Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Het vijfde boeck.aant.aant.

Inhoudt.

1 Eneas van Karthago gescheiden, en naer Italie varende, vervalt door storm in Sicilie,r. 1 2 daer hy beleefdelijck van Acestes gewelkomt, de lijckstaetsi van zijnen vader Anchises2 3 ('s jaers te vore hier te Drepanum begraven) en zijn jaergetijde viert, met zoenspelen, door3 4 opgezette prijzen verheerlijckt. Kloanthus wint den scheepsstrijt; Euryalus, door Nisus4 5 loosheit voortgeholpen, den loopstrijt. De grijze Entellus bonst den wulpschen en stoffende5 6 Dares met d'osseleere wanten in 't zant. Eurytion schiet den papegaey af: evenwel staet6 7 men Acestes, wiens pijl in de lucht blaeckte, ouderdoms en hoogheits halve den eersten7 8 prijs toe. Askaen voert, zijnen grootvader Anchises ter eere, het Ridderspel en spiegel-8 9 gevecht der edelen in. Ondertusschen worpen de Trojaensche vrouwen, verdrietigh van9 10 omsuckelen, en van Iris opgeruit, den brant in de vloot, waer van vier schepen door 't10 11 vier vergaen, d'overigen door eenen geweldigen plasregen, van lupijn uit den hemel ge- 12 goten, gelescht en geborgen worden. Anchises geest, zijnen zoon Eneas den navolgenden12 13 nacht verschijnende, vermaent hem, door Iupiters gebodt, weerlooze grijzen en wijven13 14 in Sicilie te laten, zelf met het puick der jongelingen en mannen, die gezont en in 't beste 15 van hun leven zijn, naer Italie te zeilen, en eerst in 't hol van de Sibylle te gaen, die hem 16 in d'Elysische velden leide, daer hy zijne nakomelingen op een ry zal monsteren, en16 17 d'uitkomst van alle d'aenstaende oorlogen hooren spellen. Eneas, zijn vaders raet dan17 18 gehoorzamende, stichte in Sicilie de stadt Aceste, plante daer den bouwtroep van on-18-19 19 weerbare grijzen en wijven, en voer zelf met de bloem des legers naer Italie. Neptuin 20 ondertusschen door Venus verbeden, begunstight Eneas, op zijn henevaert, met gewenscht20 21 weder, waer door Palinuur in slaep gewieght, met zijn roer in 't water plompt, dies de21 22 Vorst zich in zijne plaets zet.
 
Eneas zeilt vast voort aen 't Siciljaensche strant;23
 
Daer hy Acestes groet, en viert het jaergetijde
25
Zijns vaders met triomf, tot dat de vloot in brant25
 
Geraeckt door Iris list, die zijn geluck benijde:
 
Noch lescht Iupijn het vier. Anchises geest voorspelt27
 
Wat oorloogh hem genaeckt, en raet den zoon te dalen
 
Ter helle. Eneas zift 't gezelschap, dat hem quelt:29
30
Dit bouwt een nieuwe stadt, terwijl de Vorst gaet dwalen.30
 
Zijn moeder smeeckt Neptuin om beter avontuur31
 
Voor haren zoon, die mist eerlang zijn' Palinuur.

33 Ondertusschen gingk Eneas vast met de vloot zijnen gangk door+33 34 zee, zonder eens te zwichten; en kloovende de bruine baren met34 35 een koelte uit den Noorden, zagh achter zich de vesten leggen,35 36 van waer nu het lijckvier van d'ongeluckige Elise in zee hene-+36 37 scheen. D'oirzaeck van zulck eenen brant is hem onbekent:37-42 38 maer de Trojanen wel beseffende waer toe die razende minne 39 een vrouw vervoeren kan, nemen dit in als een quaet voorspoock 40 van de Koninginne, vol hartewee gelaten; dewijl men deze, tot 41 vergeldinge van haer groote liefde en getrouwigheit, zoo ge- 42 schantvleckt zitten liet. De schepen diep in zee gesteken, daer42

Het vijfde boeck.

 
Eneas midlerwijl voer, frisch en wel gemoedt,vs. 1
 
Met zijne vloot door zee, en klovende den vloet,
 
De bruine baren met een noortkoelte onder 't stuuren,
 
Zagh achter zich het hof, de stadt, en hooge muuren,4
5
Van waer nu 't lijckvier der rampzalige over al
 
De zee scheen. d'oirzaeck van dien brant, dit ongeval
 
Is hem noch onbekent: maer alle de Trojaenen,
 
Te wel beseffende wat dolle min, in traenen,8
 
Vermagh op eene vrouw, zien dit wat dieper in,9
10
Gelijck een voorspoock van de droeve koningin,10
 
Geperst door hartewee; dewijl men haere liefde,
 
Die groot was, dus beloonde, en met dees schantvleck griefde.
 
De schepen, diep in zee gesteecken, daer men niet
tekstkritische noten

43 men langer geen lant, en niet dan water en lucht zagh; zoo hing 44 hem een blaeuwe wolck, en doncker onweder recht boven 't hooft,+44 45 en het water begost 'er bijster naer en duister uit te zien: waerom45 46 Palinuur, de stuurman, zelf van de stuurplecht zijn volck toeriep:46 47 och, hoe hangt de lucht zoo vol buien? Vader Neptuin, wat hebt 48 ghy voor? Zoo spreeckt hy, beveelt zeil te minderen, met alle 49 maght aen de riemen te vallen, zet de schooten aen, knijpt by49 50 den wint hene, en zeit: o Eneas, kloeckmoedige helt, al bleef50-51 51 Jupijn borgh, noch had ick geenen moedt u met zulck een weder 52 in Italie aen lant te brengen. De wint scherpt, loopt om, en blaest52 53 uit het westen ons dwers op het lijf: de lucht betreckt hoe langer 54 hoe meer: en al doet men zijn uiterste beste, wy zijn niet maghtigh 55 hier tegens op te geraken. Naerdien fortuin ons over magh, zoo laet+55 56 ons volgen, en wenden, en varen waer het haer believe: want56 57 gaet het my niet uit mijn gissing, naer de rekening, die ick flus57 58 uit de starren maeckte, zoo moeten de havens van Sikanie, en de58 59 kusten van Eryx, uwen getrouwen broeder, niet wijt van hier leggen.59 60 Hier op antwoorde de godtvruchtige Eneas: ick merckte al een 61 poos dat 'er de wint naer geschapen was, en ghy te vergeefs61 62 pooghde hier tegens op te streven. Verander vry van koers: is 'er+62 63 wel eenige plaets, die my aengenamer zy, en ick van varen afge- 64 slaeft, liever zou bezeilen dan dit lant, het welck Acestes, den64 65 Dardaner, in zijnen schoot voedt, daer mijn vaders gebeente rust?65 66 Aldus sprekende zettenze het recht met eenen vlacken weste-66-67 67 lijcken voorwint en voor stroom de haven van Sicilie in, en landden+ 68 endelijck vrolijck aen het strant by hun bekenden. Maer Acestes,68 69 een zoon van Stroomgodt Krinisus, en by een Trojaensche vrouwe

 
Dan lucht en water zagh, en 't lant het oogh verliet,
15
Zoo hing een blaeuwe wolck, een doncker onweêr boven
 
Zijn hooft: de dyning quam al grimmende opgestoven,16
 
En 't zagh'er byster naer en doncker uit op 't diep;17
 
Dies stuurman Palinuur van zijne stuurplecht riep:
 
Neptuin, wat onweêr komt hier op, om ons te hinderen?19
20
Wat hebtge voor? terstont beveelt hy zeil te minderen,
 
Te vallen aen den riem. hy zet den schoot met een
 
Vast aen, uit al zijn maght, knijpt by den wint dus heen,
 
En zeght: ô Troische helt, schoon 't alle Goden zwoeren,23
 
Ick had geen' moedt u met dit weêr aen lant te voeren,
25
Aen d'Italjaensche kust. de wint, te fel en stijf
 
Aen 't scherpen, blaest ons uit den westen op het lijf.
 
De lucht betreckt allengs, en, schoonwe ons kracht niet schroomen,27
 
Het is onmogelijck hier tegens op te komen.
 
Naerdien Fortuin het roer vermeestert, en zijn wet,29
30
Is 't best by tijts gewent, den koers dat heen gezet,30
 
Daer zy ons heeneroept: want magh men staen op gissen,31
 
Indien mijn reeckeninge uit de starren niet kan missen,
 
Zoo leght de haven van Sikanje en 't gastvry strant
 
Van Eryx, uwen broêr, niet verre van der hant.
35
De vroome Eneas zeght: ick merckte een wijl te voren
 
Hoe 't weêr veranderde, en het westen zich liet hooren,36
 
Waer tegens gy vergeefs woudt streven met de maets.
 
Verander vry van koers. is ergens eene plaets
 
My aengenamer, en die ick, vermoeit van vaeren,
40
Zoo lief zoude aendoen, als die d'asschen moet bewaeren
 
Van vader, en Acest van Troje, in zijnen schoot
 
En zachten boezem, berght. hiermede zet de vloot41-42
 
Het vlack voor stroom voor wint, een' stoocker uit den weste,43
 
Siciljes haven in. dus landenze ten leste
45
Aen hunner lantsliên strant, verblijt en wellekoom.
 
Maer trouwe Acest, een zoon, gewonnen van den stroom46
 
Krinnize by een vrouw van 't out geslacht der Frygen,

70 gewonnen, zich van verre, boven op de kruin der kaepe, over hun70 71 aenkomst en byhebbende schepen, verwonderende, komt, zoo71 72 ysselijck als hy'er uit zagh, met schichten in de vuist, en de72 73 Libyaensche beerehuit om 't lijf, hun te gemoet loopen; en noch 74 gedachtigh aen het out geslacht zijner voorouderen, wellekomtze 75 op de weerkomst, en onthaelt de vermoeide gasten openhartigh+75 76 met veltgewas, en vertroostze vriendelijck met alle behulpzaem-76 77 heit. Des anderen daeghs, toen de klare zon uit den oosten de+ 78 starren verdreven had, riep Eneas van alle kanten zijn mackers 79 op het strant te zamen; en op een hooghte staende, sprack aldus: 80 o groothartige mannen, uit Dardaen en het doorluchtige bloet80 81 der Goden gesproten, het jaer heeft door al zijn maenden de ronde81 82 gedaen, sedert wy het overschot en gebeente mijnes heiligen+ 83 Vaders ter aerde broghten, en hem zijne lijckaltaren toewijdden; 84 en nu (mist het my niet) is de dagh voorhanden, die, mijnen rouw84 85 vernieuwende, van my, Godt woud's, altijt geviert zal worden.85 86 Alwaer ick balling tusschen de zantplaten van Getulie, of op de86 87 zee van Argos, en in de stadt Mycenen verlet; noch zou ick niet87 88 verzuimen dezen dagh te vieren, en het jaergetijde en mijn be-88 89 loften met de gewoone staetsi naer behooren te houden, en89 90 d'altaren met hare offergaven te vereeren. Nu zijn wy buiten onze90 91 gissing (doch acht ick niet zonder wil, zonder schicking der Goden) 92 by mijn vaders assche en gebeente zelf gevoert, en de haven 93 onzer vrienden ingeloopen: weshalve laet ons al te zamen zijn+93 94 gedachtenis met blyschap vieren. Laet ons om voorspoedigen94-95

 
Verwondert op de kruin der kaepe in 't opwaert stijgen,48
 
Zich in 't verschiet van verre, om 't landen van de vloot:
50
En 't volleck, komt terstont, [op dat hyze alle noot,49-50
 
Met zijne leeuwenhuit van Lybie, geslagen51
 
Om 't lijf, en met den schicht, gewoon op 't velt te draegen,]52
 
Hun tegenloopen, en, gedachtigh aen 't geslacht
 
Der oudren, welkomt en onthaelt met alle maght54
55
De moede gasten met zijn veltgewas, Godts gave,
 
Vertroostze vriendelijck, en helptze met zijn have.
 
Als 's andren daeghs de zon, de heldre dageraet
 
De starren aen de lucht heeft wechgedreven, staet58
 
Eneas op een hooghte, en roept, als vorst en vader,
60
De mackers op het strant van overal te gader.
 
Groothartigen, sprack hy, gesproten uit Dardaen,
 
En dat doorluchtigh bloet der Goden, hoort dit aen.
 
De tijt heeft, sedert wy mijn vaders heilge beenen
 
En overschot in 't graf bestelden, en met eenen
65
De lijckaltaeren hem toewijdden, zijnen kringk
 
Voltrocken, en het jaer gesloten in den ringk
 
Van twalef maenden: en nu is de dagh voorhanden,
 
[Indien 't me niet en mist,] dien ick, met offeranden
 
Mijn' rouw vernieuwende, Godt woud's, van jaer tot jaer,
70
Zal vieren: en al was ick balling in gevaer,
 
Omtrent Getulie en zijn welzant, of gegreepen
 
In Argos zee, en out Mycene met mijn schepen,
 
'k Zou dezen vierdagh, noch het pleghtigh jaergety
 
Geensins verzuimen, noch zijn staetsien, om my73-74
75
Te quijten van mijn trou, belofte, en Godts begeeren,
 
Noch laeten het altaer met gaven te stoffeeren.
 
Nu zijnwe hier van zelf, doch 'k hou niet zonder Godt,77
 
En 't goddelijck beleit, by vaders overschot
 
Gebeente en graf gevoert, en door de wilde baren
80
De haven van ons bloet en lantsliên ingevaeren;80
 
Dies viert nu altemael, alle eens met my gezint,
tekstkritische noten

95 wint bidden, op dat wy een stadt stichtende, jaerlijcksche offer-95 96 handen, hem te danck, in zijn gewijde kercken mogen opdragen.96 97 Acestes, d'inboorling van Troje, schenckt u, voor ieder schip, een97 98 koppel ossen. Brengt de Huisgoden mede ter maeltijt, en zoo wel 99 die wy uit het vaderlant overbroghten, als die van onzen huiswaert99 100 Acestes geëert worden.

101 Boven dit zal ick, wanneer de negende morgenstont den101 102 sterflijcken menschen den voedzamen dagh hebbe toegevoert,102 103 en de weerelt met zijne stralen beschenen, tot oefeninge der 104 Trojanen, eerst den roeistrijt instellen. Wie het snelste loope en104 105 stout op zijn krachten zy; het zy hy zich toebetrouwe met de105 106 harde osseleerewant te vechten; of beter den schicht of vlugge106 107 pijlen te handelen: datze alle voor den dagh komen, en schicken107 108 prijs en eer in te leggen. Niemant gelieve my tegen te spreken,108 109 en bekranst uw hoofden met loof. Aldus sprekende, bevlecht hy 110 zijn hooft met myrten, zijn moeder toegewijt: zoo doet Helymus;110 111 zoo doet de bedaeghde Acestes; zoo doet Askaen, het kint, en 112 voort alle de jongkheit. Eneas gingk met al zijnen stoet en menigh+112 113 duizent mannen uit de vergaderinge naer het graf toe; daer hy 114 een paer kannen met kostelijcken wijn godtsplichtigh opofferde,114 115 en op d'aerde uitgoot; noch een paer kannen met versche melck, 116 noch een paer met heiligh bloet, en den gront met roode roozen116 117 bestrojende, sprack aldus: heilige Vader, zijt gegroet: zijt ander- 118 werf gegroet, o assche ziel en geest van mijnen vergeefs geberghden118 119 Vader: het moght my niet gebeuren met u de grenzen van Italie,119 120 en de beloofde landen, en den Ausonischen Tyber, hoedanigh120120-21

 
Des mans gedachtenis, en bidt om weêr en wint,82
 
Op dat wy, onze stadt volbouwt ziende, alle jaeren
 
Ons gaven, hem ten dancke, opdraegen op d'altaeren,
85
In zijn gewijde kerck. de Troische Acestes schenckt
 
Miltdaedigh schip voor schip een koppel ossen. brengt
 
De vaderlijcke Huis- en haertgoôn teffens mede
 
Op 't hooghtijt, die Acest, de hofwaert, hier ter stede88
 
In eere houdt, en d'onze, uit Trojes brant bewaert.
90
Ick zal, behalve dit, als 't licht ten hemel vaert,
 
En na acht dagen 't lant met zijne goude straelen
 
Verquickt, en overschijnt, u prijzen leeren haelen,92
 
En Troje eerst noodigen ten roeistrijt, snel en stout.
 
Wie 't snelste loopen kan, en op zijn kracht betrouwt;
95
Het zy hy weet met harde en ossenleere wanten
 
Zich tegens zijn party, uit al zijn maght, te kanten,
 
Of handiger den schicht en vluggen pijl hanteert;
 
Hy kome voor den dagh wien 't lust, en die begeert
 
Naer eer en prijs te staen. bestemtme, wacht uw kanssen,99
100
En past uw hoofden braef met loof en groen te kranssen.100
 
Zoo sprack hy, en bevlocht zijn hooft met myrteblaên,
 
Zijn moeder toegewijt. zoo doet de jonge Askaen,
 
Bedaeghde Acestes. zoo doet Helimus, en d'anderen.
 
Eneas met zijn' stoet, veel duizent met elckanderen,
105
Gaen t'zamen uit den raet naer 't vaderlijcke graf,105
 
Daer hy twee kannen wijns godtsplichtigh overgaf,106
 
Ten offer uitgoot op de grafstê, hoogh van aerde;
 
Noch twee met versche melck, noch twee, naer heure waerde,
 
Geheilight, en vol bloet: en, stroiende in het ront108-9
110
Op 't graf zijn roozen, sprack, daer elck rontom hem stont:
 
O heilge vader, zijt gegroet van ons te gader.
 
Zijt anderwerf gegroet, vergeefs geberghde vader,
 
En vaders asch, en ziel en geest. het moght ons niet112-13
 
Gebeuren het beloofde Italie, en den vliet
115
Des Tybers, en 't Ausoonsch geweste en vruchtbre plecken,
 
Hoedaenigh die oock zijn, naer onzen wensch, t'ontdecken.
tekstkritische noten

121 die oock zy, aen te doen. Zoo sprack hy, wanneer een groote121 122 glibberige slang, binnen uit de kapelle, zeven krollen zeven rollen+122 123 nasleepte; zich al stil om het graf wondt, en over d'altaren henegleê;123 124 en schitterde met blaeuwe vlacken en goude schubben op haren 125 rugh; gelijck de zon, recht op ons gezicht, door de wolcken125-27 126 heneschijnende, den regenboogh met duizenterleie kleuren scha-+ 127 keert. Eneas dit aenziende, stont stom van verbaestheit. De slang 128 ten leste voortkruipende, tusschen schalen en bekers, zoo langk 129 en glibberigh als zy was, proefde effen de spijs, en weeck, zonder 130 meer te beledigen, weder binnen in het graf; toen de vlam al den+130130-31 131 offer op d'altaren hadde afgeweit: weshalve Eneas te meer den131-33 132 aengevangen dienst, zijnen vader ter gedachtenisse, op een nieuw 133 hervatte; en twijfelde of dit de geest dezer plaetse, of zijn vaders133 134 lijckpaedje waere. Hy slaghte, naer gewoonte, vijf schapen, en vijf134 135 zwijnen, en zwarte runders; goot schalen met wijn over het offer-135 136 vee, en daghvaerde de ziel van den grooten Anchises, en zijnen136 137 geest uit den jammerpoel: oock brengen zijn reisgenooten, elck137 138 naer vermogen, hunne offergiften vrolijck en rijckelijck ten outer, 139 en slaghten runders: anderen zetten kopere ketels neffens malkan- 140 deren in 't velt, en bucken neder om vier onder de speten te boeten,140 141 en den afval te braden.141

142 De gewenschte dagh verscheen, en de zonnepaerden voerden+142 143 alree den negenden morgenstont klaer en helder aen, als de naem 144 en faem van den vermaerden Acestes d'aengrenzende geburen144 145 opweckte, en het strant van menschen grimmelde: zommigen uit145

 
Zoo sprack hy, als een groote en glibberige slang,
 
Uit het kapelkoor, en wel zeven krollen lang,118
 
Quam kruipen, en zich stil om 't graf wont, d'outers leckte,
120
En over d'outers gleet. de blauwe vlack bedeckte
 
Den rug, vol schubben, klaer van schittrend gout verlicht:121
 
Gelijck de zon, wanneer zy, recht op ons gezicht,
 
Door wolck en nevel schijnt, de schoone regenbogen122-23
 
Met duizent verwen mengt, en schildert voor onze oogen.
125
Eneas stont verbaest, zoo ras zy hem verscheen.
 
Ten leste gleed de slang langs schael en kelcken heen,
 
Zoo lang en glibbrigh als zy hier quam aengeslopen,
 
En proefde alleen de spijs, en daetlijck weêr gekropen,128
 
Oock zonder datze iet schon, in 't graf, van waerze quam,129
130
Als 't offer op 't altaer verteert was in de vlam:
 
Waerom Eneas, met een vieriger verlangen,
 
Den dienst, ter liefde van zijn' vader aengevangen,
 
En 's mans gedachtenis, hervatte op 't zelve pas;133
 
Onwis of dit de geest van deze lantstreeck was,
135
Of vaders schiltknaep. hy vaert voort met offerslaghten,
 
En slaght vijf schaepen, en vijf runders, zwart van vachten,
 
En zoo veel zwijnen, giet den wijn op 't offervee
 
Met kelcken, en verdaeght en daghvaert met zijn bê138
 
Anchises groote ziel en geest, uit Plutoos slooten139
140
Ontslagen. hy ontfangt van zijne reisgenooten
 
Oock offergaven, en hun runders, hier geslaght
 
Met blyschap voor 't altaer, een ieder naer zijn maght:
 
En andren zetten flux de ketels op hun voeten143
 
In 't velt op eene ry, en bucken neêr, en boeten
145
En stoocken 't vier, en braên den afval aen het spit.
 
De lang gewenschte dagh verscheen, heel klaer en wit.146
 
De zonnepaerden, vroegh in hun gareel geslagen,
 
Na vier paer dagen 't licht, gezeten op den wagen,148
 
Ter kimme opvoeren, als doorluchte Acestes eer
150
En groote naem en faem de buuren heint en veer,
 
Alom verwecken, die by tijts op 't strant verschijnen;

146 nieusgierigheit om d'Eneadijnen te zien: zommigen gereet om146 147 mede naer prijs te staen. Eerst zette men, midden in het perck,147 148 de prijzen ten toon, namelijck heilige velttafels met drie voeten,+148 149 wapens, purpere gewaden, zilver en gout, groene kranssen en 150 palmtacken, om den overwinneren te vereeren: en men blies van150-51 151 een hooghte met de trompet d'ingestelde spelen in. Vier schepen, 152 even riemrijck, uit al de vloot gekozen, vangen eerst den roei-+152 153 strijt met zware riemen aen. Mnestheus, (hier na d'Italiaensche153 154 Mnestheus genoemt, en naer hem al 't geslacht der Memmien) 155 voerde den gezwinden walvisch, die wel beroeit was; Gyas de155 156 Chimeer, een geweldigh groot gevaert, als een stadt, en van156 157 Dardaensche jongelingen voortgeruckt, met drie ryen roeiers, en157 158 drie ryen riemen; Sergestus, van wien het huis van de Sergien 159 zijnen naem ontleent, vaert met den Centaurus, een groot schip;159 160 en Kloanthus, uit wien de Roomsche Kluentius gesproten is, met160 161 de blaeuwe Scylle. Een goet stuck in zee leit, recht tegens over+ 162 het schuimende strant, een steenrots, die van outs her 's winters,162 163 by hol water en ongestuimigh weder, wanneer de starren be- 164 trocken zijn, van de baren gebeuckt wort, en het hooft onder164164-65 165 haelt; en daer, by stil en effen water, een velt uitkijckt, waer op165 166 de duickers zich gaerne verluchten en vermeien. Hier plantte166 167 vader Eneas eenen groenen eeckelboom, tot eenen merckpael+167 168 voor de bootsgezellen, op datze daer rontomvarende, zouden 169 weten van daer wederom te keeren. Hier na lotenze om de plaets. 170 D'oversten zelfs staen op de kampanje, en brageeren van verre170

 
d'Een uit nieusgierigheit, belust d'Eneadijnen
 
Te zien; een deel gereet om oock naer prijs te staen.
 
Men zet de prijzen eerst in 't midden op de baen,
155
Velttafels, Godt gewijt, die op dry voeten traden,155
 
Gout, zilver, wapentuigh, en purpere gewaeden,
 
En zegetacken, en oock kranssen, groen van blaên,
 
Om 's overwinners hooft zeeghaftigh te beslaen.158
 
De velttrompetter blaest de speelen, eerst begreepen,159
160
Van eenen heuvel in; waerop terstont vier schepen,
 
Gekozen uit de vloot, met een gelijcke kracht,
 
En tal van riemen, elck uit alle zijne maght,162
 
Den roeistrijt innegaen. de kloecke Mnesteus, mede163
 
d'Italiaen genoemt, die met dien naem bekleede164
165
De Memmien, zijn bloet, voert, snel op 't roeigeweer,165
 
Den snellen Walvisch aen; helt Gyas de Chimeer,
 
Een gruwzaem groot gevaert, een stadt gelijck in d'oogen,
 
Van jonge Dardaniers geroeit, en voortgetogen168
 
Van riem, en roejer, in dry ryen neffens een.169
170
Sergest, van wien het huis der Sergien te leen170
 
Zijn' naem wel eer ontfing, vaert heene met den grooten
 
Centaurus, en Kloanth, uit wien de Roomschen sprooten,
 
Kluentien genoemt, de blaeuwe Scylle mant:172-73
 
Een lange streeck in zee, leght over 't schuimend strant174
175
Een steenrots, die van outs, by guure wintervlaegen,
 
Hol water, windigh weêr, gebeuckt wort en geslagen
 
Van woeste baren, en haer steile kruin bedeckt,177
 
Wanneer een buy gestarnte en al de lucht betreckt,
 
En daer, by stilte en by een effe zee, zich weiden179
180
Verheffen, in wier groen de duickers zich vermeiden,180
 
Verluchten in de zon. de vorst Eneas stelt
 
Een' grooten eeckelboom, een' merckpael, in dit velt,
 
Ten dienste van maetroos, om hier rondom te vaeren,
 
En wederom van hier te keeren uit de baren.
185
Nu lotenze om de plaets. de trotse hoofden staen
 
Op hun kampanje om hoogh, met purpre rocken aen,
tekstkritische noten

171 met goude en purpere rocken; en de jonge borsten met populier-171 172 kranssen om het hooft, glimmen over hun naeckte schouders, 173 met olie bestreken. Zy zetten zich op de doften neder, en hun173 174 handen wacker aen den riem slaende, luisteren gaeu naer het174 175 steken der trompette: hun hart huppelt en klopt van vreeze, en175 176 de lust om eere in te leggen sluimert niet. Daer na, zoo dra men+176 177 de trompet stack, dat het klonck, schotenze, zonder te dralen, 178 alle t'effens buiten de lijn, met een bootsmans geraes, dat 'er178 179 de lucht van waeghde, en het water schuimde en ruischte van 't roejen.+179 180 Gelijckerhant klivenze de baren, en overal waerze komen aen-180 181 streven, daer gaept de zee van den slagh der riemen, en voor den181 182 boegh, die door het water henebruist. Geene wagens schieten+ 183 zoo snel binnen hun besteck voort, nochte rennen zoo fel buiten183183-84 184 de lijn, in de renstrijt; geene wagenaers drijven, overendt staende, 185 zoo hunne uitgelate paerden met teugel prickel en zweep aen.185 186 Al het bosch weergalmt op hantgeklap en gebaer der mannen,186 187 en den yver der gunstelingen: de stem stuit op het strant, en wort187 188 te rugge gekaetst, en de heuvels dreunen en daveren van dit ge- 189 tier. Gyas was d'eerste, die gedurende dit geraes en gekrioel des+ 190 volcks, al d'anderen te watervoorbyglipte. Kloanthus beter beroeit,190 191 maer trager om de zwaerte van het schip, 't welck de vaert ver-191 192 achterde, achterhaelde hem. Na hen roeiden de Walvisch en192 193 Centaurus beide even snel, om voorby den voorste te geraken;193 194 en nu is de Walvisch, nu de geweldige Centaurus vooruit: nu 195 varenze weder gelijck, en ploegen, met gelijcke snuiten gepaert,195 196 de zoute wadden. Zy genaeckten alree de steenrots, en waren196

 
Heel rijck met gout geboort, en heerlijck uitgestreecken.187
 
Al d'overige jeught voert, tot een zegeteken,
 
Den populier om 't hooft, en glimt om 't naeckte vleisch
190
En vel, met oli gladt bestreken naer den eisch.
 
Zy gaen zich op de banck en doften nederzetten,
 
Slaen handen aen den riem, en wachten op 't trompetten,
 
Het teken van den strijt. het hart klopt ongerust193
 
Van vreeze, en springt in 't lijf van grooten treck en lust
195
Naer eer. zy hoopen alle of zy den roeiprijs streecken.195
 
Zoo ras de strijttrompet te water wort gesteecken,196
 
Schiet elck om 't snelste, na het vallen van de lijn,
 
In zee, met luid geraes van bootsvolck, in een' schijn
 
Of al de lucht gewaeght, terwijl de galmen groeien,198-99
200
Het water schuimt, en ruischt, van dit vervaerlijck roeien.
 
Zy klieven te gelijck de golven. onder 't slaen
 
Der riemen bruischt en ruischt de zee, en gaept hun aen,
 
Geduurigh voor de boegh. geen wagens schieten buiten
 
De lijn zoo snel in 't perck des renstrijts, niet te stuiten,204
205
Noch winnen sneller velt. geen wagenaer, belaên205
 
Om prijs, drijft overendt zoo snel het renpaert aen,
 
Met pricklen, zweep, en toom. de galm van 't bosch gespannen,207
 
Beantwoort het gebaer en hantgeklap der mannen,
 
En den begunsteling, die op zijn voordeel dringt.209
210
De zeekust stuit de stem, die kort te rugge springt.210
 
De heuvel schud en dreunt en davert van 't krioelen.211
 
In 't barnen van 't geraes des volx, en al dit woelen,212
 
Is Gyas d'eerste, die alle andren glipt voorby
 
Door 't water heen. Kloanth, al bet beroeit dan hy,214
215
Doch traeger om 't gewight, dat zijne vaert belette,215
 
Zet Gyas naer op zee. na deze beide zette216
 
Centaurus en de Visch, al even snel, recht door,
 
De voorste naer, dus raeckt nu d'een dan d'ander voor:
 
Nu vaerenze gelijck en even snel, en ploegen
220
Het zoute wadt, gepaert met even vlugge boegen.
 
Zy naderden de rots en merckpael op den plas,
tekstkritische noten

197 de roeibaen ten einde gevaren, als Gyas, de voorste en hun aller+ 198 meester in den roeistrijt, midden in zee Menetes, zijnen stuurman, 199 toeriep: hoe loopt ghy my zoo rechts aen? Hou hier naer toe: vaer199 200 dicht langs de klip, en raeck effen de klip te backboort met de200 201 riemen. Laet het anderen vry hooger nemen. Zoo sprack hy:+201 202 maer Menetes, bang voor de blinde klippen, stevent naer zee toe. 203 Gyas riep anderwerf: Menetes, hoe loopt ghy dus heen en weer?203 204 noch eens, hou naer de klip toe: en mit ziet hy om, en Kloanthus204 205 hem in zijn zogh volgen, en het korter om nemen. Kloanthus205 206 vaert beneden hem tusschen Gyas en de barnende klippen door,+206 207 en geraeckt veiligh om de steenrots in zee den voorste snel voorby. 208 Dit speet den jongelingk zoo schrickelijck tot in 't binnenste van 209 zijn hart, dat de tranen over zijn wangen liepen, en hy (zonder 210 om zijn eer, of de behoudenis zijner mackeren te dencken) den210 211 tragen Menetes achter af, daer hy te roer stont, van boven neder+ 212 in zee plompte, en zelf in zijn stuurmans plaets gingk te roer zitten, 213 den mannen moedt gaf, en naer strant toehielt. Maer Menetes,213 214 de grijze man, quam ten leste ter naeuwer noot van den gront214 215 weder opborlen, en de klip op klauterende, gingk zich boven op, 216 zoo nat als hy was, zitten droogen. De Trojanen loegen hem uit,216 217 die in 't water plompte, en zwemmen most, en met het lijf vol217 218 zout water op de steenrots vast zat en braeckte. Nu ontvonckte+218 219 de moedt van de twee achtersten, Sergestus en Mnestheus, om 220 Gyas, die verachtert was, voorby te roejen. Sergestus geraeckte220 221 vooruit, en genaeckte de steenrots; nochtans is hy den anderen 222 niet met het geheele schip, maer met een deel van zijn schip 223 voorby; de nayverige Walvisch vat met zijnen snuit noch een223-24 224 stuck van 't schip. Maer Mnestheus treet vast hene en weder over+ 225 het schip, en spreeckt de maets zelfs een hart in 't lijf; o strijtge-

 
Als Gyas d'eerste, en die hun aller meester was
 
In 't roeien, daar hy stont, Menethes, die vast stierde,223
 
Dus toeriep: hoe, waerheen geloopen? waerom zwierde
225
Het schip ter rechte zy? hou herwaert, herwaert aen.
 
Vaer dicht voorby de klip, en raeck in 't ommegaen
 
Met uwen riem de klip te backboort: andren mogen227
 
Het hooger neemen: maer Meneet om niet bedrogen
 
Te worden van de klip, die onder water sliep,
230
Went met den boegh in zee: dies Gyas weder riep:230
 
Menethes, waerom loopt gy uit de streeck dus kromme?231
 
Noch eens, hou naer de klip: met eenen ziet hy omme,
 
En in zijn zogh Kloanth hem volgen, wel gemoedt,233
 
Veel korter langs de rots omzwaeien door den vloet.
235
Kloanth vaert laeger dan Meneet, beneên hem heenen,
 
En, tusschen Gyas en de barrenende steenen,
 
Raeckt veiligh om de rots de voorsten snel voorby.
 
Dit speet den jongeling zoo schrickelijck, dat hy
 
Zijn traenen laeten most, en, zonder eens te letten239
240
Hoe hy zijne eer, de maets, in groot gevaer zou zetten,
 
Menethes, die te traegh in dezen zeestrijt voer,
 
Van 't schip in 't water plompte, en zelf zijn plaets en 't roer
 
Bewaerde, en sprack maetroos een hart in 't lijf in 't vaeren,243
 
En hielt den koers naer strant, door 't schuimen van de baren.
245
Maer entlijck quam Meneet, die zich verlegen vondt,245
 
Zoo grijs en oudt hy was, opborlen uit den gront,246
 
En, klautrende op de klip, daer zijne kleeders droopen,
 
Ging zitten op het droogh, en braeckte 't ingezopen
 
Zout water weder uit. de Troischen loegen vast,
250
Toen hy in 't water plompte, en zwemmende, van last250
 
Zich zelven bergen most. nu scheen de moedt te groeien
 
In d'achtersten, Sergest en Mnestheus, om met roeien
 
Te raecken boven 't schip van Gyas, hier verlet.253
 
Sergestus schiet vooruit, genaeckt de rots: noch zet
255
Hy andren niet geheel voorby met zijnen steven,255
 
Maer met een deel van 't schip. de Walvisch wil 't niet geven,256
 
En vat met zijnen snuit Centaurus noch ten deel.
 
Maer Mnestheus treet vast heene en weêr op 't zeekasteel,
 
En weet de fluckse maets een hart in 't lijf te spreecken:

226 nooten van Hektor, by my in Trojes jongste bederf tot megezellen226 227 uitgekoren, valt nu lustigh en rustigh aen de riemen: laet nu dien227 228 zelven moedt, die zelve dapperheit blijcken, waer mede ghy my, 229 tusschen de welzanden en bancken van Getulie, en in de zee van229 230 Iönie, en langs de diep in zee streckende kaep van Malea, ten230 231 dienst stont: Mnestheus staet naer den hooghsten prijs niet; 232 nochte zoeckt nu in den roeistrijt boven te leggen (hoewel) maer232 233 laetze het, o Neptuin, vry winnen, wien ghy dit gunt, en zich233 234 schamen, die de leste van allen wederkeeren. Ghy burgers, ziet 235 anderen die kans af, en schut uwe schande. Zy zetten 'er met235 236 kracht op aen: de kopere achtersteven lilt slagh op slagh, van 't236 237 vreesselijck roeien, en het water wort hun onder 't lijf weghge-237 238 ruckt. Zy beginnen te hijgen, te zwoegen, te zweeten, over al hun238 239 lijf, ofze in 't water zaten, en dorst te krijgen. Het geval zelf holp239 240 de mannen aen de gewenschte eere: want terwijl Sergestus, dol+240-41 241 van yver, met den voorsteven te laegh naer de klip toezet, om 242 korter dan Gyas om te zwaejen; zoo geraeckt hy, tot zijn ongeluck, 243 op d'uitstekende klippen vast, en stoot op de rotsen: de riemen243 244 slaen tegens het scherpe rotspunt aen, dat het kraeckt, en de244 245 voorsteven geborsten op de rots zitten blijft. Al het bootsvolck 246 springt op, en geeft eenen kreet om dit haperen. Zy reppen246 247 zich met bootshaecken, en boomen, en visschen de gebroke riemen 248 in 't water. Maer Mnestheus hierom verblijt, en moedt scheppende+ 249 uit zijnen eigen vaert en voortgangk, roeide met alle zijn riemen,249 250 zoo snel als hy moght, kreegh wint naer wensch, en quam uit zee250 251 naer strant toezetten. Gelijck een duif die, terwijlze in de schuil-251-52 252 hoecken des puimsteens nestelt, en lieve jongen broet, schielijck

260
O strijtgenooten van helt Hektor, in 't ontsteecken260
 
En brandende Ilium gekoren tot mijn' stoet,
 
Valt rustigh aen den riem. laet nu die zelve moedt,
 
Die zelve dapperheit te dezer uure u lusten
 
Waarmede gy my diende aen d'Afrikaensche kusten,
265
By banck en welzant van Getulje in d'ongena
 
Der wilde Ioonsche zee, en onder Malea,
 
Daer zijne kaep zoo diep in zee de golf ziet rijzen.
 
Ick Mnestheus sta nu niet naer d'allerhooghste prijzen,
 
Noch d'eer des roeistrijts, neen. (hoewel) maer datze vry269
270
Dit winnen, ô Neptuin, wien van ons allen gy
 
Den lof en roeiprijs gunt, en datze lof ontbeeren,
 
Die al te schandelijck de lesten wederkeeren.
 
Zie andre, ô burgery, dees kans vry af met maght,273
 
En schut uwe eige schant. zij zetten'er met kracht
275
Op aen: van achter lilt de kopren achtersteven,
 
En siddert slagh op slagh van 't roeien. onder 't streven
 
Wort hun de zee ontruckt, te vreesselijck en stijf.277
 
Elck hijght, en zwoeght. het zweet zijpt neder langs hun lijf,278
 
En al de leden, recht als ofze in 't water zitten.
280
De keel wort droogh van dorst, terwijlze zich verhitten.
 
Zoo helpt hun 't avontuur aen dien gewenschten lof:281
 
Want als een dolle toght Sergestus boezem trof,282
 
En hy met zijnen boegh te laegh zet naer de steenen,
 
Om korter om de rots dan dappre Gyas heenen
285
Te zwaeien, zoo geraeckt hy op de rotskant vast,
 
En stoot den bodem, dat de steenklip kraeckt en krast.
 
De riemen stuiten op het rotspunt, datze kraecken.
 
De steven berst op rots, zit vast. de roeiers staecken
 
Het roeien. elck springt op, en schreeuwt om 't haprend schip.
290
Zy reppen zich met boom en bootshaeck op de klip,
 
En visschen naar den riem en stucken in de baren.291
 
Maer Mnestheus, nu verheught, komt moedigh aangevaeren,292
 
Schept moedt op zijnen vaert, en vlieght met al de vlught
 
Der riemen aen. de wint aen 't wackren uit de lucht.294
295
Zoo komt hy naer het strant aenzetten uit de vloeden.
 
Gelijck een duif, die, om haer jongen uit te broeden,
 
In 't hol des puimsteens zat, op 't onverzienst gestoort,
tekstkritische noten

253 in hare spelonck gesteurt, uitvlieght, en van verbaestheit over het253 254 velt hare wiecken stijf tegens een klapt, dat 'er het hol van weer-254 255 galmt; en t'hans gerust en stil, in de lucht omzweeft, en op hare255 256 vlugge pennen hangt, zonder die te roeren: eveneens snijt 257 Mnestheus, eveneens snijt de Walvisch zelf, d'allerleste van drie,257 258 met zijnen vaert de zee: eveneens vlieght hy snel over het water258 259 hene, en laet Sergestus, den eersten van allen, op de hooge klip,259 260 en het wadde, en in d'ondiepte vast zitten martelen, te vergeefs260 261 om hulp roepen, en leeren zich met gebroken riemen te behelpen.261 262 Nu zit Mnestheus achter Gyas her, en achter de Chimeer, dat+262 263 groote gevaert. Gyas geraeckt achter, overmits hy zijn stuurman 264 quijt is; en endelijck schiet 'er niemant over dan Kloanthus alleen; 265 dien peurt hy van achter met al zijn maght na, en met al wat men265 266 byzetten kan. Maer toen verdubbelde het geroep; en al d'yverige266 267 toekijckers porren Mnestheus aen, die vast volghde. De lucht267 268 waeghde van al het getier. Zommigen zou het spijten den ver-268268-70 269 dienden prijs en eere te derven, en willen by dien roem liever 270 den hals opzetten: anderen scheppen moedt uit hunnen voorspoet, 271 en houden het gewonnen, dewijlze kans zien: en misschien hadden271 272 beide de snuiten te gelijck aen honck geweest, en den prijs ge-272 273 wonnen; indien Kloanthus niet met beide zijn handen over zee 274 uitgestreckt, de Goden had gebeden, en door beloften te hulpe 275 geroepen: o Goden, die gebodt hebt over de zee en het water,+ 276 dat ick bevaer; ick aen mijn belofte verbonden, zal u blijdelijck,276 277 op dit strant, voor uwe altaren, eenen witten stier slaghten, en 278 het ingewant in de zoute baren worpen, en u bekers met wijn278

 
Uit haer speloncke vlieght, en van verbaestheit voort
 
De steenrotsgalmen weckt door 't klappen van haer pennen,
300
Terstont op haere schacht blijft hangen, zonder rennen,300
 
En zweeft in d'ope lucht, gerust, en stil, en vry;
 
Aldus snijt Mnestheus met den Visch, de lest van dry,
 
De zee met zijnen vaert. dus komt hy haestigh zweven
 
Op 't water, laet Sergest, die eerst vooruit quam streven,
305
Nu zitten op de klip, en 't wadde, en in het nat,
 
En martelen vergeefs, zich roepen moede en mat
 
Om bystant, en om hulp, en daer geduldigh leeren
 
Met zijn' gebroken riem en roeituigh zich verweeren.
 
Nu streefde Mnestheus snel naer Gyas, kloeck van aert,
310
En zijn Chimeer, dat groot geweldigh zeegevaert:
 
Maer Gyas spoeit te traegh: want hy zijn' stuurman miste.
 
Nu was'er niemant dan Kloanth, waermê hy twiste;312
 
Dien vaert hy achter na, en roeit met alle man,
 
Met zoo veel maght en kracht als hy by zetten kan.
315
De roep vermeert hierop, en al die yvrigh kijcken
 
En toezien prickelen, op dat hy prijs moght strijcken,
 
Nu Mnestheus aen. de lucht gewaeght van al 't getier.
 
Het zoude zommigen verdrieten, datze hier318-vlg.
 
Den wel verdienden prijs en eere derven zouden:
320
En andren scheppen moedt uit hunnen vaert, en houden
 
Het spel gewonnen, nu zy kans zien: en misschien
 
Had elck twee snuiten juist gelijck aen honck gezien,
 
Den prijs by twee verdient, indien Kloanth, bestreden323
 
Van achterdocht, de Goôn niet had met ernst gebeden,323-24
325
En, over 't water met de handen uitgestreckt,
 
Door zijn belofte hen tot bystant opgeweckt:
 
O Goden, die gebodt hebt over zee en gronden,
 
En 't meer, dat ick bevaer: ick, aen uw' dienst verbonden,
 
Door mijn belofte, zal u vrolijck op dit strant
330
Voor uwe altaeren biên de heilige offerhant
 
Van eenen witten stier, en d'ingewanden plompen
 
In 't zoute en schuimend diep, en offren onbekrompen
 
U kelcken op met wijn. zoo sprack hy, en de rey
tekstkritische noten

279 opofferen. Zoo sprack hy, en al de rey van Nereus dochteren, en+279 280 Forkus, en de maeght Panopea verhoorden diep in den gront zijn280 281 gebed; en vader Portuin zelf duwde met zijn stercke hant het schip281 282 voort, dat het sneller dan de Noorden wint, en een vlugge pijl,282 283 naer lant vloogh, en behouden de diepe haven inliep. De zoon van283 284 Anchises toen, gelijck de manier is, hen alle te zamen by een284 285 roepende, verklaerde Kloanthus overluit, door den roeper, over-285 286 winner te water, en bekranste zijn hooft met den groenen laurier, 287 en beveelt drie runders, en den wijn, en eenen grooten schat+287-88 288 zilvers tot schenckaedjen naer de drie schepen te brengen; en 289 leit den hoofden zelfs de hooghste prijzen toe; den overwinner289 290 eenen ruiters rock van goude laken, tweemael rontom met eenen290 291 Meanderstroom van Melibeesch purper gehoort, en waer in291 292 Ganymedes, het Koningklijcke kint, geborduurt staet, het welck+292 293 op den bergh Ida, in 't bosch, de snelle harten met zijne pijlen293 294 zoo heftigh najaeght, en afmat, dat het naer zijnen adem hijght; 295 elders wort het met de kromme klaeuwen van Jupijns vluggen295295-96 296 schiltknaep opgepackt en om hoogh gevoert; terwijl de grijze 297 lijfwacht te vergeefs om hoogh naer den jongen grijpt, en de galm 298 in de lucht de bassende hazewinden nabast. Maer hy vereert hem,+ 299 die door zijn dapperheit den tweeden prijs verdiende, een koste- 300 lijck en steeckvry pantser, drie dick van goude malien; het welck300 301 hy zelf, onder de hooge vesten van Ilium, by den snellen vliet 302 Simois, Demoleus, dien hy in 't zant ley, van het lijf ruckte. Naulix302 303 waren de schouders zijner beide kamerlingen, Fegeus en Sagaris,303 304 maghtigh en sterck genoegh, om dit dicke en zwaerwightige

 
Van Nereus dochtren, en van Forkas alle bey,334
335
En Panopea mê verhooren hem te gader,
 
Van onder in den gront. Portuin, de goede vader,
 
Drijft zelf met zijne hant het schip voort in der yl,
 
Zoo dat het sneller dan de noortwint, en een' pijl
 
Naer lant vlieght, en geraeckt behouden in de haven.
340
Anchises zoon, om hen te zamen te begaven,340
 
Vergaerdeze by een, verklaerde voort Kloanth
 
Verwinner door de stem des roepers op het strant,
 
Bekranst 's verwinners hooft met groene lauwerieren,
 
Beveelt de wijnen en dry runders, vette dieren,
345
En eenen grooten schat van zilver, milt en bly,
 
Te brengen tot een gaef dry schepen op een ry,346
 
Voorziet de hoofden zelfs met d'allerhooghste gaven,
 
Den overwinner met een' ryrock, om te draven
 
In 't gouden laken, dat wel tweemael om den zoom
350
Was rijckelijck geboort met een' Meanderstroom,
 
Van 't Melibeesche paers, daer Ganimed, geweven
 
Op 't boschrijck Ida, vast de harten naer gaet streven
 
Zoo snel met zijnen schicht, dat hy de dieren mat,353
 
Hy naer zijn' adem hijght, die, elders opgevat,
355
Van Jovis schiltknaep en zijn kromme krauwelpooten,355
 
En opgepackt, vervaert naer 's hemels hooge sloten;356
 
Terwijl de grijze stoet vergeefs, aldus verrast,
 
Hem nagrijpt, daer de galm der hazewinden bast,358
 
En nabaut in de lucht. toen gaf hy, een beminner359
360
Van deught, den tweeden prijs den tweeden overwinner,359-60
 
Een steeckvry kostelijck pantsier, dry ringen dick
 
Van goude malien, het welck hy, zonder schrick,362
 
Voor 't hooge Troje, daer 't Demoleüs misluckte,363
 
By Simoïs zoo trots hem van het lijf afruckte.
365
't Gewight viel Sagaris oock Fegeus, die het droegh,
 
Twee dienaers, even sterck, in 't draegen zwaer genoegh.365-66
tekstkritische noten

305 pantser te torssen: maer Demoleus eertijts hier mede gedost,305 306 joegh noch de Trojanen op de vlught. De derde schenckaedje,+306 307 die hy omdeelt, is een paar kopere ketels, en drinckschuiten van307 308 zilver gewrocht, en met groot werck verheven. Zy alle te zamen,308 309 met purpere snoeren en kranssen om 't hooft gebonden, en rijcke-309 310 lijck begiftight, gingen moedigh op hun prijzen hene, wanneer310 311 Sergestus naulix met groote behendigheit van de scherpe klip+311 312 afgeraeckt, en een geheele ry riemen verzwackt en beschadight,312 313 met zijn schip, van elck beschimpt, moedeloos quam aendruipen. 314 Gelijck dickwils een slang op den dijck, langs den wegh (dwers314 315 van een beslagen radt geplet en overreden, of van den reizenden315 316 man met eenen steen zwaerlijck gewont, en half doot achterge- 317 laten) te vergeefs vlughtende, met haer lichaem lange krullen317 318 maeckt, en ten deele noch fors, haren kop steil opsteeckt, een318 319 paer gloeiende blicken opslaet, en met den beck schuifelt; ten319 320 deele noch manck van de wonde, het achterlijf pooght met knoopen320320-21 321 aen een te knoopen, en zich in malkander wickelt; eveneens quam 322 het trage schip aenroeien: niettemin het zeilt voort en loopt met322 323 volle zeilen den mont van de haven in: Eneas vereert Sergestus 324 evenwel den beloofden prijs, en is vermaeckt, om dat het schip324 325 behouden, en de maets 'er afgekomen zijn: Hem wort Foloë, een 326 Kretenser slavin, geschoncken, die een paer tweelingen aen hare+ 327 borsten heeft hangen, en niet onbedreven is in wolspinnen en 328 borduren, Minerves hantwerck.328

 
Demoleüs verzien hiermede, by zijn leven,367
 
Had menighmael in 't velt de Troischen wechgedreven.
 
De derde giften, die hy omdeelt in dit perck,
370
Zijn een paer ketels, van root koper, hecht en sterck,
 
Drinckschuiten mê, gewrocht van zilver, en verheven
 
Met groot aenzienlijck werck. de prijzen dus begeven,372
 
Zoo treênze altzamen heen, gemoedight door den prijs,373
 
De kranssen om het hooft met purper, naer de wijs,374
375
Gebonden, elck om 't rijckst beschoncken, vry van zorgen;375
 
Wanneer Sergestus, op de scherpe klip geborgen,376
 
En met behendigheit ontslopen van de klip,
 
Beschimpt en moedeloos hier aendroop met zijn schip,
 
Een gansche ry verzwackt, versteecken van zijn riemen.
380
Gelijck weleer op wegh een felle dijckslang [die men380
 
Met een beslagen radt verplette, en overreedt;
 
Of daer een reizend man met eenen kay naer smeet,
 
Haer zwaerlijck wonde, en liet half doot, van bloet gezwollen,]383
 
Vergeefs wil vlughten, met haer lichaem lange krollen
385
En kringkels maeckt, ten deel noch grimmigh, fors en fier,
 
Het hooft om hoogh verheft, twee blicken, root als vier,
 
Noch opspalckt, met den beck vast schuifelt; en ten deele,
 
Verminckt door haer quetsuur, op datze 't lichaem heele,
 
Het voor- en achterlijf met knoopen hecht aen een,
390
Zich in elckandre krolt met haer gekneusde leên:
 
Zoo quam het traege schip aenroeien, 't water schaven.391
 
Het zeilt nochtans, en spoet, en loopt den mont der haven
 
Met volle zeilen in. Eneas evenwel
 
Vereert Sergest den prijs, den winner van het spel394
395
Belooft, en is verheught, dewijl nu vry van zorgen,
 
De mackers en het schip, geredt zijn, en geborgen.
 
Hy schenckt hem Foloë, een Kandische slavin,397
 
Die een paer tweelingen, uit moederlijcke min,
 
Aen haere borsten zooght, en druckt, en sleet haer uuren399
400
Met wol te spinnen, en vernuftigh in 't borduuren,400
 
Een kunstigh hantwerck, en Minerve zelf gemeen.401

329 Dees strijt nu ten einde gebroght, zoo streeft de godtvruchtige+329 330 Eneas naer eenen groenen beemt toe, van alle kanten met heuvelen330-32 331 en bosschaedjen omcingelt, die midden in het dal eenen schouw- 332 burgh laten. De Helt met vele duizenden hier gekomen, zet zich 333 midden in den ringk der vergaderinge op een hooge plaets, en+333 334 noodight met prijzen alle die lustigh en rustigh zijn om den loop-334 335 strijt aen te gaen, en stelt belooningen ten toon. Trojanen en 336 Sicilianen verzamelen onder een: Nysus en Euryalus treden eerst+336 337 voor den dagh. Euryalus is schoon van gedaente, en in het 338 bloeienste zijner jeught: Nysus steeckt uit in oprechte liefde tot338 339 dien knaep. Diores, een brave telgh uit Priaems Koningklijcken+339 340 stam, volght hen: Diores wort te gelijck gevolght van Salius, en+ 341 Patron; d'een uit Akarnanie, d'ander uit Arkadie, en Tegeeschen341 342 stamme gesproten. Na hen treden een paer Siciliaensche jonge- 343 lingen in het perck, Helymus en Panopes, op jagen en rennen door+ 344 de bosschen afgerecht, en megezellen van den ouden Acestes.344 345 Behalve deze komen 'er noch vele anderen, welcker namen on-+ 346 vermaert zijn. Eneas heft, in 't midden van hun allen, aldus aen: 347 neemt mijn rede ter harte, en hoort rustigh toe. Niemant van u347 348 allen wil ick onbegiftight laten henegaen: ick zal u schencken+348 349 een paer Gnossische schichten, elck met een geslepen yzeren349 350 punt beslagen, en een tweesnedige heirbijl met een zilveren hecht,350-51 351 kunstigh uitgesneden. Hier zullenze alle even groote eer genieten;351 352 d'eerste drie de prijzen strijcken, en den geelen olijfkrans om het352 353 hooft vlechten. D'eerste overwinner in den loopstrijt zal een paert 354 met kostelijck behangsel genieten: de tweede eenen Amazoon-354 355 schen pijlkoker, zwanger van Tracische pijlen, hangende aen355

 
De scheepstrijt dus volendt, zoo streeft Eneas heen
 
Naer eenen beemt, omringt met heuvlen, bosch, en heggen,403
 
Die midden in het dal een' schouburgh laeten leggen.
405
De helt, met duizenden gekomen hier ter plaets,
 
Zet, midden in den ring en onder al de maets,
 
Zich zelf ten toon, nootze al met prijzen, daerze op hoopen,406-7
 
En stelt belooningen voor die de sneltste loopen.
 
Trojaen en Siciljaen vergaêren onder een.409
410
De knaep Euryalus en Nisus beide treên
 
Te voorschijn. Euryael is schoon van lijf en leden,
 
In 't bloeienst van zijn jeught, en Nisus munt in zeden412
 
En zuivre liefde en trou tot zijnen macker uit.
 
Diores, Priams bloet, een koningklijcke spruit,
415
Die braef is, volght dit paer. hen volgen noch twee loten,415
 
Eene uit Akarenye, en d'andre telgh gesproten416
 
Uit den Arkadischen en uit Tegeeschen stam:417
 
Men noemtze Salius, en Patron. na hen quam
 
Een paer Siciljers, twee bedreve jongelingen,
420
Knaep Helymus in 't perck, en Panopes aenspringen.
 
Zy zijn genooten van Acest, den ouden helt,
 
En afgerecht ter jaght, in bosch en open velt.
 
Noch komen anderen, wier naemen ons ontbreecken.423
 
Eneas in den ringk begint aldus te spreecken.
425
Behartight mijne rede, en hoortze vrolijck aen.
 
Niet een van dit getal zal onbeschoncken gaen
 
Van deze plaetse. ick schenck een paer Kretenser schichten,
 
Beslagen met hun punt, die niet in 't rennen zwichten,428
 
En noch een heirbijl, die van wederzijde snijt.
430
Het hecht is zilver, en schoon uitgesneên; dies zijt
 
Getroost: zy zullen alle een' zelven lof bevechten.430-31
 
Ick zal den eersten 't hooft met een' olijf bevlechten,
 
En noch dry prijzen hem vereeren. wie vooruit432-33
 
Den eersten loopstrijt wint, geniet een paert ten buit,433-34
435
Met kostelijck tapijt gedeckt, en rijck behangen.
 
De tweede renner zal van mijne hant ontfangen
 
Een pijlekoker, op zijn Amazoonsch gewrocht,
 
Van Thracisch riet bevrucht, en hangende verknocht438
tekstkritische noten

356 eenen breeden gouden gordel, die in een langworpigh gesteente356-57 357 gehaeckt wort. De derde vernoege zich met dezen Myceenschen357 358 helm. Zoo sprack hy, elck nam zijn stede; en zoo ras zy de leus+358 359 hoorden, schotenze buiten de lijn, en ruckten met kracht de baen359 360 in, gelijck een stormwint, en hadden te gelijck het uiterste van 't360 361 renperck in 't oogh. Nisus, sneller dan de wint, en de vleugels361 362 des blixems, schiet d'eerste voorhene, en munt door de schoon-362 363 heit van lijf en leden verre boven alle anderen uit. Na hem is 364 Salius in 't navolgen de voorste, doch zoo, dat een groote ruimte+ 365 noch tusschen hen beide blijft: daer na laet Euryalus de derde365 366 de balie achter zich. Helymus volght Euryalus: Diores vlieght366 367 Helymus na, en zoo dicht, dat hy hem alree op de hielen treet, 368 en voorover hellende zijne schouders raeckt; en waer de loop-368-69 369 baen langer en breeder, hy had Helymus voorby gesnort, en hem369-70 370 de kans afgekeken. Nu warenze bykans hunnen adem en de baen+370-71 371 ten einde, wanneer Nisus, tot zijn ongeluck, quam te slibberen371 372 in glibberigh bloet van runderen, die by geval hier geslaght, den372 373 gront verfden, en het groene gras besprengkelden. De jongelingk 374 alree van blijschap ophuppelende om de zege, begost hier ter374 375 stede te struickelen, en kon zich niet tegenhouden, maer quam 376 voorover te sneuvelen in dit vuile slijm en geronnen offerbloet:376 377 evenwel sloegh hy zijn liefde tot Euryalus niet in den wint; want377 378 uit het glibberige slijm oprijzende, zoo keerde hy Salius met den+ 379 voet, die hierom in het drabbige zant quam te tuimelen. Aldus379 380 ruckte Euryalus voort, en won den eersten prijs door zijn vrients380-81 381 goede gunst, en scheen te vliegen op het hantgeklap en geroep

 
Aen eenen breeden riem van gout, en opgegreepen439
440
Van eenen dierbren steen, langworpigh uitgesleepen.440
 
De derde zy vernoeght met een Myceensch helmet.441
 
Zoo sprack hy. elck nam stant. op 't steecken der trompet,
 
De renleus, schootenze de lijn uit, ruckten, stoven443
 
Met kracht ter renbaene in, gelijck een storm van boven,
445
En hielden te gelijck het endt van 't perck in 't oogh.
 
Knaep Nisus, sneller dan de wint of blixem, vloogh
 
Schier allereerst vooruit, en munte, in lijf en leden
 
En gunst en schoonheit, uit. na hem en zijne treden447-48
 
Is Salius de voorste in 't volgen op de baen,
450
Doch zoo, dat d'ander streeft een groot stuck weeghs vooraen.
 
Euryalus verliest na hem de balje in 't loopen,451
 
En Helymus vervolght Euryalus in 't open.452
 
Dioor is Helymus zoo dicht dat hy, doorheet453
 
Van rennen, hem gezwint op zijne hielen treet,
455
En overhelt, en raeckt de schouders van dien treder:455
 
En waer de loopbaen noch veel langer, en wat breeder,
 
Hy snorde Helym schier voorby, en streeck de vaen.457
 
Nu warenze bykans hun adem en de baen
 
Ten einde, als Nisus, tot zijn onheil, quam te glijden
460
In glibbrigh runderbloet, het welck, om 't feest te wijden,
 
In 't slaghten by geval gestort was, en dees stê
 
En 't groene gras besprengt. de jongeling, alree462
 
Opspringende van vreught, om dien behaelden zegen,463
 
Begint te struickelen, en houdt vergeefs zich tegen,
465
En ploft voorover in 't geronnen offerbloet,
 
In 't vuile slijm: noch kon dees val den heeten gloet
 
Der liefde, die hy droegh tot Euryael niet blusschen:
 
Want uit het glibbrigh slijm oprijzende ondertusschen,
 
Zoo keert hy Salius met zijnen voet, en hiel,
470
Dat hy in drabbigh zant en slijm ter aerde viel.
 
Toen ruckte Euryalus vooruit, en won dus wacker
 
Den eersten prijs, door hulp van zijnen trouwen macker,
 
En vloogh op 't hantgeklap en op de schelle stem473
tekstkritische noten

382 zijner gunstelingen. Na hem quam Helymus aen, en Diores won+382 383 den derden prijs. Toen begost hier Salius, in den ringk der groote 384 vergaderinge, voor alle de treflijckste Heeren, luitruchtigh op te384 385 stuiven: hy verzocht, dat men den prijs hem toestont, wienze door 386 bedrogh ontweldight was: maer de gunst der Rechteren tot386 387 Euryalus, en de bevalligheit zijner tranen en deughden, aenge-387-88 388 namer in een schoon lichaem, dragen hem den prijs op. Oock 389 staet Diores Euryalus by, en roept luits keels, dat, indien Salius389-91 390 met den eersten prijs ga strijcken, hy zelf t'onrecht met den 391 lesten begiftight zy. Toen zeide vader Eneas: o knaepen, uwe 392 prijzen zullen u wel geworden, en niemant u den verdienden loon392 393 onthouden: laet my medoogen hebben met mijn vrients onnozel393 394 ongeluck. Aldus sprekende, vereert hy Salius een pantser van394 395 een groot Getulisch leeuwsvel, ruigh van hair, en met vergulde+ 396 klaeuwen. Toen sprack Nisus: beloont met den verwonneling 397 zoo treflijck, en hebt ghy deernis met den gesneuvelden; wat397 398 behoort ghy Nisus dan te schencken, die zoo loflijck den eersten 399 krans verdiende; indien de zelve Fortuin, die het Salius kuischte,399 400 my oock den voet niet dwers had gezet? en zoo sprekende toonde 401 hy hoe leelijck zijn aenzicht en lichaem van slijm en bloet bekladt 402 zagen. De goede Vader most lachen, en beval den beuckelaer,+402 403 Didymaons kunstigh werkstuck, te brengen, dien de Griecken,403 404 in het plonderen van Neptuins kerck, van den heiligen pijlaer404 405 afruckten; en met die heerlijcke schenckaedje vereerde hy den 406 jongelingk.

407 Toen de loopstrijt ten einde, en de prijzen begeven waren,+ 408 sprack hy: nu laetze voor den dagh komen al die het hart hebben,408

 
Van zijn begunstigers: en Helymus volght hem.
475
De derde prijs wort voor Diores uitgekoren.
 
Toen liet zich Salius voor al de heeren hooren,
 
In hun vergaêring. hy verzocht dat ieder ras
 
Hem toestont d'eer, die hem door list ontweldight was:
 
Maer 's rechters gunsten, hier Euryal toegedraegen,
480
De lieve traenen en zijn deught, die elck behaegen,480
 
De deught, die schooner uit het schoone lichaem straelt,481
 
Bestellen hem den prijs. Diores, die niet faelt482
 
Het recht van Euryael met reden te verweeren,483
 
Roept: zal men Salius den eersten prijs vereeren,
485
Dat hy dan t'onrecht slechts den lesten loopprijs strijckt.
 
De vorst Eneas sprack: ô knaepen, rust, en wijckt.486
 
Uw prijzen zullen u, naer uwen wensch, gelucken,487
 
Den welverdienden loon zal niemant u ontrucken.
 
Gedooght nu dat mijn vrients onnozelheit my deert,489
490
En zulck een ongeval. dus spreeckt hy, en vereert
 
Aen Salius een vel, den leeuw van 't lijf getrocken
 
In 't woest Getulisch woudt, en ruigh van haer en locken,
 
Met gulde klauwen aen, getouwt tot een panssier.493
 
En toen sprack Nisus: hoe, hoe nu? beloont men hier
495
Verwonnelingen dus? kan deernis 't recht dus krencken?
 
Wat prijs behoortge dan aen Nisus wel te schencken,
 
Die loflijck, en met recht, den eersten loopkrans won;497
 
Indien de loopfortuin, die Salius dus kon
 
Verraden, my den voet zoo dwers in 't loopen zette?499
500
Zoo spreeckt hy, en vertoont zijn aenzicht, door de smette
 
Van slijm en bloet begruist. de goede vader loegh,501
 
Beval den beuckelaer, daer Didymaon vroegh502
 
Zijn' geest aen ley te kost, te brengen, dien de benden503
 
Uit Griecken, die Neptuins altaer en tempel schendden,504
505
Afruckten van den post: en midden in den ringk
 
Vereert hy dit geschenck den braven jongelingk.
 
Elck had zijn prijzen wech, de loop een eindt genomen.
 
Toen sprack hy: laet het hier nu al te voorschijn koomen,508
 
Waer hart en moedt in steeckt, om met de want van leêr,

409 om met gevoederde en lootzware osseleere wanten elckandere409 410 te keer te gaen: en zette een paer prijzen op, te weten, eenen os410 411 met goude schilden en snoeren om 't hooft gebonden, voor den411 412 verwinner, en eenen degen, en fraeien helm, ten troost des ver-412 413 wonnelings. Terstont rees de groflijvige en stercke Dares over-+413 414 endt, en al het volck stack van verwondering een keel op. Hy414 415 gewoon alleen tegens Paris te vechten, was de zelve man, die415415-16 416 uit Bebrycie en Amykus stam [zoo hy roemde] gesproten, den 417 zeeghaftigen en zwaerlijvigen Butes, by Hektors doorluchtigh graf,417 418 ter aerde smeet, en half doot in het zant leggen liet, zoo langk 419 als hy was. Zulck een Dares stack eerst het hooft in de lucht om419 420 te vechten, toonde zijne breede schouders, zwaeide zijn lange 421 armen om en wederom, en schermde met de vuisten in de lucht.421 422 Men vraeghde vast om naer zijn party: maer niemant uit zoo+422 423 groot eenen hoop durf tegens dien man aengaen, en de wanten423 424 aenschieten: weshalve hy moedigh voor Eneas voeten stont, en424 425 achtende dat hem niemant dorst aen boort komen, toefde niet 426 langer, maer vatte met de slincke hant den stier by de horens, 427 en sprack: Godin Venus zoon, durf het niemant tegens my wagen, 428 waer toe staenwe dan langer hier? Hoe lang moet ick noch wachten? 429 sta my den prijs toe. Alle Dardaners riepen te gelijck uit eenen 430 mont, dat men hem den beloofden prijs zou leveren. Toen bestrafte430 431 Acestes Entellus met ernstige woorden, daer hy allernaest op het+431 432 kussen van groene zoden by hem zat. O Entellus, te vergeefs 433 zagh men u eertijts voor den dappersten onder alle helden aen; 434 indien ghy nu zoo koel gedooght, dat men zonder eens te vechten434 435 met zulcke geschencken strijcken ga. Waer is nu Eryx, de meester435 436 van 't vechten, gebleven, dien wy te vergeefs eenen Godt achtten?

510
En lootzwaer en gevoert, elckandere eens te keer
 
Te gaen. hy zet met een twee prijzen voor die 't wilden,511
 
Een' os, gestrickt om 't hooft met loutre goude schilden,
 
Tot 's overwinners loon, een' braven helm, en zwaert,513
 
Tot 's overwonnens troost. terstont rees onvervaert
515
De stercke Dares op, de grootste in deze streecken.515
 
Al 't velt begon verbaest een keel luit op te steecken.516
 
Hy, tegens Paris wel gewoon in 't perck te treên,
 
Was noch de zelve man, en, zoo hy voorgaf, een
 
Oprecht Bebriciaen, uit Amykus gesproten.518-19
520
Dees trotse plofte eertijts reus Butes, opgeschoten520
 
En grof van leên, voor Troje aen Hektors heerlijck graf,
 
Met kracht ter aerde neêr, en liet hem fel en straf522
 
Half doot in 't zant gestreckt, zoo groot hy was geboren.
 
Dees dappre Dares steeckt het hooft op, heet van toren,
525
En, reedt te vechten, toont zijn breede schouderblaên,525
 
Zwaeit d'armen om en om. de grove vuisten slaen
 
En schermen in de lucht: maer uit zoo veele harten527
 
Durf niemant, schoon men 't zoeckt, hem met de wanten tarten,528
 
Waerom hy trotser voor Eneas voeten stont:
530
En, ziende dat niet een die kans geraden vondt,
 
Vertoeft niet langer, grijpt den stier aen by den horen,
 
En spreeckt: ô Venus zoon, geeft elck den moedt verloren,
 
Durf niemant vechten? hoe? wat staenwe langer hier?
 
Wat wacht ick langer? men vereere my den stier.
535
De Dardaniers hierop aen 't roepen, en aen 't wencken,535
 
Men zou hem vry den prijs, gelijck 't belooft was, schencken.
 
Toen strafte Acestes streng Entellus, die zoo prat537
 
Naest hem op 't kussen van de groene zoden zat:
 
Entellus, 't was vergeefs dat wy u eertijts telden
540
En zetten in 't getal der allervroomste helden,540
 
Indienge nu dus koel gehengt dat dees zoo dra,541
 
Oock zonder vechten, met die prijzen strijcken ga.
 
Waer is dan Eryx, vorst in 't vechtperck, nu gebleven,
 
Vergeefs by ons zoo hoogh, gelijck een Godt, verheven?

437 Waer is hy, die door geheel Sicilie vermaert was? die zijnen buit 438 overal zoo zegenrijck in hoven en kercken ten toon hing? Hy+ 439 antwoorde hier op: mijn lust en liefde om prijs en eere in te leggen, 440 laten zich niet uit vreeze verbluffen; maer de hooge ouderdom440 441 maeckt my traegh: het bloet is koudt, en de kracht in 't lichaem 442 verstorven. Had ick nu mijn vorige sterckheit; waer ick nu in 443 mijn bloeiende jeught, gelijck dees, die zoo onheusch en verwaent443 444 hier op stoft en braveert; prijs nochte schoone os zouden my 445 herwaert jagen, nochte geen geschenck mijn gemoedt bekooren.445 446 Aldus sprekende, zoo smeet hy midden in het perck een paer+ 447 overzware wanten en het harde ossenleere tuigh, 't welck de ge-447 448 strenge Eryx gewoon was in den strijt aen te trecken, en om zijne448 449 armen vast te binden. Alle toezienders ontzetten zich van ver- 450 wondering over zulcke osseleere wanten, zeven dick en stijf met450 451 loot en yzer gevoedert. Dares zelf stont stom boven alle anderen,+451 452 en weigerde sterck hier mede te vechten. Anchises groothartige452 453 zoon greep het overzware vechttuigh, met zijne onmatige windelen453 454 en banden, en bezagh het van alle kanten. Toen sprack de grijze 455 Entellus: Hoe zou hy zich verwonderen, die eertijts d'eige wanten455 456 en wapens van Herkules zelf, en zijnen fellen strijt op dit strant456 457 gezien had. Uw broeder Eryx vocht eertijts met dit geweer, het457 458 welck ghy noch van bloet en brein bespat en besprengkelt ziet:458 459 met deze wapenen boodt hy Alcides het hooft; en ick eertijts459 460 bloet in 't oor hebbende, en noch niet grijs en traegh van ouder-460 461 dom, was gewoon dit geweer te bezigen: doch indien Dares, de 462 Trojaen, ons geweer wraecken magh, den godtvruchtigen Eneas462 463 dat recht duncke, en Acestes, d'insteller des kamps, dit bestemme;463 464 zoo laet ons met gelijck geweer tegens elckandere aengaen. Zijt+ 465 onbekommert: u te geval legh ick de wanten van Eryx af, en465 466 schudt ghy oock de Trojaensche wanten uit. Aldus sprekende,

545
Waer steeckt hy, die door gansch Sicilje was vermaert,
 
En zijnen roof, alom zoo zegenrijck vergaêrt,546
 
In hof en kercken plagh zeeghaftigh op te hangen?
 
Hy antwoort: mijne liefde en lust om prijs t'ontfangen
 
Laet zich uit vreeze niet verbluffen, stil en stom:
550
Maer 't bloet is kout. de kracht versterft van ouderdom.
 
Had ick mijne eerste kracht, en waer mijn jeught in 't bloeien,551
 
Als dees, die nu zoo stout en trots, noch in zijn groeien,552
 
Op zijne krachten stoft, geen heerlijcke os zou my
 
Beweegen, geen geschenck mijn' moedt tot vechtery
555
Bekooren. hierop smeet hy flux twee zwaere wanten,
 
Waermê zich Eryx, die gestrenge, plagh te kanten556
 
In 't vechtperck, daer hy haer wel vast om d'armen strickt.557
 
d'Aenschouwers hooren hem vast aen, en staen verschrickt
 
Om d'ossenleere want, heel stijf gevoêrt met stoffen559
560
Van loot, en yzer. zelf staet Dares hier getroffen560
 
Van vreeze, en meer verbaest dan iemant van die schaer,561
 
En wil zich met de want niet stellen in gevaer.
 
Anchises forsse zoon greep 't vechttuigh in zijn handen,
 
Met al de windelen, en lange en taeje banden,
565
Bezagh het overal. toen sprack de grijze man
 
Entellus: hoe zou 't oogh zich wel verwondren van566
 
De wapens, d'eige want van Herkles, grof van leden,
 
En om zijn' fellen strijt, op deze kust gestreden!
 
Uw broeder Eryx vocht voorheen met dit geweer
570
Dat gy noch ziet bespat van brein en bloet. wel eer
 
Dorst hy Alcides 't hooft met deze wapens bieden:
 
En toen mijn bloet voorheen noch heet was, en aen 't zieden,
 
Ick noch van ouderdom niet grijs, noch dus vertraeght,
 
Gebruickte ick dit geweer: doch zoo u dit behaeght,
575
En Dares ons geweer magh wraecken en versmaden,
 
Acest, insteller van den strijt dit vint geraden,
 
Den vorst, Eneas dit oock goet dunckt; 'k ben te vreên:
 
Laet ons met eenerley geweer in 't vechtperck treên.
 
Zijt onbezorght: ick zal my hier niet tegens kanten:
580
'k Legge Eryx wanten af: schudt gy de Troische wanten
tekstkritische noten

467 schoot hy zijnen dubbelen kolder uit, en ontdeckte zijn grove467 468 leden, zijn grof gebeente, en stercke armen; en zette zich mid- 469 den in het perck, zoo groot als hy was. Toen broght vader+ 470 Eneas een paer gelijcke wanten voor den dagh, en bewont hun 471 handen met gelijck geweer. Toen stondenze beide even onver-471 472 saeght op de teenen, en schermden met hun armen in de lucht.472 473 Zy worden hantgemeen, weten met hun hoofdt achterover bui- 474 gende, de slagen t'ontduicken, en verhitten in 't vechten. D'een 475 radder te voet, verlaet zich op zijn frissche jonge leden; d'ander 476 op zijn groflijvigheit; maer de beenen bezwijcken van traegheit476 477 onder het lijf, en sidderen, en hy hijght van zwaerlijvigheit naer477 478 zijnen adem. Zy slaen onderling menigen slagh te vergeefs om 479 elckandere te treffen; menigen slagh op ribben en borst, dat het 480 ploft; en drijven elckandere reis op reis met de vuist zoo stijf480 481 om d'ooren, en op den kop, dat het harssebecken kraeckt. De 482 groflijvige Entellus staet daer hy staet, zonder eenen voet te wijcken;+ 483 en ziet de slagen komen, en weetze wacker te verzetten. Zijn483 484 party, hem, nu van dezen, nu van dien kant beloerende, en op+484 485 alle kanssen lettende, bespringt zijnen vyant dickwils te vergeefs: 486 gelijck een, die een stadt, op een hooghte gebouwt, met storm-486-87 487 gevaert bestormt; of een slot, op eenen bergh gesticht, met zijn 488 krijghsvolck belegert houdt. Entellus de vuist om hoogh op- 489 heffende, brenght hem van boven af eenen slagh toe; maer de489 490 gezwinde ziet by tijts den slagh op zijnen kop aenkomen, en ont- 491 wijckt de vuist, met eenen luchtigen sprongk; waer over Entellus491 492 missende en in den wint slaende, oock om zijn zwaerlijvigheit492 493 plotseling van zelf met dat zware lichaem ter aerde ploft: gelijck+493 494 weleer een vermolsemde pijnboom, op Erymanth, of Ida, den494

 
Oock uit. dus spreeckt hy, schiet den dubblen kolder uit,
 
Ontdeckt zijn grove leên, en grof gebeente, en huit,582
 
En armen, sterck, en dick, en zet zich, zonder wapen,
 
In 't midden van het perck, zoo groot hy is geschapen.584
585
De vorst Eneas brengt twee wanten voor den dagh,
 
Al even dick en zwaer, bewint, zoo sterck hy magh,586
 
Met eenerley geweer de handen van die beiden.
 
Toen stondenze op hunn' toon. al even stout, en zweiden588
 
En schermden met den arm braveerende in de lucht.589
590
Zy raecken hantgemeen, en, voor den slagh beducht,
 
Zien door het buigen van hun hooft den slagh te mijden.
 
z'Ontwijcken 's vyants vuist, verhitten onder 't strijden.
 
d'Een, wackerder te voet, zich op zijn jeught verlaet,
 
En d'ander op zijn zwaerte en dickte: maer hy staet
595
Te los, en wanckelt: want de beenen hem begeven,
 
Die onder 's lichaems pack, dat logh en traegh is, beven.
 
Hy hijght naer zynen aêm, van zwaerte mat en moê.
 
Zy slaen, een lange wijl, vergeefs van weêrzy toe,
 
Herhaelen slagh op slagh op ribben, borst, en lenden,
600
Zoo vreeslijck dat het ploft. men drijft van allen enden600
 
Elckandre met de vuist om d'ooren, waer het raeckt,
 
Dat been en beckeneel en harssebecken kraeckt.602
 
De grove Entellus staet, en weet van geen bezwijcken,
 
Zoo pal gelijck een pael, en zonder eens te wijcken.
605
Hy ziet den slagh te moet, verzet het door zijn' stant.
 
Zijn vyant, die hem, nu van dien, van dezen kant,
 
Bespiet, verzuimt geen kans, bespringt hem, zonder voordeel,
 
Zoo menighmael vergeefs: gelijck een die met oordeel608
 
Een overstercke stadt en wallen, hoogh gebouwt,
610
Met stormgevaert bestormt, of 't slot belegert houdt,
 
Op eenen hoogen bergh. Entellus om te treffen,
 
Begon zijn grove vuist met maght om hoogh te heffen,
 
En broght hem eenen slagh van boven. d'ander zagh
 
Die komen op zijn hooft, ontweeck gezwint den slagh
615
Met eenen luchten sprongk. Entellus door dit faelen,
 
Dit toeslaen in den wint, stort, eer hy 't kan herhaelen,616
 
Om zijn zwaerlijvigheit, ter aerde met dit pack
 
Des lichaems: als wel eer uit d'aerde met een' krack,
 
Een oude pijnboom, die, om hoogh in top gestegen,
620
Op Ide of Erymant, vermolsemt, en verlegen,620

495 hoogen bergh, met wortel met al uitgeruckt, ter nederstortte.495 496 Trojanen en Sicilianen krioelen en woelen van yver, en steken496496-97 497 een klock op, dat het aen den hemel klinckt: en Acestes komt 498 uit medoogen over zijnen vrient evenout als hy, vooruit geloopen,+498 499 en heft hem van d'aerde op: doch de helt niet verleemt nochte499 500 verschrickt van dien val, hervat het gevecht noch heftiger, en de 501 gramschap zet hem kracht by. Toen ontvonckten schaemte en501 502 de kennis zijner sterckte zijn hart en zijn bloet; en van verbolgen-502 503 heit, nu met de slincke nu met de rechte hant, reis op reis toeslaende,+ 504 dreef Dares over het vlacke velt voor zich hene: en de helt wist504 505 van geen rusten, van geen ophouden, maer sloegh van boven neêr 506 toe op Dares, en duwde en stiet hem, dat hy rontom draeide, en 507 het kraeckte, gelijck een hagelbuy op het dack. Vader Eneas kost+507 508 toen niet verdragen, dat Entellus langer in zijn bitterheit en ver-508 509 bolgenheit voortvoer, maer scheide de kampvechters, en ontwel- 510 dighde hem den afgestreden Dares, dien hy troostelijck aldus510 511 toesprack: ongeluckige mensch, wat dolheit komt u over? Ziet511 512 ghy niet dat hy u overmagh, en de kans gekeert is? zwicht voor512 513 een' stercker. Zoo sprekende, scheide hy de kampvechters. Maer 514 zijn trouwhartige spitsbroeders leidden hem [die de beenen, van 515 vermoeitheit en flaeuwte, nasleepte, het hooft over beide zijden+515 516 liet hangen, geronnen bloet te neus en mont met stucken van516 517 tanden uitspoogh] naer de schepen toe; en ontfingen, toen men 518 hen riep, helm en degen, en lieten Entellus den stier en prijs518 519 strijcken. D'overwinner Entellus nu trots en moedigh op den stier,+519 520 zeide: o Godin Venus zoon, en ghy Trojanen, oordeelt hier uit, 521 hoe sterck ick in mijne jeught was, en hoe ghy Dares, die anders521-22

 
Van zijnen wortel wort geruckt, en neêrgevelt.
 
Trojaen, en Siciljaen krioelt, en woelt, ontstelt
 
Van yver, dat het klinckt om hoogh in 's hemels bogen:622-23
 
En oude Acestes komt terstont, uit mededoogen
625
Tot zijnen lieven vrient, al evenout als hy,625
 
Vooruitgeloopen, heft, al spijt het zijn party,
 
Hem daetlijck weder op. de helt, niet eens verschrocken,627
 
Noch van dien val verleemt, hervat dit heftigh wrocken628
 
En vechten heftiger. de wraeck zet krachten by.629
630
De schaemte en kennis van zijn sterckheit, dus in ly,630
 
Ontvonckten toen zijn bloet en hart, en al verbolgen
 
Past met de slincke hant en rechte hem te volgen,632
 
Te treffen reis op reis, drijft Dares over velt
 
En weide zonder rust. geen rust was in den helt.
635
Hy schroomde niet, maer sloegh op Dares, stiet en draeide635
 
En trof hem dat het kraeckte, als of de hagel waeide
 
En neêrstorte op een dack. de vorst Eneas kon
 
Niet lijden dat Entel den veltstrijt langer won,638
 
En voortvoer in dien gloet, dies hy de vechters scheidde,639
640
Hem Dares, dus vermoeit, ontrucken quam, en zeide:640
 
Hoe nu toe? zietge niet dat hy u overmagh,641
 
De kans gekeert is? zwicht voor stercker uit ontzagh.
 
Rampzalige, gy raest. helaes, waer zijn uw zinnen?643
 
Zoo spreeckt hy, schort den strijt: maer al die Dares minnen
645
Zijn spitsbroêrs leiden hem [die van vermoeitheit vast
 
De beenen nasleept, en het hooft van overlast646
 
Van weêrzy hangen laet, geronnen bloet en tanden
 
By stucken uit den neus en mont spuwt,] naer de stranden,
 
Te scheepe, en krijgen, elck gedaghvaert, helm en zwaert,649
650
En laeten helt Entel den stier, ten prijs bewaert,650
 
Genieten, en den palm. Entellus, nu zeeghaftigh,651
 
En moedigh op den stier, sprack in zijn schick te kraftigh:652
 
O Venus zoon, en gy Trojaenen, kent hier door653
 
Wat mijne jeught vermoght, en hoe gy Dares voor
655
Mijn vuisten hebt beschut, die anders wis most sneven.
tekstkritische noten

522 koudt waer, verloste. Zoo sprack hy, en staende recht tegen over 523 den os, die ten prijs des overwinners stont, hief zijn vuist met de+523 524 harde ossenleere want twee of driewerf om hoogh, en mickende 525 recht op de starre van den os, klonck hem de herssens in, dat het525 526 harssebecken kraeckte, het dier lillebeende, en doot ter aerde526 527 plofte: weshalve de Helt aldus zeide: o Eryx, ick offere u, in527 528 Dares stede, dit bloet, dat u beter behaeght; en hier nu de wanten528 529 afleggende, staeck voortaen de vechtkunst.

530 Terstont hier na noodight Eneas alle schutters, die lustigh en+ 531 rustigh zijn om naer prijs te schieten: en men is bezigh om den531 532 mast van Serestus schip op te zetten, en een duif, met een koorde532-33 533 om en door de beenen geslagen, om hoogh aen den mast te binden, 534 als een wit om naer te schieten. De mannen komen te hoop; men+ 535 worpt de loten in den koperen helm. en Hippokoön, Hyrtakus535 536 zoon, treckt het eerste lot, met een vrolijck geroep der omstan-536 537 deren. Na hem komt Mnestheus uit, die flus den roeistrijt won,537 538 en noch den groenen olijfkrans draeght. Het derde lot viel op 539 Eurytion, broeder van den doorluchtigen Pandarus, die eertijts,539 540 op Minerves bevel, den eersten pijl midden onder de Griecken 541 schoot, om het onderling verdragh des lijfgevechts te steuren.541 542 De leste naem onder in den helm was Acestes, die zelf noch het+ 543 hart had tegens jongelingen om prijs te schieten. Toen spandenze543 544 hun bogen, elck om het stijfste, en trocken pijlen uit den koker, 545 en Hippokoöns pees eerst los snorrende, zoo vloogh zijn pijl ge-545 546 zwint naer den hemel, door de lucht hene, en bleef recht in den

 
Zoo sprack hy, staende voor den woudtstier, hem gegeven,
 
Ten prijs van 't veltgevecht, en hief met kracht de hant,
 
Bekleet met dit geweer, zijn buffelsleere want,658
 
Tot drywerf toe om hoogh, en, mickende op de starre
660
Des woudtstiers, klonck met kracht en al zijn maght den varre660
 
De herssens in, dat hooft en harssebecken kraeckt,
 
En d' os ter aerde ploft, en lillebeent, en raeckt
 
Aen eene korte doot. toen sprack de helt met eere:
 
Ick offre, ô Eryx, u, als een die triomfeere,664
665
Dit bloet, u ruim zoo waert als Dares bloet en straf,
 
En staeck voortaen 't gevecht, en legh de wanten af.
 
Eneas noodight nu al dien 't niet zal verdrieten667
 
Met eenen taeien booge om prijs naer 't wit te schieten.
 
Men is'er bezigh om Serestus hoogen mast
670
Te rechten op zijn schip, een duif, met koorden vast670
 
Em om en door het been geslagen, hecht te stricken,
 
In top van zijnen mast, als 't wit om naer te micken.
 
De schuttery vergaêrt: men worpt, al even schoon,673
 
De loten in den helm. Hippokoön, de zoon
675
Van Hyrtakus, treckt juist en d'eerste voor alle anderen
 
Het eerste lot, met bly gejuich der ommestanderen.675-76
 
Na hem komt Mnestheus uit, die flus den roeistrijt won,
 
En met de groene olijf om 't hooft noch praelen kon.
 
Het derde schietlot viel Eurytion ten deele,
680
Den broeder van Pandaer, die faemrijck, den beveele
 
Van Pallas ten geval, den eersten pijl met kracht680-81
 
In 't Griecksche leger schoot, om dus, naer zijne maght,
 
Het onderling verdragh van 't lijfgevecht te stooren.
 
Het onderste in den helm Acestes scheen beschoren,684
685
Wien 't luste met zijn hant de jonge schutterjeught
 
Te tarten om den prijs. toen spandenze met vreught686
 
Hun bogen, om het stijfste, en trocken hunne pijlen
 
Elck uit zijn' koker. d'eerste, om naer den vogel t'ylen,
 
Snort van Hippokoöns ontspanne peeze en boogh
690
Gezwint ten hemel, daer die in den mastboom vloogh,

547 mastboom steken, dat de mast daverde, de duif van schrick haer547 548 vleugels tegens een klapte, en al 't gewest van 't hantgeklap548 549 weergalmde. Na Hippokoön zette Mnestheus zich schrap met+ 550 zijnen gespannen boogh, en mickte te gelijck met oogh en pijl: 551 doch de schutter kon, dat spijtigh was, met zijn punt den551 552 vogel zelf niet raken, maer schoot het linnen snoer in stucken, 553 waer aen de duif by haren voet boven aen de mast gebonden+ 554 hing; en zy vlughte door de lucht in de donckere wolken. De 555 gezwinde Eurytion, die al lang zijnen boogh en pijl gereet had 556 om te schieten, riep zijnen broeder te hulp, en dede hem een556 557 belofte; en ziende nu de duif in d'ydele lucht de wiecken vrolijck557 558 tegens een klappen, schoot haer in de vlught, onder een donckere+558 559 wolck, zoo datze, den geest in het luchtige gestarnte gevende,559 560 doot voor zijn voeten neerviel, met den pijl in 't lijf. Nu schoot 561 'er Acestes alleen over, die, geenen prijs kunnende behalen,+ 562 evenwel eenen pijl verloren in de lucht schoot, om t'effens zijn562 563 kunst in 't schieten te toonen, en hoe hy met den boogh wist563-64 564 om te gaen. Toen verscheen ons onvoorziens een wonderspoock,564 565 dat wat zeldtzaems aenwees; gelijck by d'uitkomst na wel dege-565 566 lijck bleeck, toen de dreigende waerzeggers ons te spade het566 567 voorspoock beduidden: want Acestes riet in de dunne wolcken567 568 vliegende, begost te branden, liet een spoor van vlam achter zich,+568 569 en van den gloet verslonden, verdween voor wint in de lucht:569 570 gelijck de starren dickwils aen den hemel verschieten, of om- 571 zwevende een vlecht hairs of eenen staert na zich slepen. Al wat571 572 'er was, stont verbaest; Trojanen en Sicilianen aenbaden de Goden:572 573 doch de groote Eneas zagh dit voor geen ongunstich voorteken 574 aen, en den blijden Acestes om den hals vallende, begiftighde574

 
En steecken bleef. zoo fel dat zelf de mast, na 'et rennen,691
 
Getroffen, beeft en trilt, de duif, uit schrick haer pennen
 
Te zamen klapt, de kust rondom, op 't hantgeklap
 
Des volcks, een' weêrgalm geeft. nu zet zich Mnestheus schrap,
695
Spant, na Hippokoön, den taeien boogh, hier neffens,695
 
En mickt heel scherp naer 't wit, met oogh en pijl al teffens:
 
Hoewel, dat spijtigh is, dit treft den vogel niet,697
 
Maer slechts het lijnen snoer, dat hy in stucken schiet,698
 
Waermê zy met den voet hing aen den mast gebonden.699
700
Zy vlughte, in donckre lucht en wolcken voort verzwonden.700
 
Gezwinde Eurytion, die lang den pijl en boogh
 
Gereet hielt, riep om hulp zijn' broeder aen om hoogh,702
 
Verbont zich door belofte, en ziende nu den vogel703
 
In d'ydle lucht geluit verwecken, met den vlogel
705
En pennen tegens een, deurschoot haer in de vlught,
 
In eene donckre wolck, zoo dat zy in de lucht
 
En starren 't leven liet, en, met den pijl getroffen
 
Doorschoten, in het zant quam voor zijn voeten ploffen.
 
Nu schoot Acestes hier noch over, die alleen
710
Geen' prijs behaelen kon, dies hy in 't wilde heen
 
Een' pijl schoot in de lucht, om kunstigh te braveeren,711
 
Te toonen hoe hy boogh en pijlen kon hanteeren.
 
Hierop verscheen ons ras een zeldzaem wonderspoock,
 
Dat vry te zeggen had, gelijck door d'uitkomste oock714
715
Hierna wel deeghlijck blijckt, als schrandre wichelaeren
 
Ons dreigende te spa dit wonderspoock verklaeren:716
 
Want dit geschoten riet van oude Acestes, dat
 
De wolcken invlieght, vier en vlam in 't vliegen vat,
 
En schrijft een spoor van vlamme, en van den gloet verslonden,
720
Verdwijnt voor wint in lucht: gelijck, by avontstonden,
 
't Gestarrent aen de lucht en hemel dick verschiet,
 
Of zwevende een vlecht haers of staert nasleepen liet.
 
Al wat 'er was stont stom. Trojaenen, Siciljaenen
 
Aenbaden vast de Goôn. Eneas scheen te waenen724
725
Dat dit geen teken was van ongunst, viel Acest
 
Met blyschap om den hals, begiftight hem zijn best726

575 hem rijckelijck, en sprack: o vader, aenvaert (want het beliefde+ 576 den grooten hemelvooght u, by lotinge misdeelt, door dusdanige576 577 voortekens deze eere toe te leggen) dit geschenck, dat van den 578 stockouden Anchises zelf quam; eenen kop met groot werck ge-578-79 579 dreven, eertijts van Cysseus, den Thrax, vader Anchises ge- 580 schoncken; tot een pant en gedachtenis zijner vrientschap. Zoo 581 spreeckt hy, leit Acestes den hooghsten prijs toe, en zet hem581 582 den groenen lauwerkrans op het hooft; nochte de goede Eurytion582-83 583 benijt niet, dat men dezen in eere boven hem stelle, die alleen den 584 vogel afschoot. Na Eurytion gingk Mnestheus, die de koorde+ 585 brack, met zijn giften strijcken. De leste van allen was Hippokoön,585 586 die den mast trof.

587 Maer vader Eneas roept, eer noch de schutters scheidden,+ 588 Epytides, den leermeester en aenleider van den jongen Julus, by588 589 zich, en luistert den getrouwen in 't oor: ga hene, zegh Askaen,589 590 dat hy (indien de jonge Ridderschap vaerdigh, en de paerden 591 getoomt zijn) de benden herwaert aenvoere, en zich in de wapenen591-92 592 vertoone, zijnen grootvader ter eere. Zoo spreeckt hy, en belast 593 al den toeloop des volcks ruimbaen te maken, en een vrye plaets 594 midden op het vlacke velt te laten. De jongers komen gelijcker+594 595 hant aengereden, en schitteren in 't gezicht hunner vaderen zoo595-96 596 braef te paerde, dat al de jeught van Troje en Sicilie zich des 597 verwondert. Zy dragen elck, gelijck men gewoon is, eenen ge-597-98 598 schoren krans op den helm; elck een paer kornoeljeschichten 599 met een yzeren punt beslagen; zommigen gladde pijlkokers op599 600 den rugh, en goude ketens, die om den hals op de borst hangen. 601 Drie benden ruiters braveren onder drie ritmeesters, die elck in+601 602 't byzonder hun bende, zes paer jongers sterck, aenvoeren. Een

 
Heel rijckelijck, en sprack: aenvaert toch dees geschencken,
 
O vader, [want het lust Jupijn u te bedencken,
 
Die by de loting nu misdeelt zijt, met dien prijs,728-29
730
Door dees voortekens.] dees schenckaedje is van Anchijs
 
Den ouden noch bewaert; een' gouden kop, gedreven
 
Met groot aenzienlijck werck, van Cisseus hem gegeven,732
 
Den Thracer, tot een pant van gunst, noit weldoens moê.733
 
Zoo spreeckt hy, leght Acest den hoogsten schietprijs toe,
735
Bekranst zijn hooft met loof en groene lauwerbladen.
 
De goede Eurytion is met geen' nijt beladen,
 
Om dat men boven hem een' ander d'eere gunt,
 
Schoon hy alleen de duif om hoogh schoot met zijn punt:
 
En na Eurytion heeft Mnestheus prijs genooten,
740
Dewijl zijn boogh de koorde in stucken had geschoten.
 
Hippokoön quam lest, de treffer van den mast.
 
Maer eer de schutter scheit, geeft vorst Eneas last,
 
En roept Epytides, leermeester, gadeslager743
 
Van kleene Iülus, en vermaent dien zorreghdraeger744
745
Al heimelijck in 't oor: ga heene, zegh Askaen
 
Dat hy, indien de jeught, de ridders vaerdigh staen,
 
De paerden zijn getoomt, ons met de benden nader',
 
En in de wapenen, van wijlen grootevader
 
Ter eere, zich vertoon. zoo spreeckt hy, heet de maets748-49
750
En 't volck opruimen, op het velt een ruime plaets750
 
Te laeten tusschen bey. de jongelingen naderen,
 
En komen aengereên voor d'oogen van hun vaderen,
 
En schitteren te paert, zoo braef dat al de jeught
 
Van Troje en van Sicilje altzamen staet verheught,
755
Verwondert en verbaest. de helmen zijn bevlochten
 
Met een' geschoren krans, als d'ouden dit bedochten.756
 
De hant van ieder voert twee schichten, fier en stout,
 
Beslagen met een punt op hardt kornoeljen hout.
 
Men hoort op hunnen rugh den gladden koker klincken.
760
Men ziet om hals en borst de goude keten blincken.
 
Dry benden ridders, van dry meesters aengevoert,
 
En ieder zes paer sterck, zich op hun wencken roert.762

603 kornet van deze jongelingen volght rustigh den kleenen Priaem,+603 604 naer zijnen grootvader genoemt, en die een doorluchtige telgh,604 605 van Polites gesproten, in Italie edele spruiten zal aenteelen. Hy605 606 rijdt op een groot bont Thracisch ros, dat voor twee witte voeten, 607 en een kol voor den kop heeft. D'ander is de kleene Atys, de rechte+607 608 stam, waer uit de Latijnsche Atysen sproten: Atys het jongske, 609 zoo bezint van het jongsken Julus. Julus, de schoonste van allen,+609 610 komt lest aendraven op een Sidonisch paert, hem van d'open-610 611 hartige Dido geschoncken, tot een gedachtenis en pant van hare 612 liefde. Al d'andere jongkheit zat op Siciliaensche paerden, uit den612 613 stal van den ouden Acestes gekomen. De Dardanen bewelkomen613 614 met hantgeklap deze Ridders, wien het hart van yver popelt, en614 615 zienze met lust, en kennen hun voorouders aen het kroost. Na615 616 datze vrolijck te paerde gezeten, zich voor d'oogen van alle die616-17 617 hier zaten vertoonden; zoo gaf Epytides van verre, met geroep+ 618 en klateren van zijn zweep, hun een teken, daerze nu gereet618 619 stonden, om het ridderspel te beginnen. Eerst redenze by paren, 620 in eenen troep, heen en weer; daer na in drie benden gedeelt,620 621 drie in 't gelidt neffens elckanderen. Toen wederom geroepen, 622 steldenze zich tegens elckandere schrap, en drilden met hun 623 schichten tegens een. Daer na zwenckenze om en wederom, elck623-24 624 zijns weeghs, en doen by beurte keer in keer, en vertoonen een 625 spiegelgevecht in de wapenen: nu nemenze de wijck, en laten625-26 626 hun hielen zien: nu hervattenze, nu stakenze 't gevecht van weder-

 
De kleene Priaem voert hier een van dry kornetten,
 
En draeght zijn grootvaêrs naem, om telgen voort te zetten,764
765
In 't eedle Italien, en spruiten, uit den stam
 
Van vorst Polites, uit wiens bloet hy oirsprong nam.
 
Hy heeft een' bonten hengst van Thracie bestreden,767
 
Die groot is, met een kol voor 't hooft, en, trots bereden,768
 
Twee witte voeten toont van vore. d'ander is
770
De wackere Atys, en de stam, waer uit gewis
 
Alle Atisen dus lang vereerden de Latijnen;771
 
Kleene Atys, zoo bemint, zoo wel gewilt by zijnen772
 
Iülus, al zijn hart. Iülus, onvervaert773
 
En schoonst van allen, komt op een Sidonisch paert
775
Aendraven, dat hem zelf van Dido wert geschoncken775
 
Uit openhartigheit, om haere gunst t'ontvoncken776
 
In 's kints gedachtenis door zulck een minnepant.
 
Al d'andre jongkheit zat op paerden, uit het lant
 
Der Siciljaenen en Acestes stal gekomen.
780
De Dardaniers om strijt de ridders wellekomen
 
Met vreught en hantgeklap, terwijl hun hart in 't lijf
 
Van yver popelt. elck bezietze sterck en stijf782
 
Met lust, en kan terstont aen 't kroost hunne ouders kennen.
 
Na datze braef te paert, na'et heene en weder rennen,
785
Met lust bezichtigen den neêrgezeten troep,785
 
Zoo geeft Epytides van verre met een' roep
 
En 't klatren van de zweep de ridderbende een teken
 
Om 't ryspel aen te gaen, voor allen die hier keecken.
 
Zy reden eerst gepaert in eenen troep dus heen
790
En weêr, daerna in dry kornetten onderscheên,790
 
Dry teffens in 't gelidt: dan wederom geroepen,
 
Staen schrap, en drillen 't spits, de troepen tegens troepen:792
 
Dan zwenckenze om en om: een ieder gaet zijn' gang,
 
En keeren beurt om beurt, vertoonen aen den drang794
795
Een' loozen spiegelstrijt gewapent: dan aen 't spatten,795
 
Laet d'een zijn hielen zien: dan weder aen 't hervatten:
 
Dan staeckenze 't gevecht van weêrzy te gelijck.
tekstkritische noten

627 zijde. Gelijck men zeit, dat eertijts, op Krete, het hooge eilant, in+ 628 den doolhof een verborgen wegh liep, van wederzijde bevlochten,628 629 en met duizentderleie bedriegelijcke en twijfelachtige bypaden629 630 onder een gestrengelt; waer door de dolende uitgestreken en te630 631 leur gestelt, nergens op eenigh merckteken oogh kon houden, 632 om uit te geraken: eveneens verwarren de zoons van Troje hun632-33 633 spoor door een; terwijlze onder het spiegelgevecht af en aen 634 trecken, en vechten en vlughten: gelijck dolfijns, die in de Kar-+634-35 635 paetsche en Libysche zee om strijt zwemmende, de natte baren 636 met hunne borst breken, en in het water spelen. Toen Askaen 637 namaels het lange Alba met muren zou stercken, broght hy eerst637637-38 638 deze gewoonte, dit ridderspel en spiegelgevecht op de baen, en+ 639 leerde d'oude Latijnen dit feest vieren, op die zelve wijze, gelijck 640 hy, en de Trojaensche jongkheit met hem, en d'Albanen dit hunne640 641 lantslieden voortleerden. Sedert voerde de grootmaghtige stadt641-42 642 Rome deze oeffeninge in, en onderhieltze, hare voorouderen ter+642 643 eere: en het spiegelgevecht van het jongske wort noch heden643-45 644 's daeghs het Ridderspel van Troje, en de kornet de Trojaensche 645 kornet geheeten.

646 De lijckspelen, zijnen heiligen vader dus lange ter gedachtenisse646-47 647 geviert, zoo begost de fortuin eerst te weifelen, en hun den voet+647 648 dwers te zetten: want terwijl men bezigh was, om Anchises graf, 649 op zijn jaergetijde, met verscheide spelen te vereeren, zont Juno,649 650 Saturnus dochter [al haer voorleden ongelijck en leet kaeuwende,+650 651 en haren moedt noch niet gekoelt hebbende] Iris uit den hemel,651

 
Gelijck men zeght dat eer in Krete, Minos rijck,798
 
Op 't rijzende eilant, in den doolhof, zoo vol zorgen,799
800
Een wegh liep, van weêrzy bevlochten, en verborgen,
 
Door veele duizenden bedochte erghlisticheên801
 
Van bypaên vol bedrogh gestrengelt onder een,802
 
Zoo twijfelachtigh, dat de doolende uitgestreecken
 
Geen oogh kon houden op gedaente, of eenigh teken,804
805
Om zich t'ontwinden: zoo verwart het Troische bloet
 
Zijn spoor door een, terwijl elck op den paerdevoet806
 
In 't spiegelvechten af- en aentreckt, weet te vlughten,
 
Te vechten: eveneens als zich dolfijns verluchten,808
 
Die in het Libyaensche of in 't Karpaetsche meer
810
Het zoute schuim om strijt bezwemmen heene en weêr,
 
De golven, met de borst doorklovende, vast mercken,811
 
En speelen. toen Askaen lang Alba quam verstercken,
 
En bouwen, broght hy eerst dees wijzen op de baen,813
 
Ving 't brave ridderspel en spiegelvechten aen,
815
En leerde out Latium de ridderfeesten vieren:
 
Gelijck zijn lantsliên na dees zeden en manieren816
 
Van hem en van d'Albaensche en zijn Trojaensche jeught
 
Ontfingen. naderhant ging Rome, rijck van deught,818
 
Die hooftstadt aller steên, deze oefeninge leeren,
820
En onderhieltze, om haer voorouders naemen t'eeren.
 
Dit spiegelvechten van dien knaep heet noch ter tijt
 
Het ridderspel van Troje, en, zonder dat het slijt,822
 
Wil dees kornet noch niet den naem van Troje missen.
 
Het lijckspel, dus geviert, als erfgedachtenissen
825
Van 's vaders heiligheit, begon de kans en spoet825
 
Te weifelen, Fortuin den Troischen weêr den voet
 
Heel dwers te zetten: want terwijl zy bezigh waren,
 
Om op Anchises graf 't getijde te verjaeren,828
 
En t'eeren met dit feest, en veelerhande spel,
830
Zondt Juno, dochter van Saturnus, wreet en fel,
 
[Die al 't voorleden leet noch kaut in 's hemels stoelen,831
 
En haeren moedt, noit zadt, aen Troje zagh te koelen,]832
 
De dienstmaeght naer de vloot van Troje, uit 's hemels poort,833
tekstkritische noten

652 naer de Trojaensche vloot, en blies haer met den adem der winden652 653 voort. De maeght hare reis spoedende, langs eenen boogh met653 654 duizenterhande verwen geschakeert, vloogh onzichtbaer en snel 655 haeres weeghs, Zy ziet den grooten toeloop des volcks, bespiet655 656 het strant, vint de haven ledigh, en de vloot zonder volck. Maer656 657 de Trojaensche vrouwen verre van hun, op het eenzame strant, be-+657 658 schreiden heimelijck den overleden Anchises, en zagen al te zamen658 659 de grondelooze zee met weenende oogen aen. Och, riepenze 660 alle uit eenen mont, wat zijn wy vermoeit van zoo lang op zee om 661 te zwerven, en wat is 'er noch al varens aen vast! Zy roepen661 662 om een stadt: het verdriet haer langer op het water om te suckelen. 663 Weshalve Iris, niet onnoozel in het beledigen, zich midden onder+663 664 den hoop worpt, leit de gedaente en draght van een Godinne af,664 665 en treckt den schijn van Beroë aen, gemalin van Doriklus, den665 666 Thrax; en een stockoude vrouw, van goeden huize en naem, en666 667 eertijts kinderzaligh. Iris aldus vermomt, begaf zich midden onder 668 de Dardaensche vrouwen met deze rede: o ellendigen, die niet+668 669 van der Griecken handen, in den oorlogh, onder de vesten der 670 vaderlijcke stede, ter doot wiert gesleept: o rampzalige menschen,670 671 tot welck een einde spaert u Fortuin zoo lang? Wy beleven nu 672 den zevenden zomer, na den ondergangk van Troje, sedert men 673 ons, over zee en zant, door zoo vele zorghelijcke rotsen en in673 674 zoo menigerhande gewesten omvoerde, om over den ongestui- 675 migen waterplas en op de golven omgesolt, het deizende Italie675 676 te volgen. Hier regeert de gastvrye Acestes, in 't gebiet van Eryx, 677 Eneas broeder. Wie behindert ons hier muren te stichten, en den+ 678 burgeren aen een stadt te helpen? o vaderlant! o Huisgoden, te678 679 vergeefs uit den brant geredt! zullen wy nu geene vesten stichten,

 
En blies haer met de lucht der snelle winden voort.
835
De kamenier spoeit wegh langs eenen boogh, bestreecken
 
Met duizent verwen, vlieght onzichtbaer, onbekeecken.
 
Zy ziet 's volcks toeloop aen, de strant en waterkolck837
 
En haven ledigh, en de schepen zonder volck.
 
De Troische vrouwen, wijt van hier op 't strant, beschreiden
840
In eenzaemheit Anchys, uit 's levens licht gescheiden,
 
En zagen altemael de grondelooze zee
 
Met weenende oogen aen. och, riepenze alle, ô wee,
 
[Uit eenen mont] wat zijn wy mat van ommezwerven
 
Op zee! wat zijn'er, eer wy entlijck rust verwerven,
845
Noch mijlen zees aen vast. zy kermen om een stê.845
 
't Verdriet haer langer dus te suckelen op zee;
 
Dies Iris, snoot genoegh om iemant leet te brouwen,847
 
Zich worpt in 't midden van dien hoop Trojaensche vrouwen,
 
Laet wezen en gestalt van haere godtheit staen,
850
En treckt nu Beroës gedaente en kleeders aen,
 
Gemael van Doriklus, den Thrax, een oude vrouwe,851
 
Van goeden huize en naeme, en eertijts in haer trouwe852
 
Met kinderen verrijckt. dus anders toegestelt853
 
Begeeft zich Iris met dees rede op 't vlacke velt,
855
In 't midden, daer de Troische ontstelde vrouwen klaegen:
 
Elendigen, die niet, in Trojes nederlaegen,856
 
Van Griecksche handen, by de vesten, voor de stadt
 
Der vadren, wert ter doot gesleept, en opgevat!858
 
Rampzaligen, waertoe wil 't avontuur u spaeren?859
860
Och, wy beleven nu den zomer, na zes jaeren,
 
Dat Troje wert verwoest: wy, over zee en zant,
 
Door zoo veel zeegevaer en rotsen, menigh strant
 
Zijn omgevoert, om, langs deze ongestuime hoecken863
 
En golven omgesolt, Italie te zoecken,
865
Dat eeuwigh deist, en vlught. hier heerscht Acest, een man
 
Heel gastvry, in 't gebiet van Eryx, broeder van
 
Eneas: wie verlet ons hier den muur te stichten,
 
De burgers aen een stadt te helpen, te verlichten?868
 
O vaderlant, ô Goôn, vergeefs in 't vier geredt!
870
Och, stichtenwe geen stadt, om Troje, ons lang belet,870

680 om Troje te vernoemen? Zal ick nimmermeer Xanthus en Simoïs,680 681 de vlieten van Troje, aenschouwen? Wat, spant liever met my+681 682 aen, en steeckt deze rampzalige schepen in brant: want de geest682 683 van Kassandre, de waerzeggerin, scheen my in den droom de683 684 barnende fackels toe te reicken. Zoeckt hier Troje, zeitze: hier 685 is uwe woonplaets. Nu is het tijt de zaek by der hant te nemen, 686 en op zulck een treffelijck voorspoock niet te sammelen. Ziet,686 687 daer staen vier altaren, Neptuin toegewijt. Godt zelf reickt u de687 688 fackels toe, en moedight u aen. Dit zeggende, vatze allereerst met+688 689 gewelt een branthout, en zwaeit het toornigh al flackerende om 690 haer hooft, en smijt het in de vloot. De Trojaensche vrouwen 691 zien vremt toe, en staen verbaest. Pyrgo alleen, die wel d'outste+691 692 was, en een Koningklijcke voester zoo veler kinderen van Priaem, 693 riep toen uit al den hoop: o joffrouwen, geen Rheteesche Beroë,693 694 geen Doriklus gemalin raet u dit: let slechts op het kroost en694 695 haer goddelijcke bevalligheit, en die flonckerende oogen: welck695-96 696 een leventheit van geest is 'er in! wat een aenschijn, spraeck en 697 fiere tret! Ick zelf over een wijl van Beroë scheidende, liet haer697 698 kranck, en moeielijck, overmits zy alleen van deze feest most698 699 blijven, en Anchises niet naer zijn waerdy moght vereeren. Zoo 700 sprackze. Maer de vrouwen, in 't eerste niet wetende hoe zy 't+ 701 hadden, beginnen de schepen met norsse oogen aen te zien, en701 702 staen twijfelmoedigh, tusschen den deerlijcken treck tot dit tegen-702 703 woordige lant, en het Rijck, waer toe het nootlot haer roept; 704 terwijl de Godin ten hemel vliegende, eenen geweldigen boogh+704704-5 705 onder de wolcken snijt. Daer na verbaest door dit gezicht der 706 Godinne, en van dolheit vervoert, beginnenze te schreeuwen, en706 707 rucken het vier van den offerhaert. Zommigen plonderen d'altaren,+707

 
Te noemen naer het oude? en zal ick met dees vrouwen
 
Noit Xanthus, Simoïs, den vliet van Troje aenschouwen?
 
Veel nutter datge flux met my nu t'zamenspant,873
 
En leght d' onzaelge vloot terstont in koolen: want
875
Waerzeggerin Kassandre, in mijnen droom verscheenen,
 
Scheen my de fackels zelf te reicken. nergens heenen876
 
Zoeckt Troje, zeghtze, dan op deze plaets. hier is
 
Uw woonplaets. 't is nu tijt: nu neemt uw zaeck gewis,878
 
En rustigh by der hant. dit voorspoock leert u spoeden,879
880
Niet sammelen. hier staen vier outers, 't hooft der vloeden
 
Neptunus toegewijt. de Godt reickt u de toorts,
 
En moedight zelf u aen. zoo spreeckt zy, en vat voorts
 
Een branthout aen met kracht, en zwaeit het om haere ooren,
 
Al flackrende om haer hooft, en slingert het van toren
885
In 't midden van de vloot. de Troische vrouwen staen
 
En zien verbaest en vreemt. een Pyrge alleen vooraen,886
 
Die d'outste was, met een de hoofsche voestermoeder887
 
Van Priams kinderen altzamen. deze, vroeder
 
Dan andren riep: ô geen Reteesche Beroë,889
890
Gemael van Doryklus, is raetsvrou hier ter stê:
 
Neen joffers, let maer slechts op 't kroost, en op 't vermogen
 
Van haer bevallijckheit, en op die flonckrende oogen.891-92
 
Hoe levende is haer geest, haer opzicht! welck een tredt,893
 
En spraeck. 'k heb Beroë gelaeten, kranck te bedt,
895
En moeielijck, dewijl zy van dit feest most blijven,
 
Anchises eere niet naer zijn waerdy moght stijven.896
 
Zoo sprackze: maer de schaer der vrouwen, in 't begin
 
Niet weetende hoe 't is, zien met een' wederzin
 
De vloot en kielen aen, en staen om 't hart beneepen:899
900
En tusschen eenen treck naer 't lant, daer heure schepen
 
Nu leggen, en het rijck, waerheen haer 't nootlot stiert;
 
Terwijl de luchtgodin ten hemel innezwiert,
 
En eenen grooten boogh in 't zwerck spant in het zweven.
 
Verbaest door dit gezicht der Godtheit, aengedreven
905
Van dolheit, schreeuwenze, en ontrucken met misbaer
 
Den offerhaert het vier. een deel berooft altaer

708 en worpen met festoenen en loof en fackelen: het vier daer op+ 709 met vryen toom aen 't voortslaen, over doften en riemen en be-709 710 schilderde schepen, van dennen hout getimmert. Eumelus, de710-11 711 bode, brengt de tijding aen Anchises graf, en de gestoelten des 712 schouwburghs, dat de vloot in lichten brant staet; en de Trojanen712 713 zelfs zien terstont de gloeiende voncken in de zwarte smoockwolck713 714 opvliegen: en Askaen, die vrolijck vast de Ridders aenvoerde,+714 715 vloogh met zijn paert heftigh, recht toe, recht aen, naer de vloot,715 716 die noot leedt: en geene ritmeesters, om hem tot stervens toe716 717 verlegen, kunnen zijnen yver schutten. Het jongske daer aen-717 718 komende, roept: wat dolheit komt u aen? Hoe nu? Waer wilt+718-19 719 ghy hene? Och, ellendige burgerinnen! ghy verbrant uwen vyant 720 nochte het Griecksche leger niet, maer de schepen, uwe hoop720 721 en toeverlaet: ziet, ick ben uw Askaen; en flux nam het zijnen 722 helm (waer mede het noch flus het spiegelgevecht beleidde) van722 723 't hooft, en smeet dien voor haer voeten neder; en voort daer 724 op quam Eneas met de Trojaensche troepen aenstooten. Maer+724 725 de vrouwen vloden van vreeze het strant langs, elck haeres weeghs, 726 en verstaken zich ergens in bosschen, en holen van steenrotsen.726 727 Juno, van wie zy bezeten waren, is uit haren boezem gevaren, en727 728 zy by zinnen komende, beginnen haer volck te kennen: het stuck728 729 berouwt en 't leven verdriet haer: doch de brant liet daerom niet+729-30 730 zijnen gangk te gaen, en even fel voort te slaen: het werck, waer 731 mede de naden gedreven waren, smoockte allengs, en ging vast731 732 aen, onder het beteerde hout: de roockende hitte verteerde de 733 kielen langkzaem, en de vlam vermeesterde den geheelen romp: het 734 gedurigh gieten, en geheele stroomen waters kunnen het vier niet734 735 lesschen. Toen scheurde de godtvruchtige Eneas zijne kleeders+735

 
En offerdisch, en worpt feestoenen, tortsen, tacken.
 
Het vier, met vryen toom aen 't voortslaen, onder 't smacken,908
 
Ontsteeckt 'er doft, en riem, en schepen, schoon gemaelt,
910
Van dennen opgebouwt. de bode Eumelus draelt910
 
Geensins om tijdinge aen Anchises graf te brengen,
 
Daer al de schouburgh zit; dat vlam en roock zich mengen,
 
De schepen lichter laege in brant en vlamme staen.
 
De Troischen zien terstont de voncken opwaert gaen,
915
En gloeiende in een wolck van roock ten hemel stijgen.
 
Askaen, die wacker vast het riddersdom leert krijgen,916
 
Vlieght heftigh met zijn paert voorheene naer de vloot,917
 
Die last leedt. niemants maght noch aenzien is zoo groot
 
By deze hoofden, schier tot stervens toe verlegen
920
Om dezen knaep, dat zy zijn' yver onderwegen
 
Verkoelen konnen. hy riep luidt, zoo dra hy quam
 
Aenstuiven: hoe, wat nu? wat zoecktge met dees vlam?
 
Wat dolheit komt u aen? och, arme burgerinnen!
 
Gy steeckt geen vyants tent, noch Griecksche legers, binnen
925
Uw paelen, maer uw vloot en toeverlaet in brant.
 
Ziet toe, ick ben Askaen, uw vrient. zoo spreeckt hy, rant926
 
Zijn' helm aen, daer hy flus in 't vechtspel heene en weder
 
Mê reedt: dien smijt hy nu voor haere voeten neder.
 
Eneas komt hier op met zijn Trojaensche maght
930
Aenstooten: maer terstont stoof 't vrouwelijck geslacht
 
Uit vreeze langs het strant. een ieder wechgeschoolen
 
Verstack zich diep in bosch, in steenrotse, en in holen:
 
En Juno, van wiens geest zy al bezeten zijn,
 
Vaert uit, dies zy, een poos bedrogen door den schijn,934
935
Nu by haer zinnen, flux haer eige vrienden kennen.
 
Nu zienze 't leven en het schendigh schepeschennen936
 
Met rouwe aen, en verdriet: noch bleef de vlam niet staen,937
 
Noch liet hier na met kracht geweldigh voort te slaen.
 
Het dichte werck, waermê de naden zijn gedreven,
940
Aen 't smoocken meer en meer, gaet aen. de vlam schept leven940
 
Tot op den bodem toe. de hitte roockt en smoockt,
 
Verteert allengs de kiel. de vlam wint velt, verschroockt942
 
Verbrant den ganschen romp van 't schip. geduurigh gieten
 
Met water bluscht geen vier, al stort men heele vlieten.
945
Godtvruchte Eneas voort aen 't scheuren van zijn kleet.945
tekstkritische noten

736 van 't lijf, en riep met opgestreckte handen alle Goden te hulpe. 737 Almaghtige Jupiter, indien ghy alle Trojanen noch niet tot den 738 lesten man toe haet; indien ghy naer uw oude liefde de zwaricheit738 739 der menschen noch eenighsins ter harte treckt; zoo bergh, o vader,739 740 de vloot nu uit dezen brant, en bescherm de Trojanen voor den 741 uitersten noot, in dezen deerlijcken staet: of ben ick des waerdigh,741 742 schiet my (daer mede is 't uit) met uwen blixem doot, en tref my742 743 met uwe gewapende vuist. Naulix spreeckt hy zoo, of een donckere+ 744 wolck berst met onweder en stortregen uit, niet anders dan of 745 het water van boven gegoten wert: bergen en dalen daveren van 746 donderslagh op donderslagh: het stormt en buldert: al de lucht 747 ziet zwart en ontstelt van regenbuien en vlagen: de schepen747 748 loopen over van het water, en de half verbrande vloot wort doornat 749 van den regen, tot dat al de smoock gelescht is, en alle schepen, 750 behalve vier, in den brant geborgen blijven.750

751 Maer vader Eneas van dit harde ongeval in zijn hart getroffen, liep+ 752 het hooft om van geweldige bekommeringen, en leide het dan dus752-53 753 dan zoo over; of men het nootlot ter zijde zettende, zich op den 754 bodem van Sicilie zou neerslaen; of de kust van Italie aandoen. 755 Nautes, een out ervaren man, van Pallas onderwezen en afgerecht755 756 op wichelery, het welck hem in groot aenzien broght, diende den+756-59 757 Vader hier over, op het geen of van de vreesselijcke gramschap 758 der Goden door dit voorspoock hun gespelt, of van de ry des 759 nootlots vereischt wiert. Dees ving aen Eneas aldus te troosten: 760 o Godin Venus zoon, laet ons volgen, zonder omzien, derwaert760 761 wy van het nootlot gerolt en gesolt worden. Men moet, het ga 762 zoo 't wil, uitharden al wat Fortuin ons overzent. Ghy hebt hier762

 
Hy streckt de handen uit, en roept met kreet op kreet
 
De Goden aen om hulp: Almaghtige eerste vader,947
 
Zoo gy de Troischen niet ten uiterste al te gader948
 
Vervolght; indienge, niet van d'oude gunst vervreemt,949
950
Der menschen zwaericheên noch iet ter harte neemt,950
 
Zoo bergh de vloot in 't vier, na zoo veele ongevallen;
 
Bescherm de Troischen voor den lesten noot van allen,952
 
In dezen droeven stant: of, ben ick 's waert, doorschiet953
 
My met den blixemstrael, zoo endight mijn verdriet,
955
En donder uit de lucht. hy hielt nau op te spreecken,
 
Of eene wolck begon met onweêr uit te breecken,
 
En regen, vlaegh op vlaegh, als ofze een' stroom uitgoot.
 
De donder, slagh op slagh, de schorre donderkloot958
 
Verzetten bergh en dal, met ysselijcke slagen.959
960
Het stormt, en buldert. al de lucht ziet zwart van vlaegen,
 
En regenbuien. nu verdrinckt de waterplas961
 
De schepen, en de vloot, die reede aen 't branden was,
 
Wort nat, de smoock gelescht: dat berght nu al de kielen,963
 
Behalve vier alleen, die 't vier ten deele vielen.
965
Maer vorst Eneas, van deze overgroote smert,
 
Dit schricklijck ongeval, getroffen in zijn hart,
 
Liep 't hooft van zorgen om, en veel bekommeringen.
 
Hy overleght, of men zich stip zou laeten dwingen968
 
Van 't nootlot, of die wet uit noot te buiten gaen,969
970
Zich op den bodem van Sicilje nederslaen;
 
Of d'Italjaensche kust aentrecken op de baren;971
 
Dies Nautes, out en grijs, en wonderlijck ervaeren,
 
Van Pallas afgerecht op kunst en wichlery,
 
Dat hem in aenzien broght, den vorst Eneas vry
975
En milt berecht op 't geen de haet en wrock der Goden974-75
 
Hun door dit voorspoock spelde, of streng hun wort geboden
 
By nootlot, en de ry van 't eeuwige besluit.
 
Dees trooste Eneas toen, en goot zijn hart dus uit:
 
O Venus zoon, laet ons vry volgen, zonder schroomen,
980
Het nootlot, waer 't ons rolt en solt. men moet volkomen
 
Uitharden, 't ga zoo 't wil, al wat Fortuin voortaen
 
Ons overzent. gy hebt Acestes, den Trojaen,

763 den Dardaenschen Acestes, een' man van goddelijcken stamme, 764 op uwe hant: neem hem, die overbodigh is, tot uwen raetsman:764 765 lever hem al het volck, dat van de verbrande schepen noch over-765 766 schiet, en hen allen, wien uw groothartigh bestaen en ongelegenheit766 767 tegens het hart stoot; stockoude mannen, en zeeziecke wijven:767 768 schiet uit al wat onder u lam en stram, tegens geen gevaer magh;768 769 en laet de kleinhartigen muren op dezen bodem stichten. Zy zullen 770 die stadt, met Acestes oorlof, Aceste naer zijnen naem noemen.770 771 Eneas verquickte om die rede van zijnen ouden vrient. Maer sedert+771 772 werden zijn zinnen van allerhande gedachten herwaert en derwaert 773 geruckt: en toen de nacht op hare slede, van twee paerden voort-773 774 getrocken, door den duisteren hemelgle, scheen zijn vader Anchises+ 775 geest haestigh van boven nederdalende, hem aldus aen te spreken:775 776 mijn zoon, die my, by mijn leven, liever dan het leven waert: mijn 777 zoon, die de rampen, den Trojanen beschoren, smaeckte: ick 778 koom afgestegen op Jupijns bevel, die den brant der vlote uit- 779 leschte, en zich in den hoogen hemel ten leste uwes ontfarmde.779 780 Volgh dien overtreffelijcken raet van den ouden ervaren Nautes.+780 781 Scheep met d'uitgelezenste jongelingen, de kloeckhartigste bor-781 782 sten, in Italie over. Een hardvochtigh wilt en woest volck staet u 783 in Latium te beoorlogen. Evenwel, mijn zoon, moet ghy eerst den 784 helschen afgront bezoecken, en by den diepen jammerpoel my784784-85 785 aenspreken: want ick ga niet waeren in den godtloozen Tarter, 786 onder de droeve schimmen; maer verkeere in d'Elysische beem-786

 
Uit goddelijcken stamme op uwe hant, als eigen.983
 
Neem hem, die willigh is zich u ten dienst te neigen,
985
Ten raetsman. lever hem het volck, dat, vol verdriet,
 
Van twee paer schepen, die verbrant zijn, overschiet,
 
En allen, wien uw wit en dapperheên mishaegen,987
 
En ongelegenheên; stockouden, op hun dagen,
 
Zeeziecke wijven. schiet vry uit wat stram en stijf989
990
Het zeegevaer verveelt. vergunze hun verblijf
 
Al wien 't kleenhartigh lust een nieuwe stadt te bouwen,
 
Die met Acestes gunste oock zijnen naem magh houwen.
 
Eneas hart verquickt, was wonderlijck gedient993
 
Met zulck een onderwijs van zijnen ouden vrient.994
995
Maer sedert zwindelden zijn zinnen en gedachten995
 
Vast om en wederom: en toen, om op de wachten995-96
 
Te passen, d'eerste nacht, gezeten op haer slê,996-97
 
Van paerden aengevoert, door 's hemels schaduw glê,998
 
Verscheen hem 's vaders geest, die snel quam nederzweven,
1000
En aenhief op dees wijs: mijn zoon, die, by mijn leven,
 
My liever waert dan zon en leven, ô mijn zoon,
 
Die 't jammer, Trojes bloet beschoren, zijt gewoon1002
 
Te proeven; ick koom hier, op Jupiters geboden,
 
Die 't branden van de vloot belette, en by de Goden
1005
Zich over u ontfermt. nu volgh vry Nautes raet,
 
En al wat d'oude man zoo grondigh wel verstaet.
 
Scheep met de braefste jeught en allervroomste harten1007
 
Vry over in Italje. een volck staet u te tarten,1008
 
Een' aert, die woest en wilt in Latium u wacht:1009
1010
En evenwel, mijn zoon, gy moet den helschen nacht,1010
 
Den diepen jammerpoel om laegh noch eerst bezoecken,
 
My spreecken: want ick ga niet waeren by de Vloecken,1012
 
En 't godeloos gespuis des afgronts, en de schim,1013
 
Die droef en diep verzonck beneden 's aerdtrijcks kim:
1015
Maer wy verkeeren in d'Elyziaensche velden,

787 den, met het genoeghelijck gezelschap der godtvruchtigen. De 788 kuische Sibylle zal u, na het slaghten en opofferen van zwart vee,788 789 derwaert geleiden. Dan zult ghy al uw geslacht leeren kennen,789 790 en weten wat vesten u beschoren zijn. Nu vaer wel: de daeuwende790 791 midnacht is al verloopen, en de hatelijcke dagh snuift my uit den791 792 oosten den waessem zijner hygende paerden toe. Zoo sprack hy,792 793 en verstoof, gelijck roock, in de dunne lucht. Eneas riep: waer 794 streeft ghy hene? waer blijft ghy? wien vlught ghy? of wie belet 795 u ons t'omhelzen? Toen rekende hy het vier op, dat onder d'assche795 796 gedooft lagh, en eerde ootmoedighlijck den Troischen Haertgodt,796 797 en de koorgeheimenis der grijze moeder Vesta, met gezouten797 798 offermeel, en het volle wierroockvat. Terstont ontbiet hy zijne 799 reisbroeders, en inzonderheit Acestes; en ontdeckt hun Jupijns ge-799 800 bodt en zijn lieven vaders bevel, en hoe hy nu beraden is. Men800800-801 801 stelt dien raet niet uit, en Acestes weigert niet dat bevel te volgen. 802 De vrouwen, die gezint zijn hier een stadt te bewoonen, worden+ 803 aengetekent, en het volck, dat hier toe willigh is, en al die luttel803 804 met eere en vermaertheit gedient zijn, schiet men uit. De Trojanen,+804 805 kleen in getal, doch heet en wacker om aen den man te gaen,805 806 vernieuwen de doften, verbeteren de half gebrande schepen met806 807 nieuwe ribben, en eicke plancken; schaven riemen en balcken,807 808 en maecken touw en takel klaer. Middelerwijl roit Eneas de vesten+808 809 met den ploegh, en deelt erven by lotinge uit; geeft deze plaets809809-11 810 den naem van den burgh Ilium, en heet die plaets naer de stadt 811 Troje. De Trojaensche Acestes is met het Rijck wel in zijnen 812 schick, en wijst hun waer mercktvelt en raethuis zullen staen; kiest812

 
In 't vrolijcke getal der recht godtvruchte helden.
 
De zuivere Sibyl zal u, als 't zwarte vee1017
 
Geslaght is voor 't altaer, geleiden naer die stê:
 
Dan zultge al uw geslacht en afkomst kennen leeren,
1020
Verstaen wat veste en stadt u 't nootlot wou bescheeren.
 
Vaer wel: de midnacht daut, en is alree voorby.
 
De haetelijcke dagh van 't oosten ademt my
 
Den waessem toe van 't paert, dat hygende op komt streven.1023
 
Zoo sprack hy, en verstoof, als roock in lucht verdreven.
1025
Eneas roept: waer streeft gy heen? waer blijft gy nu?
 
Wien vlughtge? of wie verbietme, ô waerde vader, u
 
t'Omhelzen, daer ick legh? nu rekent hy de koolen
 
En 't vier op, onder d'asch gedooft, en wechgeschoolen,
 
Aenbidt den Haertgodt, en vrouw Vestaes tempelschat1029
1030
Uit Troje, en eert hen met het volle wieroockvat,
 
Gezouten offermeel, en roept de reisgenooten,
 
Acestes boven al, ontdeckt den last des grooten
 
En oppersten Jupijns, en wat de vader hem
 
Bevolen heeft: hoe hy geraden vint hun stem
1035
Te volgen, zoo 't betaemt: die raet wort niet versmeeten.1035
 
Acestes weigert niet te volgen watze heeten.1036
 
Men schrijft de vrouwen op, die t'zamen zijn beraên1037
 
Zich hier in eene stadt in stilte neêr te slaen.1038
 
Men past al 't willigh volck, en wat op hooger driften1039
1040
Noch geen vermaertheit past, naukeurigh uit te ziften.1039-40
 
De Troische, een kleen getal, doch braef van moedt en ziel,
 
Vernieuwen banck en doft, verbetren kiel by kiel,
 
En schepen, half gebrant, met nieuwe ribben, houwen
 
Beschaven balck, en planck en riemen, maecken touwen
1045
En takels klaer en fix: terwijl Eneas, vroegh
 
Te werck, de vesten meet, en afroit met den ploegh,1046
 
En erven deelt by lot. hy noemt hier, onder 't rojen,
 
Dees plaets naer Ilium, en d'andre plaets nieu Trojen.
 
De Troische Acestes is beholpen met dit rijck,1049
1050
Geeft merckt en raethuis plaets, een ieder in zijn wijck,
tekstkritische noten

813 wethouders, en schrijft hun keuren en wetten voor. Daer na sticht+813 814 hy op de kruin des berghs Eryx een hemelhooge kerck, Venus814 815 van Idalie ter eere; en wijdt Anchises graf een breetstreckend815 816 wout en Priester toe. Toen nu al het volck negen dagen langk 817 gebancketteert, en gaven op het altaer geoffert had, begost de 818 gewenschte wint op zee uit den zuiden te waeien, en ons wederom818 819 met slecht water te scheep te drijven. Daer stack men in de boght+819 820 een keel op met huilen en kermen, en broght een geheel etmael820 821 over met elckanderen om den hals te vatten en oorlof te nemen.821 822 Nu wouden vrouwen en mans (wien te voren de zee zoo lelijck 823 toegreen, en het onmogelijck viel op het water te harden) mede823 824 t'zeil gaen, en lijden al wat'er op de reis te lijden stont. De goede 825 Eneas vertroosteze met vriendelijcke woorden, en bevalze al 826 schreiende in Acestes, zijn bloetvrients, beschuttinge. Hier na beval826 827 hy drie kalvers voor Eryx, en een lam voor het onweder te slaghten,827 828 en maeckte de touwen, langs het strant, 't een na 'et ander los.828 829 Hy zelf staende van verre op de kampanje, met den geschoren829829-30 830 olijfkrans om het hooft, en den offerkop in de hant, worpt het 831 ingewant en giet den wijn in de zoute baren. De wint van achter831 832 recht in het zeil blazende, geeft den schepe vaert en spoet, en832 833 de maets roeien om strijt, en vegen door zee.833 834 Maar Venus, met zorgen beladen, spreeckt ondertusschen Nep-+ 835 tuin aen, en klaeght hem aldus haren noot: o Neptuin, Junoos wrock 836 en onverzaetzame wraeckgierigheit perssen Venus zich tot biddens836 837 toe te vernederen: nochte de langkdurigheit des tijts, nochte geene837 838 offerhanden der godtvruchtigen kunnen haer vermorwen; ja d'on-

 
Verkiest wethouders, schrijft hun keuren voor, en wetten.
 
Hy liet op Eryx kruin een' grooten tempel zetten,
 
Wiens dack ten hemel steegh, ter eere van de Min,1053
 
Die op Idalie regeert, als koningin.
1055
Hy wyde Anchises graf een' priester toe, en wouden,
 
Heel ruim en breet beplant. het volck dus onderhouden
 
Wel negen dagen langk, met brassen en bancket,
 
En offer, op 't altaer den Goden voorgezet,1056-58
 
Begon de zuidenwint op zee, naer wensch, te waeien,
1060
En met slecht water ons al weder t'scheep te kraeien.1060
 
Daer stack men in de boght een keel op, als een klock,
 
Met huilen, en gekerm, en onder dit genock1062
 
En oorlofneemen en omhelzen, root bekreeten,
 
Was een gansch etmael ruim verloopen, en gesleeten.
1065
Nu wouden wijf en man [wien 't weêr te vore op 't vlack1065
 
Zoo leelijck toegreen, dreighde, en tegens 't harte stack,1066
 
Dat het onmooghlijck scheen op zee dit door te strijden,]1067
 
Mê t'zeil gaen, lijden wat in 't reizen stont te lijden.
 
De goede Eneas troostze, en spreecktze minzaem toe,
1070
Beveeltze Acestes, dat zijn toezicht hen behoe,
 
Gelijck een bloetverwant, en most van droefheit schreien.
 
Hierna geboodt hy voort den offer te bereien,1072
 
Dry kalvers Eryx, en een lam voor 't woeste weêr
 
Te slaghten, en ontmaert de schepen langs het meer,1074
1075
Het een na'et ander. dus reisvaerdigh, en om d'ooren
 
Bevlochten met d'olijf, den krans heel net geschoren,
 
En staende voor op 't schip, in 't aenzien van het strant,1077
 
Vat d'offerschael, en worpt het offeringewant
 
En giet den heilgen wijn in zee en zoute baren.
1080
De wint van achter blaest in 't zeil, en spoeit het vaeren.1080
 
Een ieder roeit om strijt, en veeght door 't water heen.
 
Maer Venus, noch belaên met zorgen, spreeckt alleen
 
Terwijl Neptunus aen, begint haer' noot te klaegen:
 
O zeevooght, Junoos wrock en wraekzucht, zwaer te draegen,
1085
Om d'onverzoenbaerheit, perst Venus met gebeên1085
 
Zich te vernederen. geen tijt, hoe lang geleên,
 
Geene offerhanden van godtvruchten, noit bedurven,1087
 
Veranderden haer oit, noch konden 't hart vermurven,
tekstkritische noten

839 vermurwde Godin noch even stijf, wil nochte om Jupijns gebodt,839 840 nochte om nootlot, zich gerust houden. Het vernoeght haer niet,840 841 datze de stadt midden in Frygie gelegen, door onmenschelijcke841 842 vyantschap en veete verslonden, het overschot van Troje door842 843 allerhande rampen ter straffe gesleept en gesleurt hebbe; zy ver- 844 volght noch d'asschen en gebeenten der uitgeroide vesten: wat844 845 oirzaken haer tot zulck een dollicheit verrucken, dat magh zy zelf845 846 weten. Ghy zelf zijt mijn getuige, wat een gewelt zy my onlangs846 847 op de Lybische zee haestigh berockende; en hoeze op Eools buien847 848 steunende, de gansche zee en den hemel te vergeefs onder een848848-49 849 roerde: dat durfze op uwen bodem bestaen. O schelmstuck! bezie 850 eens, zy heeft oock door Trojaensche vrouwen, van dollicheit 851 bezeten, schandelijck de schepen verbrant, en de vloot ten deele 852 vernielt zijnde, ons gedwongen zeker getal onzer reisgenooten in 853 een vreemt lant achter te laten. Weshalve ick u bidde, dat het u 854 gelieve 't overschot der vlote veiligh door zee te voeren; veiligh 855 aen den Laurentijnschen Tyber te brengen; eisch ick anders iet855 856 billijcks: bescheeren anders de nootlotspinsters hun deze vesten.856 857 Saturnus zoon, de Zeevooght, antwoorde haer: o Cythereesche+857 858 Godtheit, het is gansch recht en billijck, dat ghy uw betrouwen 859 op mijne Rijcken vestight, waer uit ghy geboren zijt: ick verdiende859 860 dat oock: dickwils en menighmael breidelde ick zoo groot een860860-61 861 dollicheit van water en wint; en droegh te lande (des getuigen 862 my Xanthus en Simoïs) geen minder zorgh voor uwen Eneas;862 863 wanneer Achilles, achter de halfdoode Trojaensche benden her863 864 zittende, haer tegens de muren aenjoegh; menigh duizent man864

 
Haer onvermurwde maght, in 't wrocken onverzaet,
1090
Laet, om Jupijns gebodt noch 't nootlot, haeren haet
 
Niet vaeren. het vernoeght haer niet dat zy de wallen,1090-91
 
In 't hart van Frygie gelegen, ziet vervallen,1092
 
Verslonden door haer veete, en bitse vyantschap;1093
 
Dat zy het overschot van Troje, stap op stap,1094
1095
Door allerhande ramp ter straffe sleepte, en sleurde;
 
Maer zy vervolght noch d'asch en beenders der gesteurde1096
 
En uitgeroide stadt. wat oirzaeck haer nu prest
 
Tot zulck een razerny, dat weetze zelve best.
 
Gy zelf zijt mijn getuige, en weet hoe dees verstockte
1100
Op 't Libiaensche meer zoo fel een' storm berockte,1100
 
En hoeze, steunende op de buien van den vorst
 
Der winden, zee en lucht, doch ydel, mengen dorst.1102
 
Dat durfze op uwen boôm, in uw gebiet ons brouwen.
 
O schelmstuck! zie nu eens, zy heeft door Troische vrouwen,
1105
Van dolheit aengevoert, de schepen, al te snoot,
 
Verbrant, de vloot ten deel vernielt, en ons uit noot
 
Geperst een goet getal van onze vlootverwanten1107
 
Te laeten dus uitheemsch aen vreemde waterkanten;
 
Dies bidde ick dat het u believe 't overschot
1110
Der vloote veilighlijck door zee, op uw gebodt,
 
Te voeren, veiligh aen den Tyber der Latynen
 
Te brengen, zoo wy in ons bede billijck schijnen,
 
Bescheert het nootlot hun die vesten na'et gevaer.1113
 
Saturnus zoon, de vooght der watren, antwoort haer:
1115
Godin van Cyprus, gy mooght billijck uw betrouwen
 
Op mijne rijcken, uw geboortestede, bouwen:
 
Ick heb dit oock verdient, en menighmael het meer
 
Getoomt, de razerny van water wint en weêr,
 
En droegh, te lande, [dit getuigen u de stroomen
1120
Van Xanth en Simoïs,] om 't wrocken in te toomen,
 
Geen mindre zorge voor Eneas uwen zoon;
 
Wanneer Achilles vloogh, en zette bange en bloôn1122
 
De Troische benden na, en dreef haer aen de vesten,
 
Daer veele duizenden van mannen d'ackers mesten,
tekstkritische noten

865 in het zant leide; de toegestopte stroomen steenden; en Xanthus865 866 zijn kil niet vinden kost om in zee te loopen. Van dien tijt af ont-866 867 weldighde ick met een holle wolck uwen Eneas uit Achilles stercke867 868 handen; toen hy, tegens zijnen vyant, hem ongelijck in krachten868-69 869 en hulp van Goden, in lijfgevecht uitgetreden, en ick genegen 870 was de muren der meineedige stadt Troje, met mijn eige handen870 871 opgebouwt, in den gront te verwoesten. Ick blijf noch bestendigh 872 by het zelve voornemen; ontsla u der vreeze. Hy zal, naer uwen+872 873 wensch, veiligh in de haven van Avernus belanden, en slechts873 874 eenen man op zee verliezen, waer aen hem gelegen is: een zal874 875 voor velen sterven. Na dat de vader het gemoedt der Godinne met 876 dusdanige woorden hadde gestreelt en verheught, zoo spande hy876 877 zijne paerden voor den wagen, breidelde de zeegedroghten met877 878 het schuimende montstuck, vierde hun den vollen toom, en glipte 879 luchtigh met zijn blaeuwe raden over het water hene: de baren879 880 gaen leggen: de holle zee slecht haere deiningen onder de krakende880-81 881 assen gelijck en effen: de wolcken verdwijnen aen de ruime lucht. 882 Toen vergezelschapten hem veelerhande gedaenten, geweldige882 883 groote walvisschen, d'oude rey van Glaukus, Palemon, Junoos883 884 zoon, de snelle Tritons en al het heir van Forkus, ter rechte hant;884 885 ter slincke, Thetis, Melite, de maeght Panope, Niseë, Spio, Thalye885-86 886 en Cymodoce.

887 Vader Eneas, wiens gemoedt dus lang in twijfel hing, begost+887

1125
De toegedamde stroom opsteende, en Xanthus, stil1125
 
En in zijn' loop geschut, geen zee vont door zijn kil.1126
 
'k Ontruckte sedert, om Eneas te beschermen,
 
Hem met een holle wolcke Achilles krachtige armen;1127-281128
 
Toen hy, al t'ongelijck in kracht en gunst van Goôn,
1130
Het hooft zijn' vyant had in lijfgevecht geboôn,
 
En ick genegen was den muur van 't ongestadigh1131
 
Meineedigh Ilium door mijne hant genadigh
 
En gunstigh opgebout, te slechten tot den gront.1133
 
'k Blijf noch stantvastigh by dat opzet, als het stont.1134
1135
Legh af uw vrees: hy zal, gescheiden van dees stranden,1135
 
In d'oude haven van Avernus noch belanden,
 
Slechts missen op de zee een manshooft van belang:1137
 
Een hooft betael' voor veele, en ga een' droeven gang.1138
 
Na dat de vader het gemoedt van dees Godinne
1140
Gestreelt had en verheught met troost uit rechte minne,1140
 
Zoo spande hy het paert voor zijn karros, en toomt1141
 
Der zeegedrogten beck, daer 't schuim uit bruischt en stroomt.
 
Hy geeft de paerden, die voor zijne godtheit knielen,
 
Terstont den vollen toom, en glipt met blaeuwe wielen
1145
Heel luchtigh over zee en dyning regelrecht.
 
De baren leggen zich: de holle zee gaet slecht,1146
 
En slecht haer dyningen, beneên de kraeckende assen.1147
 
De wolcken, die op Godt, den grooten zeevooght, passen,1148
 
Verdwijnen aen de lucht. toen volghden hem op zee
1150
Gedaenten zonder endt: walvisschen zwemmen mê,1150
 
Geweldigh groot en langk: en Glaukus oude reien,
 
Palemon, Inus zoon, en Tritons hem geleien,
 
En Forkus leger volght, aen zijne rechte hant:
 
De slincke zijde wort bestuwt van dezen kant1154
1155
By Thetis, Melite, en oock Spio, met Thalye,1155
 
Cymodoce, Panoop, Nisaee op eene rye.
 
Den vorst Eneas, eerst in twijfel, sprong van vreught
tekstkritische noten

888 nu het hart in 't lijf van blijschap te springen: hy beveelt hun allen 889 haestigh de masten op te zetten, en de zeilen aen de rae te slaen. 890 Zy maecken gelijcker hant hun touwerck klaer, en vieren t'effens890 891 nu de slincke, nu de rechte schooten. De vloot zeilt voor wint+891 892 hene. Palinuur vaert, als Amirael, voor uit voor alle de zeilen,892 893 gelast hem te volgen; en alree was de dauwende nacht bykans893 894 aen het toppunt des hemels ten halven wege gestegen; en het 895 bootsvolck onder de riemen op de harde doften de leden ge-895 896 mackelijck uitstreckende, lagh gerust en sliep; wanneer de vlugge+896 897 Slaepgodt, uit de hemelsche starren nederdalende, de duistere897-98 898 lucht deelde, en de schaduwen verdreef, om u, o Palinuur! te 899 zoecken, en tot uw ongeluck onnozel in slaep te brengen. De899 900 Slaepgodt zette zich in Forbus gedaente op het hooghste van 't900 901 achterschip, en koute hem aldus toe: o Palinuur, nakomeling van 902 Iäsius, de dijning zet de vloot van zelf voort: Het is een zachte+902 903 en effen wint: men gunt u een uur tijts, om te rusten. Legh het903 904 hooft wat neder, en verpoos uwe afgewaeckte oogen een luttel: 905 ick zal zelf een poos voor u te roer gaen. Palinuur naulix zijn+905 906 oogen opheffende, zeit: waent ghy dat ick de zachte luimen der906-07 907 zee, en haer bedrieghelijck gelaet niet ken? Zou ick dit zee- 908 gedroght vertrouwen? hoe zoude ick, zoo menighmael by het908 909 schoonste weder van den hemel bedrogen, Eneas den lichten909-10 910 wint betrouwen? Zoo sprack hy, en aen het roer vast klevende, 911 wou 'er niet afscheiden, en sloegh de starren aen den hemel gade. 912 De Slaepgodt besprengkelde Palinuur over den slaep van het+ 913 hooft met eenen tack, die van vergetelnat druppelt, en in het913

 
Nu 't hart in 't lijf op. hy beveelt de Troische jeught
 
De mast te rechten, al de zeilen op te haelen,
1160
En aen de ra te slaen. zy maecken, zonder draelen,
 
Terstont de touwen klaer, en vieren in de vloot
 
Al teffens nu den slincke en oock den rechten schoot.1162
 
De vloot zeilt heen voor wint. geen Palinuur kon feilen.1163
 
Hy vaert, als Amirael, vooruit voor alle zeilen,
1165
Die volgen op zijn' last. nu was de vochte nacht
 
Aen 's hemels toppunt schier ten halven wegh gebraght:1166
 
De bootsman op de doft, daer hem de riemen decken,1167
 
Begon op 't hout de leên gemacklijck uit te strecken,
 
En viel gerust in slaep, wanneer met geen gerucht,
1170
De vlugge Slaepgodt uit de starren daelt, de lucht
 
Verdeelt, de schaduwen verdrijft in deze hoecken1171
 
Om u, ô Palinuur, van boven te bezoecken,
 
En tot uw ongeluck onnozel hier in rust
 
En slaep te wiegen. hy, die d'ongemacken sust,1174
1175
Zet zich by 't roer, daer hy in Forbus schijn quam zweven,1175
 
En kout: rust Palinuur, ô eer van Abas neven,1176
 
De dyning drijft de vloot: de wint is stil en zacht.
 
Men gunt u eene wijl te rusten in der nacht.
 
Nu legh uw hooft zacht neêr. verpoos een poos uwe oogen,
1180
Van waecken afgemat. ick ga, wilt gy 't gedoogen,
 
Terwijl voor u te roer: en Palinuur, die pas1181
 
Zijne oogen op kon slaen, sprack: ken ick niet den plas,
 
De zachte luimen van de zee, die ons kan wiegen,
 
En met een schoon gelaet slechts toeleght op bedriegen?
1185
Zou ick dit woest gedroght betrouwen? hoe zou ick,
 
By 't schoonste weêr veeltijdts bedrogen, zonder schrick,
 
Den vorst Eneas dus den lichten wint betrouwen?
 
Zoo spreeckt hy, en volhardt den helmstock vast te houwen,1188
 
Verlaet het roer niet, slaet om hoogh de starren ga.
1190
De Slaepgodt sprengkelde den stuurman, nu dus spa
 
En stil, den slaep van 't hooft met eenen tack, gedompelt

914 krachtige water van Styx gedoopt, slaep verweckt; en hy loock914 915 hem, die noch den vaeck zocht te verdrijven, zijn half beschotene915 916 oogen. De Slaepgodt, zoo dra Palinuur onverhoets bevangen was,+ 917 en het hooft hangen liet, kreegh hem heel onder, en een stuck917 918 van 't achterschip afruckende, plompte den slaper met roer met+ 919 al in het water, daer hy te vergeefs zijne mackers lang om hulp 920 riep. De vlugge Slaepgodt vlieght in de dunne lucht. De vloot920 921 gaet nietemin op zee veiligh haren gangk, en zeilt onbeschroomt+ 922 op vader Neptuins beloften voort: en aldus voortvarende, geraeckt 923 by de klippen der Sirenen, eertijts zoo zorgelijck, en noch wit923 924 van de gebeenten veler drenckelingen; toen ruischte het zoute 925 water op de heesche steenrotsen gedurigh van verre; wanneer925 926 vader Eneas gewaer wiert, hoe het schip zijnen stuurman missende,+ 927 heen en weêr slingerde; dies hy zelf by nacht te roer gingk zitten,927 928 en menighmael zuchtende, heel weemoedigh om zijn vrients on- 929 geval aldus klaeghde: o Palinuur, die te reuckeloos op schoon 930 weder en slecht water betrouwde, naeckt en onbegraven zult+930 931 ghy ergens onbekent op strant leggen blijven.

 
In krachtigh nat van Styx, het welck hem overrompelt,1192
 
Terwijl 't vergetelnat hier langs vast nederdruipt.
 
De Slaepgodt luickt hem 't oogh, bevangt en onderkruipt1194
1195
Den moeden stuurman, die met alle zijn vermogen
 
Den vaeck wou drijven uit zijn half beschotene oogen.
 
Zoo dra de stuurman van den slaep bevangen was,
 
En 't hooft neêrhangen liet, krijght hem de Slaepgodt ras
 
Heel onder, ruckt een stuck van 't achterschip in 't vaeren,1199
1200
En plompt met roer met al den slaeper in de baren,
 
Daer hy vergeefs een wijl aen mackers hulp verzocht.
 
De vlugge Slaepgodt vlieght ten hemel door de locht.
 
De vloot gaet niettemin haer' gangk, gelijck te voren,
 
En zeilt op Godt Neptuins beloften, haer gezworen,1204
1205
Gansch onbekommert voort, tot datze in 't endt geraeckt
 
By der Sireenen rots, daer menigh schip op kraeckt,1206
 
En die noch wit leght van gebeent der drenckelingen.
 
De zoute baren op de heesche rotsen springen,
 
En stuiten, reis op reis, van wijt en verre, daer1209
1210
De vorst Eneas eerst zijn onheil wort gewaer,
 
Hoe 't schip den stuurman mist, en slingert heene en weder.
 
Hy zet zich aen het roer by nacht. zijn hart wort teder.1212
 
Hy zucht bedroeft, en klaeght om 's vrients verlies altoos:1213
 
O Palinuur, gy hebt, te slecht, te reuckeloos,1214
1215
Het schoone weder, en de slechte en effe vloeden
 
Betrout, en wist, helaes, u zelven niet te hoeden:
 
Men zal uw lichaem, naeckt en onbekent belant,1217
 
Zien leggen op het eene of op het andre strant.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs