Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Gallus.
Tiende Herderskout.aant.

Inhoudt.

1 Kornelis Gallus was een uitnemende Dichter, en d'eerste Lantvooght over Egypten,r. 1 2 die op Cythereis, zijne boel, Volumnius vrygelate slavin, hier van den Dichter Lykoris2 3 genoemt, jammerlijck verslingerde: en dewijl zy hem geen wederliefde droegh, maer 4 verachte, en Antonius in Gallien volghde, kost Gallus dit te leur zetten, zoo men gelooft,4 5 qualijck verduwen. Hierom vertroost Virgilius hem in dezen Herderskout, doch zulcks5 6 dat hy van den herderlijcken staet en boersche gelijckenissen niet afwijckt: want bykans al6 7 deze stof is geschept uit Theokrijts Thyrsis, daer hy de zelve liefde van Dafnis uitwerckt.7
 
De magre Gallus quijnt en raest om zijn vriendin,
 
Lykoris, die heeft lust op liever hart te passen:9
10
Hy slaet van ongedult de wilde wouden in10
 
En weder uit, en roept: wie is de Minne ontwassen?11

12 O Arethuse, begenadigh mijn leste werck. Ick zal mijnen Gallus ter eerer. 12 13 een kort liedt zingen, doch zulcks dat Lykoris het vry lezen magh: wie kan13 14 Gallus een liedt weigeren? Daer op moet de zoute zee, terwijl ghy onder14 15 de Siciliaensche baren henevloeit, uw water niet bederven. Hef op: laet15 16 ons van Gallus minne en quellaedje zingen, terwijl de kamuize geitjes de16 17 struicken afscheeren. Wy zingen voor geene dooven; want de weergalm

Gallus.
Tiende Herderskout.

[De Xde Ecloga is geschreven ter ere van Gallus; volgens veler mening zal met deze Gallus C. Cornelius Gallus bedoeld zijn, een vriend en beschermer van Vergilius (zie blz. 45, aant. bij r. 27). Deze was zelf een dichter en schreef vier boeken elegieën, Amores genaamd, waarin hij zijn (ongelukkige) liefde voor Lycoris bezingt; zò altans vertelt Servius, die verder meedeelt, dat men in Lycoris een toneeldanseres, Volumnia Cytheris, heeft te zien, die ook een tijdlang de minnares van Antonius is geweest; Antonius zou dan de gelukkige medeminnaar zijn, op wie in de Ecloga gezinspeeld wordt (zie r. 30). Het is de vraag, in hoeverre dit alles als waarheid is te aanvaarden. Van de 4 boeken Amores is slechts één pentameter bewaard gebleven. Maar de laatste helft van Vergilius' Ecloga bevat, al weer volgens Servius, verschillende toespelingen op of herinneringen aan Gallus' dichtwerk; het eerste gedeelte vertoont invloed van Theocritus' Idyllen, met name van de eerste, Thyrsis geheten.
Het onderwerp van de Ecloga is Gallus' hopeloze liefde. Hij zelf verschijnt als Arcadies herder; Vergilius treedt eveneens als een herder op, die zijn geiten hoedt en ondertussen Gallus toezingt. De avond valt, de geiten worden naar de stal gedreven en het gezang neemt een einde.]
 
O Arethuse, nu bestrael mijn leste wijs.vs. 1
 
Ick zinge een korter liet, tot Gallus eer en prijs,
 
Doch zulx dat zelf Lykoor het onbeschroomt magh lezen:3
 
Want wie zou Gallus om een veltliet weigrigh wezen!
5
Dat hierop 't zout der zee, terwijl gy onvermoeit
 
Beneên de baren van Sicilje heenevloeit,
 
Uw water niet bederf'. hef op met wackre zinnen.
 
Laet ons van Gallus minne en zijn quellaedje in 't minnen
 
Nu zingen, midlerwijl de geit op 't groene lant,
10
Kamuis van beck, den struick vast afscheert langs den kant.9-10

18 der bosschen beantwoort onzen zangk. In welcke bosschen, in welcke 19 wildernissen staecktghe toch, ghy Vlietgodinnen, ghy meiskens, toen Gallus 20 zoo onnozel van minne quijnde? Want de bergh Parnas, nochte Pindus,20 21 nochte Aganippe, d'Aonische bron, hielden u niet bezigh. De laurieren, de21 22 tamarissen weenden oock om hem: Menalus, met pijnbosch begroeit, en22 23 de steenrotsen van den kouden Liceus weenden oock om hem, die een-23 24 zaem onder de steenklip lagh. De schaepen staen oock rontom hem, en 25 het rouwt hun niet: o goddelijcke Poeet, laet het u niet rouwen, dat ghy25 26 een veehoeder zijt; de schoone Adonis weide wel zijn schapen langs den26 27 stroom. De schaepherder quam 'er oock by; ten leste quamen d'osse-27-28 28 drijvers: Menalkas quam 'er, noch vet van wintereickelen. Zy vraeghden al 29 te zamen: waer uit spruit deze minne? Apollo quam by u, en zeide: Gallus,29 30 wat helpt u 't hooft op hollen? Lykoris, uw liefste, loopt een ander, door30 31 hagel en sneeuw, door het gevaerlijcke leger, na. De Boschgodt quam'er,31 32 met ruighte en loof bekranst, en droegh groene meien en groote lelien in32 33 zijn hant. Pan, de Godt van Arkadie, quam 'er: wy zagen hem root van33 34 menie en vlierbeziën glimmen. Hy zeide: wat zal het einde hier van wezen?34 35 De minne bekreunt zich des niet. Geen tranen kunnen d'ongenadige minne,35 36 geen beecken beemden, geen klaver byën, geen bladers de geiten ver- 37 zadigen. Maer de droeve minnaer sprack noch: ghy Arkadische herders,37 38 ghy herders, alleen op zangk afgerecht, zult dit uwe bergen toezingen. Och,38 39 hoe zacht wil mijn gebeente rusten, zoo uwe fluit namaels mijn vryaedjen 40 verhaele. Och, of ick een van uw gezellen waere geweest, het zy een vee-

 
Wy zingen 't veltgezangk voor geen doofachtige ooren,
 
Naerdien wy 't antwoort van den wackren boschgalm hooren.
 
O Vlietgodinnen, en gy maeghdekens, wat wijck,13
 
Wat bosch, wat wildernis verschuilde u heimelijck,14
15
Toen Gallus jammerlijck en deerlijck quijnde in 't minnen;15
 
Want Pindus, noch Parnas bekommerden uw zinnen,
 
Noch Aganip, die klaer Aonie besproeit?17
 
Laurier en tamaris beweenden gansch vermoeit18
 
Den minnaer. Menalus, begroeit van pijnboomwouden,
20
De steile steenrots en de klippen van den kouden
 
Liceus weenden droef om hem met groot beklagh,
 
Daer hy in d'eenzaemheit van eene steenklip lagh.
 
't Verdriet de schapen niet om hem te staen, neen trouwen.23
 
O goddelijck poeet, laet u geensins berouwen
25
Dat gy een herder zijt: Adoon de schoone knaep,
 
Dreef zelf langs eenen stroom het gras-erkauwend schaep.
 
De schaeper quam'er oock: in 't endt quam d'ossenhoeder.27
 
Menalkas quam'er mê, noch vet van wintervoeder,28
 
En ekelen. elck vraeght: wat 's d'oirzaeck van dees min?
30
Apollo quam by u, zagh u quellaedjen in,30
 
En zeide: ô Gallus, zegh, wat helpt uw hooft aen 't hollen?
 
Lykoor, uw liefste, houdt geen spoor, en slacht de dollen.32
 
Zy loopt, als zinneloos, een' andren vroegh en spa
 
Door hagel, vorst, en sneeu, en 't zorghlijck leger na.34
35
De Boschgodt quam'er by, bekranst met loof, en bladen,
 
En zwaeide lelien, en meien onbeladen.36
 
d'Arkader veegodt Pan quam mê daer gy dus slooft.37
 
Hy glom van meniroot en vlierbesse om zijn hooft.
 
Hy sprack: wat zal het endt der minnekortse wezen?39
40
De min bekreunt zich niet, noch moeit zich niet met dezen.40
 
Geen zucht noch traen verzade oit d'ongena van min,41
 
Geen waterbeeck den beemt, geen klaver 't zoet gewin42
 
Der honighbyen, noch geen geit wert zadt van blaêren.43
 
De droeve minnaer kermt noch dus, daer zy vergaêren:44
45
Arkader herders, gy Arkaders, die alleen
 
Op zang zijt afgerecht, zult dus mijn droef gesteen
 
Toezingen uw geberghte, en groene herderskusten:46-47
 
Och och, hoe stil en zacht wil mijn gebeente rusten,
 
Zoo namaels uwe fluit verhael mijn vryery!
50
Och, waer ick eer geweest een van uw mackren; 't zy

41 hoeder, of wijngaerdenier. Zeker had ick op Fyllis, of Amyntas, of wie het 42 moght zijn, verslingert geweest (wat schaet het toch of Amyntas bruin is?42 43 Fiolen zijn bruin, blaeuwe bessen zijn bruin) hy zou by my, onder de willigen,43 44 in den wijngert slapen: Fyllis kranssen voor my plucken, Amyntas voor 45 my zingen. O Lykoris, hier zijn koele bronnen; hier zijn zachte beemden; 46 hier zijn bosschen; hier zou ick met u mijn leven verslijten. Nu houdt my46 47 de dolle minne midden onder geweer en wapens en vyanden: en ghy wreede47 48 gaet, helaes! verre van uw vaderlant (naulix kan ick het gelooven) alleen,48 49 en zonder my, slechts den sneeuw in d'Alpes en den bevrozen Rijn be-49 50 zoecken. Och, dat ghy niet van koude verkleumt: och, dat het scherpe ys 51 uwe teere voetjes niet snijde. Nu wil ick henegaen, en Euforions vertaelde51 52 vaerzen, op het riet des Siciliaenschen herders, spelen. Ick heb opgezet52 53 liever in bosschen, onder speloncken der dieren, kommer te lijden, en mijn53 54 minne op jonge boomen te snijden: die zullen opwassen: mijn minne zal met54 55 hun opwassen. Ondertusschen zal ick, midden onder de Berghgodinnen, 56 Menalus bewandelen, of wilde zwijnen jagen: geen koude zal my behin-56 57 deren de Partenische wildernissen met honden te bezetten. My dunckt al-57 58 ree, dat ick over klippen en door ruisschende wouden henestap: het lust 59 my met eenen Persiaenschen boge Kretenser pijlen te schieten: gelijck of59 60 dit d'artseny onzer razende minne waere; of dat die Godt zich door d'ellende60 61 der menschen liet vermorwen. Nu vermaecken ons weder geen Boom-61-62

 
Een arrem herder, of wijngaerdenier, voor 't minnen;51
 
Ick hadde op Fyllis, of Amyntas hart en zinnen
 
Gezet [wat schaed 't het is Amyntas bruin, mijn hart,53
 
Fiolen zijn wel bruin: de blaeuwe bees is zwart,]54
55
Hy zoude, aen mijne zijde, in wilge en wijngaert rusten,55
 
Amyntas met zijn' zang en keele my verlusten,56
 
En Fyllis kranssen voor my plucken. ô Lykoor,
 
Hier zijn de bronnen koel: de zachte beemt leght voor
 
Ons open: hier is bosch, omringt met grastapijten.
60
Hier zoude ick, hant aen hant, met u mijn leven slijten.
 
Nu houdt de dolle min my midden in den krits
 
Des vyants, onder 't heir, en onder scherp en spits:61-62
 
En gy, ô wreede, gaet, helaes, op vreemde wegen,
 
Zoo verr' van 't vaderlant ['k geloof het nu,] verlegen64
65
Alleen, en zonder my, den toegevrozen Rijn,
 
De sneeuwjaght in 't geberght bezichtigen met pijn.66
 
Och, dat gy niet verkleumt van koude, en in het doolen
 
De scherpte van het ys niet quetse uw teêre zoolen.
 
Nu wil ick heenegaen, en u 't vertaelde liet
70
Van helt Euforion, op 't dun gesneden riet
 
Des schrandren herders van het rijck Sicilje speelen.69-7171
 
'k Hebbe opgezet veeleer in bosschen arm te queelen,72
 
En, in speloncken van gedierten afgevast,73
 
Te lijden, en mijn min op boom en gladden bast
75
Te snijden, die zal, jaer op jaer, gestadigh bloeien.
 
Mijn min zal met den boom opwassen, en aengroeien.
 
'k Zal ondertusschen, in het midden van den rey
 
Der Berghgodinnen, gaen bewandlen velt, en hey
 
Op Menalus, of gaen ter jaght op wilde zwijnen.
80
Geen vorst noch kou zal my behinderen woestijnen
 
En wildernissen van Parthenie in het ront
 
Alomme te beslaen met jagersnet, en hont.82
 
My dunckt ick stappe alree, van niemant opgehouden,83
 
Door klip, en rots, en haegh, en 't ruisschen van de wouden.
85
Het lust my, als een Pers, voorzien met taeien boogh
 
En een' Kretenzer pijl, te micken met mijn oogh,
 
Als waer dit artseny voor ons uytzinnigh kermen,
 
Of dat zich eenigh godt medoogend woude ontfermen88
 
Door 's menschen jammeren. maer nu vermaeckt my, bang

62 godinnen, nochte vaerzen zelfs: zelfs ghy bosschen hebt weder by ons uit:62 63 uwe jaght kan mijn zinnen niet verzetten; al droncken wy, in 't hartje van63 64 den winter, uit den Hebrus, en liepen 's winters in Thracie, door regen en64 65 sneeuw: al weidden wy de schapen der Mooren, onder den Kreeft, daer de65 66 bast van den hoogen olm verdort en uitdrooght. De minne temt al wat 'er66-67 67 is: en wy moeten voor de minne zwichten. O Godinnen, het zal genoegh 68 zijn, dat uw Poeet dit zong, daer hy zat en vlocht van dunne maluwe eenen68 69 kaeskorf. O Zanggodinnen, ghy zult uwen Gallus dit liedt aenprijzen:69 70 Gallus, wiens liefde alle oogenblick zoo geweldigh in mijn hart groeit, ge-70 71 lijck de groene els in de lente. Laet ons opstaen: dees schaduw plaght den71 72 zanger te bezwaren: geneverschaduwe bezwaert den geest; en schaduwen72 73 beschadigen de vruchten. Gaet t'huis, gaet hene, ghy zatte geitjes, d'avont73 74 begint te vallen.

Einde der Herderszangen.

90
En droef van zin en geest, geen boomgodin, noch zang.
 
Gy bosschen hebt weêr uit. geen winthont, spriet, noch netten,91
 
Noch al de jaghtlust kan mijn zinnen niet verzetten;92
 
Al dronckenwe oock, in 't hart des winters, Hebrus stroom;
 
Al liepenwe in het hart des winters, zonder schroom,
95
In Thracie door sneeu, en regen; en al weidden
 
Wy schapen, by den Moor, in 't zuiden afgescheiden,96
 
Daer bast en sap des olms verdrooght door 's Kreeften gloet.
 
De Min betemt het al wat leeft: een ieder moet
 
Voor minne zwichten. laet, ô godtheên, dit gevallen.99
100
Genoegh dat uw poeet dit opzong voor u allen,
 
Daer hy een' kaeskorf vlecht van maluwe in de blaên.101
 
O Zanggodinnen, prijst dit veltliet Gallus aen,
 
Wiens liefde alle oogenblick zoo diep groeit in mijn harte,103
 
Gelijck by lentezon een els, die andren tarte.104
105
Nu opgestaen van hier: dees schaduwe bezwaert
 
Den zanger: schaduw van genever uit den aert106
 
Bezwaert den geest: die schim krenckt vruchten in 't gemeene.107
 
Gy zatte geitjes, gaet, want d'avont valt: gaet heene.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs