 
Wy gaen om laegh met Gode spreecken,
 
In onze aendachtige gebeên.1079
1080
  Hoe wort een vaders hart bestreên!1080
REY VAN HOVELINGEN.
Zang:
 
Men bidde 't hooft der heerschappye
 
In 't eeuwigh licht,
 
Dat Joab trou de kroon bevrye
 
En zijnen plicht
1085
Naer 's konings wil en wensch bewaere,1085
 
Op dat den zoon
 
In 't slaen geen onheil wedervaere.1087
 
't Is kunst den toon
 
En maet des oorloghs zoo te volgen,
1090
  Dat 's krijghsmans moedt
 
Niet uitspatte, al te heet verbolgen,
 
Maer 's konings bloet
 
Verschoone, eer 't zwaert van rouwe treffe1093
 
Den ouden man,
1095
En zich een hofgeschrey verheffe.
 
Een doode kan
 
De wraeck toch geen genoegen geven.1097
 
Al 's konings lust
 
En leven hangt aen 's jonglings leven.
1100
  Wort dit geblust,1100
 
De vader zal zijn doot besterven,1101
 
En 't gansche rijck
 
In rou den grooten heilant derven,1103
 
Der stammen wijck.1104
Tegenzang:
1105
Wat raet? wie stilt de krijghsgemoeden?1105
 
Een die verblint
 
En wulpsch zich zelf niet wil behoeden,1107
 
Maer strijtgezint
 
Zijn' moedt in 't bloedigh velt betoonen,
1110
  Op 't punt van 't zwaert,
 
Hoe kan de veltheer hem verschoonen?
 
Hy wort bewaert,1112
 
Wie zich bewaert, en zoeckt te bergen.1113
 
Het krijghsgeval1114
1115
Rolt wonderlijck, en lijdt geen tergen.1115
 
Een oorloghsbal1116
 
Voelt stuit en weêrstuit onder 't streven1117
 
In zijne vlught,
 
Wanneer dees eens is opgegeven,1119
1120
  En door de lucht
 
Zijn' vaert heeft uit der hant genomen.
 
Zoo wil 't hier gaen.1122
 
Men magh wel voor den avont schroomen.1123
 
Nu staet de baen
1125
Voor Absolon en Joab open.
 
Dees bange dagh1126
 
Beknelt ons tusschen vrees en hoopen,
 
Een hardt gelagh.1128
Toezang:
 
Verschijn, ô Godt, met troost in 't midden,
1130
  En schey dit bloetkrackeel,1130
 
Terwijlwe met den koning bidden.
 
Verkeer dit treurtooneel
 
In blyschap, en in blijde spelen,
 
Op datwe 's konings harpesnaer1134
1135
Met zang en zoet geluit van keelen
 
Navolgen mogen, en geen baer1136
 
Van zoone en vader droef geleiden.
 
Vertroost ons, die uw' troost verbeiden.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

lied