Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen (1932)

De werken van Vondel. Deel 6. Vondels Vergilius-vertalingen

(1932)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Alexis.
Tweede Herderskout.aant.

Inhoudt.

1 Korydon, een herder, op Alexis verslingert, verzuimt geene middelen, die dienstighr. 1 2 zijn, om een teeder hart tot onderlinge minne te bewegen: maer ziende met klagen nochte 3 smeecken nochte giften niets te winnen, komt eindelijck by zinnen, bekent zijn dwaesheit,3 4 en neemt voor zijn verwaerloosde huiszaecken waer te nemen, om door gestadigen arbeit4 5 zich van de moeielijckheit zijner ongeluckige minne (die meest uit ledigheit plaght te5 6 spruiten) t'ontslaen. Maer by Korydon (magh men Donaet gelooven) wort Virgilius; by6 7 Alexis Alexander, Pollioos knaep, verstaen, die hem naderhant geschoncken wert.
 
De herder Korydon, verblint door blinde Min,
 
Verhoopt met zijne klaghte Alexis om te zetten;9
10
Doch al vergeefs, helaes! dies slaet hy 't uit den zin,10
 
En wisselt van beraet, om op zijn nut te letten.11

12 Korydon, een herder, was op schoonen Alexis, zijn meesters wellust, ver-r. 12 13 slingert, en zagh niet op te doen. Hy quam slechts gedurigh, in d'eenzame13 14 schaduwe van dichte en hooge beuckeboomen, dit onbeslepen gezangk, uit14 15 yver, te vergeefs voor bergen en bosschen stroien: o Alexis, ghy wreedaert 16 acht mijne klaghten niet: ghy ontfarmt u niet, en zult my ten leste om hals 17 brengen. Nu verquickt zich het vee zelf in koele schaduwe; nu beschaduwen 18 doorne hagen oock de groene haeghdissen, en Thestylis stampt knoploock18 19 en wilden tijm, welrieckende kruiden, voor de maeiers, die afgeslaeft, van 20 hitte versmachten: maer terwijl ick uwe voetstappen, in het steecken van 21 de zon, naspore, zingen de heesche springkhanen uit heggen en struicken 22 my na. Viel het my niet lichter Amaryls bitsheit en ongenade en haer hoo-22 23 vaerdy en spijt te verdragen? of Menalkas? hoewel hy bruin was, ghy blanck23 24 zijt. O schoone knaep, betrouw niet te zeer op uwe blanckheit: de witte24 25 wintbloem valt af; men leest de bruine beziën. O Alexis, ghy keert my den25 26 neck toe, zonder eens naer mijn gelegentheit te vragen, en hoe veel witte26

Alexis.
Tweede Herderskout.

[Deze Ecloga, naar tijdsorde waarschijnlik de eerste, heeft als thema de Romeinse knapenliefde; zij behelst stellig geen persoonlike ervaringen van Vergilius. Al mag dan het in de 'Inhoudt' genoemde feit juist zijn, het feit (o.a. vermeld in de Vita van Donatus-Suetonius), dat Pollio een slaaf, Alexander, wiens schoonheid Vergilius, bewonderde, aan deze ten geschenke gaf, de rest is fictie, een fantasie, die aansluit bij de XIde Idylle van Theocritus; Corydon is niet Vergilius. - Vergilius, aldus vermeldt de biograaf verder, zou zich belast hebben met de opvoeding van deze Alexander, uit wie een geleerde van naam moet zijn gegroeid. Misschien is deze verhouding van beschermer tot beschermeling het uitgangspunt geweest voor de in een geheel andere sfeer overgebrachte verhouding tussen Corydon en Alexis.]
 
De herder Korydon verslingerde op den schoonen
 
Alexis, 's meesters hart, en zagh zijn min niet loonen,vs. 2
 
En hoopte lang vergeefs. hy quam geduurigh aen
 
In schaduw van den beuck, zoo hoogh als dicht van blaên,
5
Dit onbesleepen liet met yver, doch verloren,5
 
Uitstroien voor geberghte, en bosschen, zonder ooren:
 
O wreede Alexis, mijn gekerm beweeght u niet.
 
Gy keert u niet aen my. gy moortme, ô groot verdriet!8
 
De koele lommer kan de kudden nu verfrissen:
10
De doornehaegh bedeckt de groene haegedissen
 
In schaduw: Thestylis stampt haer welrieckend kruit,
 
Het knoploock, wilden tijm, voor maejers, geel van huit,12
 
Versmacht van groote hitte, en afgeslaeft van 't maeien:
 
Maer midlerwijl ick, om mijn minne wat te paeien,14
15
In 't steecken van de zonne, uw voetspoor gadesla,15
 
Zingt my uit hegge en struick de heesche krekel na.
 
Och, viel 't niet lichter spijt van Amaril te lyen,
 
Haere ongenade, en schimp, en bitse hoovaerdyen,
 
Of zelf Menalk, hoewel hy bruin is, gy zoo blanck?19
20
O schoone knaep, betrouw uw verwe niet: z'is kranck:20
 
De witte wintbloem valt: men leest de bruine bezen.21
 
Hoe keertge my, Alex, met zulck een spijtigh wezen
 
Den neck toe, zonder eens te letten op mijn' staet,
 
Hoe wol- en melleckrijck mijn kudde 't velt beslaet?24
tekstkritische noten

27 schapen ick weide en melcke. Ick heb duizent lammeren op de Siciliaensche 28 bergen loopen, en winter en zomer altijt versche melck; en zing, gelijck de 29 Thebaensche Amfion, aen zee, op den Aracynt, plagh te zingen, wanneer29 30 hy zijn kudden lockte. Oock ben ick zoo leelijck niet; ick spiegelde my korts30 31 op den oever, toen 'er niet een windeken ruischte, en de zee heel stil lagh. 32 Bedroogh my mijn schijn noit, ick zwichte voor Dafnis niet, al stont het32 33 aen uw oordeel. Och luste het u slechts met my, op het kladdige lant, in33 34 een boere stulp te woonen, harten te schieten, en een kudde bocken in34 35 groene maluwe te drijven: ghy zoudt met my in het bosch, gelijck Pan,35 36 zingen; Pan, die eerst vele rieten met wasch aen een leerde kleven; Pan,36 37 die voor schapen en schaepherders zorght: en laet het u niet berouwen uw37 38 mondeken op een riet te slijten: wat dede Amyntas niet, om dit te leeren?38 39 Ick heb een zevendubbele scherleifluit en ongelijck van lengde aen een39 40 gekleeft, my weleer van Dametas geschoncken, toen hy op zijn sterven leg- 41 gende, zeide: ghy zijt nu de tweede eigenaer hier van. Zoo sprack Dametas: 42 de zotte Amyntas benijde my dat. Behalve dit spaer ick noch voor u twee42 43 wit gespickelde geitjes, niet zonder mijn gevaer in een dal gegrepen: zy43 44 zuigen tweemael 's daeghs het schaep zijn uïers leegh. Thestylis meende al 45 over een wijl my die af te pracchen; en zal 'er noch mede deurgaen, dewijl45 46 ghy mijn gaven verfoeit. O schoone knaep, koom herwaert: zie hoe de 47 Nymfen u korven vol lelien vereeren: de blancke Nais pluckt bleecke fiolen,47 48 mankop, en vlecht tyloozen en welrieckende dille; ook lavender met andere48 49 liefelijcke kruiden mengende, schakeert weecke blaeuwe beziën met gout-49 50 bloemen. Ick zal u graeuwe en ruige queappels plucken, en kastanjen, daer50

25
'k Wey duizent lammers in Sicilies berregstreecken.
 
My zal by winter noch by zomer melck ontbreecken.
 
Ick zing, gelijck voorheene Amfion zong aen zee,
 
Op Aracinthus kruin: als hy zijn weeligh vee
 
Met zijne wijzen lockte. oock ben ick niet zoo lalijck.29
30
Ick spiegelde my korts aen zee op strant niet qualijck;30
 
Toen al het water sliep, geen wint zich hooren liet.
 
Bedroogh de schijn my noit, ick wijck voor Dafnis niet,
 
Al stont het aen uw stem. och, of het u moght lusten32-3333
 
Met my, op 't kladdigh lant, in eene stulp te rusten,
35
Het hart te schieten, en de bocken, ruigh van lock,
 
In groene maluwe te drijven met den stock:
 
Gy zoudt met my, als Pan, in groene bosschen zingen.
 
't Was Pan, die d'eerste riet aen riet met wasch kon dwingen,38
 
En kleven hecht aen een: 't was Pan, zoo elck gewaeght,39
40
Die voor schaepherderen en schaepen zorge draeght.
 
't Verdriete u niet den mont te slijten aen de pijpen.41
 
Wat dede Amyntas niet om 't speelen te begrijpen!42
 
'k Heb zeven fluiten van scherley, aen een gepast,
 
En, ongelijck van lengde, op wasch gekleeft heel vast.
45
Dametas heeft weleer dit speeltuigh my gegeven,
 
Toen hy al stervend sprack, op d'oevers van zijn leven:
 
Nu zultge van dees fluit de tweede heerschap zijn.47
 
Zoo sprack Dametas: maer Amyntas borst, van pijn48
 
En dwaze nijdigheit in 't hart te fel geprickelt.49
50
Noch spaer ick, boven dit, twee geiten, wit gespickelt,
 
Voor u. ick greepze lest, niet zonder lijfsgevaer,
 
Behendigh in een dal. zy zuigen bey te gaêr
 
Het schaep den uier leegh, wel tweewerf alle dagen.
 
Al lang docht Thestijl die met prachten my t'ontdraegen,54
55
En gaet 'er licht me deur: want gy mijn gaef veracht.
 
O schoone knaep, koom hier. bezie hoe u 't geslacht
 
Der Nymfen korf by korf vol lelibloemen brengen.57
 
De blancke Naïs pluckt, om onder een te mengen,
 
Fioolen, mankop, en vlecht tijdeloozen me,
60
En dille, bly van geur, een ieder op zijn ste,60
 
Levender, en meer kruit, te keurigh uitgekoren,61
 
Schakeert de goutbloem met de zachte riddersporen.62
 
Ick zal queappels, graeu en ruigh van bast en schel,63
 
Voor u gaen plucken, en kastanje, die zoo wel
tekstkritische noten

51 mijn Amaryl op belust was; oock pruimen, zoo geel als wasch; een ooft, 52 dat met u gedient is: oock zal ick, o lauwer en myrtetelgh, die naest den52 53 lauwer geëert wort, u mede plucken: dewijl ghy zoo byeen gevoeght, uwen 54 liefelijcken reuck onder een mengt. Korydon, ghy zijt een boer: Alexis past54 55 op uwe gaven niet: en Iölas wijckt u niet, zoo het op gaven aenkomt. Wee 56 my ellendige, wat bestont ick? Ick rampzaligh knecht zont den zuidewint56 57 in de bloemen, het zwijn in de bronnen. Och zinnelooze, voor wien vlught57 58 ghy? De Goden en Paris van Troje woonden wel in bosschen. Laet Pallas58 59 haer sloten bewoonen, dieze zelf stichtte: laet het ons met de bosschen59 60 houden. De norsse leeuwin volght den wolf, de wolf de geit, de dertele geit 61 de groene klaver, en Korydon zijn Alexis. Elck wort van zijn eige zinnelijck-61 62 heit bekoort. Let eens, hoe d'ossen, met den ploegh op de schraegh t'huis62 63 komen, en de zon aen het ondergaen, de wassende schaduwen verdubbelt:63 64 nochtans blaeckt my de minne: want hoe kan de minne zich matigen? Och, 65 Korydon, Korydon, wat dolligheit komt u over? Uw wijngert hangt half 66 gesnoeit aen den olm: vlecht liever wat anders, van teenen en zachte66 67 biezen, dat u te stade kome: ghy vint wel eenen anderen Alexis, zoo dees 68 u den neck toekeert.

65
Mijne Amaryl geviel, oock pruimen, geel als raeten;65
 
Een lecker ooft, dat zich voor u wil plucken laeten.
 
Oock zal ick, ô laurier, en myrt, die hier in 't lant
 
Naest lauren wort ge-eert, u plucken met mijn hant:68
 
Dewijlge, dus gepaert, uw geuren mengt te zamen.
70
O Korydon, gy zijt een boer, en mooght u schaemen.
 
Alexis past toch op uw gaven niet; en 'k hou71
 
Dat u Joöl, als 't hier aen hing, niet wijcken zou.
 
Wee my, wat moght ick toch bestaen, te dwaes en schendigh!73
 
Ick, arremzaligh knecht, verblint van min t'elendigh,
75
In 't midden van den brant, en by de lentezon,
 
Den zuidwint in de bloem, de zwijnen in de bron
 
Te jaegen! zinnelooze, ô vlietge ons, niet te houden?77
 
De Goden, Paris zelf, bewoonden wel de wouden.
 
Laet Pallas slot, en burgh, van haere hant gebouwt,
80
Bewoonen: laet ons bey het houden met het woudt.
 
De razende leeuwin vervolght den wolf in 't razen,
 
De wolf de dertle geit, het geitje klavergrazen,82
 
En Korydon Alex, zoo lange nagespoort.83
 
Zoo wort een ieder van zijn zinlijckheit bekoort.
85
Zie d'ossen met den ploegh, nu moede en mat van ploegen,
 
Geworpen op den schraegh, naer huis toe gaen, en zwoegen.86
 
De zon, aen 't ondergaen, de schaduw, die nu wast,
 
Verdubbelt: en noch blaeckt de minnetorts my vast:88
 
Want hoe kan min haer vier toch matigen in 't minnen?
90
O Korydon, helaes, wat dolheit roert uw zinnen?90
 
Uw wijngaert aen den olm hangt naulijx half gesnoeit.
 
Vlecht liever iet van teen, en biezen, taey gegroeit,
 
Dat u te stade koom': gy vint wel eenen zachten93
 
Alexis, zoo u dees blijft hoonen, en verachten.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs