De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

[p. 604]

Spore voor den edelen en gestrengen heere, Christiaen Huigens, zoone van den heere van Zuilichem &c.aant.^*

Dat hy zyn Heer vaders gedichten het licht gunne.

Zoon, vol geest, die uwen Vader

Afbeelt, niet alleen in print,²

Maer in deught en geest noch nader,

En zyn pen en gouden int⁴

Nazweeft, die des Vorsten blaêren,⁵

In de legers, en in 't hof

Tekende, eene ry van jaeren,

Met onsterfelycken lof:

Die, in 't midden van het woelen,⁹

Ledige uuren stal, of vondt,¹⁰

Om den dichtlust frisch te koelen

Uit de hoefbron met den mont¹²

Het doorluchtigh nat te proeven,

Daer Apollo me vereert¹⁴

Die zyn hulp en gunst behoeven,

Door wiens kracht men profeteert:¹⁶

Christiaen, waerom verlangen

Wy zoo lang naer 't eeuwigh werck

Van uw vaders dicht en zangen,

In Apolloos Duitsche kerck?²⁰

* Van 1657. - Volgens de tekst in Vondels handschrift, berustend in de Koninklijcke Bibliotheek te 's-Gravenhage. De uitgave der Korenbloemen, waarin dit gedicht, met belangrijke afwijkingen, voor het eerst gedrukt werd, verscheen in 1658 te 's-Gravenhage.

2 afbeelt: woordspeling met de dubbele betekenis, nl. eerst ‘tekent’, dan: die een afbeeldsel zijt.

4 gouden int (inkt): voortreffelike schrijfkunst.

5 nazweeft: tracht te evenaren; blaêren: brieven en dokumenten, door H. als sekretaris van de Prins te velde en in Den Haag opgesteld.

9 Het woelen: het drukke leven.

10 Ledige uuren: zinspeling op de naam Otia (d.i. ledige uren) van Huygens' eerste dichtbundel.

12 hoefbron: de hippocrene, waaruit de dichters bezieling putten. Achter dit woord denke men een leesteken.

14 me: mee.

16 profeteert: hier: bezield wordt, met vooruitziende blik.

20 Duitsche kerck: de tempel der Nederlandse dichtkunst.

[p. 605]

 

Waerom wil dees zon niet klimmen

 

Die beneden d'oostkim staet?

 

Helpze eens rustigh op de kimmen,²³

 

Na dien traegen dageraet.

 

 

25

Duizent, duizent nachtegaelen,

 

Rondom Hofwyck, en den Haegh,

 

Zullen 't edel licht onthaelen,²⁷

 

Even vrolyck, even graegh.²⁸

 

Laet ons hart niet langer quynen

30

Om het uitstel van dit licht,

 

Dat ons Neêrlant wil beschynen³¹

 

Met zyn hemelsch aengezicht.

 

 

 

Wy verwachten met gebeden

 

Eenen bloemhof, milt van geur,

35

Ryck door zyn verscheidenheden

 

Van gedaente en levend kleur;

 

Een bancket voor keurige oogen;³⁷

 

Een muzyckfeest voor 't gehoor,

 

Als de ziel, om hoogh getogen,

40

Naer de wolcken vaert deur 't oor.⁴⁰

 

 

 

Wy verwachten gulde spreucken;

 

Aertige spitsvondigheên,⁴²

 

Lessen, van geene eeuw te kreucken;⁴³

 

Zedevormers van 't gemeen,⁴⁴

45

Gestoffeerde gaeleryen,

 

Vol van kunst en weetenschap;

 

Tafereelen, waert te vryen;⁴⁷

 

Honighkorven, zoet van sap.

 

 

 

Die nu boeckekamers zoecken

50

Vinden, dan, in een trezoor,⁵⁰

 

In een eenigh boeck, vol boecken,

23 rustigh: flink.

27 onthaelen: verwelkomen.

28 graegh: begerig, verlangend.

31 wel: zal.

37 keurige: niet licht bevredigd, kunstzinnig keurend (Ned. Wdb. VII, 2669).

40 Een bij Vondel gewoon, onaanschouwelik beeld: door het oor (door het horen) wordt de ziel uit het lichaam omhoog gevoerd.

42 Aertige spitsvondigheên: geestige, vernuftige vondsten, waardoor de styl van Huygens (de puntdichten!) zich kenmerkt.

43 van: door.

44 zedevormers: die praktiese levenswijsheid inprenten; de gedrukte tekst heeft, minder juist, Redevormers; van 't gemeen: van het gehele volk.

47 waert te vryen: die verdienen dat men er veel van houdt.

50 in een trezoor: in één schatkamer.

[p. 606]

 

Lugd. Bat. Apud Janssonios Van der Aa, Bibliopolas.

[p. 607]

 

Wat ze oit zochten na en voor:

 

Al den dichtbergh in een' dichter,⁵³

 

Keur van stof, en keur van maet,

55

Kort of langer, zwaer of lichter,

 

En gepast op ieders staet.⁵⁶

 

 

 

Leefde uw Vader voor een' ander,

 

Voor zyn lant, voor zich ten deel,

 

Laet ons hooren, 't een na 't ander,

60

Wat de Hollantsche Orfeus speel'

 

Onder linde, in bosch, en dreven,⁶¹

 

Daer de beeck langs d'oevers streeft,

 

Alle zangers om hem zweven.

 

Eer hem dus, terwyl hy leeft.⁶⁴

53 Al den dichtbergh: de gehele Parnassus. Accent op één.

56 gepast op: toepasselik gemaakt voor; staet: stand, positie.

61 Dit slaat op de lindenlaan van het Voorhout en op Hofwijck.

64 terwijl: zo lang.