De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

De CXLVIII. Harpzang.^*

Laudate Dominum de coelis.

Looft den Heer, gy hovelingen

Van het hemelsche palais,

Rijck van pais.

Looft hem boven 's hemels ringen,⁴

Daer gy zweeft, van trans in trans,

In Godts glans.^1-6

Looft den Koning van zijne Engelen,

Boden van de hooghste maght.

Hemelwacht,

Heir des hemels, helptme strengelen,

Helptme vlechten 's Hooghsten lof

In zijn hof.^7-12

* Ps. 148.

4 's hemels ringen: de hemelsferen.

1-6 V: Laudate Dominum de caelis, laudate eum in excelsis, vs. 1.

7-12 V: Laudate eum omnes angeli ejus; laudate eum omnes virtutes ejus, vs. 2.

[p. 564]

 

Looft hem, zon, en maen te gader,

 

Die by beurte, dagh en nacht,

15

Treckt te wacht.^14-15

 

Starren, looft der starren vader,

 

Voor wiens heldren glans uw licht

 

Strijckt, en zwicht.

 

Eerste kreits van 's hemels ronden,

20

Hooghste hemeltrans, geef eer^19-20

 

Godt den Heer.

 

Waetren, aen Godts maght gebonden,

 

Boven 't starlicht, hemelzee,^22-23

 

Looft hem me:²⁴

25

Want de Godtheit schiep u t'samen

 

Met een woort. toen zy 't beval

 

Stont het al.²⁷

 

Op Godts woort en wencken quamen

 

Wat men zagh, wat niemant zagh²⁹

30

Voor den dagh.^25-30

 

Hy bondtze alle aen zijne wetten,

 

Om bestendigh vast te staen,

 

Van hun baen

 

Niet een voetstap te verzetten.

35

Wat hy schiep door zijn gebodt

 

Hoort naer Godt.

 

Looft, gy burgery der aerde,

 

Godt, wien ieder element

 

Dient, en kent.^38-39

40

Draecken, die uw hol bewaerde,

 

Grondelooze zeen, en meer,⁴¹

 

Looft den Heer.

 

Vier, en hagel, sneeuw, en kegel,⁴³

 

IJs, en vorst, en storrembuy,

45

Die niet luy⁴⁵

 

Stadigh past op's hemels regel,⁴⁶

 

't Zy gy brant, of laeft, of koelt,

 

Ofte woelt:^47-48

 

Bergen, dalen, vruchtbre boomen,⁴⁹

14-15 toevoegsel.

19-20 V: caeli caelorum, vs. 4; volgens B zijn de hoogste hemelsferen bedoeld, de buitenste kring der negen concentrische sferen.

22-23 V: aquae omnes quae super caelos sunt, vs. 4; het is niet zeker dat hier de wolken bedoeld zijn; volgens B bevinden zich boven de bovenste hemelsferen eeuwige wateren, vgl. CIII Harpz. vs. 13-14.

24 me: mee.

27 het al: het heelal.

29 de zichtbare en onzichtbare wereld.

25-30 V: quia ipse dixit et facta sunt, ipse mandavit et creata sunt, vs. 5.

38-39 toevoegsel.

41 zeen, en meer: zeeën en meren.

43 kegel: ijskegel, V: glacies, vs. 8.

45 niet luy: ijverig.

46 Versta: altijd de u voorgeschreven wetten in acht neemt.

47-48 toevoegsel.

49 de colles van V: vs. 9 zijn overgeslagen.

[p. 565]

50

Cederboomen, hemel hoogh

 

Voor ons oogh,

 

Wat in 't wilt wast, of zich toomen

 

Laet van ackermans verstant,

 

En zijn hant:^52-54

55

Alle wilde en tamme dieren,

 

Slangen, zwanger van vergift,

 

Vlught, en drift

 

Die door d'ydel lucht loopt zwieren,^57-58

 

En het zaet betaelt dus eêl

60

Met uw keel:^59-60

 

Koningen op 's weerelts stoelen,⁶¹

 

Vrije volcken, heeren van

 

Uwen ban,⁶³

 

Rechters, die, daer pleiters woelen,

65

Vonnis velt, 't oneffen slecht⁶⁵

 

In 't gerecht:

 

Jongelingen, frisch van leden,

 

Kuische Maeghden, grijze liên,

 

Waert t'ontzien,

70

Stercke mannen, looft met reden

 

'S hooghsten naem, die zoo verrijckt

 

Niemant wijckt:^71-72

 

Want in hemel en op aerde

 

Wort de hooghste alleen gekent,

75

Zonder endt.⁷⁵

 

Hy verlost en houdt in waerde

 

Jakobs stamhuis, zijn geslacht,

 

Dat hy acht.^76-78

 

Dat dees lofzang zy gezongen

80

Door zijn Heiligen met vreught,

 

Heel verheught.

 

Dat hem 't stamhuis met de tongen

 

Van het volck, by Godt gezien,

 

Eere en dien'.

52-54 toevoegsel.

57-58 Versta: Wat vliegt en drijft en zwiert door de open lucht, V: volucres pennatae, vs. 10.

59-60 Versta; gij die voor de zaadkorrels die ge oppikt uw edelen zang schenkt; toevoegsel.

61 stoelen: zetels.

63 ban: rechtsgebied.

65 slecht: effent.

71-72 die zoo verryckt: wiens rijkdom of heerlijkheid voor niemand wijkt.

75 eindeloos.

76-78 V: exaltavit cornu populi sui, vs. 14.