De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

Regelnummers proza verbergen

[p. 162]

Meris.
Negende Herderskout.aant.

Inhoudt.

1 Meris, Maroos lantknecht, reist op zijn heerschaps gebodt, naar Mantua, om hopman^{r. 1} 2 Arrius, in Virgilius lantgoet gezeten, en op Maro gebeten, eenige bocken te vereeren, en 3 te paeien. Lycidas, een herder, volght Meris, en vraeght naer d'oirzaeck van zijne reis: dies³ 4 Meris by deze gelegentheit over d'ellende van dien tijt klaeght. Daer na gelijckerhant⁴ 5 naer Mantua treckende, kortenze de moeielijckheit des weghs met hunnen zangk.

Men hoort hoe Meris zich, op wegh, by Lycidas

Beklaeght, om 't krijghsgewelt, waer voor het Recht moet vlieden:

Zy reizen nietemin, en (of 't hun' druck genas)⁸

Verkorten tijt en reis met aengename lieden.⁹

r. 1 Meris, Maroos lantknecht: Meris, bediende van Vergilius (Maro), op diens (voormalig) landgoed; vgl. de inleiding hierboven; hopman: hoofdman, legeraanvoerder (ter vertaling van Centurio).

3 paeien: bevredigen, verzoenen, gunstig stemmen; dies: ten gevolge waarvan (weshalve).

4 gelijckerhant: gezamenlik.

8 of 't hun druck genas: in de veronderstelling (in de hoop) dat 't hun hun ellende (tijdelik) zou kunnen doen vergeten.

9 lieden: liederen.

Lycidas. Meris.

10 Ly. Waer leit de gangk, Meris? of volght ghy den wegh, recht naer^{r. 10} 11 stadt toe?¹¹

12 Me. Och Lycidas, moeten wy dit beleven? dat een vreemdelingk (wie^12-13 13 hoedde zich hier voor?) in ons armoedtje vallende, zeit: ghy oude huisluiden, 14 vertrekt: dit 's mijn. Wy zoo deerlijck verdruckt (want Fortuin alles ver-^14-15 15 andert) brengen hem (de plaegh hael den soldaet) deze bocken.

16 Ly. Zeker ick had al gehoort, dat uw Menalkas met zijn gezangk al zijn¹⁶ 17 lant loste, van daer die heuvels beginnen te rijzen, en weder allengs af-^1717-18 18 loopen, tot daer die oude beuckeboom staet, van zijn tacken geknot.

r. 10 Waer leit de gangk: waarheen, waar gaat dat naar toe; of (waarmee Vondel 't Latijnse an hier weergeeft) kan men vervangen door misschien (volg je misschien....).

11 De stadt is hier, volgens de meeste uitleggers Mantua.

12-13 wie hoedde zich hier voor (Latijn: quod nunquam veriti sumus): wie was hier ooit op bedacht (vgl. de vertaling in verzen); armoedtje: de Latijnse tekst heeft: ons bescheiden landgoedje; ghy oude huisluiden (Latijn: veteres coloni = vroegere bezitters): gij.... landlieden, boeren.

14-15 Wy: Moeris spreekt hier voor zijn meester (vgl. r. 12 en 13: ons); want Fortuin alles verandert (Latijn: quoniam Fors omnia versat): daar de Fortuin (het lot) alles omver stoot; de plaegh hael den soldaet (Latijn: quod nec vertat bene): moge hij weinig plezier van dit geschenk beleven.

16 Zeker (als tussenwerpsel) ter vertaling van certe; beter is: maar ik had toch stellig gehoord

17 lossen: vrijkopen, redden, behouden.

17-18 geven, volgens de meeste verklaarders een beschrijving van Vergilius' landgoed. Vondels vertaling is niet nauwkeurig (ten dele volgt hij een oude, tans niet meer gevolgde, lezing); de Latijnse tekst zegt: van waar de heuvels beginnen in de vlakte te verlopen, en hun kam in zachte glooiing laten dalen tot aan het water en de oude beuken met verweerde kruinen.

[p. 163]

Meris.
Negende Herderskout.

[Zowel Vergilius' biografen als de oude commentatoren zagen in Menalcas (zie r. 16), de grondbezitter die van zijn hoeve is verdreven, Vergilius zelf. Vondel volgt die zienswijze (zie Inhoudt, r. 1), welke ook nu nog door bijna alle Vergilius-kenners als de meest bevredigende wordt aanvaard. Moeris zal dan waarschijnlik zijn dienaar zijn, die bij de nieuwe meester, de centurio Arrius volgens Servius, gebleven is. Deze Arrius zou (alweer volgens Servius) Vergilius naar het leven hebben gestaan, zodat hij zich alleen kon redden door in de Mincio te springen.
Moeris is op weg naar Mantua, waar de nieuwe bezitter van Vergilius' eigendom woont en brengt hem een paar bokjes; volgens Vondels opvatting in opdracht van Vergilius (Menalcas), die met dat geschenk de toorn van zijn vijand hoopt te bezweren. Hij ontmoet de herder Lycidas, die hem vergezelt naar de stad. Moeris vertelt in 't kort de droevige lotgevallen van Menalcas, en Lycidas betreurt, dat hij voortaan het schone gezang van Menalcas niet meer zal horen. Zo komen beide er toe uit hun herinnering - als beurtzang - enige liederen van Menalcas te zingen op hun tocht naar de stad. Lycidas zingt bukoliese poëzie, verzen die uit Theocritus' dichtwerk stammen; wat Moeris zingt, is meer van actuele aard (een lofzang op Varus en op Caesar).
Het is zeer moeilik de historiese grondslag van deze Ecloga vast te stellen; of en hoe Vergilius weer in het bezit van zijn landgoed is gekomen, weet men niet zeker: de oude getuigenissen daarover zijn verward en tegenstrijdig. Verschillende pogingen heeft men - tot de jongste tijd toe - gedaan om de 1^ste en 9^de Ecloga met elkaar in overeenstemming te brengen; maar steeds blijven er moeilikheden, bezwaren, die hier natuurlik niet behoeven te worden besproken. Misschien kan de volgende opvatting van Ecloga I en IX, die van A. Geerebaert (in zijn Vier Eclogen van Vergilius, blz. 133) iets bijdragen tot beter begrip van Vondels Eerste en Negende Herderskout: ‘Een eerste maal werd Vergilius in zijn bezit bedreigd, maar Octavianus beschermde hem tegen de roofzucht der veteranen (zie 1^ste Ecloga). Niet lang duurde het evenwel of een nieuwe aanval werd op zijn erfgoed gepleegd. Hij beproefde zijn recht te doen gelden tegenover den indringer (den Centurio Arrius, volgens Servius; volgens anderen Clodius of Milienus Toro); deze echter achtte het eenvoudiger het geschil gewapenderhand te slechten, en Vergilius kon ternauwernood zijn leven redden. Hij ging wederom naar Rome met de hoop in het bezit van zijn erfgoed hersteld te worden. Hier eindigt de IX^de Ecloga’.]

Lycidas. Meris.

Waer heene, Meris? volght gy recht naer stê dit padt?
Me. Och, moeten wy dien dagh, ô Lycidas, beleven
Dat dus [noit vreesden wy 't,] een vreemdling aen koom' streven,^{vs. 3}
En, vallende in ons goet, onze armoê, zegg' verwoet:⁴
Gy oude huisliên voort, vertreckt: dit is mijn goet.
Wy, jammerlijck verdruckt [want 's lants geluck vertrocken,⁶
Verandert alle dingk,] vereeren hem dees bocken.
De lantplaegh treffe en help' den vreemden krijghsman voort.⁸
Ly. Gewisselijck ick had al eene wijl gehoort
Dat uw Menalk met zang zijn lantgoet vry kon koopen,¹⁰
Daer gins die heuvels eerst van onder opwaert loopen,
En weder daelen daer een oude beuck geplant¹²

vs. 3 dus: op zulk een wijze (als wij nu ondervinden).

4 zegg'; al wat Vondel Meris hier vragender- en veronderstellenderwijs laat zeggen, wordt in de Lat. tekst als feit voorgesteld.

6 's lants geluck vertrocken: als eenmaal het geluk het land verlaten heeft.

8 De lantplaegh: de een of andere vreselike ziekte (vgl. de pest in verwensingen); voorthelpen: om het leven brengen, van kant helpen.

10 kon koopen: heeft kunnen kopen.

12 daer een oude beuck geplant: tot waar een oude beuk, daar geplant staande enz.; vgl. de prozavertaling.

[p. 164]

tekstkritische noten

19 Me. Ghy hebt recht gehoort, en dat gerucht liep 'er al: maer mijn goede¹⁹ 20 Lycidas, ons gezang baet zoo veel onder soldaten, gelijck een Chaonische^20-21 21 duif, wanneer d'arent haer op het lijf valt: en had een kraey, ter slincke hant, 22 op den vermolsemden eeckelboom, my niet by tijts geraden dit pleiten te²² 23 staecken; Meris en Menalkas waren al lang om hals.

24 Ly. Och, vint men noch zulcke baldadige menschen? Menalkas, zouden 25 wy u en uw vermaeck zoo t'effens quijt zijn? Wie zou ons van Veltgodinnen²⁵ 26 zingen? wie het velt met groen bestroien? wie de bronnen met groene meien^26-27 27 besteecken? of deuntjes zingen, die ick korteling u stilzwijgens ontnam, 28 toen gy naer Amaryl, onze vriendin, waert? O Tityr, wey mijn geitjes, tot²⁸ 29 dat ick wederkome, de wegh is kort; en ga drenck het zatte vee, en wacht²⁹ 30 het, onder het drijven, voor den bock, die stoots is.

31 Me. Of die ons liever het onvolwrochte liet zong, dat van Menalkas,³¹ 32 Varus ter eere, gezongen wiert. O Varus, magh Mantua (Mantua dat helaes!^32-33 33 het verdruckte Kremone al te na leit) onbeschadight blijven, de zwanen 34 zullen met haren zangk uwen naem ten hemel toe verheffen.

35 Ly. Daer op moeten uw byen d'ypen van Korsika schuwen: daer op³⁵ 36 moeten uw koeuiers, in klaverweide, van melck gespannen staen. Hef aen, 37 kunt ghy wat: de Zanggodinnen wijdden my oock in tot haren dichter:³⁷ 38 ick kan oock dichten, en de herders houden my oock voor hunnen Poeet;³⁸ 39 doch ick laet dit niet aen my leunen: want my dunckt niet dat ick met

TEKSTKRITIEK: De zin die begint met ons gezang (r. 20), is om stilistiese redenen in de uitgave van 1659 veranderd in: soldaeten luisteren zoo veel naer vaerzen als een arent naer het steenen van een Chaonische duif, in zijne klaeuwen beknelt.

19 recht: juist; al: inderdaad (vgl. hier blz. 45, r. 25-30).

20-21 een Chaonische duif: Chaonia is een gewest in Epirus, waar ook Dodona lag; de duiven van Dodona, waar een beroemd orakel was, golden voor profeties; 't woord Chaonies is hier bij Vergilius bloot een geografies epitheton; de bedoeling van r. 20-21 is: onze liederen vermogen evenveel onder 't oorlogsgeweld der soldaten, als een Chaoniese duif tegen de arend vermag; en had een kraey... (vgl. Eerste Herderskout, r. 28): de kraai aan de linkerhand gold gewoonlik voor een gunstig teken; misschien is 't hier een ongeluksprofeet, omdat ze op een vermolmde (vermolsemde) eik zit.

22 dit pleiten: dit twistgeding (om 't landgoed).

25 uw vermaeck: de opwekking (troost) van uw liederen (tua solacia); t'effens: tegelijkertijd (Menalcas kwijt en tevens....).

26-27 wie het velt.... besteecken: (vergelijk Vijfde Herderskout, r. 52); de herder-dichter wordt hier voorgesteld als de handelingen te doen, die hij bezingt; korteling: onlangs; u: Menalcas; stilzwijgens (stilzwijgends) ontnam: heimelik afluisterde.

28 Amaryl, onze vriendin: Amaryl, hier als type van de minzame, lieflike herderin; bij O Tityr begint het lied, dat Tityr Menalcas heeft afgeluisterd.

29 zat: verzadigd (als het verzadigd is); wacht... voor: bescherm (het) tegen, houd het verre van.

31 Of die... zong is niet juist vertaald: of dit (deze verzen) liever, dat hij (Menalcas) Varus ter ere zong, en dat nog niet geheel voltooid is.

32-33 Mantua dat helaes... leit: Mantua dat al te dicht bij het rampzalige Cremona ligt; Varus, waarschijnlik Alfenus Varus (zie blz 45, r. 27), die belast was met de akkerverdeling in Gallia Transpadana; de landerijen om Cremona kwamen in de eerste plaats in aanmerking om onder de veteranen te worden uitgedeeld; kan nu Varus zorgen dat Mantua verschoond blijft, dan.... (zie r. 33-34).

35 Daer op: indien die wens (magh Mantua onbeschadight blijven) in vervulling gaat; yp (taxus): hier niet de iep of olm, maar de taxis, waarvoor het woord ijp, iep (oudtijds iebe) in Zuid-Ndl. nog in gebruik is; de taxis is een altijdgroene heester met giftige bladen en bessen; zie verder Ndl. Wdb. i.v. iep, Dl. VI, 1375. Corsika bracht veel honig voort, maar die gold voor zeer bitter van smaak.

37 wijdden... in: maakten.

38 Poeet is hier de vertaling van vates; dichter in r. 37 van poëta; misschien gold de erenaam vates (als de direct onder goddelike inspiratie staande dichter) hoger, te hoog voor Lycidas' bescheidenheid; hij laat zich die titel niet aanleunen, welgevallen.

[p. 165]

 

Zijn toppen ziet ter neêr gesmackt, aen dezen kant.

 

Me. Gy hebt oock recht gehoort: dit liep langs 's heeren straeten.¹⁴

15

Maer, goede Lycidas, ons zingen temt soldaeten

 

Gelijck d'onnoosle duif den adelaer, die stijf¹⁶

 

Een duif van Chaon uit de wolcken valt op 't lijf.

 

En had een bonte kraey, ter slincke hant gezeten

 

Op een vermolsemde eick, my niet by tijdts geheeten

20

Dit pleit te staecken, daer een grooter ramp genaeckt,²⁰

 

Menalk en Meris was al lang om hals geraeckt.

 

Ly. Och, vint men menschen, noch zoo boos en zoo baldaedigh?

 

Menalkas, zoudenwe u, vermoort dus ongenadigh,²³

 

En teffens ons vermaeck ontbeeren? wie voortaen

25

Zou van een Veltgodinne een veltliet heffen aen?²⁵

 

Wie zou het groene velt met groente en loof bestroien?²⁶

 

Wie bronnen met den mey besteecken, cieren, toien?

 

Wie deuntjes zingen, die 'k u korts ontdroegh al stil,²⁸

 

Terwijlge ons liefste zocht, de goelijcke Amaril?²⁹

30

O Tityr, wey mijn geit, tot dat ick wederkeere;

 

De wegh is kort. ga drenck het zatte vee, 't is teêre;³¹

 

Dies wacht u voor den bock in 't drijven: want hy stoot.³²

 

Me. Ja die ons zong het liet: dat elck tot luistren noodt,

 

En onvolwrocht is, 't welck Menalk met lust ten prijze^33-3434

35

Van dappren Varus zong, op zulck een zoete wijze:

 

O Varus, magh het schoone en eedle Mantua,

 

Dat arm Kremone, nu gebrantschat, leght te na,³⁷

 

Behouden blijven, dat die stadt geen plagen treffen,³⁸

 

De zwaen zal met haer' zangk uw' naem ten hemel heffen.

40

Ly. Uw honighbye schuw' den yp van Korsika

 

Op zulck een voorwaerde, en hierop moet, vroegh en spa,⁴¹

 

Uw koejenuier, stijf en zadt van melck, verlangen

 

Naer 't melcken. hef vry aen, zijt gy niet arm van zangen.⁴³

 

De zangbergh heeft my oock voor zijn' poeet gekent.⁴⁴

45

Ick kan oock rijmen, en de herders, hier omtrent,⁴⁵

 

My mede kennen voor hunn' dichter om mijn deunen:⁴⁶

 

Doch 'k laet verwaendelijck dit geensins aen my leunen:⁴⁷

14 dit liep langs 's heeren straeten: dit (gerucht) verspreidde zich alom, liep overal.

16 gelijck: op dezelfde wijze als (even weinig als).

20 daer een grooter ramp genaeckt: omdat daaruit nog groter ellende zou voortspruiten.

23 ongenadigh: meedogenloos.

25 heffen aen: aanheffen.

26 groente: groen gebladerte.

28 stil: in stilte; vgl. de aant. bij de prozavert.

29 goelijck: lieftallig.

31 teêre, voor het rijm met e, welke vorm in 't Mnl. ook nog wel wordt aangetroffen.

32 in 't drijven: terwijl ge ze naar het wed drijft.

33-34 Vgl. de aant. bij de prozavert.

34 ten prijze van: tot lof van.

37 arm Kremone is datief-object; Cremona heeft als schatting tal van landerijen aan de veteranen moeten afstaan (leght = ligt).

38 dat: zodat.

41 op zulck een voorwaerde: onder dat beding (als die wens in vervulling mag gaan).

43 zijt gij...: indien gij.... zijt.

44 gekent: erkend, verklaard.

45 rijmen past hier niet voor een Latijnse dichter; hier omtrent: hier in de buurt.

46 kennen: erkennen.

47 Doch ik ben niet zoo verwaand, dat....

[p. 166]

40 dichten by Varus en Cinne te pas kome; maer als een gans onder schelle⁴⁰ 41 zwanen quaecke.

42 Me. Daer ben ick, o Lycidas, vast over uit, en overdenck eerst by my⁴² 43 zelven, of ick 'er op kan komen: 't is oock geen onaerdigh liet. O Galatea,⁴³ 44 kom herwaert: want wat vermaeck is 'er onder het water? Hier bloeit de 45 lente; hier stroit het aertrijck allerleie bloemen langs het water; hier hangt⁴⁵ 46 de witte populier over het hol, en de taeie wijngert vlecht 'er schaduwen⁴⁶ 47 voor. Kom herwaert: laet de razende baren aen strant ruischen.⁴⁷

48 Ly. Hoe? waerom zingt ghy niet het geen ick u, in uw eenigheit, by⁴⁸ 49 maneschijn hoorde zingen? Ick kan de wijze wel, had ick de woorden ont-⁴⁹ 50 houden.

51 Me. Dafnis, waerom slaet ghy den loop der oude starren gade? zie daer⁵¹ 52 komt de star van Cesar, Venus afkomst, op; een star, die gewas en vruchten⁵² 53 zegent, en de druif op de luchtige heuvels verft en rijp maeckt. Dafnis ent⁵³ 54 peeren: uwe nakomelingen zullen d'appels plucken. De tijt gaet met alle^54-55 55 dingen strijcken, oock met onze gedachtenisse: my gedenckt, dat ick noch 56 een kint zijnde, dickwils de zon te bedde zong: nu zijn my al die deuntjes⁵⁶ 57 vergeten: en oock is Meris het zingen al vergaen: Meris zagh den wolf eerst⁵⁷ 58 van achter. Maer dat's genoegh: Menalkas zalze u noch dickwils voor zingen.⁵⁸

59 Ly. Ghy laet met dit weigeren ons vast naer uwen zangk verlangen:⁵⁹ 60 daer de zee, zoo ghy ziet, u te geval stil en effen leit, en niet een windeken⁶⁰ 61 ruischt. Hier zijn wy ten halven wege; want men begint Bianors graf te zien.⁶¹

40 Varus: aldus de lezing der meeste Latijnse handschriften; de andere lezing Varius is te verkiezen. Varius, bevriend met Vergilius, was een beroemd epies en tragies dichter; na Vergilius' dood gaf hij de Aeneïs uit. Cinna is eveneens een bekende dichter uit Vergilius' tijd; te pas kome: vergeleken kan worden, op één lijn gesteld kan worden; gans (anser): volgens Servius bespot Vergilius hier de poëet Anser, een gunsteling van Antonius; in Vondels vertaling moest deze woordspeling wel verloren gaan; schel: helder zingend.

42 Daer ben ick vast over uit: mijn gedachten houden zich daar reeds mee bezig (nl. met uw wens, dat ik zal zingen).

43 Bij O Galatea begint het lied dat Moeris zich herinnert; Galathea is een waternimf, een dochter van Nereus; het lied dat nu volgt, is ontleend aan de XIde Idylle van Theocritus.

45 allerleie, met buigings-e.

46 hol: grot; taei: buigzaam, lenig.

47 razend: wild.

48 in uw eenigheit: eenzaam, alleen.

49 kan: ken; had ick...: had ik de woorden ook maar onthouden.

51 Daphnis: een landman; loop (Latijn: ortus: de opgang, het rijzen).

52 de star van Cesar, Venus afkomst: kort nadat Julius Caesar was vermoord, verscheen een staartster, die zeven opeenvolgende dagen aan de hemel stond; zij werd aangezien voor de vergode ziel van Caesar; deze ster zal nu voortaan de ster van de landman zijn; naar haar op- en ondergang zal hij 't werk op de akker regelen; de gens Julia, tot welke C.J. Caesar behoorde, beweerde af te stammen van Ascanius (Iulus: zie de Aeneïs), zoon van Aeneas, die een zoon was van Venus en Anchises; afkomst, hier afstammeling.

53 luchtigh (apricus): aan de zon blootgesteld, (open) zonnig; verft: kleur doet krijgen.

54-55 peeren: perebomen; appels, onjuiste vertaling van poma = vruchten (hier peren); uwe nakomelingen wijst er op, dat Dafnis (door de gunst van Octavianus, Caesar's aangenomen zoon) voor zich en zijn geslacht zijn landgoed zal mogen behouden, niet verdreven zal worden; De tijt gaet met alle dingen strijcken: alles neemt de tijd (nemen de jaren) weg; met plucken eindigt Meris dus zijn lied, de rest is hij vergeten.

56 de zon te bedde zong: tot zonsondergang zong.

57 en oock... vergaen: de bedoeling van 't Latijn is: de stem zelfs ontvalt Meris: volgens het bijgeloof werd iemands stem weggenomen, wanneer een wolf op zijn pad hem eerder zag, dan hij de wolf; de Latijnse tekst heeft: lupi Moerim videre priores = de wolven zagen Meris het eerst (zie Vondels weergave in r. 57-58).

58 genoegh; beter is: Menalcas zal u nog vaak genoeg voorzingen.

59 vast: al maar.

60 daer: terwijl; u te geval: ter wille van u (om u de gelegenheid te geven door te zingen); de zee ter vertaling van aequor, waarmee Vergilius hier, in verband met Mantua (zie r. 11 en 61), volgens de nieuwste opvatting het Gardameer bedoelt.

61 Bianor, een der stichters van Mantua.

[p. 167]

 

Want 'k hou niet dat ick met mijn dichters beste stael⁴⁸

 

In lof en in waerdy by Cinne en Varus hael,

50

Maer quaeck, gelijck een gans by zwaenen in de beecken.

 

Me. Ick zit, ô Lycidas, dit vast en overreken,⁵¹

 

En overlegge eerst by my zelf' of ick de wijs

 

Kan vinden: 't is een liedt van geenen kleinen prijs.⁵³

 

O Galatea, koom: want wat vermaeck of leven

55

Is onder 't water? hier is 't lente. velden weven

 

Ons hier een bloemtapijt langs 't water, en hier streckt

 

De witte populier zich uit, die 't hol bedeckt.

 

De taeie wijnstock vlecht hier schaduw met zijn blaêren.

 

Koom herwaert: laet het strant vry ruisschen met zijn baren.

60

Ly. Wel waerom zingtge niet dat ick u hoorde by⁶⁰

 

De maene in eenzaemheit opzingen zoet en bly.

 

Ick kan de wijs: had ick de woorden niet vergeeten.⁶²

 

Me. O Dafnis, waerom zweet gy dus in 't overmeeten⁶³

 

Der oude starren? zie hoe Cezars star verrijst

65

Uit Cypris afkomst zelve, een star die ieder spijst,⁶⁵

 

Met vruchten en gewas kan zeegnen, muskadellen⁶⁶

 

Op luchte heuvels brengt tot rijpheit, en aen 't zwellen,⁶⁷

 

En verftze blaeu en root. ga Dafnis, ent de peer.

 

Uwe afkomst met der tijt schud ooft en appels neêr.

70

De tijt vaert snel en ras met alle dingen heene,

 

Neemt ons geheughnis wech. het heughtme dat ick, kleene

 

En jonge knaep, de zon zoo dick te bedde zong:⁷²

 

Nu zijn die liedjes my vergeeten: Meris, jong⁷³

 

En zoet van keel voorheene, is nu de stem bezweecken:

75

Want Meris eerst den wolf van achter heeft gekeecken:

 

Maer dat 's genoegh. Menalck zingze u noch dickwijl voor.

 

Ly. Gy laet met weigeren terwijl ons luistrende oor⁷⁷

 

Verlangen naer uw stem, nu geene baren bruisschen,

 

En, u ten dienst, op zee geen westerkoelten ruisschen,

80

Die stil en effen leght. hier zijn wy nu geraeckt

 

Ten halve wege, daer Bianors graf genaeckt.

 

Nu Meris, nu met lust gezongen aen die zijden,⁸²

 

Daer huisliên, even drock, de dicke tacken snijden.⁸³

 

Laet hier uw bocken gaen: wy raecken noch in stadt,

85

Of vreezenwe eene buy, en voor het avontnat,

 

Men ga al zingende: de wegh zal korter schijnen.⁸⁶

 

Om zingende te gaen zal ick my zelf' verpijnen⁸⁷

 

U met mijn schouderen t'ontlasten van dit pack.

 

Me. Zwijgh, Lycidas: hou op van bidden: hou gemack,⁸⁹

90

En doenwe wat nu voor de hant is: want het zingen

 

Zal beter passen, als Menalkas aen komt springen.⁹¹

48 ik hou: ik acht; mijn dichters beste stael: de beste proeve van mijn dichtkunst.

51 Ik zit dit al vast, onderwijl, te overwegen; voor dit vgl. vs. 43 (ik ben al bezig een lied te zoeken).

53 van geenen kleinen prijs: van grote waarde, kostelik.

60 dat: wat.

62 Denk vóór niet: maar.

63 O Dafnis, waarom slooft ge u zo uit de loop der oude gesternten na te gaan.

65 Cypris: Venus, de Cypriese genoemd naar het eiland Cyprus, haar geliefde verblijfplaats; Uit Cypris afkomst zelve: uit de afstammeling van Venus zelf voortgekomen (zie de aant. bij de prozavertaling).

66 muscadellen: geurige druiven.

67 lucht: zie de aant. bij luchtig in de prozatekst, r. 53.

72 dick: dikwijls.

73 Meris is datief-object.

77 terwijl: ondertussen.

82 aen die zijden: in die buurt daar.

83 even drock: al maar in de weer.

86 Men ga: laten we (dan) gaan.

87 zich verpijnen: zich inspannen, zich afsloven.

89 hou gemack: wees kalm, dring niet verder aan.

91 aen komt springen: vrolik (weer van zorg ontheven?) komt aanlopen.

[p. 168]

62 Meris, laet ons hier zingen, daer de huislieden de dicke tacken afsnijden:⁶² 63 laet hier uw bocken gaen: wy zullen noch wel binnen geraken: of vreezen⁶³ 64 wy dat het tegens den avont regenen moght: laet ons al zingende hene- 65 gaen, de wegh zal te korter vallen: om zingende hene te gaen, zal ick u van 66 dit pack ontlasten.⁶⁶

67 Me. Lycidas, hou op van bidden: en doenwe het geen voor de hant^67-68 68 is: wanneer Menalkas komt zal het zingen beter aert hebben.

62 de dicke tacken afsnijden: de bedoeling is: het dichte houtgewas dunnen.

63 laet... gaen: tot dusver heeft Meris de bokjes gedragen; nu stelt Lycidas voor te rusten en ze neer te zetten; binnen: binnen Mantua.

66 dit pack: de bokjes.

67-68 het geen voor de hant is (quod instat): wat het eerstnodige is (nl. de bokjes naar de stad dragen); zal het zingen beter aert hebben: zal het zingen ons beter afgaan.