Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Het derde boeck.aant.aant.

Inhoudt.

1 Eneas, na Trojes val, alle zijne lantslieden, van vier en zwaert noch overgeschoten, by 2 een verzamelt, en, onder Antander, een vloot van twintigh schepen gebouwt hebbende,r. 2 3 steeckt eerst over, in Thracie, daer hy den gront eener stede leggende, voor Polydoor,3 4 die van Polymnestor vermoort, hier noch spoockte, byster verschrickte; dies de helt4 5 naer Delos voer, en zich daer met Apolloos orakel beradende, en verstaende, dat hem5 6 d'oude moeder van zijn geslacht, dat is, 't eerste lant van des zelfs oirspronck, te zoecken6 7 stont; zoo streefde hy, door vader Anchises averechtse uitlegginge misleit, naer Krete:7 8 maer hier, na het stichten eener stede, oock met een zware pest geplaeght zijnde, zoo 9 verliet de Vorst, door openbaringe zijner Huisgoden in den droom, dit Eilant, en zeilde9 10 naer Italie. Eerlangk stack een storm op, en de vloot dreef aen de Strofades, daer de10 11 Harpyen het volck quelden; dies gaf men zich naer Aktium, en vierde daer met zoen-11 12 spelen zijn vaders jaergetijde, Iupijn ter eere. Van hier reisden zy langs Korcyre, en12 13 quamen in Epirus, staende toen onder 't gebiet van Helenus, Priaems zoon, na Pyrrhus 14 doot aen Andromache getrouwt. Helenus onthaelde Eneas met alle beleeftheit, en spelde14 15 d'aenstaende zwarigheden, die hem, te water en te lande, over 't hooft hingen. De Helt15 16 uit Epirus gescheiden, en langs Tarentum, het voorste van d'Italiaensche kusten, gevaren,16 17 komt in dat gewest van Sicilie, daer de bergh Etna rijst, aendrijven. Hier neemt hy 18 Achemenides, van Vlysses in 't Reuzenhol vergeten, op zijne bede, binnen 's boorts, na18 19 dat men, uit des zelfs mont, van der Reuzen wreetheit kennis kreegh; weshalve zy hun 20 ancker lichtten, en noch gedachtigh aen Helenus waerschuwingen, het gevaer van Charyb- 21 dis en Scylle schuwende, en de kusten van Sicilie verre omvarende, endelijck te Drepanum21 22 belandden; daer Anchises, zoo van hoogen ouderdom, als van langdurigh omsuckelen,22 23 ter zee afgemat, endelijck zijnen geest gaf. Toen Eneas van hier naer Italie zou varen, 24 smeet Eool, de windtgodt, hem met onweder in Afrika, gelijck 't eerste boeck uitwijst.24
25
Toen Troje lagh in d'asch, begaf hy zich op zee,
 
Belandde in Thracie, daer Polydoor noch waerde:26
 
De Vorst berecht die ziel, niet zonder hartewee,27
 
En zwerft, van kust tot kust, en vint de lang bezwaerde
 
Andromache, al een poos aen Helenus hertrouwt;28-29
30
Die spelt hem zijn fortuin: zoo vaert men langs Tarenten,
 
En wint Sicilie, daer Polyfeem zich houdt,31
 
En volght, vol wraecks, de vloot, met dolle dreigementen.32
 
Men mijdt Charybde en Scylle, en wat men gaerne derft;33
 
Tot dat, te Drepanum, zijn troost, zijn vader sterft.

35 Na dat het den Goden beliefde het Rijck van Asie en Priaems+35 36 onderzaten zoo onnozel uit te rojen; en Ilium, dat trotse hof,36 37 nederplofte, en de gansche stadt Troje, door Neptuin opgebouwt,37 38 ter aerde lagh en smoockte: zoo worden wy door de goddelijcke+38 39 wicheleryen aengedreven, om langdurigh in ballingschap om-39 40 zwervende, ongebouwde landen te zoecken: wy bouwen een40 41 vloot in Frygie, by de stadt Antander zelf, en den bergh Ide, en41 42 vergaderen het volck by een, om op genade van 't nootlot uit 43 te loopen, zonder te weten waer men zich zou nederslaen. Naulix+ 44 was de lent en het voorjaer geboren, of Anchises, mijn vader,

Het derde boeck.

 
Na dat het dan den Goôn beliefde Priams staet,
 
Het rijck van Asien, en Priams onderzaet
 
Onnozel tot den gront en bodem te vernielen,
 
Het hof, en Ilium, die trotse muuren, vielen,vs. 4
5
En Troje, een werreckstuck gebouwt van Godt Neptuin,
 
Ter aerde lagh en smoockte, uit gloeiende assche en puin;
 
Zoo dreef de wichlery der Goden ons te zwerven
 
In lange ballingschap, om elders ledige erven8
 
Te zoecken over zee; wy bouwen dan uit noot,
10
Dicht by Antander, Ide en zijn geberghte, een vloot,
 
En rucken volck by een, onzeker aen wat stranden11
 
Ons 't nootlot voeren woude, en waer men zou belanden.
 
Anchys, mijn vader, eer de lent was opgestaen,13
tekstkritische noten

45 belaste op Godts geleide t'zeil te gaen. Toen verliet ick al45 46 schreiende den oever, en de haven van mijn vaderlant, en het 47 velt, daer Troje stont; en voer, als balling 's lants, zeewaert in, 48 vergezelschapt met mijne reisgenooten, zoon, Huisgoden en48 49 groote Goden.49

50 Verre van hier bewoont en bouwt de Thrax nu een heel groot50 51 lant, dat Mars toegeheilight, en eertijts by den gestrengen Ly-51 52 kurgus geregeert wert. Van outs her stont dit lantschap en zijn 53 gastvrye huizen voor de Trojanen altijt open, zoo lang het hun 54 noch wel gingk. Ick vaer derwaert, en ter quader ure gelant,+54 55 bouw hier d'allereerste stadt, in de boght aen zee, en noem de55 56 burgers Eneadynen, naer mijnen eigen naem. Ick offerde aen mijn 57 moeder Diane en de Goden, in welcker naem men dit werck57 58 begost; en slaghtte op het strant eenen witten stier, voor den 59 oppersten Koningk des hemels. Hier neffens rees by geval een59 60 heuvel, op wiens kruin een kornoelje- en myrteboom stonden, 61 dicht van tacken, en naer van loof. Ick trat derwaert, en pooghde+61 62 de groene struicken uit d'aerde te rucken, om d'altaren met 63 bladen en ruighte te vercieren, en zie (my yst dit te verhalen) een63 64 wonderlijck voorspoock: want langs den boom, dien ick eerst64 65 uit den gront van zijnen wortel scheurde, droop zwart bloet, en 66 d'aerde wert met etter besprengkelt. Al mijn leden sidderden van66 67 schrick, en mijn bloet wert koudt van angst. Ick vaer voort, om+ 68 een taeje teen van noch eenen anderen struick te rucken, en 69 d'oirzaeck dezer diepe geheimenisse naer te spooren; en uit de69 70 schorsse des anderen booms liep oock zwart bloet. Ick hier over70-71 71 vast malende met mijn zinnen, eerde de Boomgodinnen, en vader71

 
Geboodt ons op gena van 't nootlot t'zeil te gaen.
15
Toen stack ick schreiende van lant af, uit de haven
 
Des vaderlants, het velt daer Troje lagh begraven,
 
En koos, als balling 's lants, de zee met mijnen zoon,
 
En reisgenooten, en de kleene en groote Goôn.18
 
Heel wijt van hier bewoont en bouwt de Thrax, nu veiligh,19
20
Een groot wijtstreckend lant, dat vader Mavors heiligh20
 
Wert toegewijt, en by Lykurgus, streng van aert,
 
Van outs bezeten was. dit lantschap gaf zijn' haert22
 
En huizen den Trojaen miltdaedighlijck ten beste,
 
Zoo lang het rijck noch bloeide. ick vaere dan ten leste24
25
Naer dezen oort, en, hier ter quader uur gelant,25
 
Bouw voort mijne eerste stadt, recht in de boght aen strant,
 
En noem de burgery naer my Eneadynen.
 
Ick offerde Dioon, mijn moeder, voor de mijnen,28
 
En oock aen d'andre Goôn, en slaght een' witten stier,
30
Ter eere van Jupijn. by avontuur rees hier30
 
Een heuvel, op wiens kruin kornoelje en myrten wiessen,
 
Heel naer van loof, en dicht van tackebosch, als spiessen.32
 
Ick trede derwaert op, en poogh een' groenen struick
 
Te rucken uit den gront, om, volgens kerckgebruick,34
35
d'Altaeren met dit loof, dees ruighte, te besteecken,35
 
En zie [my yst dat ick 't verhaele,] een wonderteken:
 
Want langs den boom, dien ick van zijnen wortel treck
 
Uit d'aerde, druipt zwart bloet. de gront ontfangt een vleck
 
Van etter. al mijn leên aen 't sidderen, aen 't beven,
40
En al mijn bloet wort koudt. de kracht wil my begeven
 
Van schrick. ick vaere voort om noch een taeie teen
 
Van eenen andren struick te rucken, en met een
 
Te polssen d'oirzaeck van dees veltverborgenheden:43
 
Maer uit den andren struick en schorsse druipt beneden
45
Oock etter, en zwart bloet. hier over mael ick vast
 
Met mijn gedachten, eer de Godtheên, hier met bast
 
En schorssen overkleet. ick eere den getrouwen46-47
tekstkritische noten

72 Gradivus, beschermer der Thracische landouwen, op datze dit72 73 gezicht en voorteken ten beste wilden keeren: maer toen ick 74 noch stijver trock aen den derden tack, en mijn knien met kracht 75 tegens den zantgront aenzette (durf ick het zeggen of niet?) zoo 76 wort 'er een jammerlijck gezucht uit het onderste van het graf+76 77 gehoort, en my komt een stem ter ooren: Eneas, waerom ver- 78 scheurt ghy my ellendige? Laet toch de dooden rusten. Zie toe, 79 schen uwe godtvruchtige handen niet. Ick ben u zoo vreemt niet,79 80 maer een geboren Trojaen: dit bloet leckt uit dezen struick niet. 81 Och, vlught uit dit moordadigh lant: vlught van dit goutgierigh81 82 strant: want ick ben Polydoor: het yzeren gewas van schichten,82 83 waer mede ick doorschoten ben, bedeckt my hier, en is met scherpe 84 bouten opgegroeit. Toen rees mijn hair te bergh: ick verstomde, 85 kost geen geluit slaen, en van angst om het hart beklemt, wist 86 niet wat my te doen stont. Toen d'ongeluckige Priaem eertijts 87 begost aen 't geluck des oorlooghs van Dardanie te mistrouwen,87 88 en 't belegh zijner stede te gemoet zagh; zont hy dezen Polydoor88 89 met eenen grooten schat van gout by den Koningk van Thracie, 90 om daer heimelijck opgevoedt te werden. De Thrax, zoo ras de90 91 kans van Troje gekeert, en hun middelen gespilt waren, Aga-91 92 memnons zijde (wiens wapens boven stonden) kiezende, paste92 93 op verbont nochte gastrecht; broght Polydoor om hals, en maeckte+ 94 zich met kracht en gewelt meester van zoo veel gouts. O ver-94-96 95 vloeckte goutzucht, waer brengt ghy den mensch niet toe, wiens 96 leven zoo kort is. Toen mijn schrick over was, verhaelde ick deze96 97 goddelijcke openbaringe eerst aen vader, daer na aen de hoofden 98 des volcks, en verzocht hun meininge hier over te verstaen. Zy+98 99 stemden uit eenen mont, dat men van dien verwaten bodem most99

 
Gradivus, schutsheer van de Thracische landouwen,
 
Op datze dit gezicht, dit voorspoock uit gena49
50
Toch zegenen ten goede: en als ick voort besta50
 
Ten derdemaele een' tack met al mijn maght te rucken
 
Uit zijnen gront, en zet de knien, in 't nederbucken,
 
Geweldigh tegens 't zant [verzwijgh ick 't best, of niet?]
 
Zoo hoort men eene zucht, van onder uit het riet,54
55
Heel deerlijck, en my komt dees naere stem ter oore:
 
Eneas, waerom scheurtge een ziel, tot ramp gebore?56
 
Vergun den dooden rust. zie voor u: wacht u vry,57
 
En schen uw handen niet zoo godeloos aen my:58
 
Ick ben u niet zoo vreemt, maer uit Trojaensche plecken.59
60
Dit bloet komt uit geen' struick noch schorsse nederlecken.
 
Och vlught, och vlught uw beste uit dit moordaedigh lant:61
 
Want ick ben Polydoor. verlaet dit gierigh strant.62
 
Dit yzeren gewas, waermede ick ben doorschoten,
 
Bedecktme, en is dus scherp met bouten uitgesproten.64
65
Toen rees mijn haer ten bergh. 'k verstom, sla geen geluit,
 
En, stijf om 't hart beklemt, bedenck wat dit beduit.66
 
Als d'ongeluckige Priaem voorheen mistroude67
 
Aen Trojes oorloghskans, en droef van verre aenschoude68
 
't Genaeckende belegh der stede, zont hy voort69
70
Zijn zoontje Polydoor heel stil naer dezen oort
 
Van Thracie aen den vorst, met onwaerdeerbre goeden,71
 
Een' gouden schat, om 't kint daer heimlijck op te voeden.
 
De Thrax, zoo dra de kans des oorloghs is gekeert,
 
De middelen gespilt, neemt acht wie triomfeert,74
75
Kiest Agamemnons zijde, en past op gastvryheden,
 
Noch gastrecht, maer vermoort den jongen tegens reden,76
 
En maeckt zich met gewelt een' heer van zoo veel gouts.
 
Vervloeckte goutzucht, och, waer broghtge niet van outs
 
Den mensch toe, die zoo kort moet scheiden van dit leven!79
80
Zoo ras mijn vrees en schrick een luttel is verdreven,
 
Verhael ick vader eerst dit goddelijck gezicht,
 
Daer na aen d'Oversten, en hoor naer hun bericht.82
 
Men stemt uit eenen mont te wijcken van dees gronden,
tekstkritische noten

100 wijcken, de plaets, door breuck van 't heiligh gastrecht geschon- 101 den, verlaten, en met de vloot voor wint afloopen. Wy vieren 102 dan Polydoors lijckstaetsi; kruien geweldigh veel aerde by een,102 103 op zijn grafstede; stellen altaren met blaeuwe offerbanden en103 104 bruin cypresseloof toe, om des overledens geest te pajen. De104 105 Trojaensche vrouwen staen daer rontom met hangenden haire, 106 gelijck men gewoon is. Wy zetten dranckvaten op, die van laeuwe106 107 melck schuimen; brengen schalen met heiligh offerbloet; berechten107 108 alzoo de ziel des overledens, en nemen ons leste afscheit met 109 luider stemme.

110 Hier na, zoo ras wint en weder dienen, storm en onweder over110 111 zijn, en een zuider koelte ons te schepe roept, begint het op 112 strant te woelen: de maets winden de schepen af, en brengenze112 113 in het vlot. Wy varen de haven uit, en strant en steden deizen113 114 achterwaert. Midden in d'Egeesche zee wort een heiligh eilant+114-15 115 bewoont, dat uit der mate Neptuin, den Zeevooght, en Doris, de115 116 moeder der Zeegodinnen, behaeght; en weleer driftigh rontom116 117 de kusten en stranden van Godt Apollo, dien godtvruchtigen117 118 schutter, vast gehecht wiert aen Gyarus, en het hooge Mykone; 119 op dat het eens moght vast zitten, bewoont werden, en op geen119-20 120 buien passen. Ick zeil derwaert: en dees overlustige landouw120 121 verwellekomt de moegevare gasten in haer veilige haven; daer121 122 wy gelant zijnde, Apolloos geboortestadt eeren. Koningk Anius,122 123 t'effens Koningk des lants en Febus Priester, met offerbanden en123 124 den heiligen laurier om het hooft bevlochten, bejegent ons voort,124 125 en kent strax Anchises, zijnen ouden vrient. Hy geeft ons de125

 
Daer 't heiligh gastrecht zoo verwaten is geschonden,
85
En met de vloote in zee te loopen voor den wint.
 
Men stelt een lijckfeest toe voor dit vermoorde kint.86
 
Men kruidt veel aerde op 't graf te zamen, stelt altaeren,
 
Met blaeuwen offerbant, cypresse en bruine blaren,88
 
Heel staetigh toe, om dus des overledens geest
90
Te zoenen naer de wijs. de vrouwen staen bedeest90
 
Met hangend haer rondom. men zet 'er offerkannen
 
Met laeuwe melck die schuimt, en brengt den offermannen92
 
Veel kelcken offerbloets, viert d'uitvaert van het lijck,
 
En neemt al schreiende verlof van deze wijck.94
95
Hierna zoo ras de wint en 't weder ons behaegen,
 
De stormen over zijn, en ongestuime vlaegen,
 
De zuider koelte ons roept naer zee toe, woelt het strant.
 
De gasten winden al de schepen af van lant,98
 
En brengenze in het vlot. wy vaeren voort, en reizen
100
De haven uit, en strant en lant en steden deizen.
 
Een eilant leght 'er, daer d'Egeesche zee op slijt,101
 
Den watergodt Neptuin en Doris toegewijt,
 
De waerde moeder van de watergodendommen;103
 
Een lant, dat driftigh quam om lant en kust gezwommen,104
105
En van Apollo, den godtvruchten schutter, eer105
 
Aen Gyarus en aen 't hoogh Mykon in het meer106
 
Gehecht wiert, om eens vast, bewoonbaer op geen plassen,
 
Noch bulderenden storm, noch buien meer te passen.
 
Ick zeile derwaert, en dit overlustigh lant
110
Verwelkomt ons vermoeide in 't havenen aen strant,110
 
Daer wy met lust Apols geboortestadt vereeren.
 
De koning Anius, gekoren tot regeeren
 
Het rijck, en priesterdom, ontmoet, met Godts laurier112-13113
 
En offerbant om 't hooft, ons heusch, naer 's lants manier.
115
Hy kent zijn' ouden vrient Anchys, en biet ons t'zamen

126 hant, noodight ons by hem in te gaen, en wy volgen hem op zijn+ 127 huis. Ick eerde Apolloos tempel, van oude steenen opgebouwt;127 128 en badt vast: o ghy, die eertijts in Thymbre wiert aengebeden,128 129 verleen ons, vermoeit van omsuckelen, eens eenen eigen haert, 130 en stadt, en kinders, en bestendige vesten. Behoe het andere130 131 Pergamum, en overschot van Troje, der Griecken handen en den 132 zwaerde van den ongenadigen Achilles ontvloden. Wien volgenwe 133 best? waer gebiet ghy ons hene te gaen? waer neder te slaen? o133 134 vader, geef ons een teken, en stort ons uwen geest in, om uwen134-35 135 wil te vatten. Naulix badt ick dit, of het sidderde en beefde strax 136 al wat hier ontrent was, de deuren en de laurier des Godts; de136 137 gansche bergh rontom begost te daveren, en de drievoet te loeien,137 138 zoo ras de kappel opensprong. Wy vielen op onze aenzichten138 139 plat neder, en deze stem quam ons ter ooren: o Dardans afkomst,+139 140 die het zoo hardt hebt, het zelve lant, waer uit de stam uwer140 141 voorouderen eerst gesproten is, zal u, op uwe wederkomst, in 142 zijnen vruchtbaren schoot ontfangen: vraegh naerstigh naer uw142 143 overoude moeder: daer zullen Eneas huis, en kints kinders, en 144 hunne nakomelingen over de gansche weerelt regeeren. Dit sprack 145 Febus, en toen hoorde men een geweldige blyschap zich onder145-46 146 het getier mengen: al te zamen vragenze, wat dit toch voor muren 147 mogen zijn: waer Febus de dolende gasten heneroept, en beveelt147 148 neder te slaen. Mijn vader de historien der oude schrijveren op-+148148-49 149 slaende, zeide toen: ghy hoofden des volcks, hoort naer mijn rede, 150 en luistert naer 't geen, waer op ghy uwe hoop mooght vestigen. 151 Midden in zee leit Kreten, het geboortëilant van den grooten 152 Jupiter; en in Kreten, de bergh Ida, en de plaets daer ons ge-152 153 slacht opgewieght wert: daer leggen hondert groote gebouwde153

 
Huisvesting met zijn hant. wy volghden hem, en quamen116
 
Te gader op zijn huis. ick eerde Apolloos koor,117
 
Gebouwt van ouden steen, en badt alle andren voor:
 
Gy, die te Thymbre wort gedient, en aengebeden,119
120
Verleen den afgesolde een' eigen haert, en steden,120
 
En afkomste, en een stadt, die vast sta. goede Godt,121
 
Behoe het tweede Troje, en al zijn overschot,
 
Het zwaert der Griecken en Achilles wrock ontvloden.
 
Waer volgen wy u best? waer leeren uw geboden124
125
Ons neêrslaen? vader, geef een teken: melt uw' zin,124-25125
 
En stort ons uwen geest en wil van boven in.
 
Zoo badt ick naulijx, of het scheen zich te beweegen,
 
Te schudden, sidderen wat hier omtrent gelegen127-28
 
En by der hant was, Godts laurier, de tempelpoort,129
130
De gansche bergh rondom te daveren, en voort
 
De dryvoet der kapel te loeien onbedwongen,130-31131
 
Zoo ras 't orakel luidt ten hole uit quam gedrongen.
 
Wy vielen t'zamen vlack en plat op 't aenzicht neêr,
 
En hoorden deze stem: Dardaners, die zoo veer134
135
Komt zwerven, 't zelve lant, waeruit uwe ouders sprooten,135
 
Zal in zijn' milden schoot u koestren, als zijn loten.136
 
Vraeght ernstigh naer uwe oude en lieve moeder: daer137
 
Zal voort Eneas huis en afkomste, en wat haer138
 
Voor haeren oirsprong kent, al 't aerdtrijck door gebieden.138-39
140
Aldus sprack Febus, en men hoorde by henlieden
 
Een vrolijckheit, gemengt in 't onderling getier.
 
Zy vragen altemael wat vesten Febus hier
 
Hun aenwijze, en wat streeck, wat lant hy wil belasten143
 
Te zoecken, tot een wijck voor d'afgesolde gasten.144
145
Mijn vader sloegh toen op d'aeloude lantkronijck,
 
En sprack: gy hoofden der Trojaenen algelijck,146
 
Hoort toe, en geeft gehoor naer 't geen u staet te hoopen.147
 
In 't midden van de zee leght Krete voor u open,
 
Jupijns geboortelant, daer Ide stijght en rijst,
150
En ons geslacht geteelt, gequeeckt is, en gespijst:150
tekstkritische noten

154 steden, vruchtbaere landen; van waer mijn voorvader Teucer154 155 (zoo ick recht gedenck aen 't geen my gezeit is) eerst quam naer155 156 de Rheteesche kusten gevaren, en koos die plaets uit, om daer156 157 zijn Rijck te stichten. Ilium en de muren van Pergamum waren157 158 noch niet gebouwt, en zy bewoonden de lage dalen. Teucer 159 voerde hier den godtsdienst van Cybele, der Goden moeder, in;159 160 broght de Korybanten met hunne cymbalen in het woudt van160 161 Ide, en de geheime offerhanden op de baen; en sloeg de leeuwen161 162 in 't garreel voor den wagen der Godinne. Zijt deshalve wel ge-+162 163 troost, en laet ons volgen de bevelen der Goden, onze aenleiders.163 164 Laet ons offeren, op dat ons de wint diene, en recht naer de 165 Gnossische Rijcken toevoere: zy leggen niet wijdt van hier. De165 166 derde dagh (Jupijn de voorste) zal de vloot voor Kreten op de166 167 reede leggen. Aldus gesproken hebbende, zoo slaghte hy het 168 offervee, dat men den altaren schuldigh is; eenen stier voor 169 Neptuin; eenen stier voor den schoonen Apollo; zwart vee voor169 170 het onweder; wit vee voor den Westewint, die hun dienen kon. 171 Het gerucht loopt hier, dat Idomeneus d'overste met gewelt uit171 172 zijn vaderlant gedreven zy; de vyant de Kretensche kusten ver-172 173 laten hebbe; en huizen en wooningen ledigh staen. Wy verlaten+ 174 de haven van Ortygie, en vliegen over zee voorby Naxos, daer de174 175 Bacchanten op de bergen rinckincken; voorby het grasrijcke175

 
Daer leggen hondert steên, die groot zijn, vruchtbre landen,
 
Van waer eer Teucer, mijn voorvader, naer de stranden
 
Van Retus quam, en koos die plaets uit tot een wijck;153
 
Is mijn geheughenis d'aeloude faem gelijck.154
155
Toen stonden Ilium en Pergamum te bouwen,155
 
En zy bewoonden laege en effene landouwen.
 
Hier voerde Teucer eerst, op 't allerongezienst,157
 
Der Goden moeder in, en al den offerdienst
 
Van Cybele, bestont den plicht der Korybanten158-59
160
Met al hun rinckeltuigh in Ides woudt te planten,159-60
 
En broght hun offerhande en feesten eerst in zwang,
 
Sloegh leeuwen in 't garreel van Cybele met dwang.162
 
Zijt hierom wel getroost, en houdende, op 't bescheiden
 
Der Goden, deze baen, zoo zullenze ons geleiden:163-64
165
Men offere, en verdien' de gunst van wint en weêr,
 
Om recht naer Krete toe te vaeren: 't leght niet veer.
 
De derde dagh, [Jupijn de voorste, volght mijn zeggen,]167
 
Zal onze vloot gerust voor Krete op ancker leggen.168
 
Zoo spreeckt hy, en hierop het offervee geslaght,169
170
Dat van hunn' outerplicht ge-eischt wort, en verwacht,170
 
Een' stier voor schoone Apol, een' stier voor 't hooft der vloeden,171
 
Zwart vee voor 't onweêr, en, om best de reis te spoeden,172
 
Een sneeuwitte offerhande aen 't westen op het strant.173
 
Idomeneüs, zoo 't gerucht loopt, uit zijn lant
175
En vaders koningkrijck geweldighlijck verdreven,175
 
Liet al de huizen leêg, en Krete is leêgh gebleven176
 
Van Trojes vyant, die het eilant eerst bezat.
 
Men laet Ortygie, en zijn haven, en de stadt.178
 
Wy vliegen over zee, langs Naxos waterkanten,
180
En zijne bergen, vol rinckinckende Bacchanten;
 
Langs 't grasrijck Dionyse, Oliaros, met een181
tekstkritische noten

176 Donyse, Oliaros, en Paros, sneeuwit van marmersteen; langs de176 177 Cyklades op zee gestroit, en d'eilanden, op het water dicht by177 178 een gezaeit. De varende gasten roepen om strijt, en de maets178 179 porren elckanderen aen: lustigh mannen, dat loopt recht op Kreten 180 naer onze voorouders toe. De wint van achter inblazende, jaeght+ 181 ons voort, en zoo geraken wy ten leste aen de kust der oude 182 Kureten, d'eerste bouwers van dit eilant. Daer behartighde ick182 183 den bouw der stede, waer naer men zoo zeer gewenscht hadde; 184 en noemde het volck (met dien bynaem wel gedient) de Perga-184-85 185 masche burgery. Ick vermaen hen te offeren, en slot en huizen 186 te bouwen. De schepen waren nu bykans op droogh gezet, en186 187 d'arbeitzame jeught begost te hylicken, het nieuwe lant te ploegen,187 188 en te bezaeien, ick haer wetten voor te schrijven, en de huizen 189 om te deelen; wanneer schielijck de lucht bedorf, en veltgewas+189 190 en ooft bedorven, en ons een uitdroogende en deerlijcke smet190 191 en sterfte dat jaer over den hals quam. De menschen, wien het 192 leven nu luste, storven haestigh wegh, of sloegen aan 't quijnen,192 193 dat hun de beenen nasleepten. In de hontsdagen verbrande al193 194 wat op het velt stont, het gewas verdorde, en de doove air leverde194 195 geen koren uit: Hierom raet ons vader weder, over zee naer het+195 196 orakel van Ortygie te reizen, en Febus om hulp te bidden; te 197 vragen, wat uitkomst hy ons, die niet langer voortkunnen, weet 198 aen te wijzen; waer wy troost in onze ellende mogen vinden; waer 199 wy best onzen koers naer toe zullen zetten. Het was nacht, en 200 alle dieren lagen van den slaep bevangen; wanneer my docht200 201 dat de heilige beelden der Goden, en de Frygiaensche Huisgoden,201 202 midden uit den brant van Troje met my gesleept, voor mijn oogen202

 
Langs Paros, altijt rijck van witten marmersteen;182
 
Voorby de Cykladen, op zee gestroit, en waeien
 
Langs d'eilanden, die dicht d'Egeesche zee bezaeien,
185
Men hoort een scheepsgeraes. een ieder roept om strijt,185
 
En port de mackers aen: zoo mannnen zoo: men tijt
 
Aldus naer Krete toe, van waer onze ouders sprooten.186-87
 
De wint van achter spoeit den toght der reisgenooten.188
 
Dus raecken wy ten leste aen 't out Kureetsche strant.
190
Kureten bouwden eerst dit eilant met hun hant,
 
En daer behartighde ick den bouw der nieuwe stede,
 
Waernaer ick had gewenscht, en noem den lantzaet reede192
 
Het Pergamasche volck, dat groeit in dezen lof.193
 
'k Vermaen hen t'offeren, te bouwen huis, en hof.
195
De schepen staen noch naeu op lant gehaelt met touwen,
 
Of d'arbeitzaeme jeught begint met maght te trouwen,196
 
Te ploegen 't nieuwe lant, te zaeien zaet en spruit.
 
Ick schrijfze wetten voor, en deel haer erven uit.
 
Terstont bedorf de lucht: gewas en ooft bedorven,
200
Dat smet en teering baert: een tijt daer veele in storven.200
 
De mensch, wien 't leven lust en toelacht, sterft heel dra,
 
Of quijnt te jammerlijck, en sleept de lenden na.202
 
De Hontstar gloeit: 't gewas verdort in zijne voren.203
 
De doove korenaer geeft stroo voor voedzaem koren.
205
De vader riedt ons naer Ortygie om Godts raet
 
Te reizen over zee, by Febus toeverlaet
 
En troost te zoecken, hem te bidden om zijn' zegen;
 
Wat uitkomste in dien staet, daer ieder zit verlegen,208
 
Hy aenwijs'; waer men hulp in deze elende vint;
210
Wat koers, wat zeestreeck wy best houden reisgezint.210
 
't Was nacht, en d'eerste slaep loock ieder dier zijne oogen;
 
My docht ick zagh zich voor mijn ledekant vertoogen212
 
De heilge beelden van de groote en kleene Goôn,213
 
Geborgen uit den brant van Troje, en 't vier ontvloôn,
tekstkritische noten

203 stonden, daer ick lagh en sliep; en zy bloncken heel helder, daer203 204 de volle maen te venster in scheen. Toen begostenze my aldus 205 aen te spreken, en mijn hart met dusdanige woorden te verlichten: 206 het geen Apollo u t'Ortygie, daer ghy hene wilt, zeggen zou, 207 zie dat spelt hy hier ongevraeght, en zent ons naer uwen drempel. 208 Wy volghden, na den brant van Dardanie, u en uwe wapens:208 209 wy hebben onder uw geleide, de bruizende zee met de vloot+ 210 gemeten: wy de zelve zullen uwe nakomelingen ten hemel toe210 211 verheffen, en hunne stadt aen deheerschappye der weerelt helpen:211 212 sticht slechts de groote muren voor uwe groote erfgenamen, en 213 zwicht niet voor de langdurigheit der ballingschappe. Ghy moet213 214 van woonplaets veranderen: Apollo van Delos riedt u niet naer 215 deze kusten te trecken, of op den bodem der Kretensen neder 216 te slaen. Een plaets is 'er, de Griecken noemenze Hesperie, een216 217 overout strijt-en-vruchtbaer lant: die van Oenotrie hebben het217 218 eerst bewoont; nu zeit men dat hunne nakomelingen dit Italie, 219 en het volck Italianen noemden, naer den naem van hunnen 220 Vorst: dat is ons eigen erfgoet, en de rechte rustplaets: hier220-21 221 behoorde Dardaen t'huis, en vader Iäsius, uit welcken Vorst en+221 222 stam wy gesproten zijn. Nu welaen, rijs op, en draegh dit on-222 223 twijfelbaer berecht blijdelijck uwen afgeleefden vader over. Ga 224 hene, zoeck Korithum en Ausonie. Jupijn weigert u den Diktee-224224-25 225 schen bodem. Ick verschrickte van dat gezicht, en de stem der 226 Goden: want het was geen droom; maer my docht dat ick hun226-28 227 aenzichten ooghschijnelijck kende; en de tronien, en de hoofden 228 met tulbanden bevlochten, dicht voor mijn oogen tegenwoordigh 229 zagh: toen brack my het koude zweet over al mijn lichaem uit.

215
En over zee gesleept. zy bloncken rontom heenen.215
 
De volle maen quam klaer ter venster ingescheenen.216
 
Toen spraeckenze my aen, en sterckten mijn gemoedt
 
Met deze rede: al 't geen wat u Apollo vroet
 
Zou maecken, en zijn koor t'Ortygie, dat spellen218-19
220
Wy hier in zijnen naem, en komen zelfs, en stellen220
 
Ons voor uw kamerdeure alleen door zijn gebodt.
 
Wy volghden, uit den brant van Dardans stadt en slot,
 
Uw wapens, en uw vloot, en hebben holle baren
 
En watren onder u met uwe vloot bevaeren:
225
En wy, gelijck voorheen, de zelve zullen bly225
 
Uwe afkomst helpen aen de groote heerschappy
 
Der stede, en haeren naem tot aen den hemel beuren;227
 
Laet geen langduurigheit van ballingschap u steuren,228
 
Maer bouw de groote stadt voor uwen grooten zoon.229
230
Gy moet veranderen van woonplaets. Febus troon230
 
Te Delos hiet u niet naer deze kusten trecken,231
 
Noch nederslaen in Krete, en der Kretensen plecken.232
 
Hesperie is een lant by Griecken zoo genaemt,233
 
Een out, een vruchtbaer rijck, ten oorelogh befaemt.
235
d'Enotriaen heeft eerst den bodem daer bezeten.235
 
Nu heeft de neef dit lant Italie geheeten,236
 
Den lantaert Italjaen, ter eere van zijn' heer.237
 
Dat is ons eigen erf, een rustplaets ons weleer238
 
Beschoren. Dardan en Iäsius, ons vader,
240
En stamheer, namen hier hunn' oirsprong al te gader.
 
Welaen dan, waeck nu op, en draegh dit trouw bericht241
 
Den afgeleefden man, uw' vader, over. zwicht
 
Voor niemant. Koritum, 't Ausonische geweste242-43
 
Staet u te zoecken: Krete is niet voor u ten beste.244
245
Jupijn ontzeght u dit. ick schrick voor dit gezicht,
 
De stem der Goôn, geen' droom: ick zagh elx aengezicht,
 
De tronie, ieders hooft betulbant, en bewonden,
 
Dicht voor mijne oogen, daer zy tegenwoordigh stonden,
 
Ooghschijnelijck, en klaer, ten minste zoo het scheen.249
250
Het koude zweet brack uit, en droop my langs de leên.
tekstkritische noten

230 Ick vliegh ten bedde uit, hef mijn beide handen en hart al bid-230 231 dende ten hemel, en offere onbesmette dranckoffers op d'altaren.231 232 Na het offeren verwittigh ick vrolijck Anchises al mijn weder- 233 varen, en vertel hem dit van stuck tot stuck. Hy kent strax de233 234 dubbele afkomst, en beide de ouders, en hoe hy door een nieuw234234-35 235 misverstant der oude plaetsen bedrogen zy; en zeit: o mijn zoon, 236 die in 't rampzaligh belegh van Troje geoefent zijt; Kassandre236 237 alleen spelde my zoodanige ongevallen: nu herdenck ick, hoe237 238 zy profeteerde, dat deze landen onzen geslachte belooft waren, 239 en hoe menighmael zy het Italiaensche Rijck in den mont hadde: 240 Maer wie kost toen gelooven, dat de Trojanen noch in Hesperie 241 zouden belanden? of wie zoude toen het waerzeggen van Kas- 242 sandre geacht hebben? Laet ons dan naer Febus luisteren, en242 243 van hem geraden, het beste volgen. Zoo spreeckt hy, en wy ge-243 244 hoorzamen blygeestigh zijn bevel. Wy scheiden oock van deze 245 stadt, laten weinigen van den onzen achter, gaen t'zeil, en loopen245 246 met den hollen balk over den woesten waterplas. Na dat de246 247 schepen zoo diep in zee gesteken waren, dat men langer geen+ 248 lant en niet dan water en wolcken zagh, hing my een blaeuwe248 249 regenbui en doncker onweder recht boven 't hooft, en het water249 250 begost 'er schrickelijck duister uit te zien. Terstont stack de wint 251 op, de baren gingen hol, en wy geraeckten door het ongestuimigh 252 weder van een. De lucht wert doncker, en het regende zoo dicht, 253 dat het nacht scheen, en men geenen hemel bekennen kost: het 254 weerlichte, blixemde, donderde uit de wolcken, slagh op slagh. 255 Wy werden uit onze streeck gesmeten, en wisten niet waer wy255 256 henedreven. Palinuur zelf kon aen den hemel niet ramen of het256

 
Ick vliegh ten bedde uit, hef mijn hart, om Godt te dancken,251
 
En handen hemelwaert, en offre zuivre drancken
 
Op 't heiligh huisaltaer. na'et offer, hem ten prijs,
 
Verkuntschap ick met vreught dees nachtspraeck aen Anchys,254
255
Verhael hem stuck voor stuck. hy kent van wederzyen
 
Al d'afkomst, d'ouders mê, gerekent langs twee ryen;256
 
Hoe 't nieuwe misverstant van d'oude plaets en oort
 
Zijn zinnen heeft misleit. hy zeght: mijn zoon, door moort
 
En brant beproeft, en ramp van Trojes hof en wallen,
260
Kassandre alleen wist my al lang deze ongevallen
 
Te spellen: nu herdenck ick eerst haer wichlery,261
 
Hoe deze lantstreeck ons' geslachte en bloet en my
 
Gezworen was; hoe dick zy d'Italjaensche stranden263
 
Gedacht heeft: maer wie droomt dat Troje zal belanden264
265
In dit Hesperisch rijck? maer wie geloofde 't geen
 
De razende Kassandre ons spelde in Priams steên?266
 
Men volgh' dan Febus raet, en kies de beste paden.
 
Zoo spreeckt hy, en men volght het geen hy vint geraeden.
 
Wy scheiden bly van hier, behalve een kleen getal,
270
Gaen t'zeil, en loopen door het bruischende geschal270
 
Met holle balcken heene op woeste waterstreecken.
 
Na dat de vloot zoo wijt van lant is afgesteecken,
 
Dat niemant langer lant en niet dan water zagh,
 
En wolcken, hing een buy een donckre donderslagh
275
En wolck ons over 't hooft. het weder aen 't verslimmen,274-75275
 
Begon de zee heel naer en fel ons aen te grimmen.
 
De wint stack haestigh op. de baren gingen hoogh.
 
Wy spreiden door dien storm van een, uit 's anders oogh.278
 
De lucht wert doncker, en de regen uitgegoten279
280
Viel dicht, gelijck een nacht. de hemel hing gesloten,
 
Zoo dat men aen de lucht noch licht noch hemel zagh.
 
De wolcken bersten, en het weêrlicht slagh op slagh.
 
De buien smijten uit hun streecke roer en steven.
 
Wy dreven, zonder eens te weten waer wy dreven.284
285
De stuurman Palinuur kon, op den woesten plas,

257 dagh of nacht, nochte waer hy verzeilt was. Aldus hobbelden257 258 wy by de gis, drie dagen en drie nachten, blindeling op zee,258 259 zonder zon of maen of starren te zien. Ten vierden dage docht259 260 ons eerst, dat het lant begost op te hoogen, de bergen van verre260 261 zich op deden, en eenen roock van zich gaven. Men strijckt de261 262 zeilen, en valt aen de riemen. De bootsgezellen sloffen niet, en262 263 roeien dat het kraeckt, en het water schuimt, en vegen den blaeu-+263 264 wen plas. Ick landde eerst behouden in de Strofades, eilanden, die264 265 in de groote Iönische zee gelegen, in het Griecksch zoo geheeten 266 worden. De vervloeckte Celeno en andere Harpyen nestelden266-68266 267 hier, sedert Fineus hof voor haer toegesloten wiert, en zy vol 268 schricks daer van de tafels gejaeght werden. Wie zagh oit boozer268 269 gedroghten, of moordadiger pest, of de goddelijcke wraeck zich 270 uit den afgront der helle schrickelijcker openbaren. Die vogels 271 hebben maeghdetronien, eenen stinckenden buickloop, kromme271 272 klaeuwen, en haer aengezicht ziet altijt bleeck van honger. Toen 273 wy herwaert gevoert, de haven ingeloopen waren, gingk een 274 hoop ossen en bocken en geiten by driften langs het velt weeligh274 275 grazen, zonder datze iemant gade sloegh. Wy vielen 'er met ons275 276 geweer op aen, en beloofden den Goden en Jupijn zelf hun ge-276 277 not van dien buit. Daer na deckten wy den disch in de boght 278 van het strant, en brasten van dien leckeren kost. Maer deze278 279 Harpyen schoten 'er terstont van de bergen vreesselijck op aen,+279 280 en sloegen de vleugels tegens een, dat het klapte. Zy gingen280-81 281 met den kost strijcken, besmetten met haer vuile kraeuwels al

 
Niet raemen aen de lucht of 't nacht of middagh was,
 
Noch waerwaert hy verzeilt. wy hobbelen door vlaegen287
 
By gissing blindeling, dry nachten, en dry dagen
 
Op zee, en zien geen licht van starren, zon noch maen.
290
Ten vierde dage scheen de lantkust op te gaen,
 
Te hoogen, het geberght van verre te verrijzen,291
 
En 't licht ons eenen roock en damp in duin te wijzen.292
 
Men strijckt de zeilen, valt aen 't roeien, en maetroos293
 
Versloft niet, roeit en rept nu hant en riem altoos,294
295
En vaeght den blaeuwen plas, en 't schuim der waterpaden.295
 
Ick land behouden in d'eilanden, de Strofaden,
 
Die, in 't Iönisch meer gelegen, en gestort,297
 
Dus heeten by den Grieck. in dit geweste wort
 
Celenoos heiloos nest, met d'andere Harpyen,299
300
Gevonden, na dat haer de hoofsche leckernyen
 
Van Fineus zijn ontzeght, en zy geheel vertsaeght300-301
 
Daer van de tafel, ten bankette uit, zijn gejaeght.
 
Geen lantgedroght zoo helsch: men vont noit slimmer pesten.
 
De wraeck der Goden broghtze uit Plutoos poel en nesten.304
305
Haer aenzicht is gelijck een maeghdenaengezicht.
 
De buick geduurigh weeck van loop, en nimmer dicht,
 
Stinckt eeuwigh, en de klaeu is krom om toe te tasten:
 
De tronien zien bleeck, hoe gulzigh zy oock brasten,
 
Van honger. toen wy in de haven, hier ter stê,
310
Belandden, zagh men, drift by drift, het weeligh vee,
 
Den bock, en os in 't velt gaen grazen in de weiden,
 
Daer geene herders hen bewaerden, noch geleidden.312
 
Wy vielen 'er met ons geweer en maght op uit,313
 
Beloofden Jupiter en andren Goden buit
315
En deel aen deze jaght. toen deckten wy den gasten314-15
 
Een' disch op 't boghtigh strant, en aten hier, en brasten
 
Van dezen leckren kost: maer dees vervloeckte vlught
 
Harpyen quam ons op met vreesselijck gerucht,318
 
Ten bergh af, klappende de vleugels onderwegen
320
Vervaerlijck tegens een. zy schenden, zy gaen veegen320
 
En strijcken met den kost. waer elck zijn kraeuwels zet,
tekstkritische noten

282 watze aenraeckten, en gaven eenen boozen stanck, en ysselijck 283 geschal van zich. Wy gingen noch eens de maeltijt bereiden, diep283 284 binnewaert in een spelonck, rontom met geboomte en nare284 285 schaduwen bedeckt, en staken het vier op d'altaren aen. De285 286 snorrende vlught quam noch eens, uit verscheide hoecken en286 287 heimelijcke holen, met haer scherpe pooten om buit aengevlogen, 288 en besoedelde de spijs met den beck. Toen belaste ick mijnen 289 reisbroederen, datze hun geweer zouden gereet houden, om onder289 290 dien bezeten hoop te smijten. De maets zijn gereet, en verbergen290 291 degens en rondassen heimelijck onder het gras. Zoo ras men, in291 292 de boght van het strant, aen het gerucht vernam, datze weder 293 quamen aensnorren, stack Miseen, omhoogh daer hy wacht hielt,293 294 de trompet. De maets vallen 'er op in, voeren hier eenen nieuwen294 295 krijgh, en willen die snoode zeevogels met de sabel te schande+295295-96 296 maecken; maer het scherp van 't geweer stuit op pennen en plui- 297 men af, zonder den rugh te quetsen: zy gaen decken in de lucht,297 298 slaecken den half gegeten roof, en laten al de tafels van hare298 299 kraeuwels leelijck bemorst. Celeno, die altijt onweer kraeit, ging+299 300 alleen op een hooge rots zitten, en schudde aldus haren krop300 301 uit: o ghy nakomelingen van Laomedon, komt ghy ons oock be-301 302 oorlogen en bevechten? en wilt ghy d'onnozele Harpyen uit haer302-3 303 vaderlant jagen, om uw ossen en koeien, hier geslaght? Luistert 304 nu hier na, en let op mijne woorden. Ick d'outste der Razernyen,304 305 openbare u het geen d'almaghtige vader aen Apollo, en Apollo 306 my voorspelde. Ghy vaert naer Italie, en zult 'er als wint en spoet306 307 u dienen, oock belanden, en wel de haven bezeilen; doch niet 308 eer de muren der beloofde stede voltrecken, voor dat d'afgrijs-308

 
Wat ieder aengrijpt wort bezoedelt, en besmet.
 
Zy scheiden met een' stanck, en schreeuwen onder 't scheiden.
 
Wy gaen hierna noch eens de maeltijt toebereiden,
325
Heel diep in een spelonck, rondtom met bosch beplant,325
 
En naere schaduwen, en steecken d'offerhant
 
Op Godts altaeren aen. dees vlught, om roof te zoecken,
 
Komt weder aengesnort, een ieder uit zijn hoecken,
 
En roofnest, en spelonck, met haeren scherpen klaeu,
330
Bezoedelt met den beck de spijs, noch warm, en laeuw.
 
'k Beveel mijn reisgenoot geweer gereet te houden,331
 
Om dien bezeten hoop te groeten. mijn vertrouden332
 
Zijn reede om hun geweer en sabel en rondas
 
Te bergen in den beemt. Misenus, alzoo ras
335
Men, in de boght aen strant vernam hoe zy te zamen
 
Met haere vleugelen van verre aensnorren quamen,
 
Stack, van de rots, daer hy de wacht hielt, zijn trompet.
 
Elck valt 'er voort op in, voert met dees tafelsmet338
 
Een' nieuwen krijgh, en past dit zeegespuis te schennen,339
340
Te treffen met zijn zwaert; maer 't yzer stuit op pennen
 
En pluimen af: de rugh blijft heel en ongewont.
 
Zy vlughten snel om hoogh. de klaeuwen en de mont
 
Den half gegeten roof en kost en spijze slaeckten.
 
Zy laeten 't al bemorst, wat beck en klaeuwen raeckten.
345
Celeno, die doorgaends het onweêr spelt vooruit,
 
Zet zich op eene rots, en schut haer' krop dus uit:
 
Laomedons geslacht, koomt gy ons oock bestryen,
 
Beoorlogen? wilt gy onnozele Harpyen
 
Oock jaegen uit haer nest, en eigen vaderlant,349
350
Om os en runders, hier geslagen op het strant?350
 
Zoo luistert nu naer my, en let op mijne rede.
 
Ick, d'outste Razerny, verkuntschap, hier ter stede,
 
Het geen d'almaghtige Jupijn Apollo melt,
 
En my Apollo heeft met zijnen mont gespelt.
355
Gy zoeckt Italien, en zult aen zijne stranden,355
 
Zoo weêr en wint u dient, in 't ende wel belanden,
 
En havenen, doch niet de lang beloofde stadt357
 
Omtrecken met een poorte en hoogen muur, voor dat
tekstkritische noten

309 selijcke honger, en 't ongelijck ons met den degen aengedaen, u+309 310 perssen in de tafelen te bijten, en die te verslinden. Zoo sprackze,310 311 en vloogh boschwaert in. Mijnen reisbroederen wert het bloet 312 terstont koudt van schrick: het hart ontzonck hun, en zy bevelen312 313 niet meer met wapenen, maer met gebeden en beloften om ver- 314 giffenis aen te houden; het zy dit Godinnen of vervloeckte en314 315 vuile vogels zijn. Maer vader Anchises bidt op het strant de 316 groote Goden met opgestreckte handen, en beveelt het volck316 317 naer den eisch der zaecke te offeren. O Goden, belet die dreige-317 318 menten: keert zulck een ongeval van onzen hals af; laet u ver- 319 zoenen, en verschoont de godtvruchtigen. Daer op beveelt hy 320 de schepen t'ontmaeren, touw en takel klaer te maken, en den320 321 schoot te vieren. De wint zet de zeilen uit: wy bruizen door de+321 322 schuimende baeren, en zetten onzen koers derwaert aen, daer 323 wint en stuurman ons voeren willen. Alreede deed het bosch- 324 rijcke Zacynthus zich midden in zee op, en Duluchium, en Samos,+324324-25 325 en Neritos met zijn steile rotsen. Wy vermijden de klippen van 326 Ithaka, het Rijck van Laërtes, en vervloecken het lant, daer de 327 wreede Ulysses gewonnen en geboren is; en eerlang ziet men327 328 de toppen des berghs Leukas door de wolcken uitsteken, en 329 Apolloos kerck, gebouwt op de steenrotsen, waer voor de boots-+ 330 gezellen yzen, doet zich op. Wy moegevaren loopen hier naer 331 toe, en bezoecken het stedeken. De schepen leggen aen strant 332 voor ancker. Ten lange leste buiten hoop aldus gelant zijnde,332 333 verzoenen wy Jupijn met offerhanden, ontsteken d'altaren, ver-333333-34 334 plichten ons door beloften, en vieren, by de kaep van Aktium,334

 
De bittre hongersnoot, en 't onrecht, met den degen
360
Ons aengedaen, u perss', van hongersnoot verlegen,360
 
De tanden en 't gebit te zetten in den disch.
 
Zoo sprackze, en vloogh in 't bosch. mijn dischgenootschap is
 
Verschrikt: het bloet wort kout: het hart, beducht voor rampen,
 
Bezwijckt, en men beveelt niet meer met scherp te kampen,363-64
365
Maer zoen te zoecken, door beloften, en 't gebedt;
 
Het zy dit Godtheên zijn, of een vervloeckte smet,366
 
En vuile vogelvlught. mijn vader heft zijn handen367
 
Naer d'oppergoôn, en bidt, beveelt ons vee te branden,
 
En t'offren, naer den eisch der zaecke, nu bekent:368-69369
370
O Goden, kan het zijn, belet dit dreigement,
 
En keert van onzen hals die toegedreighde smarten.
 
Laet u verzoenen, en verschoont godtvruchte harten.
 
Daer na beveelt hy dat men voort de vloot ontmaer'.
 
Men viert den schoot: men maeckt hier tou en takel klaer.374
375
Nu blaest de wint in 't zeil. wy bruizen door de baren,
 
En streven waer het wint en roer belieft te vaeren.376
 
Nu rijst Zazynthus met zijn bosch in volle zee,377
 
Daer na Dulichium, en 't eilant Samos mê,
 
Dan Neritos, heel steil van klippen. wy vermyen
380
De rots van Ithaka, Laërtes heerschappyen,380
 
En vloecken 't heiloos lant, dat snoode Ulysses droegh.381
 
Wy zien eerlang den top van Leukas, hoogh genoegh
 
Door alle wolcken heene, en voort den tempel rijzen
 
Van Febus, op een rots, waervoor maetroozen yzen.
385
Wy loopen, moê gezeilt, te zamen derwaert heen,
 
Bezien de kleene stadt. de vloot en schepen reên386
 
Voor ancker. na dat wy hier buiten hoop belanden,
 
Verzoent men Godt Jupijn met heilige offerhanden,
 
Ontsteeckt het zoenaltaer, belooft den Goôn hun recht,389
390
En viert voort t'Aktium aen strant, gelijck men pleght,390
tekstkritische noten

335 de Trojaensche feestspelen. De reisgenooten naeckt met olie+ 336 bestreken, worstelen naer der voorouderen wijs om strijt. Zy zijn 337 verheught, datze zoo vele steden, onder het gebiet van Argos337 338 staende, ontkomen en midden door hun vyanden hene geraeckt 339 zijn. Ondertusschen was het jaer verloopen: de zon hadde haer339-40 340 ronde gedaen; en met den Noorden wint bevroos het water in340 341 den kouden winter. Ick hang aen de posten eenen koperen schilt341 342 op, dien de groote Abas plagh te voeren, en zet 'er dit vaers by,342 343 om de zaeck kenbaer te maken: Eneas wijdt dien schilt, de Grieck-343 344 sche zege ontruckt. Daer na beveel ick hen uit de haven te zeilen,+ 345 en op de doften neder te zitten. De maets roejen, en vegen door345 346 zee om strijt: Wy verliezen de hooge sloten der Foacenzeren346 347 uit ons gezicht, varen langs Epirus, zeilen de haven van Chaonie 348 in, en gaen den bergh op, in de stat Buthrotum.348

349 Hier hooren wy ongelooflijcke dingen, namelijck, dat Helenus,349-52 350 Priaems zoon, gehuwt aen de gemalin van Pyrrhus, Eakus afkomst, 351 met des zelfs scepter over de Griecksche steden regeere, en 352 Andromache aen eenen Trojaen hertrouwt zy. Ick stont stom 353 van verwondering, en mijn gemoedt blaeckte van groot verlangen, 354 om dien man aen te spreken, en kennis van zoo groot een avontuur354 355 te nemen. Ick ga van de haven, en laet de vloot aen strant. 356 Iuist by geval was Andromache toen bezigh, om voor Hektors356 357 gebeente, op zijn jaergetijde, offerspijs en lijckgaven te offeren,357 358 buiten de stadt, in het woudt, by den vliet, naer Simoïs ge-358

 
De Troische hooghtijt, en het zoenspel. ons genooten,391
 
Al naeckt met olien bestreecken, woelen, stooten,
 
En worstelen om strijt, naer hunner oudren zeên.
 
Zy zijn verheught dat zy zoo veele Griecksche steên,
395
En Argos wreede kust en strant voorbygeloopen,
 
In 't midden door 't gebiet des vyants zijn ontsloopen.
 
Terwijl verjaert de tijt: de zonnekringk staet ront.397
 
De noordewint bevriest het water tot den gront.
 
Ick hang aen een' pylaer een' kopren schilt, gedragen
400
By Abas, van wiens deught de krijghsfaem kan gewagen,400
 
En merck de rede met dit schiltvaers, niet misluckt:401
 
Eneas wijdt die schilt, de Griecksche zege ontruckt.402
 
'k Beveele hun daerna de haven uit te vletten,403
 
Te zeilen, en zich op de doften neêr te zetten.
405
Maetroos, aen 't roeien, vaeght de vlacke zee om strijt.
 
Wy zijn het hooge slot der Feacenzen quijt,
 
Eer iemant ommeziet, en vaeren, langs Epyren,
 
Chaonjes haven in, en gaen den bergh op zwieren,408
 
Wiens kruin Butrotum draeght, en opbeurt naer de lucht.
410
Hier hooren wy wat nieus, een nau gelooft gerucht,
 
Dat Helenus, de zoon van Priam, hier ten leste
 
Noch Pyrrus gade troude, en over 't Griecksch geweste
 
Met zijnen scepter heerscht, en Hektors gemaelin,
 
Aen een' Trojaen hertrouwt, hem koestert met haer' min.
415
Ick sta verbaest, en stom, verwondert om die maeren,
 
En blaecke om dezen man te spreecken, en t'ervaeren416
 
Zoo groot een avontuur. ick laet de haven staen,417
 
En vloot, en strant, en juist recht voor de stadt, vooraen418
 
Was hier Andromache vast bezigh, en zy wijdde419
420
Aen Hektors koudt gebeente, op 't heiligh jaergetyde,
 
Lijckoffer, spijs, en dranck den lijcke, voor de stê,421
 
En muuren, in het woudt, by eenen lantstroom, mê422
tekstkritische noten

359 noemt; en zy riep Hektors geest naer het looze graf van groene359 360 zoden toe, waer op zy een paer altaren wijdde, om het lijck te360 361 beschreien. Zoo ras zy my zagh aenkomen, met Trojaensche lijf- 362 wacht bestuwt, ging het haer aen de zinnen, en zy versloegh362 363 door die onverwachte bejegening zoo bijster, datze stockstijf 364 stont en keeck, en over al haer lichaem zoo koudt als ys wert:364 365 zy zeegh ter aerde neder, en sprack na een lange poos naulix365 366 aldus: o Godin Venus zoon, zie ick uwen schijn, of zijt ghy zelf+366 367 de bode? Leeft ghy in der daet? of zijt ghy uit der tijt, waer is367 368 mijn Hektor dan? Zoo sprackze, en weende en huilde zoo bitter- 369 lijck, dat het door al het woudt klonck. Naulix kan ick haer, die369 370 de droefheit aen de zinnen gaet, antwoorden, en zelf ontroert, 371 sta en stamer nu en dan een woort: noch leef ick, doch dit leven371 372 valt my zuur genoegh. Twijfel daer niet eens aen; want het geen372 373 ghy ziet is geen spoockery of bedrogh. Ey, wat geval heeft u, van 374 zoo groot eenen man berooft, hier opgeholpen? of wat fortuin+374 375 zet u weder in uwen ouden staet? Verwarmt Andromache, Hektors 376 weduwe, Pyrrhus bedde? Zy sloegh beschaemdelijk haer oogen 377 neder, en sprack flaeuhartigh: och, Polyxena, Priaems dochter,377 378 ghy alleen waert geluckigh boven alle anderen, die verwezen+378 379 wiert, om op uw vyants graf, onder de hooge muren van Troje,379 380 te sterven, en niet om by lotinge met eenen vreemdeling te paren,380 381 nochte als slavin eenen triomfeerenden heer t'omhelzen. Wy na 382 het verbranden onzes vaderlants, door zoo vele baren omgesleept,382 383 mosten in slavernye een vrucht ter weerelt brengende, noch den

 
Naer Simoïs genoemt. zy riep den geest, die waerde,423
 
Naer 't schijngraf, opgebouwt van groene zoôn, en aerde,
425
Waerover zy een paer altaeren had gewijt,
 
Om met beklagh het lijck te volgen op zijn' tijt.426
 
Zoo dra zy my vernam, bestuwt met eene bende
 
Trojaenen, scheen 't verstant geraeckt door deze elende:
 
En dees bejegening, zoo plotslinge onverwacht,429
430
Versloegh haer zulx, dat zy stockstijf stont, zonder kracht,430
 
En, over al haer lijf zoo koudt als ys bevroze,
 
Hen aenzagh daerze stont, en, als een levenlooze,432
 
Ter aerde zeegh, en sprack in 't ende van verdriet:
 
O Venus zoon, wat zienwe, uw' blooten schijn, of niet?
435
Of zijt gy zelf de bô, en in der daet in 't leven?
 
Of uit der tijt? waer is mijn Hektor dan gebleven?
 
Zoo spreecktze, en weent, en huilt, zoo droef, dat dit misbaer437
 
Door al het kerckwoudt klinckt: en naulijx kan ick haer,438
 
Wiens hart van droefheit sluit, antwoorden, en, van zinnen439
440
Ontstelt, sta stil, en stom, en hou de woorden binnen,
 
En stamer woort voor woort: noch leef ick op deze uur,441
 
Doch 't leven in dien staet valt lijdigh zwaer en zuur.442
 
Nu twijfel niet, gy wort hier geensins uitgestreecken.443
 
Och, wat geval heeft u, van zulck een' man versteecken,444
445
Hier dus te recht gebroght? wat avontuur geredt,445
 
En weêr in uwen staet, gelijck voorheen, gezet?
 
Verwarmt hier Hektors weeu het bed van Pyrrus weder?447
 
Zy sloegh beschaemdelijck en droef haere oogen neder,
 
En sprack flaeuhartigh: och Polyxena, gy spruit
450
Van Priam, gy alleen waert d'allerblyste bruit,450
 
Toen gy verwezen wiert op 's vyants graf te sterven,
 
Voor Trojes hoogen muur, om niet dus om te zwerven,452
 
En uitgelot in echt te treên met uitheemsch bloet;453
 
Aldus in slaverny, na zoo veel wederspoet,
455
Een' zegenrijcken heer t'omhelzen, als zijn slave:455
 
Wy, na 'et verbranden van ons vaderlant, en have,
 
Door veele zeen gesolt, gesuckelt, mosten noch
 
Een vrucht in slaverny ter weerelt brengende, och,
tekstkritische noten

384 hoon van Achilles bloet inkroppen, en den hoovaerdigen jonge-384 385 lingk naer d'oogen zien; die sedert, te Lacedemon met Hermione,385-91 386 Ledaes dochter, getrouwt, my, zijn dienstmaeght, aen zijnen 387 dienaer Helenus overliet: maer Orestes blakende van vierige liefde 388 tot zijne geschaeckte bruit, en aengeprickelt van de Razernyen, 389 wreecksters zijner moederslaght, beloert hem op zijn onverhoedt-389 390 ste, en vermoort den zoon voor het altaer; gelijck zijn vader Achilles 391 oock voor het altaer sneuvelen most. Door het sterven van Neopto-391 392 lemus verviel een deel zijns gebiets aen Helenus, die Chaonie392-93 393 en 't geheele lant naer Chaon den Trojaen noemde, en de Per- 394 gama en den burgh Ilium op deze heuvels bouwde. Maer zegh394 395 my toch eens, wat avontuur wat wint voerde u herwaert? of wat 396 Godt zette u onverhoets hier aen onzen oever? Hoe vaert Askaen?396 397 Leeft het kint noch? Is het noch wel te pas? dat kleentje, waer 398 van Kreüze gelagh, toen Troje in lichten brant stont? Denckt de398398-99 399 knaep noch wel om zijn verloren vaderlant? Hoe vaert het? Aert 400 het oock naer de vromicheit van Eneas, zijnen vader, en de man-400 401 haftigheit van Hektor, zijnen oom? Dit verhaeldeze al schreiende,401 402 en weende bijster, doch te vergeefs; als de helt Helenus, een+402 403 zoon van Priaem, met eenen grooten stoet vergezelschapt, daer 404 van de muren aenquam, zijne lantsluiden kende, vrolijck naer de404 405 stadt leide, en onder het kouten t'elckens most schreien. Ick ga 406 voort naer het kleine Troje toe, en Pergamum, gesticht naer het406 407 groote, zoo dat men den droogen Xanthus, den hernoemden407 408 vliet, kennen kost. Ick omhels den drempel der Sceesche poorte,408

 
Achilles nazaets hoon en wrevlen aert gedoogen,459
460
Een' trotsen jongelingk, een' vyant hier naer d'oogen
 
En 't aenzicht zien, die na, te Sparte Hermioon,461
 
De telgh van Leda, troude, en my slavin den zoon
 
Van Priam, Helenus, zijn' slave, heeft geschoncken:
 
Maer dolle Orest, [verhit door gloet en minnevoncken464
465
Op zijn geschaeckte bruit, en aengehitst met kracht
 
Van Razernyen, die hem om zijn moederslaght
 
Vervolgen,] komt bedeckt den wreeden Pyrrus nader,467
 
Vermoort hem voor 't altaer, gelijck zijn eigen vader
 
Voor 't heiligh outer oock most sneuvlen onvermoedt.469
470
Door Neoptolemus afsterven storf het goet470
 
Ten deele op Helenus, die 't gansche Chaonye
 
Naer Chaon, den Trojaen, genoemt heeft, burgerye471-72
 
Vergadert, Pergamum en Ilium hersticht,
 
In dit berghachtigh lant. maer geefme nu bericht
475
Wat avontuur, wat wint, wat Godt u herwaert dreven
 
Onwetende aen dees kust. is 't kint Askaen in 't leven,
 
Waer van Kreüze noch in stadts belegh gelagh?477
 
Gedenckt de knaep noch wel aen Trojes jongsten dagh,
 
En zijn verloren rijck, en aert het naer zijn' vader,479
480
En naer oom Hektors deught, twee dapperen te gader?480
 
Zy klaeght al schreiende, en kermt overluit aldus,
 
Doch ydel en vergeefs: terwijl quam Helenus,
 
De zoon van Priam, met een' grooten stoet en bende483
 
Ter stede uit, op hen aen. hy zaghze voort, en kende484
485
Zijn lantsliên, leitze blijde al koutende naer stadt,
 
En schreide t'elckenmaele. ick volghde hem. hy tradt
 
Naer 't kleene Troje toe, en Ilium, dus even487
 
Gesticht naer 't groote, dat men Troje ziet herleven,
 
En den hernoemden stroom, den droogen Xanthus, ziet.
490
'k Omhels de Sceesche poort. de Frygiaen geniet
tekstkritische noten

409 en den Trojanen wort mede huisvesting in de stadt hunner lants-409 410 luiden gegunt. De Koningk verwelkomdeze in de lange galeryen.410 411 Midden in het hof wort hun de wijn geschoncken, de spijs in+411411-12 412 goude schotelen aengerecht; en zy lieten de schalen rontom gaen. 413 Men broght hier aldus twee dagen over, als de wint begost te413 414 waeien, en uit den zuiden in het zeil te blazen. Toen gingk ick+ 415 Helenus, den waerzegger, aldus aen, en ondervraeghde hem op 416 deze wijs: o inboorling van Troje, en Godtstolck, die Febus wil416 417 en zin, en u op den wichelstoel, de laurieren van Klarus, gestar-417 418 renten, vogelezangk en voortekens der snelle vogelvlught ver- 419 staet; nu zegh my toch eens (want Apollo spelde my doorgaens419 420 een geluckige reis; en alle Goden rieden ons naer Italie te treck- 421 ken, en veergelege landen aen te doen: Alleen Celeno, de Harpy,421 422 spelde ons een zeltsaem voorspoock, dat gruwelijck waer te422 423 verhalen; en voorzeide een zwaere plaegh, en afgrijsselijcken423-24 424 hongersnoot) wat gevaer staet ons eerst te vermijden? of wat 425 koers houdt men best om zoo groot een ongemack t'ontgaen?+425 426 Helenus, gelijck men gewoon is, eerst runders geslagen en ge-426 427 offert hebbende, bidt de Goden om vergiffenis, ontsnoert d'offer-427 428 banden, en laetze om zijn gewijt hooft nederhangen, en leit my 429 met een heel godtvruchtige bekommeringe beladen, voort met429 430 zijn eige hant naer Febus tempel, en de Priester spelt my daer 431 na met zijne godtvreezende lippen deze dingen: o Godin Venus431 432 zoon, dewijl het openbaer is, dat ghy met 's hemels oversterck432 433 geleide over zee treckt (aldus lot de Koningk der Goden uw433 434 nootlot en wedervaren; en hier op draeit de zaeck) zoo zal ick,434

 
Huisvestinge in de stadt der lantsliên, na hun lyen.491
 
De koning welkomtze in de lange gaeleryen.
 
Men schenckt in 't middenhof den wijn, om 't hart t'ontlaên.493
 
Men recht het dischgerecht in goude schotels aen.
495
De kelcken gaen rontom. dus slijten wy twee dagen.
 
De zuiden wint begint in 't zeil met zijne vlaegen
 
Te blazen, en ick ga waerzegger Helenus
 
Aenspreecken, ondervraegh hem endelijck aldus:
 
Inboreling van Troje en godtstolck, wiens gevoelen499
500
Apolloos wil begrijpt, wiens brein de wichelstoelen,
 
Gestarnte, voglezang, en Klarus lauwerier
 
En voorspoock van de pen begrijpt, en haeren zwier;502
 
Ay zeghme, want Apolle en alle d'andre Goden503
 
Ons spelden veel gelucks, en hebben my geboden
505
Te spoeden naer Italje en 't Italjaensche strant,
 
En aen te doen op zee een vergelegen lant.
 
Harpy Celeen alleen voorzeide ons ongelucken,
 
Aenstaende zwaericheên, hoe namaels ons zou drucken
 
[Dat yslijck luiden zou in d'ooren van de vloot,]509
510
Een schrickelijcke plaegh van bittren hongers noot;
 
Wat voor gevaeren staen ons allereerst te mijden?
 
Wat koers best aengegaen, om zulck een ramp en lijden512
 
Te schuwen? Helenus, gelijck men is gewoon,
 
Slaght runders, offert, bidt, verzoent en smeeckt de Goôn,
515
Ontsnoert den offerbant, en laetze nederhangen515
 
By 't godtgewijde hooft, en leitme, op zijne gangen,516
 
Met zijn getrouwe hant, godtvruchtigh en belaên,
 
Naer Febus wichelkoor. daer heft de godtstolck aen
 
Op dat hy met zijn' mont mijn avontuur ontweide:518-19
520
O Venus zoon, het blijckt dat gy op Godts geleide
 
De zee bevaert, [dus lot Jupijn in zijnen raet
 
Uw nootlot, en fortuin, en hierop draeit uw staet;]522
tekstkritische noten

435 om langkheit te vermijden, u kort afvaerdigen, en berichten, hoe+435 436 ghy met min gevaers d'uitheemsche wateren mooght bevaren,436 437 en in de haven van Ausonie nederslaen: want de Schickgodin-437 438 nen beletten Helenus verder kennis te nemen, en Juno, Saturnus438 439 dochter, verbiet dit te melden. Voor eerst leit een lange ongebaen-439-40 440 de wegh en wijtstreckende landen tusschen dit lant en Italie, het440 441 welck ghy u inbeelt zoo dicht hier by te leggen; weshalve ghy441-42 442 uit onkunde oock pooght de naeste havens in te loopen. Ghy 443 moet noch eerst met riemen in de Siciliaensche golven plenssen,443 444 en met de schepen de zoute zee van Ausonie, en den jammer-444 445 poel, en het eilant van d'Eëesche Circe bezoecken, eer ghy445 446 veiligh een stadt in uw lant mooght stichten. Ick wil u merck-446 447 tekens aenwijsen: prentse slechts wel vast in uwe gedachten. 448 Wanneer ghy vast met bekommeringen beladen, een geweldige448 449 groote witte zeuge op d'aerde zult vinden leggen, met dartigh449 450 witte biggen om haer spenen, daer zy die geworpen heeft, onder450 451 de willigen, op den oever des onbekenden vliets; op die plaets451 452 zult ghy de stadt stichten: daer zult ghy na zoo veel omsucke- 453 lens gerust leven. Zijt niet eens verschrickt voor de tafelen,453 454 waer in ghy van hongersnoot bijten zult: het nootlot zal u den454-55 455 wegh banen, en Apollo nu van my aengebeden, zich daer tegen-455 456 woordigh laten vinden. Maer wacht u voor de landen en stran-456 457 den van Italie, die hier naest aengelegen, van onze golven be-457 458 goten worden: alle die steden worden van boosaerdige Griecken458 459 bewoont. De Lokren, van Naryx overgekomen, hebben hier459

 
Dies wil ick klaer en kort, om langkheit te vermijden,
 
U hier afvaerdigen, en melden hoe gy lijden
525
En zeegevaeren best, als balling, mooght ontgaen,
 
En in Ausonie en zijn havens nederslaen:
 
Want dry gezusters, die den draet van 't nootlot spinnen,527
 
Beletten Helenus, den godtstolck, verder binnen
 
Dees reisgeheimenis te treden: Juno mê528-29
530
Verbiet mijn lippen meer te melden, hier ter stê.
 
Een ongebaende weg, wijtstreckend landt, vol heiden,
 
Het schoone Italie en zijn vette beemden scheiden.532
 
Schoon gy u inbeelt dat Italie zoo dicht
 
Hierby leght, en hierom, niet grondigh onderricht,
535
De naeste havens pooght uit onkunde in te vaeren.
 
Gy moet met uwen riem eerst plenssen in de baren
 
Van 't Siciljaensche meer, en kloven met de vloot537
 
d'Ausoniaensche zee, den jammerpoel, vol noot,538
 
En Circes eilant gaen bezoecken, eer gy vesten
540
Mooght stichten in uw lant, en uiterste gewesten.540
 
Ick stel u tekens, prent die vast in uw gemoedt.
 
Wanneer gy, afgemat van zorgen, by een' vloet,
 
En op den waterkant, in wilgeloof vint liggen
 
Een groote witte zogh, met dertigh witte biggen544
545
Aan haere speenen, daer zy die geworpen heeft;
 
Daer sticht uw nieuwe stadt: daer zult gy afgestreeft,546
 
Na zoo veel suckelinge, uw' tijt in vrede slijten.547
 
Verschrick niet voor den disch, waer in u staet te bijten:548
 
Het nootlot baent den wegh in allerhande noot,
550
En Godt Apollo, dien ick aenroep, stuurt uw vloot:550
 
Maer wacht u voor de naeste en nagelege landen
 
Van out Italie, wiens ongeruste stranden552
 
Ons zee bespoelt. wat stadt wat muur zich daer vertoont,
 
Die muuren worden al van vyanden bewoont,554
555
En booze Griecken. 't volck van Ajax, al die quamen
 
Van Naryx, eene stadt in Lokris, bouwden t'zamen
tekstkritische noten

460 steden gebouwt; en Idomeneus van Lyktus houdt den Salen-460460-61 461 tijnschen bodem met soldaten bezet. Hier staet het kleine ste- 462 deken Petilie, gesterckt met zijnen muur, van Filoktetes, den462 463 Melibeeschen Vorst opgetrocken. En wanneer uwe vloot de 464 zee over geraeckt is, en ghy vaerdigh staet om voor de gebouwde 465 altaren, u van uwe beloften op het strant te quijten; zoo be-465 466 deck uw hair met eenen purperen sluier, op dat, onder de hei- 467 lige brantofferhande, den Goden ter eere ontsteken, u geen467 468 heilooze gedaente bejegene, en den godtsdienst steure. Deze468 469 manier zult ghy zelf met uwe reisgenooten in 't offeren onder-469 470 houden. Laet uwe nakomelingen by dezen zuiveren Godtsdienst470 471 blijven. Maer wanneer de wint u, na uw vertreck, aen de kust 472 van Sicilie gevoert hebbe, en d'inham van 't enge Pelorus begin472 473 te sluiten; hou dan aen uw slincke hant naer lant toe; vaer dan473 474 liever verre om, en hou in zee naer de slincke hant toe: wacht u 475 voor het water en strant, aen de rechte zy. Men zeit dat hier 476 eertijts beide de landen aen malkandere vast (zoo kan de tijt van 477 langer hant de dingen veranderen) door het gedruis en woest477 478 gewelt des waters van een gesprongen zijn, en de zee met kracht 479 tusschen beide inschietende, de Hesperische zijde van Sicilie479 480 afscheurde, en landen en steden door een smal strant scheidende,480 481 midden door die twee met een eng water quam aenbruisen.481 482 Scylle bezet de rechte, d'ontembare Charybdis de slincke zijde,482 483 en slorpt de woeste baren schichtigh driewerf in den diepen mael-483 484 stroom des afgronts, en braecktze desgelijcks weder naer de lucht,484 485 en geesselt de starren met schuim: maer Scylle, die haer hooft te485 486 water uitsteeckt, en de kielen op de klippen ruckt, zit in haere486486-87

 
Hier nieuwe steden, en Idomeneus houdt met
 
Zijn volck van Lyktus en de wacht den gront bezet558
 
Van 't Saletijnsch gebiet. Petilje in dat geweste,
560
Een kleene stadt, gesterckt met zijne poorte, en veste,
 
Van Filokteet gebouwt, den Melibeeschen heer,
 
Bewaeckt de zeekust naeu. wanneer uw vloot het meer
 
Bevaeren heeft, en rust, gy reed staet voor d'altaeren563
 
Op strant, om Godt uw woort te houden; deck uw haeren564
565
En hooft met purpre zy, dat, onder 't offervier
 
Den Goôn ontsteecken, u geen heiloos vyant hier
 
Bejegene, en den dienst en d'eer der Goden schende.567
 
Gy en uw reisgenoots zult, tot het uiterste ende,
 
Deze offerwijze voên, en dat uw naneef mê569
570
Dien zuivren godtsdienst houde: en als de wint op zee
 
U voert van hier, daer vloên op out Sicilje stuiten,
 
En d'inham van het eng Pelorus komt te sluiten,
 
Dan hou ter slincke hant naer lant toe: vaer dan vry573
 
Wat om, en hou in zee doorgaens de slincke zy,574
575
En schuw ter rechte hant de zee, en oock de stranden.
 
Men zeght dat eertijts hier aeneengelege landen,
 
[Zoo baert de tijt allengs verandring van den staet
 
Der dingen,] door 't gedruisch des waters, zonder maet,578
 
Van een gesprongen zijn, de zee de landen scheide,
580
En, met gewelt en kracht geschoten tusschen beide,
 
[Hesperie en zijn zy van 't Siciljaensche zant581
 
Gescheurt, en steên en velt geklooft door 't smalle strant,]582
 
Aenbruizen quam in 't endt met een heel eng getyde.583
 
De booze zeeplaegh Scyl bezet de rechte zijde.
585
Charybdis, noit verzaet, bezet de slincke hant,
 
En slorrept drywerf fel de golf in 't ingewant586
 
Des diepen maelstrooms, en zy braecktze drywerf weder
 
Ter keele uit in de lucht, en geesselt, t'elckens wreeder,588
 
De starren met haer schuim: maer Scylle, die het hooft
590
Te water uitsteeckt, en de kiel, die 't water klooft,
 
Op klip en steenrots ruckt, zit in haer hol gevangen,
tekstkritische noten

487 spelonck en heimelijcke schuilhoecken vast. Zy heeft een menschen 488 aenzicht, en is tot den navel toe een maeght met blancke borsten:488 489 het onderlijf is een geweldigh zeegedroght, een wolfsbuick, waer 490 aen een dolfijnsstaert hangt. Het is beter te verletten, en verre490 491 buiten Sicilie omloopende, den waterkant van Pachijn, een' drie-491 492 hoeck van Sicilie, langs te varen, dan eens de wanschape Scylle492 493 in haer woest hol te zien, en de steenrotsen, die tegens haer493493-94 494 blaeuwe waterhonden aenbassen. Behalve dat, indien 'er eenige494 495 voorzienigheit, eenige oprechtheit by Helenus den waerzegger495 496 is; indien Apollo door zijnen mont waerheit spreeckt; zoo moet 497 ick, o zoon van Venus, u een eenige zaeck, een eenigh ding boven 498 al te vore zeggen, en noch eens wel te dege en meer dan eens498 499 vermanen. Voor eerst aenbidt en stort uwe gebeden uit voor Juno,499 500 die groote Godin. Draegh Juno gewillighlijck uwe beloften op,500 501 en smijt die maghtige vrouw met ootmoedige offergaven over501-02 502 stach: zoo zult ghy Sicilie achter u latende, ten leste behouden 503 aen de grenzen van Italie belanden. Wanneer ghy daer gevoert,503 504 de stadt Kuma genaeckt, en de meeren aen Apollo toegewijt, en504 505 de bosschen, die rontom den jammerpoel ruischen; dan zult ghy 506 de zinnelooze Waerzeghster zien, die diep onder de klip elck zijn506 507 avontuur spelt, en letters en namen op bladers schrijft. De Maeght507 508 weet al de vaerzen, dieze op bladers schrijft, op een zekere maet508 509 te schicken, en laetze in 't hol opgesloten leggen. De bladers

 
Een duistere spelonck. haer aenzicht oogh en wangen
 
Zijn even als een mensch. het bovenlijf is maeght
 
Ten navel toe, zoo blanck dat zy het oogh behaeght:
595
Het onderlijf is een vervaerlijck waterwonder,
 
Een rechte wollefsbuick, met een' dolfijnsstaert onder.
 
't Is beter wat verlet, en om Sicilje heen,597
 
Langs d'oevers van Pachijn, gevaeren onbestreên,598
 
Dan eens in 't naere hol dees Scylle, dus wanschapen,599
600
t'Aenschouwen, daer heur jaght en blaeuwe honden gaepen,600
 
En vreeslijck bassen uit de steenrotse, en hun kolck.
 
Behalve dit, indien by Helenus, Godts tolck,
 
Voorzichtigheit en trou te vinden zy, en klaerheit;603
 
Indien Apollo zelf de goddelijcke waerheit
605
Verkundight door mijn' mont; zoo moet ick u vooral,
 
O Venus zoon, een zaeck, een stuck, u ten geval606
 
Voorzeggen, meer dan eens, en reis op reis ontleden.607
 
Voor eerst hou aen, en stort voor Juno uw gebeden,608
 
En draegh haer Godtheit, die zoo groot is, uw gebeên,
610
Uw kerckbeloften op, en smijt die maght alleen
 
Met bidden over stach: zoo zultge, die gevaeren610-11
 
En 't Siciljaensche lant ontzeilt door holle baren,611-12
 
Belanden al verheught aen d'Italjaensche kust.
 
Wanneerge daer gevoert te Kume veiligh rust,
615
En ziet de meeren, aen Apolloos dienst verbonden,
 
De bosschen, die van outs rontom Avernus stonden
 
En ruischten, dan zult gy de zinnelooze zien,
 
Die onder haere klip de tekens kan bediên,618
 
Elck een geluck zeght, zoo veel wonders weet te raemen,619
620
En bladers dicht beschrijft met letteren, en naemen.
 
De maeght weet naem by naem, waermê zy 't bladt beslaet,621
 
Te schicken op zijn plaets, op eene zekre maet,
 
En laet in 't diepe hol op haere plaets gesloten623
tekstkritische noten

510 blijven stil op hunne plaets, en wijcken uit hun orde niet: maer 511 zoo dra de deur ontsloten, een luchtje daer onder blaze, en de511 512 toght de lichte bladers verstroie; zoo wil de Sibyl dat vervloge512-14 513 loof nimmermeer weder in haere spelonck nemen, nochte op zijne 514 plaets schickende, tot een vaers passen: dan gaen de lieden rade-514-15 515 loos wegh, en vervloecken den tempel der Sibylle. Hier zult ghy 516 zoo veel wercks niet maken van een luttel tijts te spillen; hoewel516516-17 517 de maets u stijf aenporren, om t'zeil te gaen, en het recht voor 518 wint is; of ga eerst naer de Waerzeghster toe, en bidt haer, dat518 519 zy u geluck zegge, en gewilligh hooren late wat u beschoren zy.519 520 De Priesterin zal u kort afvaerdigen, d'Italiaensche volcken leeren520 521 kennen, den toekomenden oorloogh spellen, en melden op welcke521 522 wijze ghy alle voorvallende zwarigheit kunt vermijden, of uit-522 523 harden; en om d'eerbiedigheit haer toegedragen, u een spoedige523 524 reis verleenen. Zoo veel stontme vry u mondeling te vermanen.524 525 Nu ga hene, en verhef het wijtvermaerde Troje door uwe vromig-525 526 heit ten hemel toe. De Waerzegger my dit minnelijck aengedient+526 527 hebbende, beval gaven van goudt en ingeleit ivoir gewrocht, te527 528 scheepe te brengen; en bevrachte de vloot met geweldigh veel 529 zilverwercks, en Dodoneesch koper, en een pantser, drie dick529 530 van goude malien, en eenen braven helm met een pluimaedje530 531 verciert, wapens van Neoptolemus nagelaten. Oock beschonck531 532 hy vader, en zette hem paerden en hoplieden by. Hy verzagh en532

 
De bladers leggen stil in orde, en onverschoten.624
625
Maer zoo het hol zijn deur en ingang opsluit, haest625
 
Verstroit een wint de blaên; een toght, een lucht verblaest
 
De letters. die Sibil wil dan om niemants quellen627
 
't Vervloogen loof in 't hol in haer spelonck herstellen,628
 
Noch schicken op zijn plaets tot eene spreuck, en merck.629
630
De radelooze gaet dan heene, en vloeckt de kerck
 
En drempel van Sibil: maer laet u niet verdrieten
 
Om uw verblijf en rust wat tijts hierin te schieten;632
 
Al porren u de maets om t'zeil op zee te gaen;
 
Al blaest de wint in 't zeil; of hou eerst ernstigh aen
635
By dees waerzeggerin, dat zy u spell' te vooren
 
Wat voor een avontuur, wat heil u zy beschoren.
 
De priesterin zal u berechten met der vaert,637
 
Het Italjaensche volck, en zijn natuur en aert
 
Ontvouwen, en met een d'aenstaende strijden spellen,
640
En melden, op wat wijs, gy met uw reisgezellen
 
Wat ramp u voorvalt kunt verduuren, en ontgaen;641
 
En om d'eerbiedigheit, die gy dus onderdaen642
 
Haer toedraeght, uwe vloot begunstigen in 't vaeren.
 
Dus veele stontme vry u mondling t' openbaeren.644
645
Nu ga vry heene, en hef door uw befaemt gerucht
 
En deught de groote stadt van Trojen aen de lucht.645-46
 
Na dat de godtstolck my dus minzaem dit liet hooren,
 
Beval hy gaven, kunst en beeltwerck, van ivoor en
 
Fijn gout gewrocht, te scheep te brengen, en bevracht
650
De vloot met eenen schat van zilverwerck en pracht,
 
En Dodoneesch metael, met een panssier van ringen651
 
En goude malien, dry dick, voor 't fel bespringen
 
Heel steeckvry, en een' helm met zijne pluim, geweer652-53
 
Dat Neoptolemus gedragen had wel eer.
655
Mijn vader wort van hem ook rijckelijck beschoncken.
 
Hy zet hem hopliên by, en paerden om te proncken,656
 
Verziet stoffeert de vloot en 't bootsvolck, naer den eisch,
tekstkritische noten

533 bezorghde ons en het bootsvolck oock met roeituigh en scheeps-533 534 tuigh. Ondertusschen beval Anchises de zeilen klaer te maecken, 535 om niet te verletten, zoo dra de wint dienen wou, en de Godts-535 536 tolck sprack vader zeer eerbiedighlijck aldus aen: o Anchises, die 537 gezien by de Goden, waerdigh waert met Venus zoo geluckigh 538 te paren, en tweemael in den ondergangk van Troje geborgen538 539 wiert; zie daer leit Ausonie voor u open: zeil vry derwaert; en539 540 al leit het dicht voor u, nochtans is het noodigh om te varen. Dat540 541 gedeelte van Ausonie, daer Apollo u naer toe wijst, leit verre. Ga 542 hene, zeit hy, o gezegende door uw zoons godtvruchtigheit; wat542 543 houde ick u langer met woorden op, en belet de vloot, nu de 544 wint dienen wil? Andromache niet weiniger bedruckt, toen het+ 545 op een scheiden gingk, broght geborduurde kleeders, welcker545-46 546 inslagh van gout was, en eenen Frygiaenschen rock voor Askaen;546 547 en gaf Helenus, in miltdadigheit van heerlijcke giften, niet toe, 548 en bestopte het kint met kostelijck borduurwerck, en sprack: o548 549 jongske, aenvaert tot een gedachtenis het geen ick met mijn eige 550 hant wrocht, en gedenck moey Andromache, Hektors gemalin,550 551 hier by, en het goede hart, dat zy u toedraeght: aenvaert de leste551-52 552 gaven van uw maeghschap: o eenige van 't maeghschap, die mijnen552 553 Astyanax gelijckt: zoo was hy van oogen, zoo van opzicht en553 554 wezen; en nu zoude die bloem, even out als ghy, te gelijck met554554-55 555 u opluicken. Ick op mijn vertreck staende, sprack hen noch voor+ 556 het leste aen, terwijl de tranen over mijn wangen liepen: nu vaert 557 wel in der eeuwigheit: ghy hebt uwen noot verwonnen: wy557 558 moeten noch van 't eene gevaer in 't ander omsuckelen: uw rust558

 
Met roeituigh, nootdruft, en gereetschap tot de reis.658
 
Anchys beveelt terwijl de zeilen klaer te maecken,
660
Om, als ons weêr en wint zal dienen, op te waecken:660
 
En Godt Apolloos tolck sprack dus eerbiedighlijck
 
Anchys, mijn' vader, aen: Anchises, in het rijck
 
Der Goden zoo gezien, en waerdigh eer te paeren663
 
Met Cyprus koningin, en tweemael in gevaeren
665
En Trojes ondergang geborgen, zie, daer leght
 
Ausonie op voor u: zeil derwaert regelrecht:666
 
En schoon het voor u leght, 't is noodigh om te vaeren.
 
't Ausonische gewest, daer Febus door de baren
 
U heenwijst, leght noch wijt. ga daer u Godt geleit,
670
Gy die met reden, om uw zoons godtvruchtigheit,
 
Geluckigh heeten mooght. wat wil ick u verletten
 
Met woorden, nu de wint de zeilen uit koomt zetten?
 
Andromache bedruckt, als 't op een scheiden gaet,
 
Komt met borduursel voort, en kostelijck gewaet674
675
Met gouden inslagh, schenckt Askaen, de hoop der heeren,675
 
Een' Frygiaenschen rock, en komt den knaep stoffeeren676
 
Met rijck tapijtwerck, wijckt geensins voor Helenus,
 
In haer schenckaedje en pracht, en spreeckt voor 't leste aldus:678
 
Aenvaert mijn hantwerck toch, tot een gedachtenisse,679
680
O knaep, gedenck hierby, wanneer uw oogh my misse,
 
Uw moey Andromache, die Hektor heeft behaeght.
 
Gedenck hierby wat hart, wat liefde zy u draeght.
 
Aenvaert de jongste gifte en gaven van uw magen,
 
O eenige van 't bloet. zoo nam ick eer behaegen684
685
In mijn' Astyanax, wien gy zoo wel gelijckt.
 
Zoo was hy van gelaet, en opzicht, dat bezwijckt
 
Hem nergens in. nu zou die bloem met u vergaeren,686-87687
 
Opluicken in eene oude, in een getal van jaeren.
 
Ick sprack, op mijn vertreck, reisvaerdigh, en bereit,
690
Met tranen op de wang: vaert wel in eeuwigheit.
 
Gy raeckte uw zwaericheên en hoogen noot te boven:
 
Wy moeten met gevaer, van ramp op ramp, verschoven,692
tekstkritische noten

559 is al geboren: ghy behoeft geen zee te ploegen, nochte naer het 560 eeuwigh deizende lant van Ausonie om te zoecken. Ghy ziet hier560 561 Xanthus, en het nieuwe Troje met uwe eige handen gebouwt; 562 doch ick wensch met eenen bestendiger zegen, en den Griecken562 563 min in den wegh dan d'oude stadt. Wanneer ick den Tiber inge-563 564 varen, de landen naest aen den Tiber gelegen, en de muren aen 565 mijne lantsluiden geschoncken, kome te zien; dan zullen wy na-565 566 maels de steden, en volcken van Epirus en Hesperie (die elckan-566 567 dere in maeghschap en bloet bestaen, en eertijts uit Dardaen en567-68 568 eenen zelven stam gesproten, oock een zelve avontuur uitstonden)568 569 door den bant van vrientschap vereenigen, en beide de Trojens569 570 in een smelten: doch dat blijve onzen nakomelingen bevolen.570

571 Wy worden over zee gevoert langs Ceraunie, [en] de kaep naest+571 572 hier aen gelegen, en waer langs men naer Italie vaert, en de wegh572 573 te water ruim zoo kort valt. Middelerwijl daelt de zon, en de 574 duistere schaduwe bedeckt de bergen. Wy loten om het roejen,574 575 en spoeien, en vallen in den schoot der gewenschte landouwe,575 576 langs het water; en ververschen ons op het drooge zant, daer de576 577 vermoeiden uitrusten. De nacht van de uren aengevoert, was noch577 578 niet aen de Noortlijn gestegen, als Palinuur, die nimmer slofte,+578 579 van den bultzack oprees, zagh hoe de wint woey, en het hooft579 580 eens in de lucht stack om te luisteren, en te letten, hoe de starren 581 aen den stillen hemel stonden. Hy zagh den Boer, en de natte581 582 Regenstar en beide de Beeren, en Orion in zijn gouden harnas. Na582

 
Noch zwerven: uwe rust is al geboren. gy693
 
Ploeght geene baren meer, noch hoeft in last, als wy,694
695
Geen eeuwigh deizend lant Ausonie te zoecken.
 
Gy ziet hier Xanthus, en nieuw Troje, in deze hoecken
 
Met uwe hant gebouwt, doch 'k wensch met meerder spoet,697
 
En min den Grieck in 't oogh, dan 't oude, in stof gewroet.698
 
Als ick den Tyber, langs het lant hier naest gelegen,699
700
Ben ingevaeren, en aenschouw met vollen zegen
 
De muuren aen mijn volck geschoncken, zullen wy
 
't Hesperisch bloet en 't volck t'Epirus, even vry,702
 
En van een' zelven struick, uit Dardans stam gesproten,
 
Beproeft door een fortuin, als trouwe bontgenooten,704
705
Verbinden door den bant van vrientschap in 't gemeen,
 
En smilten alle bey de Trojens onder een.706
 
Doch deze zorgh zy den nakomeling bevolen.
 
Wy vaeren over zee langs Ceraunye, en doolen
 
Voorby de naeste kaep, waerlangs men zeilen moet709
710
Naer 't Italjaensche lant, en daer de watervloet710
 
Een' korter wegh bestelt. terwijl verdrinckt de luister711
 
Der zonne, en d'avont deckt met schaduwen en duister
 
De bergen, en het lant. wy loten in de vloot
 
Om 't roeien, vallen voort in dien gewenschten schoot
715
Der vrolijcke landouwe aen 't water, en verlusten715
 
Ons op het drooge zant. de moede leden rusten,
 
Bevangen van den slaep. de nacht, als niets zich roert,
 
Was noch aen 't noortpunt niet van d'uuren aengevoert,
 
Of wackre Palinuur springt uit zijn bed by duister,
720
Ziet om naer weêr, en wint, en, op dat hy eens luister'720
 
Naer 't weêr, en lette hoe de starren boven staen,721
 
En rollen aen 't gewelf des hemels, haere baen,722
 
Stack 't hooft eens in de lucht. hy zagh den Boer zich keeren,723
 
De natte Regenstar, en alle bey de Beeren,
725
Den Reus Orion, die in 't gouden harnas stont.725
tekstkritische noten

583 dat hy den hemel klaer en helder bevont, stack men de trompet 584 van de kampanje, dat het klonck. Wy lichten onze ankers, en584 585 breiden de vleugels onzer zeilen uit, en spoeden voort. Nu begost585 586 de morgenstont te blozen, het gestarrente onder te gaen, als wy+ 587 van verre donkere heuvels, en Italie, noch laegh voor ons leggen587 588 zagen. Achates riep eerst: Italie, Italie: al het bootsvolck groette 589 Italie blijdelijck en met luider kele. Toen liet vader Anchises eenen 590 grooten barckemeier vol wijn schencken, dat het schuimde, en590 591 om hoogh op 't achterschip staende, riep aldus de Goden aen: o591 592 Goden, die, te water en te lande, over wint en weder gebodt hebt, 593 verleent ons spoedige reis: geeft ons voor wint. De wint wackert 594 aen: het koelt naer wensch: de haven leit dicht voor ons open,594 595 en wy krijgen den burgh van Minerve en hare kerck in 't gezicht.595 596 Het bootsvolck haelt de zeilen in, en went de voorstevens naer+ 597 strant toe. De haven loopt van het oosten met een' boght binne-597 598 waert; de steenklippen daer dwers voor leggende, keeren de zoute 599 baren, die hier op breken, dat het schuimt: de haven schuilt 'er 600 achter: de rotsen, zoo hoogh als torens, reicken van wederzijde600 601 hare armen uit, gelijck dubbele muren, en de kerck wijckt wat van 602 den waterkant af. Hier zagh ick het eerste voorteken, vier sneeu-+602 603 witte paerden, verre van elckandren, in 't velt het gras afsnoejen:603 604 en vader Anchises riep terstont: o uitheemsche landouw, ghy 605 zeght ons oorloogh aen: paerden worden ten oorloogh toegerust:+ 606 dusdanige dieren dreigen ons met oorloge: evenwel die zelve604

 
Toen hy den hemel klaer en schoon en helder vont,
 
Wert op zijn' last en woort de zeetrompet gesteecken,
 
Die klonck van haer kampanje: op zulck een leuze breecken728
 
De maets hun leger op, en spoên op dat besluit.729
730
De voorwint zet het zeil en alle vleugels uit.730
 
In 't oosten bloosde alree de glans der morgenstarre,731
 
't Gestarnte doock, als wy eerst in 't gezicht van verre732
 
De donckre heuvels en Italje vlack en laegh
 
Zien leggen voor ons oogh. Achates riep eerst graêgh:734
735
Italje, Italje: al 't volck, maetroos, en alle troepen735
 
Begint Italje bly te groeten, en te roepen.
 
Anchys, mijn Vader, laet den berckemeier voort
 
Vol schencken, kranst den wijn, en, staende voor de poort738
 
Op zijn kampanje, roept den naem aen van de Goden:
740
O die te water en te lande uw rijxgeboden740
 
En wetten voorschrijft weêr, en wint, en watervloet,741
 
Verleent ons voor den wint, behoude reis, en spoet.
 
De wint aen 't wackeren: de koelte in 't zeil aen 't stijgen.743
 
De haven leght vooruit en open, en wy krijgen
745
Minerves slot en kerck wel haest in ons gezicht.
 
Het bootsvolck strijckt het zeil, en went den boegh heel dicht
 
Naer 't strant, dat voor ons leght. de haven, licht te winnen,747
 
Loopt van het oosten af met eene boght naer binnen.
 
De steenrots, dwers hier voor, beschutze voor 't gewelt
750
Der zee, die hier op breeckt, en haere krachten smelt.750
 
Hier achter schuilt en duickt de haven, en de rotsen,
 
Als muuren uitgestreckt, en als twee armen, trotsen752
 
De wolcken met haer kruin. de kerck wijckt af van strant.
 
Hier zagh ick 't eerste merck en voorspoock op het lant,
755
Vier witte paerden, wijt van een, het gras afsnyen.
 
Anchises riep terstont: uitheemsche landeryen,
 
Gy zeght ons oorlogh aen. men recht de paerden af757
 
Ten oorloge, en dit dier schijnt ons met oorloghsstraf758
 
Te dreigen: evenwel die zelve dieren wendden
tekstkritische noten

607 dieren gewenden naderhant den wagen te trecken, en onder het607 608 juck gespannen, naer den breidel te luisteren. Daer is noch hoop 609 van vrede. Wy aenbidden de heilige Godtheit van de strijtbare609 610 Pallas, die d'eerste ons van blijschap juichende, verwellekomt.610 611 Wy behangen onze hoofden voor d'altaren met eenen Frygiaen- 612 schen sluier, volgens Helenus ernstige bevelen, en dragen de612 613 Griecksche Juno haer brantoffer kerckplichtigh op. Zoo dra wy613 614 onze beloften geschicktelijck hebben volbroght, zetten wy den614 615 boeghspriet zeewaert in, en verlaten de huizen der Griecken, en615 616 de verdachte landen. Hier na ziet men den inham (magh men+616-17 617 den roep gelooven) van Herkules te Tarentum. Lacinie, aen Juno 618 toegewijt, hooght recht hier tegen over, en de sloten van Kau-618 619 lonie, en Scylaceum, de kaep, waer op zoo menigh schip vergaet. 620 Daerna ziet men van verre den Siciliaenschen Etna uit der zee+ 621 opstijgen, en wy hooren een geweldigh zeegedruis van verre, 622 en klinckende steenrotsen, en geluiden van stemmen op strant622 623 gebroken: de wadden huppelen op, en de barningen worden623 624 met zant gemengt. Toen zeide vader Anchises: gewisselijck dit+ 625 is die Charybdis, dit zijn die klippen, die gruwelijcke steenrotsen,625 626 waer van Helenus my al wist te zeggen. Lustigh mannen, rept626 627 u, redt ons, en te gelijck aen de riemen. Zy volgen zijnen last,627 628 en Palinuur de voorste van allen, went het schip over backboort628 629 tegens de bruissende baren aen, en al de maets desgelijcks kiezen,629629-30 630 met roeien en zeilen de zelve zijde. De schepen rijzen, terwijl 631 men omloopt, hemelhoogh, en dalen, zoo dra het water valt, tot631

760
Den wagen tam en mack te trecken, en zy kenden
 
En luisterden, in 't juck gespannen, naer den toom.
 
Hier is noch hoop van pais. het lant, ons wellekoom,762
 
Aenbidt men, Pallas met haer speere, en schilt, vol slangen,763
 
Die d'eerste ons, juichende van blijschap, heeft ontfangen.
765
Toen deckten wy ons hooft met Frygiaensche zy,
 
Naer Helenus bevel, en droegen Juno bly
 
Brantofferhanden op, godtvruchtigh en kerckplichtigh.
 
Zoo dra wy ons belofte en godtsdienst hier voorzichtigh768
 
Voltrocken, heel geschickt, zoo keerden wy den boegh769
770
En boeghspriet zeewaert in, en scheidden t'zamen vroegh770
 
Van Grieckenlant, en die verdachte kust en hoven.771
 
Wy zien oock Herkles [magh men d'oude Faem gelooven,]772
 
Tarent, een' inham, noch aen dezen bynaem vast.773
 
Lacinje, Juno en haer Godtheit toegepast,774
775
Hooght hier recht over op, met een de hooge sloten
 
Van Kaulon, en de kaep van Scil, berucht door 't stooten776
 
En stranden van de kiel. hierna verneemt men mê
 
Den Siciljaenschen bergh van Etna, uit der zee
 
Gestegen van zoo verr'. wy hooren zeegedruizen
780
Van verre, en steenrotsklanck, en stemmen, onder 't bruizen
 
Des waters, op het strant gebroken. 't wadde springkt.
 
De barning mengelt zich met zant, dat water drinckt.782
 
Anchys, mijn vader, sprack: gewis dit zijn die steenen,
 
Charybdis moortrots, daer ons Helenus voorheenen
785
Van wichelde. nu voort als mannen: rept u, voort,785
 
En valt aen 't roeien. ruckt ons ras uit dezen oort.786
 
Zy volgen zijnen last, en Palinuur bevaeren787
 
Went d'eerste 't backboort van den schepe naer de baren,
 
En d'andren kiezen, op zijn' voorganck, oock die zy
790
Met boort, en riem, en zeil. de vloot, op dit gety,790
 
In 't ommevaeren rijst ten hemel, daelt in 't vallen
tekstkritische noten

632 in den diepen afgront. Driewerf hoorde men het geluit uit de 633 holle rotsen opklincken: driewerf zagh men het schuim bersten,633 634 en de starren besprengkelen. Wy middelerwijl vermoeit, verliezen 635 den wint, tegens den avont; en twijfelende waer wy henevaren,+635 636 belanden aen de kust der Reuzen. Een geweldige zeehaven leit636 637 'er, vry van storm en onweêr; maer Etna, dicht hier by gelegen,637 638 dondert en blixemt 'er gruwelijck, en bederft al wat 'er ontrent638 639 leit. By wijlen berst de bergh naer de lucht uit met een zwarte639 640 wolck en pickigen omdwarlenden smoock en gloeiende voncken;640 641 en worpt brandende klooten om hoogh, en lickt de starren met641 642 tongen van vlam. By wijlen braeckt hy rotsen en ingewant van642 643 den bergh afgescheurt, uit zijne keel, en haspelt krack op krack643 644 gesmolte steenen in de lucht, en bernt van den ondersten gront644 645 op. Men zeit, dat Enceladus lichaem, half gebrant van den blixem,645 646 onder dit gevaert beklemt leit, en de geweldige Etna boven op 647 hem gepackt, zijne vlam ten geborste schoorsteenen uitsnuift; en647 648 zoo menighmael de Reus zijn vermoeide zijde rept, davert en648 649 loeit 'er geheel Sicilie af, en de hemel wort met roock bevlochten.649 650 Wy, dien ganschen nacht in de bosschen gescholen, moeten een 651 onmenschelijcke spoockery uitstaen; en kunnen niet zien waer651 652 dat geluit herkomt: want daer scheen geen licht, nochte niet een652 653 heldere star aen den hemel, maer donkere nevels, en de duistere653 654 midnacht bewimpelde de maen met een wolck.654

655 Des anderen daeghs begost het uit den oosten te dagen, en

 
Des waters naer de hel. wel drywerf klonck hun allen
 
't Geluit der holle rotse in d'ooren: drywerf zagh
 
De hemel nat van schuim besprengkelt, slagh op slagh.
795
Wy, midlerwijl vermoeit, verliezen, onder 't streven,795
 
Den wint, toen d'avont viel, onkundigh waerwe dreven.
 
Wy landden aen het strant der reuzen, en hun kust.
 
Een groote haven leght hier, vry en heel gerust798
 
Voor onweêr. Etna, steil en hoogh hierby gelegen,
800
Bederft al 't lant rontom, en blixemt aller wegen,
 
En dondert gruwelijck. by wijlen berst hy oock
 
Ten hemel met een wolcke, en zwarten roock en smoock,
 
En dwarrelende vlaegh van peck en gloênde voncken,
 
Schiet roode klooten vier en gloet uit zijn speloncken804
805
Naer boven, leckt de lucht en starren met den brant
 
En vlamme van zijn tong. hy braeckt zijn ingewant,
 
Geheele rotsen, van hem afgescheurt, met eenen807
 
Ter keele uit, haspelt, krack op krack, gesmolte steenen
 
En klippen in de lucht, en barrent sterck en stijf809
810
Van onder op. men zeght dat hier het reuzelijf
 
Enceladus, gebrant of half gebrant, getroffen
 
Van weêrlicht, met gewelt, ter aerde neêr quam ploffen,
 
Geplet van dit gevaerte, en Etna, neêrgesmackt813
 
Met zijn zwaerlijvigheit, leght hem op 't lijf gepackt;814
815
Van waer de reus noch vier en vlammen, onder 't razen,815
 
Uit zijn geborste keele en schoorsteen pooght te blazen:816
 
En gansch Sicilje, als hy zijn moede lenden rept,
 
Dat davert, trilt, en loeit, en siddert, en misschept818
 
De lucht: de hemel wort met roock en smoock bevlochten.
820
Wy zien dien nacht, in 't bosch gescholen, slechts gedroghten,820
 
En naere spoockery, en zien niet uit wat oort
 
Dat schrickelijck geluit zoo verre wort gehoort:
 
Want al de hemel dooft zijn licht en klaere lampen:
 
De gansche lucht hangt dicht bezet met duistre dampen.
825
Een wolck verduisterde den ganschen nacht de maen.
 
De dageraet begon in 't oosten op te staen,

656 de dageraet schoof de vochtige schaduwe van den hemel; wan-+656 657 neer haestigh een zeltzaem en misselijck slagh van een mensch,657 658 en heel dor en mager, en deerlijck gekleet uit het bosch voor658 659 den dagh komende, zijne handen ootmoedigh naer het strant659 660 toe uitstreckt. Wy zien om, en vernemen een gruwelijcke mors-660 661 sicheit, den langen baert, en een deken vol klissen en doornen661 662 om 't lijf; voort scheen hy een Grieck. Dees, wel eer gewapent662 663 met zijnen vader naer Troje gezonden, de Dardanische draght663 664 en Trojaensche wapens van verre ziende, bleef verbaest door664 665 dat gezicht, een luttel stil staen: stracks daer na vloogh hy al665 666 weenende naer strant toe, en badt aldus: Ick bidde u, om Godts666 667 wil, om 't hemelsche licht der zonne, waer by wy leven, o Tro-+ 668 janen, neemt my t'scheep, en vervoert my waer het u believe: 669 dat zal my genoegh zijn. Ick beken wel, dat ick een van de670 670 Griecksche vloot ben; en, als een soldaet, naar Trojes bederf 671 stont: maer heb ick met dat schelmstuck den hals verbeurt, zoo 672 smijt my in 't water; en verdrinckt my in de wilde zee: moet ick672 673 sterven, het zal my noch een troost zijn van menschenhanden 674 te sterven. Zoo sprack hy, viel ons te voet, en bleef aen onze674 675 knien hangen. Wy porren hem te melden wie hy zy; uit wat bloet675 676 gesproten; wat avontuur hem hier jage. Vader Anchises geeft676 677 zelf den versaeghden jongelingk stracks de hant, tot zijn verzeke-+677 678 ringe. Hy ten leste wat bedaert van zijnen angst, spreeckt aldus: 679 Ick ben Achemenides, een spitsbroeder van den ongeluckigen679 680 Ulysses, en uit Ithaka, van mijnen armen vader (och, waer hy arm680-81 681 gebleven) Adamastus gesproten, met wien ick naer Troje trock. 682 Mijn mackers deze bloetgierige spelonck ontvliedende, en van ver-682 683 baestheit hunnen macker vergetende, lieten my hier in dit woeste683

 
De lucht, met schaduwen betogen, op te klaeren,
 
Wanneer zich uit het bosch heel snel quam openbaeren828
 
Een zeldsaem mislijck mensch, gansch mager, dor, en bleeck,
830
En jammerlijck gekleet, die naer de waterstreeck
 
Zijn handen uitstreckte, en ons aenzocht met gebeden.831
 
Wy zien altsamen om, en ongehaventheden,832
 
En vuile morssicheit. de lange baert hangt stijf,833
 
Een ruige deken, scherp van doornen, om zijn lijf:834
835
Doch andersins een Grieck, die, 't vaderlant ten beste,835
 
In 't harnas was gestuurt naer Trojes hooge veste.
 
Als dees de Troische draght en Dardans wapens ziet,
 
Staet hy verbaest wat stil van verre. in 't ende schiet
 
'dElendige naer 't strant, al schreiende, en met smeecken:
840
Om Godts wil bidde ick u, om 't licht, dat 's hemels streecken840
 
Verlicht, ons leven geeft, Trojaenen, neemtme mê:
 
Vervoertme waer 't u lust: dit is alleen mijn bê.842
 
Ick ben een uit de vloot der Griecken, waert te vloecken,
 
En quam, ick lochen 't niet, de Troische Huisgoôn zoecken,
845
Bestormen: maer indien ick 't leven heb verbeurt,
 
Met zulck een schellemstuck, zoo grijpt my aen, en sleurt
 
En plomptme los in zee. 'k getroost me 't licht te derven,847
 
Te sterven, magh ick slechts van menschenhanden sterven.
 
Zoo bid hy op zijn knien, en valt ons droef te voet,
850
En houdt de beenen vast. wy porren hem, hy moet
 
Ons melden wie hy is, uit wat geslacht gesproten:
 
Wat avontuur hem hier dus verre heeft verstooten.
 
Anchys, mijn vader, geeft terstont beleeft de hant853
 
Aen dien verbaesden knecht, en troost hem door dit pant.854
855
Hy, wat bedaert van schrick, begint aldus te spreecken:
 
'k Ben Achemenides, geboren in de streecken
 
Van 't eilant Ithaka. gy ziet den toghtgenoot
 
Van ongeluckigen Ulysses hier. ick sproot
 
Uit Adamastus, arm, behoeftigh in zijn leven,
860
En voer met hem naer Troje: och, waer hy t'huis gebleven.860
 
Mijn reisbroêrs, die verbaest dit reuzenhol ontvloôn,
 
Vergaten my. dit huis, vol stanck en bloet van doôn,

684 Reuzenhol, een huis van binnen geweldigh groot en doncker, en684 685 morssigh van vuil bloet en bloedige spijs. De Reus zelf is bijster685 686 langk, en stoot zijn hooft aen de starren, en (o Goden, helpt die 687 pest uit de weerelt) men durf hem naulix aenzien, naulix aen- 688 spreken. Hy leeft by ingewant en zwart bloet der ellendige688 689 menschen. Ick zelf zagh, hoe hy een paer van onze maets, met 690 zijne vuist uit al den hoop opgegrepen, en midden in het groote690 691 hol op zijnen rugh leggende, tegens de steenrots aenklitste, dat691 692 het spatte, en al de vloer van bloet en etter dreef. Ick zagh oock, 693 toen hy de zwart bebloede beenders en schenkels tusschen zijn693 694 tanden kraeckte, hoe de laeuwe leden noch lilden in zijnen mont. 695 Dat kost Ulysses niet ongewroken aenzien, nochte d'Ithakaen695 696 vergat uit wraeckgierigheit in zoo groot een lijfsgevaer zich zel-696 697 ven met loosheit te behelpen: want zoo dra de Reus, zat van 698 brassen, en in wijn verzopen, zijn hooft nederleggende, en zich698 699 in 't hol uitstreckende om te slapen, geweldigh veel etters en 700 brocken, met bloedigen wijn gemengt, te keel uitbraeckte; zoo 701 riepen wy met gebeden de groote Goden te hulp, trocken het701 702 lot waer elck hem aentasten zou; sloegen gelijckerhant eenen702 703 ringk rontom zijn lijf hene, en boorden met eenen scherpen tuin-703 704 staeck hem uit den norssen kop zijn eenigh oogh, zoo groot als 705 de volle maen, of een Griecksche rondas. Zulck een zoete wraeck705 706 namen wy ten leste van den moort onzer mackeren. Maer, o el- 707 lendige menschen, packt u voort, packt u voort, kapt het touw707 708 van strant af: want zoo afgrijsselijck en zoo groot als dees Poly-708-10 709 femus is, die zijn ruige schapen in de holle spelonck sluit, en 710 hunne uiers melckt; zulcke hondert andere onnatuurlijcke Reuzen 711 onthouden zich gemeenelijck in deze boght, en doorsnuffelen het711

 
En yslijck menschevleesch, is woest, en groot, en doncker.
 
De berghreus, byster langk, raeckt met zijn hooft 't gefloncker
865
Van 't starrelicht gewelf. ô Goden, keert die pest.
 
Men yst voor zijn gezicht en stemme in 't gruwzaem nest.
 
Hy leeft by vleesch en bloet van aengestrande gasten.867
 
'k Zagh zelf hem van ons volck twee teffens fel aentasten868
 
Met zijne stercke vuist, gaen leggen stijf en stuch869
870
In 't midden van het hol, op zijnen breeden rugh,
 
Hen klitsen op een rots, dat brein en harssen spatte,871
 
De vloer van etter dreef en bloet. ick zagh hy vatte
 
En kraeckte met den tant de schenckels, en het been,
 
Noch zwart en raeu van bloet, en hoe de laeuwe leên
875
Noch lilden in zijn' mont. Ulysses, stil gedoken,875
 
Kon zulck een gruwelstuck niet aenzien ongewroken,
 
En d'eilander vergat, in zulck een lijfs gevaer,877
 
Zijn wraeck en loosheit niet, maer nam zijn' slagh wel waer:878
 
Want toen de reus, nu zat van brassen, en verdroncken
880
In wijn, zich nederleide in 't hol, en viel aen 't roncken,
 
Daer hy lagh uitgestreckt, en braeckte een' ettervloet,881
 
En brocken, ondermengt met wijn, en vleesch, en bloet,
 
Uit zijnen groven balgh, zoo riepen wy wel krachtigh883
 
De Goden aen om hulp, en trocken 't lot eendraghtigh
885
Waer elck hem grijpen zoude, en sloegen om zijn lijf
 
Een' ringk, en boorden met een' tuinstaeck, sterck en stijf886
 
Hem uit dat norsse hooft het eenigh oogh, gewassen
 
Gelijck de volle maen, of een van ons rondassen.
 
Zoo zoet een weêrwraeck nam de vloot, met recht gestoort889
890
Op 't wreet gedroght, bevleckt met onzer mackren moort.
 
Maer ô elendigen, verpackt u: kapt de touwen891
 
Van strant af: want zoo groot de strantreus is t'aenschouwen.
 
Zoo vreeslijck Polyfeem zich zien laet herwaert uit,893
 
Die in de holle rots zijn ruige schaepen sluit,
895
En daer hun uiers melckt; zoo groot zijn hondert anderen,
 
Vervaerlijck van gestalte, al reuzen met elckanderen,
 
Die zich hier op het strant onthouden in de boght,
 
En jaegen op 't geberghte, en snufflen in de locht.898

712 hoogh geberghte. Driemael boogh de maen haer horens te zamen,712 713 sedert ick mijn leven hier in bosschen most overbrengen, onder713 714 eenzame schuilhoecken, nesten van wilde dieren en onbeschofte714 715 Reuzen, die ick van de klippen zagh nederstijgen, dat mijn hart 716 voor hunne stem, en het getrappel der voeten beefde. Ick pluck716 717 van de struicken bezien, en steenachtige kornoeljen, eenen armen717 718 kost; en houde het lijf by kruiden, met wortel met al uit der aerde718 719 geruckt. Overal om troost uitziende, zagh ick eerst deze vloot719 720 naer strant toe komen, en quam 'er op aen, het moght dan wezen 721 wie het woude. Het is my genoegh, dat ick dien schendigen hoop721 722 ontsluipe. Helpt ghy lieden my liever van kant; het is my even-722-23 723 eens hoe ick om hals kome. Naulix sprack hy dit, of wy zagen den+ 724 groflijvigen herder Polyfemus, boven op den bergh, onder het724 725 vee aentreden, en naer het strant, daer hy dagelijcks komt, toe- 726 stappen: een afgrijsselijck geweldigh groot wanschapen gedroght, 727 van zijn eenigh oogh berooft. Een geknotte pijnboom is zijn staf, 728 en onderstut hem in het gaen. Ruige schapen, zijn eenigh ver- 729 maeck, vergezelschappen hem: aen den hals hangt de fluit, die729 730 zijn quellaedje verzacht. Het strant af in bare zee komende, zoo730 731 wiesch hy het bloet van zijn loopende oogh af, dat hem uitgeboort 732 was; en op zijn tanden knarssende, gingk midden door de golven,732 733 zonder d'ocksels eens nat te maecken. Toen zetten wy al verbaest+ 734 het van verre op de loop, en namen den verlegen man, die het734 735 wel verdiende, binnen boort, en kapten al stil het touw af, en735 736 wacker aen de riemen vallende, gingen over het water strijcken.+736 737 Hy roock het, en quam op dat gedruisch aenstappen: doch hem737-38 738 onmogelijck ons met zijne hant te bereicken, en in d'Iönische 739 golven met naloopen t'achterhalen, zoo stack hy zulck een af-+ 740 grijsselijcke klock op, dat 'er al de zee en het water af beefden,740

 
De maen stont driemael ront, terwijl ick, hier vergeeten,899
900
Mijn leven, onder 't wilt, in bosschen heb gesleeten,
 
En nesten van 't gedierte, en 't onbeschofte slagh900-901
 
Van reuzen uit hun rots met dootschrick daelen zagh,
 
Dat, voor hun stemme, en voor 't getrappel van hun voeten,903
 
Mijn hart verschrickte. ick pluckte om hongers noot te boeten,904
905
De wilde beziën van struicken, en van rijs,
 
Kornoeljen, hardt als steen, helaes, een arme spijs;
 
En hou mijn leven op met kruit en blaên te plucken,
 
Met wortlen en gewas uit aerde en rots te rucken:
 
En toen ick uitzagh naer wat troost, van overal,909
910
Vernam mijn oogh uw vloot, in 't landen aen dees wal:
 
Daer liep ick voort op aen, en zocht u van dees klippe,
 
Wie 't was of niet, als ick dien bozen hoop ontslippe.912
 
Helpt gy my liefst van kant: 't is my om 't even hoe,913
 
Of welck een doot ick sterf. zoo sprack hy. wy zien toe,914
915
En dien groflijvigen, dien grooten herder treden
 
En stappen, onder 't vee, op strant aen, naer beneden,
 
Gelijck hy dagelijcks gewoon is, langk en hoogh;
 
Een schricklijck woest gedroght, en van zijn eenigh oogh
 
Berooft. een pijnboom, die geknot is, stiert zijn gangen.
920
De ruige schapen, al zijn wellust en verlangen,920
 
Geleiden hem. de fluit hangt, als zy doorgaends plaght,921
 
Om zijnen hals, een spel, dat zijn verdriet verzacht.
 
Dus koomende aen het strant, in zoute waterplassen,
 
Begint hy 't vuile bloet van 't loopende oogh te wassen,
925
Dat hem is uitgeboort. hy knarstant, bits en prat,925
 
Gaet midden door de zee, en maeckt geene ocksels nat.
 
Wy zetten 't van zoo verre uit schrick terstont op 't loopen,
 
En bergen dezen man, vol jammers, pas ontsloopen,928
 
Gelijck hy had verdient, met d'onzen binnen boort.
930
Wy kapten toen het tou al heimlijck, vallen voort
 
Aen 't roeien, elck om 't snelst, en vegen heen door 't water.
 
Hy roock het, en quam aen op 't ruischen, en geschater.932
 
Maer als hy met zijn vuist ons niet bereickt in 't wedt,933
 
Noch in 't Iönisch meer kan volgen met zijn' tret,
935
Begint de reus een klock afgrijslijck op te steecken,
tekstkritische noten

741 d'Italiaensche bodem dreunde en daverde, deboghtige speloncken741 742 van Etna loeiden. Maer de Reuzen, in de bosschen en op de hooge 743 bergen, door dien kreet opgeweckt, vallen plotseling naer de zee-+ 744 havens toe, en bedecken het strant. Daer zien wy de spitsbroeders744 745 van Etna by een staen, den kop in de lucht steken, en te vergeefs745 746 ons overdwers aengrimmen: een afgrijselijck gezelschap: gelijck+746 747 hemelhooge eicken, en cypressen, met hun beziën geladen, de747 748 kruin om hoogh steecken, in het steile bosch aen Jupijn, en het748-49 749 woudt aen Diane toegeheilight. Een groote schrick jaeght ons 750 om voort te spoeden, de touwen overal los te rucken, de zeilen+750 751 by te zetten, en recht voor wint af te loopen. Hier tegens vermaent 752 ons de raet van Helenus recht in 't midden tusschen Scylle en752 753 Charybdis door te varen, en het bystere gevaer des doots te ver-+ 754 mijden; weshalve men goet vont liever onzen koers te veranderen,754-56 755 en besloot weder te rugh te zeilen. Maer zie Boreas begost uit 756 het enge Pelorus te blazen, en men vaert voorby den mont van756-57 757 Pantagie, uit natuurlijcke rotsen gegroeit, en langs den inham van+757-58 758 Megare, en het lage Thapsus. De reisgenoot van den ongeluckigen758 759 Ulysses, Achemenides, den zelven wegh weder te rugge varende,759 760 toonde my alle die plaetsen. Een eilant leit voor den boezem van760-61 761 Sikanie, tegens over het waterrijcke Plemmyrium; de voorouders761

 
Dat zee en afgront beeft, alle Italjaensche streecken
 
En kusten daveren, de boghtige spelonck
 
Het hol van Etna loeide, en galmde, dat het klonck.
 
Maer zoo veel reuzen als door bosch en bergen draven,939
940
Geweckt door dezen kreet, geschoten naer de haven,
 
Bedecken 't heele strant. daer zienwe, dus ontvlught,941
 
De broêrs van Etna 't hooft opsteecken in de lucht,
 
Vergeefs ons overdwers aengrijnzen, en begrimmen;943
 
Een gruwzaem moortgespan: als eickeboomen klimmen,944
945
Cypressen steigeren, met beziën gelaên,
 
Tot boven in de lucht, in 't steile woudt, Diaen
 
Of Jupiter gewijt. verbaestheit leert ons spoeden,947
 
Maeckt touw en takel klaer, en zet, op d'ope vloeden,
 
De zeilen by, en jaeght de kielen af voor wint.
950
De raet van Helenus dit ongeraeden vint,
 
Ten zy men tusschen Scylle en langs Charybdis glye,951
 
In 't midden tusschen bey de doot een hantbreet mye;
 
Waerom de vloot van koers veranderde, en zy vont
 
Geraeden weêr te rugh te zeilen: en terstont
955
Begon de noorden wint ons recht in 't zeil te snyen,955
 
Uit eng Pelorus, en men vaert langs Pantagyen,
 
En zijnen mont voorby, natuurelijck gegroeit
 
Uit rotsen; Megar langs, een boght van zee bevloeit;958
 
Langs 't laege Thapsus heene. in dit te rugge deizen959
960
Door onzen eersten wegh, zoo wijst my, onder 't reizen,960
 
Nu Acheminedes, Ulysses reisgenoot,
 
Die plaetsen op een ry. een eilant leght'er bloot962
 
Sikanje voor de borst, recht over 't waterrycke963
 
Plemmyrium, genoemt by d'ouden algelijcke964
tekstkritische noten

762 noemden het Ortygie; men zeit dat d'Alfeus, een vliet van Elis,+762-65 763 onder de zee heimelijck doorboorende, eenen wegh vondt, die,763 764 o Arethuse, nu door uwen mont vloeiende, zich met de Siciliaen- 765 sche baren mengt. Wy eeren, niet zonder last, de groote Godt-765 766 heit der zelve plaetse; en geraken hier na boven den vetten klai-+766-67 767 gront van Helorus, dat nu blanck leit. Daer na gaen wy strijcken, 768 dicht langs de hooge klippen en de kaep van Pachijn; en van768 769 verre doet zich Kamarine op, dat men, volgens Apolloos orakel,769 770 niet reppen moght; en de Gelasche ackers, en geweldige stadt770 771 Gela, naer heuren stroom genoemt. Hier na vertoont het steile+771 772 Agragas, eertijts een aenfockster van brave paerden, zijne heer-+772-73 773 lijcke muren van verre; en o palmrijck Selinus, ick streef u met+773 774 een wackere koelte voorby, en vaer langs de Lilybeesche wadden,774 775 al harde klippen, die onder water leggen. Daer na krijgh ick de775 776 haven en onlustige ree van Drepanum. Hier, na zoo veele stormen+776 777 in zee uitgestaen, verlies ick vader, helaes! den eenigen troost en 778 verquickinge in alle voorvallende zwarigheden en bekommeringen.+ 779 O allerliefste vader, hier begeeft ghy my, van langwijligh om-779-80 780 suckelen afgemat: te vergeefs, helaes! berghde ick u uit zoo groote+ 781 gevaerlijckheden: en Helenus, de waerzegger, die my zoo vele 782 rampen voorzeide, nochte de vervloeckte Celeno spelden my deze782-83 783 droef heit niet. Hier was d'uiterste pael van alle mijn omsuckelinge.783 784 Dit was het honck van de langdurige reize; en van daer schei-784

965
Ortygie. men zeght dat Alfeus, Elis vliet,
 
Al stil door zee geboort, een'doorgang vont, en schiet,
 
O Arethuze, door uw' mont, en komt gedolven967
 
Zich entlijck mengen met de Siciljaensche golven.968
 
Wy eeren, doch uit last, de Godtheit hier in 't koor,969
970
En raecken hooger dan de klaigront van Heloor,970
 
Dat heden blanck leght. wy gaen langs de klippen strijcken,971
 
En 't hooft, dat van Pachijn zoo diep in zee komt kijcken.972
 
Van verre rijst voor ons de top van Kamerijn,
 
Dat, naer Apolloos raet, geensins gerept magh zijn.
975
Het groote Gela, met zijne ackren en landouwen,
 
Genoemt naer heuren stroom, laet zich op zee aenschouwen.976
 
Het steigrende Agragas, dat puick van paerden gaf
 
Voorheene, toont zijn muur, die steeckt op 't water af.
 
O pallemrijck Selijn, u streef ick door de baren
980
Met een gewenschte koelte en wint voorby. wy vaeren
 
Langs 't Lilybeesche wadde, al blinde rots in zee.
 
Ick schiet de haven aen van Drepanum, de ree
 
Die mijne ziel bedroeft, na zoo veel zee-elende
 
En stormen uitgestaen, verlies ick hier in 't ende
985
Anchys, mijn' vader, och, mijn toeverlaet alleen,985
 
Mijn troost, in allen druck en noot en zwaericheên.
 
O beste vader, hier begeeftge my, die, moede
 
Van al dat suckelen, vergeefs, helaes, u hoedde,
 
En berghde uit zulck een' noot, zoo veel gevaerlijckheên:
990
En Godtstolck Helenus, die my d'aenstaende ween,
 
Zoo veele rampen spelde, en geene wichlerye990-91
 
Van dat vervloeckte dier Celeno, die Harpye,
 
Heeft my dien rouw voorzeght. hier hielt het sucklen stant.993
 
Dit was het honck na'et leedt, te water en te lant
995
Zoo menigh jaer bezuurt, en, van dien oort gescheiden,995
 
Beliefde 't Godt my aen uw zeekust te geleiden.
 
De vorst Eneas melde aldus, terwijl zy al
 
Toeluisterden, zijn reis, en Trojes ongeval,
 
Gelijck het Godt gehengde, en sluitende hiermede999
1000
Hielt op, zweegh stil, en ging te ruste op zijne stede.1000

785 dende, dreef een Godt my aen uwe kusten. Aldus verhaelde vader+ 786 Eneas, terwijlze alle te zamen toeluisterden, den ondergangk van 787 Troje, en zijne ballingschap, hem van boven opgeleit, en hier787 788 mede volendende, zweegh ten leste stil, en gingk rusten.788


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs