De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663

(1936)–Joost van den Vondel– rechtenstatus



[pagina 84]

Het vyfde bedryf. ABSOLON. ACHITOFEL. Absolon: Zoo wort Jerusalem gewonnen zonder slagh:Ga naar voetnoot1441 Achitofel: En niet door laegen, maer by schoonen lichten dagh.Ga naar voetnoot1442 Absolon: Deze avontzon van 't hof gaet snel in 't oosten onder:Ga naar voetnoot1443 Achitofel: En tegens haer natuur. wie zagh oit grooter wonder!Ga naar voetnoot1444 Absolon: 1445[regelnummer] Het is geraên dat zy de reedtste haven kies'.Ga naar voetnoot1445 Achitofel: Nu haer in 't zogh gevolght. ons dient geen tijtverlies.Ga naar voetnoot1446 Absolon: Hy is gewapent, en gevaerlijck aen te rannen.Ga naar voetnoot1447 Achitofel: Wat 's Davids lijfwacht? slechts een hantvol bloode mannen.Ga naar voetnoot1448 Absolon: Acht Davids helden niet zoo bloode, en zonder moedt: Achitofel: 1450[regelnummer] Die zinckt, en geeft u 't velt ten beste, indien gy spoet.Ga naar voetnoot1450 Absolon: Men waeg' geen' voortogt. laet ons 't gros van 't leger wachten.Ga naar voetnoot1451 Achitofel: Men gunze tijt noch rust: men laetze niet vernachten.Ga naar voetnoot1452 Absolon: Men stell' dit wijslijck uit, en volghze niet te dra. Achitofel: Een rijpe krijghskans wint by uitstel niet dan scha.Ga naar voetnoot1454
[pagina 85]
Absolon: 1455[regelnummer] Met noot en wanhoope is het zorgelijck te vechten:Ga naar voetnoot1455 Achitofel: En zonder vechten is 't oneffen niet te slechten.Ga naar voetnoot1456 Absolon: Wy zijn d'oneffenheit te boven in dit rijck. Achitofel: Zoo David aenwast, staet zijn maght met u gelijck.Ga naar voetnoot1458 Absolon: Daer hoeft noch tijt toe, om in krachten aen te groeien.Ga naar voetnoot1459 Achitofel: 1460[regelnummer] Zie toe uw telgh is teêr, en effen aen het bloeien.Ga naar voetnoot1460 Absolon: De stammen stutten ons. wy zitten op den troon: Achitofel: Zoo vast niet, of de kans des vyants staet noch schoon. Absolon: Wie kans ziet ruimt zoo licht geen' rijxstoel, en zijn veste.Ga naar voetnoot1463 Achitofel: Men gaet te rugge, en waeght een grooter sprong ten leste.Ga naar voetnoot1464 Absolon: 1465[regelnummer] Hij springe zoo hy kan. wy wonnen dit vooruit.Ga naar voetnoot1465 Achitofel: Men schutt' zijn' loop, of wacht u voor den wederstuit.Ga naar voetnoot1466 Absolon: Zoo stuit het op dien burgh, die koningklijcke muuren.Ga naar voetnoot1467 Achitofel: Een leger om een stadt kan stadt en burgh verduuren.Ga naar voetnoot1468 Absolon: Verduurt de hongersnoot zoo groot een leger niet.Ga naar voetnoot1469
[pagina 86]
Achitofel: 1470[regelnummer] Wie spijst de stadt, die zich rontom besloten ziet?Ga naar voetnoot1470 Absolon: Men hoeft veel duizenden om zoo een stadt te sluiten. Achitofel: Hy kan een leger voên op roven, en op ruiten.Ga naar voetnoot1472 Absolon: Een rover houdt geen' stant, en wort van elck gehaet. Achitofel: Uw vader onderhiel op lantroof zich in staet.Ga naar voetnoot1474 Absolon: 1475[regelnummer] Al vlughtende, en liet zich gelijck een haes verjaegen. Achitofel: Zoo weet een kleine muis een' grooten leeuw te plaegen. Absolon: Gy zijt te driftigh: denck de nacht is voor de poort.Ga naar voetnoot1477 Achitofel: Met mindre moeite wort aenwassend quaet gesmoort.Ga naar voetnoot1478 Absolon: Men wachte ons voetvolck in: het komt vast aengetogen.Ga naar voetnoot1479 Achitofel: 1480[regelnummer] Eer dit genaeckt is ons de vogel al ontvlogen. Absolon: 'K bedanckme zijne vlught. hy liet ons 't warme nest:Ga naar voetnoot1481 Achitofel: Om elders uit te broên een schrickelijcker pest.Ga naar voetnoot1482 Absolon: En waer toch? in een hol, en duistre moortspeloncken? Achitofel: Die broeden tigers uit. my dunckt ick hoorze roncken.Ga naar voetnoot1484 Absolon: 1485[regelnummer] Misgunze niet te nacht te rusten met gemack. Achitofel: Lang rusten geeft u kans, die schoon staet, eenen krack.Ga naar voetnoot1486
[pagina 87]
Absolon: 'T zal eer dry dagen hun noch vroegh genoegh opdaegen.Ga naar voetnoot1487 Achitofel: Zoo spant gy 't paert niet voor maer achter uwen wagen. Absolon: Zoo holt mijn wagen niet te snel met lijfs gevaer.Ga naar voetnoot1489 Achitofel: 1490[regelnummer] Wint vader tijt, zoo raeckt hy daetlijck weder klaer. Absolon: Wy zullen rijper op dien voorslagh ons beraden.Ga naar voetnoot1491 Wat raet gy meer? Achitofel: noch sta ick om een zaeck beladen.Ga naar voetnoot1492 Absolon: Laet hooren wat u dunckt. Achitofel: een schrickelijck getalGa naar voetnoot1493 Hangt noch in twijfel aen wat kant het hellen zal,Ga naar voetnoot1494 1495[regelnummer] Waer hoop van winste, waer meer vrees is voor verliezen. De weereltwijsheit raet de beste kans te kiezen. Wie d'eene zijde kiest, staet d'andere in het licht.Ga naar voetnoot1497 Dat weiflen houdt de schael des staets in wederwight.Ga naar voetnoot1498 Hier grenst het bloet te na. al twisten zoon en vader,Ga naar voetnoot1499 1500[regelnummer] Zy smilten licht in een, verzoenen zich te gader:Ga naar voetnoot1500 Dan staet hun aenhang blanck: dies is 't geraên in 't kortGa naar voetnoot1501 Iet aen te rechten, dat gy onverzoenbaer wortGa naar voetnoot1502 By vader, die u mint, ten minste in schijn voor d'oogen.Ga naar voetnoot1503 Zoo staet uw zetel vast, door aenwas van vermogen.Ga naar voetnoot1504 1505[regelnummer] Indien gy zulck een daet groothartigh durft bestaen,Ga naar voetnoot1505 Al 't weiflend volck zal, als een weeghschael, overslaen.Ga naar voetnoot1506 Absolon: Wat voor een daet hebt gy by uwen raet besloten?Ga naar voetnoot1507
[pagina 88]
Achitofel: Beslaep in 't openbaer uw vaders bedtgenooten, Op 't hooge dack van 't hof. schuif op de tentgordijn,Ga naar voetnoot1509 1510[regelnummer] Dat vry de morgenzon den bruidegom beschijn'. Hy liet zijn vrouwen tot een blijck van heerschappye. Verdoof dien naglans. sterck zoo Nathans profecye,Ga naar voetnoot1512 Daer hy dien schuldigen aen moort en overspel Rechtvaerdigh mede dreighde, uit kracht van Godts bevel. 1515[regelnummer] En of men 't lastren wil, gelijck verbode spijzeGa naar voetnoot1515 Te smaecken met de tong: dit 's d'Asiaensche wijze.Ga naar voetnoot1516 Wie 's voorzaets vrouwen daer in d'armen neemen derf,Ga naar voetnoot1517 Die spant de kroon in 't rijck, gewettight tot dit erf.Ga naar voetnoot1518 Al 't volck zal roepen: noit zal Davids hart dien lasterGa naar voetnoot1519 1520[regelnummer] Quijt schelden zulck een' zoon. de vader zat noit vaster.Ga naar voetnoot1520 Absolon: Zoo stelt men 't volck gerust. dat's onverzoenbre stof. Laet tenten spannen, op het gulden dack van 't hof, En koninglijck bancket opdisschen. zegh mevrouwen,Ga naar voetnoot1523 't Gelieve haer te nacht den koning t'onderhouwen,Ga naar voetnoot1524 1525[regelnummer] Gelijck de voorzaet, met een hart van min doorstraelt,Ga naar voetnoot1525 In haeren schoot, vol weelde en wellust, wert onthaelt.Ga naar voetnoot1526 Men wellekome ons hier, en zonder lang beraeden. Daer keeren Levys zoons, met heilighdom geladen.Ga naar voetnoot1528 d'Aertspriesters volgen. hoe waeit ons die wint in 't zeil!Ga naar voetnoot1529 AERTSPRIESTERS. ABSOLON. Aertspriesters: 1530[regelnummer] Geluck zy Absolon. wy wenschen spoet en heilGa naar voetnoot1530 Den nieuwen koning, met de nieuwe heerschappye. Dat die den stammen tot geluck en heil gedye. Absolon: Eerwaertste vaders, hoe? en keert gy wederom? Verstaeckt gy vader van Godts troost, het heilighdom?Ga naar voetnoot1534 Aertspriesters: 1535[regelnummer] Gy zoons van Levi, draeght de Godtskist in de hutte.
[pagina 89]
De tegenwoordigheit des oppersten beschutte De spruit van Jesse, en 't rijck, en hanthaef 's hemels zaeck.Ga naar voetnoot1537 De pais bezitte 't hof. had Thamars tusschenspraeckGa naar voetnoot1538 't Geschil gemiddelt, och, wy klaegen 't Godt met zuchten,Ga naar voetnoot1539 1540[regelnummer] De vader hoefde voor den zoone niet te vlughten. Men had de bondtkist op 's olijfsberghs kruin gezet.Ga naar voetnoot1541 Wy vraeghden Godt om raedt, ons aenschijn in 't gebedt Gekeert ten oosten, om te zien wat glans, wat klaerheit Uit Arons borstgesteent, waerinne Licht en WaerheitGa naar voetnoot1544 1545[regelnummer] Met kunst gesneden staen, zich openbaeren zou: Maer niets verscheen ons, dies uw vader liever wou Dat wy en 't heilighdom weêr stêwaert zouden keeren, En vreedzaem daer den zoon, des vaders nazaet, eeren. Nu d'opperste gehengt dat d'een den andren wijck',Ga naar voetnoot1549 1550[regelnummer] Verheugen wy ons noch: naerdien de kroon van 't rijckGa naar voetnoot1550 Niet afdwaelt van het bloet, maer van den outstgeborenGa naar voetnoot1551 Bemaghtight wort, gelijck een lot hem toebeschoren.Ga naar voetnoot1552 Wy zijn beraden ons te houden aen de kroon,Ga naar voetnoot1553 t'Aenbidden dien wy zien gewettight op den troon. 1555[regelnummer] Wy eerden vader, toen hy 't roer hiel van Godts staeten: Nu dees de hulck des rijx, de hooftstadt, heeft verlaeten,Ga naar voetnoot1556 Ontslaet ons zijn vertreck van onzen hoogen eedt. Wy eeren die den stoel in vaders stê bekleet,Ga naar voetnoot1558 Betrouwen dat de zoon, niet minder dan de vader,Ga naar voetnoot1559 1560[regelnummer] Den godtsdienst eeren zal. Absolon: nu Arons zoons, treet nader. Treet nader Abjathar, en Sadock. neemt ons hantGa naar voetnoot1561 Tot een verzekeringe en heiligh onderpant Van ons genade, die het wetboeck zal hanthaven,Ga naar voetnoot1563 Niet min dan vader. helpt ons door uwe offergaven 1565[regelnummer] By Godt verzoenen in uwe aendacht, en 't gebedt.Ga naar voetnoot1565 Volhart, gelijck gy plaght, in yver voor de wet. Wy willen tienden noch uw hantvest niet verminderen.Ga naar voetnoot1567
[pagina 90]
Besneên noch onbesneên zal uwen dienst behinderen.Ga naar voetnoot1568 De godtsdienst ga, gelijck voorheene, in vollen zwang.Ga naar voetnoot1569 1570[regelnummer] 't Ontvouwen van de wet, het offer, koorgezang,Ga naar voetnoot1570 De hooghtijt drymael 's jaers, de vreught der nieuwe maenen,Ga naar voetnoot1571 De godtsdraght, het gejuich van volck en onderdaenen,Ga naar voetnoot1572 Op klinckende bazuin, schalmey, en harp, en fluit,Ga naar voetnoot1573 Verduure mijn gebiet, alle eeuwen in en uit.Ga naar voetnoot1574 1575[regelnummer] Gaet heene, en onderstut mijn' stoel met uw gebeden.Ga naar voetnoot1575 Ter goeder uure komt hier Chusaï aengetreden.Ga naar voetnoot1576 CHUSAÏ. ABSOLON. ACHITOFEL. Chusaï: Geluck den koning, van zijn vaders raet en vrient. Absolon: Zijt gy dat, Chusaï? Chusaï: 'k heb vader trouw gedient, Terwijl 't geluck hem diende, en nu hy, out van jaeren, 1580[regelnummer] Onmaghtigh wort, en u den rijxstoel laet bewaeren,Ga naar voetnoot1580 Nam ick mijn afscheit. hy ontsloeghme van dien eedt. Nu komen wy u t'huis, tot 's konings dienst gereet.Ga naar voetnoot1582 Belieft het u, gy mooghtme, als vader eer, gebruicken,Ga naar voetnoot1583 Ter eere van uw kroon. men ziet uw jeught opluicken,Ga naar voetnoot1584 1585[regelnummer] Gelijck een schoone bloem, wanneer de nacht verdwijnt, De zon de hoven met een' verschen glans beschijnt.Ga naar voetnoot1586 Absolon: Gy komt hier juist te pas, tot onzen dienst genegen. Men roepe Achitofel. het lust ons t'overweegen Uw beide raeden, waer men 't eerste heil in stell'. 1590[regelnummer] Laet hooren, Chusaï, gy mede, Achitofel, Zoo lang, als hofraên, in heer vaders dienst gehouden. Wy luisteren naer u, als naer ons staetvertrouden.Ga naar voetnoot1592 Achitofel: Men vraeght ons of men tijt den vyant geven zal,Ga naar voetnoot1593
[pagina 91]
Of best hem snel vervolge, op bergh, in heide, en dal. 1595[regelnummer] Wat my belangt, ick wensch dat wy hem op de hielen,Ga naar voetnoot1595 Met twalefduizent man, al helden, overvielen, En liever dezen nacht, daer hy ontharrenast, Vermoeit, zich legert, en half slapend wert verrast. Al 't volck geraeckt aen 't vliên, zou zijne stem verheffen, 1600[regelnummer] Ick zelf den koning, bloot van hulp en lijfwacht, treffen.Ga naar voetnoot1600 Dan bleef het overschot een lichaem zonder hooft. Zoo broght men 't in uw' eedt, aen uwe kroon verlooft.Ga naar voetnoot1602 Absolon: Die rede schijnt bekleet met schijn van rijpe reden. Behaegtze Chusaï, hy helpze mê bekleeden.Ga naar voetnoot1604 Chusaï: 1605[regelnummer] Ick stemme in dezen raet niet met Achitofel.Ga naar voetnoot1605 De jonge koning kent den ouden al te wel, Een' krijghsman in den aert, ten oorelogh geschapen,Ga naar voetnoot1607 Gelijck zijn helden, al gekloncken in hun wapen,Ga naar voetnoot1608 Elck vreeslijck, als een beer, die 't nest geplondert vint, 1610[regelnummer] Met huilen 't wilde woudt doorgalmt, van toorne ontzint.Ga naar voetnoot1610 Uw vader duickt misschien in holen en speloncken. Vernam hy onraet, strax zou hem de moedt ontvoncken.Ga naar voetnoot1612 Al kromp het leeuwenhart des stoutsten, als een haes: Uw vader noch zijn moedt bezwijckt voor geen geraes. 1615[regelnummer] Maer wiltge uw vyanden met eere en lof beschaemen, Ruck al uw maght van Dan tot Berseba te zamen,Ga naar voetnoot1616 Ontelbaer, als het zant, aen 't gulle strant van 't meir.Ga naar voetnoot1617 Voer zelf den middeltoght, in 't midden van uw heir.Ga naar voetnoot1618 Gy zult hen, als de dauw de beemden, overdecken. 1620[regelnummer] Niet een van 's vyants maght zal 't mogen navertrecken:Ga naar voetnoot1620 En vlught hy in een stadt: men brijzelze tot niet,Ga naar voetnoot1621 Dat niet een steen van huis en muuren overschiet'. Absolon: Laet bey dees raeden by den krijghsraet overweegen.Ga naar voetnoot1623 Wanneer een rijpe raet zich paert met 's krijgsmans degen, 1625[regelnummer] Dan staet te hoopen dat de zege na den slagh Zoo schoon opdaegen zal, als d'allerschoonste dagh.Ga naar voetnoot1626
[pagina 92]
SIMEÏ. ABSOLON. Simeï: Godt zegene Absolon, het hooft der heerschappye, Uitvoerder van Godts wraecke, en Nathans profecye.Ga naar voetnoot1628 Absolon: Godt zeegne Simeï, voor zulck een' avontgroet. 1630[regelnummer] O Benjaminner, eer van koning Sauls bloet,Ga naar voetnoot1629-30 En zoon van Gera, zaeght gy vader niet ontsluipen? Simeï: 'K zagh van een' heuvel hoe Godts vyant aen quam druipenGa naar voetnoot1632 Naer ons Bahurim, met zijn' staert, en luttel moedts.Ga naar voetnoot1633 Het hooft hing overdeckt. hy schreide, ging baervoets.Ga naar voetnoot1634 1635[regelnummer] Ick vloeckte hem, en al dien aenhang, smeet van boven Uw' vyant en zijn' stoet met steenen, datze stoven, En riep van verre den rijxballing toe in 't dal: Heruit, gy bloethont, schalck, gy zoon van Belial.Ga naar voetnoot1638 Nu druipt u Sauls bloet op 't hooft, ô godtverbannen,Ga naar voetnoot1639 1640[regelnummer] Die zoo verwaten Godts gezalfden aen dorst rannen,Ga naar voetnoot1640 Den staf ontweldigen, hem vliegen in zijn kroon.Ga naar voetnoot1641 Godt zet nu Absolon met recht op uwen troon, En gy voorvlughtigh berght, ter nauwer noot, het leven.Ga naar voetnoot1643 Absolon: Hoe liep dit vloecken af? Simeï: Abisaï, gedreven 1645[regelnummer] Van gramschap, vraegde of oock zijn' heer te lijden stontGa naar voetnoot1645 Dit grouzaem lasteren en bassen van een' hont.Ga naar voetnoot1646 Hy vloogh ten bergh op, om het lasterstuck te wreecken.Ga naar voetnoot1647 De balling keerde 't, hiet het slagzwaert op te steecken,Ga naar voetnoot1648 En sprack: hou stil, verdraegh van Simeï dien smaet. 1650[regelnummer] 'K verdraegh dat zelf mijn zoon naer vaders leven staet.Ga naar voetnoot1650 De hooghste, om ons gedult door tegenspoet te recken,Ga naar voetnoot1651 Staet hem dit vloecken toe. het kan ten zegen strecken,
[pagina 93]
Als hy ons, na die wolck des drux, zijn aenschijn toont,Ga naar voetnoot1653 En in Jerusalem met zijn genade kroont. Absolon: 1655[regelnummer] Hoe ging het voort?Ga naar voetnoot1655 Simeï: Hy ruckte voort voorby mijn oogen, En quam, begruist van stof, Bahurim ingetogen,Ga naar voetnoot1656 Nootdruftigh, en vermoeit, in zulck een' droeven schijn,Ga naar voetnoot1657 Dat zoo hem Seba niet op wegh, met weite, en wijn,Ga naar voetnoot1658 Rozijn, en vygen had bezorght, zy moghten sticken.Ga naar voetnoot1659 1660[regelnummer] Toen sloegenze zich neêr, en mosten 't hart verquicken.Ga naar voetnoot1660 Absolon: Neem u verblijf te nacht by ons. trê binnen 't hof. 't Gaet wel: de vyanden verstuiven, als het stof Voor eenen dwarrelwint. zoo wort de kroon geslotenGa naar voetnoot1663 Op 't hooft van Absolon. mijn vaders bedtgenooten 1665[regelnummer] En Thamar komen hier, bedruckt, en root beschreit. THAMAR. BEDGENOOTEN. ABSOLON. Thamar: Geluck, heer broeder. Bedtgenooten: Godt verleene uw majesteit Zijn' zegen, om den volcke een' wegh tot rust te baenen. Absolon: Wat wilt gy d'avontzon verdrincken in uw traenen, Doorluchte schoonheên? haelt men zoo den koning in? 1670[regelnummer] Gy zijt elck dubbel waert, gelijck een koningin, Den zegenaer des rijx in uwen schoot t'ontfangen. Juight al de stadt ons toe met blyschap en verlangen: Vooral verwachtten wy van u dees welkomst niet.Ga naar voetnoot1673 Wy komen elck tot heil, en niemant tot verdriet, 1675[regelnummer] Het vrouwentimmer minst. kunt gy 't ons toebetrouwen,Ga naar voetnoot1675 De zon van Absolon geeft eerst de schoone vrouwen Haer deught, en warmte, en glans ten beste, niemant eer.Ga naar voetnoot1677 Doch wie verschoont u niet? een vrouwenhart is teêr
[pagina 94]
In schichtigh overslaen, en langzaem in 't gewennen.Ga naar voetnoot1679 1680[regelnummer] Dat zal wel vallen, komt gy maer den zoon te kennen,Ga naar voetnoot1680 Gelijck den vader. zy verliest niet aen haer vreught, Die traegen ouderdom aen eene wackre jeught Verwisselt. helpt ons dan ten hove triomfeeren.Ga naar voetnoot1681-83 Wy zullen in een tent te zamen bancketeeren. Bedtgenooten: 1685[regelnummer] Genadighste, wat 's dit? uw raet Achitofel Heeft ons genoot, uit kracht van 't koningklijck bevel, Om op het hooge dack den koning t'onderhouwen,Ga naar voetnoot1687 Laet tenten spannen, laet tien ledekanten bouwen, Tapijten hangen, stelt bancket en tafel toe.Ga naar voetnoot1689 1690[regelnummer] De koning belg' zich niet, maer neeme het in 't goê,Ga naar voetnoot1690 Datwe opspraeck schuwen, en onze eerbaerheit bewaeren,Ga naar voetnoot1691 Ten dienst van vader, schoon hem in zijne oude jaeren Dees droeve ballingschap, dit ongeluckigh lot, Schijnt toegevallen, by gehengenis van Godt.Ga naar voetnoot1694 1695[regelnummer] Op dat betrouwen zijn wy hier in 't hof gebleven.Ga naar voetnoot1695 Verschoon onnozelen, weerlozen, wien het levenGa naar voetnoot1696 Onwaerder is dan eer, het edelste juweelGa naar voetnoot1697 Van koningsvrouwen. laet dit ergerlijck tooneel Niet opgaen in 't gezicht van alle de gemeente,Ga naar voetnoot1699 1700[regelnummer] Dat vader smerten zoude in 't mergeloos gebeente,Ga naar voetnoot1700 En voedtsel geven tot eene onverzoenbaerheit; Daer anders kroongeschil kan werden bygeleit,Ga naar voetnoot1702 Den zoon, gewettight van den vader, 't rijck regeeren.Ga naar voetnoot1703 Wy willen midlerwijl u gaerne, als koning, eeren. Absolon: 1705[regelnummer] Noit koning was gewoon van minderen een wet t'Ontfangen, en noch minst aen tafel, en in 't bedt.Ga naar voetnoot1706 Wie op den troon zit, voeght het wetten voor te schrijven. Genoeght aen onzen wil. was 't vaders wil te blijven,Ga naar voetnoot1708 Wy hadden hem den burgh van harte toegestaen, 1710[regelnummer] Behoudens dat het rijck den erfzoon onderdaenGa naar voetnoot1710
[pagina 95]
De kroon en scepter quam hooghtijdigh op te draegen,Ga naar voetnoot1711 Om vaders schouders en zijn halspack t'onderschraegen,Ga naar voetnoot1712 In zijnen ouden dagh, naerdien zoo zwaer een last Een' jongen beter dan een' afgeleefden past. 1715[regelnummer] Nu vader evenwel beliefde heen te reizen, Oock, zonder onze komst te wachten, dees palaisen Te ruimen, u in 't hof te laeten, is het reênGa naar voetnoot1717 Dat gy u onderworpt. dit 's recht: dus rekent geenGa naar voetnoot1718 Bezit van have en goet en ziel en lichaem eigen:Ga naar voetnoot1719 1720[regelnummer] Gy moet u dezen nacht naer ons believen neigen. Bedtgenooten: Princes, beschut onze eer, uw vaders eer met een. Och, dit 's de jonge leeu, die in den droom verscheen. Wy zullen dit verblijf in eeuwigheit betreuren.Ga naar voetnoot1723 Thamar: Heer broeder, magh my noch gena by u gebeuren,Ga naar voetnoot1724 1725[regelnummer] Zoo gun uw zuster, uw slavin, noch eens gehoor. Uw trouw te mywaert is gebleken na en voor. Gy weet hoe Ammon veinsde, en om 't bezoeck van Thamer Op 't kranckbed scheen belust, haer troonde in zijne kamer, En overweldighde, en schoffeerde, en in dien staetGa naar voetnoot1729 1730[regelnummer] Ter kamer uitstiet, met afgrijsselijcken haet, Waerover uwe wraeck, hoe langer hoe ontruster,Ga naar voetnoot1731 Den schender laegen leght, uit liefde tot uw zuster,Ga naar voetnoot1732 Tot dat men endelijck hem grijpt, en achterhaelt, En zulck een lasterstuck rechtvaerdigh zet betaelt;Ga naar voetnoot1734 1735[regelnummer] Oock zonder u t'ontzien vijf jaeren lang te zwerven,Ga naar voetnoot1735 En vaders aengezicht in ballingschap te derven. Hoe ick om zulck een trouw verbonden blijf aen u, Dat tuight mijn hart, en zal het eeuwigh tuigen. nu Verzoeck, nu smeeck ick noch: hebt gy me uit mededoogen 1740[regelnummer] Gewroken, afgewischt mijne uitgekretene oogen,Ga naar voetnoot1740 Wy zogen eene borst: een moeder heeft met smertGa naar voetnoot1741 Ons beide, eer zy gelagh, gedraegen onder 't hart.Ga naar voetnoot1742 Gy hoort hoe Ammon om zijn bloetschant wort gelastert.Ga naar voetnoot1743 Zie voor u datge niet van Godt en eer verbastert,Ga naar voetnoot1744
[pagina 96]
1745[regelnummer] Als eertijts Cham vervloeckt, uw vaders zegen derft,Ga naar voetnoot1745 Als Ruben, u van 't recht der eerstgeboorte onterft.Ga naar voetnoot1746 De wet dreight gruwelijck die vaders schaemte ontblooten. Ontwy geen vaders bedt, noch konings bedtgenooten. Besmet door bloetschant niet den intrê van uw hof 1750[regelnummer] En rijck uit wreveltheit. bestel geen lasterstof.Ga naar voetnoot1750 Jerusalem ontbreeckt geen bloem van schoone maeghden, Zoo schoon opluickende, als oit konings oogh behaeghden,Ga naar voetnoot1752 En geene uit duizenden, bekoorlijck als de zon, Ontwaerdight zich de min van koning Absolon,Ga naar voetnoot1754 1755[regelnummer] In 't opgaen van zijn jeught, zoo schoon, dat joffrenoogen Hem zonder minnegloet niet eens bespieglen mogen.Ga naar voetnoot1756 Magh zuster dit op u verwerven, maghze u raên,Ga naar voetnoot1757 Dees weldaet zal haer diep in 't hart geschreven staen, By d'andre deughden van uw trouw voorheen genoten.Ga naar voetnoot1759 1760[regelnummer] O spruit van Jesse, die de schoonste van u loten, Uw dochter Thamar noemde uit liefde naer mijn' naem, Verschoon dees schreienden, onschuldigen. beschaem Geensins uw zuster, in den opgang van haer daegen, Gelijck een morgenroos getreên, en neêrgeslagen. Absolon: 1765[regelnummer] Gy zijt ons zuster, lief en waert, gelijck voorheen. Gy weet wat Absolon al smaets heeft doorgestreênGa naar voetnoot1766 By vader, om uw' rouw te troosten, u te redden;Ga naar voetnoot1767 Dies wacht u ons gedult te tergen. ziet de bedden Daer boven al gespreit, de tenten, met den leeuw 1770[regelnummer] Van Juda geborduurt, ons nooden. dit geschreeuw, Dit huilen vordert niet. geen kermen kan dit keeren.Ga naar voetnoot1771 't Gelieve haer te nacht met ons te bancketteeren. Dit is niet reuckeloos besloten, maer met raet.Ga naar voetnoot1773 Het dient tot aenwas, en ten steun van 's konings staet. 1775[regelnummer] Dat blijft den mannen, niet de vrouwen, aenbevolen.Ga naar voetnoot1775 't Is d'Oosterlingsche wijs. komt Absolon te doolen,Ga naar voetnoot1776 Zoo doolt gansch Asien, dat draeght de kroon op dienGa naar voetnoot1777
[pagina 97]
Zy 's voorzaets bedtgenoote op 't hof omhelzen zien, Een blijck van wettigheit, en overoude zeden.Ga naar voetnoot1779 Thamar: 1780[regelnummer] 't Besneden stamhuis volght geen wet van onbesneden,Ga naar voetnoot1780 Maer Moses wet, zoo schuw van alle afgodery,Ga naar voetnoot1781 En haer gedichtslen, en misbruicken. komen wyGa naar voetnoot1782 Ons naer het Heidendom en 's Brachmans wet te regelen,Ga naar voetnoot1783 Zoo hoeft men 't wetboeck met geen offerbloet te zegelen.Ga naar voetnoot1784 Absolon: 1785[regelnummer] Staetkundigheit let niet zoo scherp op wet, of boeck.Ga naar voetnoot1785 Oock kent de noot geen wet: of vader was niet kloeckGa naar voetnoot1786 Toen hy het toonbroot at, door hongersnoet verlegen,Ga naar voetnoot1787 Uit 's priesters eige hant, al street de wet hier tegen. De schoonvaêr Saul dorst den schoonzoon scheiden van 1790[regelnummer] Zijn dochter Michol, schonckze aen eenen andren man, Hoewel natuur verbiedt het huwelijck te breecken.Ga naar voetnoot1789-91 Thamar: Van koning Saul kan men luttel stichting spreecken.Ga naar voetnoot1792 Absolon: Noch was 't een koningh, Godts gezalfde, een groot profeet.Ga naar voetnoot1793 Thamar: Van Godt verstooten, en verbannen: en gy weetGa naar voetnoot1794 1795[regelnummer] Waer wederspannigheit hem toe vervoerde in 't leste, Als hy verwaten, tot den appel van 't geveste, In zijnen degen viel, mistroostigh en verwoet De ziel ter wonde uitgoot, in eenen plas van bloet.Ga naar voetnoot1795-98 Absolon: Magh voorbeelt gelden, zoo verlichtme, en trê wat nader.Ga naar voetnoot1799 Thamar: 1800[regelnummer] Op welk een wijze? Absolon: ontvou hoe schoon een voorbeelt vader Den zoon gaf, en noch scherp tien jaeren eerst geleên;Ga naar voetnoot1801
[pagina 98]
Toen Bersabe hem in haer badt veel schooner scheen Dan een albaste beelt, de lust het hart bekoorde, Dat hy die schoone schon, dien helt, haer' man, vermoorde,Ga naar voetnoot1804 1805[regelnummer] De rijcke herder stout den armen 't eenigh lamGa naar voetnoot1805 Uit zijnen schoot ruckte, om de geile opgaende vlam Te blusschen. zegh ons nu, of zwijgh van vrouweschennis. Dat hy nu voor Godts kiste eens dansse, en van de kennis Der wet op zijne harp ons zinge een heiligh dicht.Ga naar voetnoot1808-09 Thamar: 1810[regelnummer] Gelijck u vaders val ontstichten quam, zoo sticht Zijn boete u wederom. wie kan die smet verschoonen! Absolon: Dat voorbeelt wettight ons hem weder dus te kroonen.Ga naar voetnoot1812 Hy liet ons deze tien, tien tacken tot een kroon. De bruiloftstafel noot tien bruiden, alle schoon 1815[regelnummer] En evenwaerdigh in te haelen, en te minnen. Schept moedt, wy kroonen u te nacht tot koninginnen. Bedtgenooten: Och, Thamar, bergh ons toch voor schipbreuck van onze eer.Ga naar voetnoot1817 Thamar: Ick vergh de majesteit des konings nu niet meer,Ga naar voetnoot1818 En kan uw jammer niet aenschouwen met mijne oogen. 1820[regelnummer] Godt trooste u: ick vertreck. Bedtgenooten: is dit u mededoogen? Dat hadge vader in zijn afscheit niet belooft.Ga naar voetnoot1821 Naerdien wy, weerloos dan van alle hulp berooft, Niet maghtigh zijn gewelt te schutten, of te keeren,Ga naar voetnoot1823 Zoo laet ons toe dat wy ter aerde ons noch verneêren, 1825[regelnummer] U smeecken voor het lest, van angst en noot geprest.Ga naar voetnoot1825 Is niets den koning aengenaemer Dan 't licht van 's levens dageraet,Ga naar voetnoot1827 Opluickende in uw zuster Thamer,Ga naar voetnoot1828 Daer alle schoonheit doof by staet:Ga naar voetnoot1829 1830[regelnummer] Zaeght gy haer noode in schenders kluiven,Ga naar voetnoot1830
[pagina 99]
En kermen in een' arentsklaeuw, Verschoon dan bloode en simple duiven,Ga naar voetnoot1832 Alree van wederstreven flaeuw.Ga naar voetnoot1833 Zoo groeie uwe erfgenaeme in weelden, 1835[regelnummer] En schoonheit, en bevalligheit, Om eens wat lust zich kan verbeelden,Ga naar voetnoot1836 In een verliefde majesteit, Te queecken, zoonen voort te planten,Ga naar voetnoot1838 Daer Absolon in wort gekent.Ga naar voetnoot1839 1840[regelnummer] Verschoon toch vaders bedtverwanten,Ga naar voetnoot1840 Die, eenmael lasterlijck geschent,Ga naar voetnoot1841 Niets staet te wachten dan verstooten Van vader, om dien hoon en smaet,Ga naar voetnoot1843 Te treuren, eeuwigh opgesloten, 1845[regelnummer] Gy hem herstelde in staet.Ga naar voetnoot1845 Och, of de koning zich beraede! Wy stellen ons tot uw genade.Ga naar voetnoot1847 Absolon: Men blaest de hofbazuin. nu volght de majesteit. De dacktent noot ons. u wort geen genade ontzeit.Ga naar voetnoot1849 AERTSPRIESTERS. ACHITOFEL. Aertspriesters: 1850[regelnummer] Geheimraet van het hof, wat drift verruckt uw zinnen?Ga naar voetnoot1850 Achitofel: Vervloeckte Achitofel, Wat wiltge nu beginnen? Meineedige rebel, Wat hebtge u onderwonden?Ga naar voetnoot1854 1855[regelnummer] Door uwen valschen raet Is 't koningsbedt geschonden. Wat troost, wat toeverlaet Verwachtge? plaegen, plaegen.Ga naar voetnoot1858 'k Heb koning Davids stadt,
[pagina 100]
1860[regelnummer] Den rijxstoel, daer hy zat,Ga naar voetnoot1860 Verraên door loze laegen,Ga naar voetnoot1861 Den zoon in top gevoert,Ga naar voetnoot1862 Het vaderlant beroert, Dit burgervier ontsteecken.Ga naar voetnoot1864 1865[regelnummer] Men ziet de vlam uitbreecken. Zy slaet van dack in dack. Mijn aenzien krijght een' krack. Mijn raetslagh is verloren.Ga naar voetnoot1868 De krijghsraet heeft geene ooren.Ga naar voetnoot1869 1870[regelnummer] Wat Chusaï besluit, Dat draeft terstont vooruit.Ga naar voetnoot1871 Ick riedt den zoon den vader aen te rannen,Ga naar voetnoot1872 Met puick van strijtbre mannen, Eer hy, van vlughten nu vermoeit, 1875[regelnummer] Zijn kracht herwint, en weder groeit. De hofraet roept: het is te vroegh. Men ruck' by een de gansche maght, En sla hem dan met volle kracht. Dus wint de vyant tijdts genoegh, 1880[regelnummer] Bereit te nacht zich eene baen, En, vlughtende over ons Jordaen, Wint ruiteren en knechten.Ga naar voetnoot1882 Men zet zich schrap te vechten. Daer wint hy weder 't out gezagh 1885[regelnummer] Alleen met eenen slagh, En Absolon aen 't vlieden, Onmaghtigh weêr te bieden,Ga naar voetnoot1887 Verstuift, gelijck een roock. Waer ben ick? wat gespoockGa naar voetnoot1889 1890[regelnummer] Verschricktme? 'k wil naer Gilo trecken Mijn vaders erfstadt maghme decken,Ga naar voetnoot1891 Of ick verkieze op 't slotGa naar voetnoot1892 Den kortsten wegh, bevrijt voor spot. Aertspriesters: Hy ga den kortsten wegh, een strop om hals en strot, 1895[regelnummer] Gelijck het billijck past een' bloetraet, rijxverraeder,Ga naar voetnoot1895
[pagina 101]
Een' stoockebrant, die zoon durf kanten tegens vader,Ga naar voetnoot1896 De rijxkroon tegens 't rijck. geheel Jerusalem Verwachte eerlang den post, en een blijde stem,Ga naar voetnoot1898 Hoe 't wederspannigh hooft, geslagen na dit wrocken, 1900[regelnummer] In 't bosch van Efraim, by zijne blonde locken, Bleef hangen onder 't vliên, en, gaepende van dorst, Den dootsteeck voelde in 't harte, en zijn verwate borst.Ga naar voetnoot1902 Zoo koom' de koning in de stadt te triomfeeren. Zoo treff' Godts vloeck den zoon, die d'ouders durf onteeren.Ga naar voetnoot1904 EINDE.	voetnoot1441 wort: werd. voetnoot1442 laegen: hinderlagen. voetnoot1443 Spotternij, omdat David naar het Oosten gevlucht was. voetnoot1444 tegens haer natuur: omdat de zon in 't Westen daalt. voetnoot1445 reedtste: dichtst bij zijnde. voetnoot1446 in 't zogh (scheepsterm): op de voet. voetnoot1447 aen te rannen: om aan te vallen. voetnoot1448 bloode: laffe. voetnoot1450 Die: nl. die moed; geeft u 't velt ten beste: laat het terrein voor u vrij; spoet: u haast. voetnoot1451 Laten wij niet te vlug vooruit trekken, maar wachten tot het leger voltallig is. voetnoot1452 vernachten: de nacht (ongestoord) doorbrengén. voetnoot1454 niet dan: niets dan, slechts. voetnoot1455 zorgelijck: gevaarlik. voetnoot1456 't oneffen te slechten: de moeielikheden uit de weg te ruimen. voetnoot1458 aenwast: zijn krijgsmacht vergroot. voetnoot1459 Daar zal tijd voor nodig zijn. voetnoot1460 uw te'gh is teer: uw gezag is nog zwak; effen: pas voetnoot1463 ruimt: verlaat. voetnoot1464 en waeght: om daarna te wagen. voetnoot1465 wy wonnen dit vooruit: wij hebben deze voorsprong gekregen. voetnoot1466 schutt': houde tegen; wederstuit: reactie. voetnoot1467 Zoo stuit het: dan stuit de aanval af. voetnoot1468 kan verduuren: kan (het als belegeraars) langer volhouden dan. voetnoot1469 Maar de hongersnood houdt het nòg langer vol, d.w.z. tegen de hongersnood zal een zo groot leger niet bestand blijken. voetnoot1470 besloten: in gesloten (vgl. sluiten in vs. 1461. voetnoot1472 ruiten: plunderen (Ned. Wdb. XIII, 1782). voetnoot1474 Uw vader hield zich in leven door in het land te roven (bij de achtervolging door Saul). voetnoot1477 driftigh: voortvarend, ongeduldig. voetnoot1478 Als het kwaad nog aan het groeien is, wordt het met minder moeite onderdrukt. voetnoot1479 wachte in: wachte af; vast aengetogen: reeds opgetrokken. voetnoot1481 'K bedanckme zijne vlught: ik ben verheugd over zijn vlucht (Ned. Wdb. II, 1124). voetnoot1482 pest: ramp. voetnoot1484 roncken: klanknabootsend woord voor allerlei diergeluiden. voetnoot1486 geeft u kans een krack: vernietigt uw kans. voetnoot1487 'T zal hun opdaegen: Het (nl. onze aanval) zal hen verrassen; eer dry dagen: eer drie dagen verstreken zijn, na drie dagen. voetnoot1489 lijfs gevaer: gevaar voor mijn leven. voetnoot1491 op dien voorslagh: over dat voorstel. voetnoot1492 beladen om: bezorgd over. voetnoot1493 getal: aantal (landgenoten). voetnoot1494 aen wat kant het hellen zal: welke partij het zal kiezen. voetnoot1497 in het licht: in de weg. voetnoot1498 wederwight: evenwicht. voetnoot1499 Hier grenst het bloet te na: in dit geval zijn de strijdenden elkander te na verwant. voetnoot1500 Zij worden het licht eens. voetnoot1501 blanck: weerloos (Ned. Wdb. II, 2783); vgl. vs. 926. voetnoot1502 Iet aen te rechten: iets te ondernemen. voetnoot1503 in schijn voor d'oogen: schijnbaar. voetnoot1504 vermogen: macht. voetnoot1505 groothartigh: moedig; bestaen: ondernemen. voetnoot1506 overslaen: (naar uw zijde) doorslaan; vgl. het beeld in 1494 en 1498. voetnoot1507 by uwen raet besloten: ingesloten bij uw raad, d.i. hebt gij met uw raad op het oog. voetnoot1509 op: open. voetnoot1512 sterck: bevestig; Nathans profecye: zie 2 Sam. 12, vs. 11-12. voetnoot1515 lastren: afkeuren (Ned. Wdb. VIII, 1129). voetnoot1516 smaecken: proeven; d'Asiaensche wijze: de zede van Azië. voetnoot1517 's voorzaets: van zijn vader; vgl. vs. 1525; derf: mag. voetnoot1518 spant de kroon: wordt heerser; gewettight tot dit erf: wettig erkend als erfelik bezitter van het rijk. voetnoot1519 laster: smaad. voetnoot1520 de vader zat noit vaster: nl. op zijn troon dan gij daarna zult zitten. voetnoot1523 bancket opdisschen: maaltijd aanrichten. voetnoot1524 te nacht: deze nacht; onderhouwen: gezelschap houden. voetnoot1525 van min doorstraelt: door liefde bezield (oorspr. doorboord). voetnoot1526 onthaelt: ontvangen. voetnoot1528 Levys zoons: de Levieten; met heilighdom geladen: de bondskist torsend; vgl. vs. 1534-35. voetnoot1529 hoe waeit ons die wint in 't zeil: wat loopt ons alles mee! voetnoot1530 spoet: voorspoed. voetnoot1534 Verstaeckt: beroofdet. voetnoot1537 De spruit van Jesse: David (vgl. Inhoudt r. 1). voetnoot1538 bezitte: neme bezit van; tusschenspraeck: inmenging. voetnoot1539 gemiddelt: door bemiddeling vereffend. voetnoot1541 op 's olijfberghs kruin:? Om als teken van de herstelde vrede van alle zijden gezien te worden? voetnoot1544 Arons borstgesteent: in de schittering openbaarde zich de wil der Godheid (zie de Aant. op blz. 806 van deel 3). voetnoot1549 gehengt: toelaat. voetnoot1550 noch: nochtans. voetnoot1551 afdwaelt van het bloet: voor het geslacht verloren gaat; van: door. voetnoot1552 lot: toegewezen bezit (Ned. Wdb. VIII, 3056); toebeschoren: toebedeeld. voetnoot1553 wy zijn beraden: wij hebben besloten. voetnoot1556 de hulck des rijx: gewoonlik: het schip van staat; hier toegepast op de zetel van de regering (Ned. Wdb. VI, 1299). voetnoot1558 den stoel bekleet: de troon bezit. voetnoot1559 Betrouwen: vertrouwen. voetnoot1561 Abjathar (zie Gebroeders) en Sadock: priesters, die David trouw bleven (2 Sam. 15, vs. 27-29). voetnoot1563 ons genade: onze gunstige gezindheid jegens u. voetnoot1565 uwe aendacht, en 't gebedt: uw vrome gebeden. voetnoot1567 hantvest: privileges, voorrechten. voetnoot1568 Besneên noch onbesneên: Joden noch heidenen; behinderen: storen. voetnoot1569 ga in vollen zwang: worde onbelemmerd uitgeoefend. voetnoot1570 't Ontvouwen: de uitlegging. voetnoot1571 hooghtijt drymael 's jaers: kerkelik feest van voorjaar, zomer en herfst, vgl. Deut. 16, vs. 16.; de vreught der nieuwe maenen: elke nieuwe maan werd bij de Joden als feestdag gevierd. voetnoot1572 godsdraght: het omdragen van de Arke des Verbonds, door Vondel vergeleken met de ommegang met het H. Sacrament (Ned. Wdb. V, 278). voetnoot1573 schalmey: herdersfluit. voetnoot1574 Verduure mijn gebiet: dure langer dan mijn heerschappij, mijn regering. voetnoot1575 stoel: troon. voetnoot1576 Ter goeder uure: op een gelukkig ogenblik, als welkome gast; Chusaï: zie Inhoudt, r. 42. voetnoot1580 bewaeren: bezetten. voetnoot1582 komen wy u t'huis: komen wij weer tot u. voetnoot1583 als vader eer: gelijk te voren uw vader. voetnoot1584 opluicken: opengaan. voetnoot1586 hoven: tuinen; verschen: nieuwe. voetnoot1592 staetvertrouden: vertrouwde raadslieden in staatszaken. voetnoot1593 Men: nl. Absolon (vgl. vs. 1446 vlg.) voetnoot1595 belangt: betreft. voetnoot1600 bloot van: ontbloot van. voetnoot1602 in uw eedt: tot een eed van trouw aan u; verlooft: door trouw verbonden. voetnoot1604 bekleeden: met argumenten ondersteunen. voetnoot1605 stemme met: ben het eens met. voetnoot1607 in den aert: van nature. voetnoot1608 al gekloncken in hun wapen: als 't ware geheel één met hun wapenrusting. voetnoot1610 ontzint: buiten zich zelf. voetnoot1612 strax: onmiddellik. voetnoot1616 van Dan tot Berseba: zie Inhoudt r. 20. voetnoot1617 gulle: rulle, losse (Ned. Wdb. V, 1235); meir: zee. voetnoot1618 voer den middeltoght: voer de hoofdmacht (middengroep) aan. voetnoot1620 navertrecken: navertellen. voetnoot1621 brijzelze tot niet: verwoeste ze geheel en al (niet: niets). voetnoot1623 raeden: raadgevingen; by: door. voetnoot1626 opdaegen: verschijnen. voetnoot1628 Nathans profecye: zie Opdracht, r. 30. voetnoot1629-30 Simeï was een nakomeling van Saul (2 Sam. 16, vs. 5). voetnoot1632 aen quam druipen: langzaam, ontmoedigd naderde. voetnoot1633 Bahurim: stad in Juda. Vergelijk voor deze passage 2 Sam. 16, vs. 5-14; staert: gevolg. voetnoot1634 overdeckt: bedekt. voetnoot1638 Heruit: weg!; schalck: booswicht. voetnoot1639 Nu wordt Saul op u gewroken; godtverbannen: door God verworpen. voetnoot1640 verwaten: misdadig (oorspr. vervloekt); Godts gezalfden: de wettige koning Saul; aenrannen: aanranden, bestrijden. voetnoot1641 vliegen in zijn kroon: zijn kroon trachten te ontweldigen. voetnoot1643 voorvlughtigh: als vluchteling. voetnoot1645 of oock zijn' heer te lijden stont: of zijn heer maar moest dulden. voetnoot1646 lasteren: smalen. voetnoot1647 lasterstuck: aangedane smaad. voetnoot1648 keerde 't: verhinderde het; hiet: beval; op te steecken: in de schede te steken. voetnoot1650 zelf mijn zoon: mijn eigen zoon. voetnoot1651 De hooghste: God; ons gedult te recken: ons geduld op de proef te stellen. voetnoot1653 hy: nl. God; die wolck des drux: de sombere tegenspoed. voetnoot1655 voort: verder. voetnoot1656 begruist: bezoedeld. voetnoot1657 Nootdruftigh: alles ontberend; schijn: toestand. voetnoot1658 Seba: in de Statenbijbel Ziba genoemd (2 Sam. 16, vs. 1-2); weite: graan. voetnoot1659 bezorght met: voorzien van. voetnoot1660 sloegenze zich neêr: legerden ze daar. voetnoot1663 gesloten: stevig bevestigd. voetnoot1673 welkomst: begroeting. voetnoot1675 vrouwentimmer: de vrouwen; 't ons toebetrouwen: het aan ons overlaten. voetnoot1677 deught: weldadige invloed; geeft ten beste: schenkt. voetnoot1679 schichtigh overslaen: plotselinge overgang. voetnoot1680 wel vallen: wel in orde komen. voetnoot1681-83 zy die: degene die; Verwisselt aen: verwisselt met. voetnoot1687 onderhouwen: zie vs. 1524. voetnoot1689 stelt toe: maakt gereed. voetnoot1690 belg' zich niet: worde niet boos; neeme het in 't goê: houde het ons ten goede. voetnoot1691 opspraeck: aanmerkingen (op ons gedrag). voetnoot1694 toegevallen: ten deel gevallen; by gehengenis: door de beschikking (met toelating van). voetnoot1695 Op dat betrouwen: daarop vertrouwende. voetnoot1696 onnozelen: onschuldigen. voetnoot1697 Onwaerder: minder dierbaar; juweel: kostbaarheid. voetnoot1699 opgaen: zich openen, zich vertonen (Ned. Wdb. XI, 704); de gemeente: het volk. voetnoot1700 Dat: wat. voetnoot1702 Daer anders: terwijl in het andere geval. voetnoot1703 Den zoon: blijkbaar een vergissing voor: De zoon (te verbinden met kan uit de vorige zin); gewettight van: wettig erkend door. voetnoot1706 aen tafel en in 't bedt: d.w.z. van zijn vrouwen. voetnoot1708 Genoeght aen: bevredig. voetnoot1710 onderdaen: onderdanig. voetnoot1711 hoogtijdigh: plechtig; quam op te draegen: zou opdragen. voetnoot1712 halspack: drukkende last (van de regering). voetnoot1717 ruimen: verlaten. voetnoot1718 onderworpt: onderwerpt. voetnoot1719 eigen: als uw eigendom. voetnoot1723 dit verblijf: deze uitspraak, deze beslissing (Mnl. Wdb. VIII, 1503). voetnoot1724 gebeuren: te beurt vallen. voetnoot1729 schoffeerde: onteerde; staet: toestand. voetnoot1731 ontruster: meer geprikkeld. voetnoot1732 laegen leght: belaagt. voetnoot1734 lasterstuck: schanddaad. voetnoot1735 zonder u t'ontzien: zonder u te besparen (Ned. Wdb. X, 2066). voetnoot1740 uitgekretene: door schreien uitgeputte. voetnoot1741 ééne en één: eenzelfde. voetnoot1742 gelagh: baarde. voetnoot1743 gelastert: gesmaad. voetnoot1744 Zie voor u: pas op; verbastert van: vervreemdt van, verliest. voetnoot1745 Als Cham vervloeckt: door zijn vader Noach, omdat hij zijn vaders schaamte ontbloot had (vs. 1747), (Genesis 9, vs. 20-25). voetnoot1746 Ruben bedreef bloedschande met zijn stiefmoeder Bilha en verloor daardoor zijn eerstgeboorterecht; vgl. Gen. 35, vs. 22; 1 Kron. 5, vs. 1. voetnoot1750 wrevelheit: misdadige neiging; bestel: verschaf; lasterstof: aanleiding tot smaad. voetnoot1752 opluickende: opengaande, ontbloeiende. voetnoot1754 Ontwaerdight zich: acht zich te goed voor, versmaadt (Ned. Wdb. X, 2023). voetnoot1756 niet eens: zelfs niet; bespieglen: aanschouwen (Ned. Wdb. II, 2075): zelfs op het eerste gezicht worden ze verliefd. voetnoot1757 op u: van u. voetnoot1759 deughden: weldaden; van: door. voetnoot1766 doorgestreên: doorworsteld. voetnoot1767 rouw: smart. voetnoot1771 vordert: baat. voetnoot1773 reuckeloos: ondoordacht; met raet: met voorbedachten rade. voetnoot1775 aenbevolen: toevertrouwd. voetnoot1776 d'Oosterlingsche wijs: vgl. d'Asiaensche wijze in vs. 1516 en 's Brachmans wet (vs. 1783). voetnoot1777 dien: aan degene die. voetnoot1779 wettigheit: wettige troonsopvolging. voetnoot1780 Besneden: Joodse. voetnoot1781 schuw van: afkerig van. voetnoot1782 gedichtselen: verzinsels. voetnoot1783 's Brachmans: Brachman betekent hier Oosterse priester. voetnoot1784 zegelen: bezegelen, d.w.z. de Joodse offervoorschriften op te volgen. voetnoot1785 Staetkundigheit: staatkundig beleid; scherp: nauwkeurig. voetnoot1786 kloeck: verstandig. voetnoot1787 het toonbroot at: zie 1 Sam. 21, vs. 3-6; verlegen: in ellendige toestand. voetnoot1789-91 zie 1 Sam. 25, vs. 44. voetnoot1792 luttel stichting spreecken: weinig vertellen, dat als stichtelik voorbeeld kan dienen. voetnoot1793 Noch: toch. voetnoot1794 Van: door. voetnoot1795-98 zie 1 Sam. 31, vs. 4; mistroostigh: in wanhoop; verwoet: krankzinnig; De ziel ter wonde uitgoot: oude voorstelling dat de levensgeesten in het bloed huizen en dus door de wonde wegvloeien. voetnoot1799 Magh: kan. voetnoot1801 scherp: nauweliks (Ned. Wdb. XIV, 511). [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 1828; de oude uitgave heeft dochter in plaats van zuster. voetnoot1804 schon: (van schennen): schond. voetnoot1805 Herinnering aan de gelijkenis van de profeet Nathan, vgl. 2 Sam. 12, vs. 1-4. voetnoot1808-09 Spottende zinspeling op het dansen voor de Ark (2 Sam. 6, vs. 14-15) en het dichten van de psalmen. voetnoot1812 kroonen: eren. Waarschijnlik woordspeling met een andere betekenis van kroonen, n.l. horens opzetten, de echtgenoot bedriegen (Ned. Wdb. VIII, 334), wat bij Absolon's spottende toon goed past. voetnoot1817 bergh: beveilig; schipbreuck: ondergang. voetnoot1818 vergh: verzoek; niet: niets. voetnoot1821 in: bij. voetnoot1823 maghtigh: in staat; schutten: afweren. voetnoot1825 van: door. voetnoot1827 't licht van 's levens dageraet: de jeugdige bekoring. voetnoot1828 Opluickende: ontbloeiende. voetnoot1829 Daer: waar; doof by staet: bij verbleekt (doof: dof). voetnoot1830 kluiven: klauwen. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 1845 is onbegrijpelijk en heeft een voet tekort. Misschien te lezen: Als eens gy [of: Godt] hem herstelde in staet. voetnoot1832 bloode en simple: schuwe en onschuldige. voetnoot1833 van wederstreven flaeuw: door de krachtsinspanning van hun verzet verslapt. voetnoot1836 wat lust zich kan verbeelden: al wat de lust zich kan voorstellen, allerlei liefdegevoelens. voetnoot1838 Te queecken: op te wekken, dus: de liefde van een vorst te winnen. voetnoot1839 die op grootvader Absolon gelijken. voetnoot1840 bedtverwanten: bedtgenooten. voetnoot1841 lasterlijck geschent: schandelik geschonden. voetnoot1843 Van: door. voetnoot1845 in staet: in zijn koninklike waardigheid. voetnoot1847 Wij doen een beroep op uw genade. voetnoot1849 ontzeit: geweigerd. Woordspeling met genade, waarmee A. hier schertsend gunst bedoelt. voetnoot1850 drift: hartstochtelike uitbarsting; verruckt: sleept mee, brengt in verwarring. voetnoot1854 u onderwonden: ondernomen, gewaagd. voetnoot1858 plaegen: rampen. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs, 1882, de oude uitgave heeft ruiters. voetnoot1860 rijxstoel: troon. voetnoot1861 loze laegen: listige streken (oorspr. hinderlagen). voetnoot1862 in top gevoert: aan de regering gebracht. voetnoot1864 burgervier: burgeroorlog. voetnoot1868 Mijn plan is mislukt. voetnoot1869 heeft geene ooren: luistert niet naar mij. voetnoot1871 Dat vindt terstond ingang. voetnoot1872 aen te rannen: aan te vallen. voetnoot1882 Wint: verwerft. voetnoot1887 weêr: weerstand. voetnoot1889 gespoock: geestverschijning. voetnoot1891 maghme decken: kan mij schuilplaats bieden. voetnoot1892 op 't slot: ten slotte. voetnoot1895 billijck: billikerwijze; bloetraet: zie vs. 884. voetnoot1896 durf kanten tegens: durft opzetten tegen. voetnoot1898 Verwachte: moge verwachten; den post: de bode. Vondel legt hier de Aertspriesters als voorspelling de afloop van de strijd in de mond. Het plan om dit in een nieuw treurspel uit te werken (David herstelt), bestond dus blijkbaar nog niet, toen hij dit stuk voltooide. voetnoot1902 verwate: vervloekte. voetnoot1904 durf: durft.

Vorige Volgende

De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663

Het vyfde bedryf.

Over het gehele werk

titels

auteurs