Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656 (1931)

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Afbeeldinge Van Christineaant.

Der Zweden Gotten en Wenden Koninginne,
Door David Beck, hare Majesteits Kamerling, uitgeschildert.

RAMIS INSIGNIS OLIVAE.

t'Amsterdam,

By Nikolaes van Ravesteyn,

CIƆ IƆ C LIII.



illustratie



illustratie
Christina, dochter van Gustaaf Adolf, koningin der Zweden, naar de prent van Cornelis Visscher.


Afbeeldinge Van Christine
Der Zweden Gotten en Wenden Koninginne.*

 
De weerelt wort getoomt van wyder te verwilderen
 
Door goddelijck gezagh, dat uit de wolcken straelt:
 
Maer 's hemels Majesteit, van niemants hant te schilderen,vs. 3
 
Met haer gezagh en glans in Vorsten is gedaelt;
5
d'Onsterflijckheit in klay, die sterflijck is, verschenen,5
 
De Godtheit in den mensch, de mogentheit in stof.6
 
Dus drijft de hooghste maght al d'ontucht voor zich henen,7
 
En schenckt de deught haer' prijs en wel verdienden lof.
 
d'Aeloutheit koos hierom de heerelijckste deelen
10
Uit encklen, om een' Godt te brengen aen den dagh.9-10
 
Zy schiepen iet volmaeckts en goddelijcks uit veelen,11
 
En broghten 't woeste volck tot ootmoedt en ontzagh,
 
Want nimmer leit Natuur den rijckdom van haer giften
 
Aen een alleen te kost, maer giet haer schoonheit uit
15
By druppels, dies penseel en beitel leerden schiften
 
Het minder schoon van 't schoonste, om 't hemelsche geluit
 
Van een rechtmatigheit en zwier en 't vier der leden17
 
Te vinden, dat ons oogh, gelijck muzijck het oor,
 
Vernoeght, en krachtigh treckt, en overtuight door reden19
20
Dat eerens waerdigh zijn, alle eeuwen door en door,
 
De Majesteiten, die al 't uitschot wijt verdooven,21
 
Door 't leven, in den doeck of marmersteen gevat.22
 
Zoo dreef de Kunst van outs, t'Athene en Rome, boven,23
 
En wert op haer waerdy ja goddelijck geschat.
25
Hoe veel geluckiger was Beck nu boven d'ouden,
 
Die niet te zoecken had, uit duizenden, een schets,26
 
Een eenigh voorbeelt, op dat wy zijn kunst aenschouden
 
Met opgetogenheit, en [dat ick niemant quets']28
 
Een Godtheit, die de kroon van boven wert geschoncken;29
30
Een Godtheit, daer Natuur de volle Majesteit
 
Der Koningen in blies, en kracht van eedle voncken;
 
Waerom zy hier van zelf de kroon heeft afgeleit,32
 
En koningklijcken staf, en 't rijxgewaet, vol kroonen,
 
Als starren, dicht gezaeit. Wat hoeftze diamant,
35
Of gout, of purperverf? Zy durf zich zelf vertoonen,35
 
Gelijck Natuur haer schiep, bestiert van hooger hant.
 
Wie noit Gustavus zagh, aenschouw' hem in deze oogen,37
 
De spiegels van haer ziele en trotse minzaemheit.
 
Zy heerscht door dit gelaet: maer neen, ick word getogen:39
40
Ick volgh van zelf, en zie hier loutre Majesteit.
 
Gezegent was 't penseel, dat, zonder 't recht te breken
 
Des oppersten Jupijns, aen dit opgaende licht,41-42
 
Aen dit gezegent vier, zijn' yver moght ontsteken,
 
Gelijck het nu ontvonckt den geest van mijn gedicht.
45
Apelles hadze diep gevat in zyne zinnen,45
 
Als kristalijn den schijn van 't aenschijn, dat in 't glas.
 
Zich spiegelt ongetoit, en geene gunst wil winnen
 
Door 't vleien van een kunst, die d'ydelheit genas.48
 
Hoe wenscht de Min een pees te vlechten van die locken,49
50
Te spannen zynen boogh met zulck een heerlijck hair!
 
Maer vreest dat blaeuw turkois. Haer geest wort opgetrocken51
 
In kunst en wetenschap, voor Pallas hoogh altaer,
 
Van waerze den olyf met eere heeft ontfangen,53
 
In 't barnen van den strijt; waerom dees wyze mont,
55
't Orakel van onze eeuw, uit blyschap en verlangen
 
Naer pais, de heiren dreef van Duitschlants vetten gront.56
 
O goude mont, wat vloeide uit u een dauw en zegen;57
 
Toen, op uw fiere stem, de trommel en trompet
 
De donders van kortouw en bussen teffens zwegen,59
60
En 't brieschend paert van Mars gehoor gaf aen uw wet!
 
Waer plaghten Koningen hun staetzucht in te toomen,61
 
Ter liefde van het volck, en hondert duizent man
 
t'Ontwapenen, om 't bloet te stelpen, dat by stroomen
 
Quam bruizen naer de zee? Haer zucht tot vrede spann'
65
In eeuwigheit de kroon, en prickele alle geesten
 
Te zweven op haer' lof, die zoo veel hooger zweeft
 
Dan bloedige triomf, en duizent lauwerfeesten,
 
Waer over 't aertrijck schreit, en 't hart der werelt beeft.
 
Zoo leef CHRISTINE in 't velt der geestighste papieren.69
70
Zoo draefze op Pallas loof, veel trotser dan laurieren.70

Op De Zelve.aant.*

 
Een tweede Apelles heeft de hantvest dus te malenvs. 1
 
De Majesteit, waer in d'aeloude deught herleeft.
 
Al voert het hooft geen kroon noch diamante stralen;
 
De heerlijckheit, die Godt en vrouw Natuur haer geeft
5
In 't wezen en gelaet, geen' rijckdom hoeft te leenen5
 
By armoe van gesteente, en gout, en purpre stof.6
 
Gustaef, de Groote, schijnt door deze ooghappels henen,
 
En blixemt wederom, en brult van hof tot hof.8
 
Maer neen, zy heeft den helm en 't harnas uitgetogen,
10
En zoo veel heiren, aen haer kroon en eedt verplicht,10
 
Ontwapent met een' wenck en opslagh van deze oogen.
 
Men ziet nu vrede in 't hart, uit dat bedaert gezicht.12
 
Een enckle pais behaeght haer meer dan triomfeeren,
 
En duizentmael in 't velt te draven door het bloet.
15
Laet alle Koningen van haer dees hooftdeught leeren,
 
Die uit geen staetzucht twist noch bloedigh oorlogh voedt.16
 
Zy heeft den dollen Mars gansch Duitschlant uitgebannen,
 
En dreight, indien haer 't lot de kruisbanier vertrouw,
 
Den noit gedwongen hals der grimmige Ottomannen19
20
Met kracht te ketenen, en in een kopre kou20
 
Te voeren in triomf, ten schimp van alle hoven.21
 
Wie voeght dit beter dan ons dappere Amazoon,
 
Die met de Zweedsche bijl den Ysbeer 't hooft zal klooven,23
 
En zelf den wreeden Cham bestoocken op zijn' troon?24
25
Dan zal de Tarter niet in China konnen duren,25
 
Daer hy de sluierkroon en tulbant trapt in 't zant;26
 
Maer bruizen door de breuck der endelooze muren27
 
Te rugge, om met CHRISTYN te vechten, hant voor hant.28
 
Hoe wil dees Noortstar dan, gelijck de middagh, blincken,29
30
Terwijlze streeft door sneeuw en steil geberght van ys!
 
Haer faem in 't noorden zal tot aen de zuid-as klincken,31
 
Wanneerze wederkeert, bevlochten met dien prijs
 
En oversneeuwden palm, daer d'ouden noit van hoorden.33
 
My dunckt ick hoor alree haer trommel en trompet
35
En zwangere kortouw bestormen eerst het Noorden,35
 
Dan zuidwaert donderen in 't heir van Machomet.
 
Mijn zanglust rijst, en volgt het brieschen van haer paerden.
 
De hoefbron berst met kracht op 't kleppen van den hoef,38
 
Op 't vliegen van haer vaen, en 't schittren van haer zwaerden.
40
Zoo blinckt de dapperheit, geloutert door de proef.
 
Vergeefme, o Koningin, indien mijn pen de wolcken
 
Van zulck een Majesteit te traegh bereicken kan.
 
Vereenigh en bedwing met ons de woeste volcken,
 
En stoot dien Cerberus, den schendigen tiran,44
45
Te Londen uit het nest, met al zijn dolle honden,
 
Die, tegens eer en eedt en 't heiligh recht en Godt,
 
Met 's Konings lieverey zoo helsch in 't harnas stonden,47
 
En zopen Stuarts bloet, dat afdroop van 't schavot.
 
Die gruwelijckste smaet, geleên in 't recht der kroonen,
50
Eischt wraeck van Hollants Leeuw en uw metale vuist.
 
Dees scepterkancker en dees roest van Vorstentroonen,51
 
Dees Knipperdolling, die de Majesteit verguist,52
 
Vereischt de stale kling, en kan geen uitstel lyen.
 
De Teems, nu half geworght, met zijn benaude keel54
55
Roept jammerlijck om hulp. Leeuwin der heerschappyen,55
 
Ontruck 't gedroght dien roof: vergun ons het tooneel56
 
En al den Helikon op 't heerlijckst te stoffeeren,
 
Met uw manhaftigheit, die, op Alcides treên,57-58
 
Ter moortspeloncke inberst, en Kakus helpt verleeren,59
60
Geen' diefstal van een os [dat schelmstuck was te kleen]60
 
Maer zulck een' vadermoort, 't verslinden van drie Rijcken.61
 
Hy schrickt, daer hy op 't lijck des Konings leit gestreckt,
 
Alree voor 't zeegewelt, waer voor de golven strijcken,63
 
Zoo wijt ons beider vlagh en vloot de Noortzee deckt.
65
Ick zie ons d'eilanden van deze moortpest vagen,65
 
En hoor ons door Europe, op een gemein geschal,66
 
Den tytel en den naem van Kroonverlossers dragen;
 
Een' tytel en een' naem, die eeuwigh leven zal.
 
Zoo dancken u de steên, en lang verdruckte wetten.
70
Zoo moet uw knods en deught Godts vyanden verpletten.70

Byschrift op de zelve.aant.*

 
De liefde tot de kunst luickt op, met grooter hope
 
Van eere en prijs, nu Beck de Vorsten van Europe,
 
Uit last der Koningin, door zyne kunst herteelt,vs. 3
 
En hun CHRISTYN vereert, in haer onsterflijck beelt.
5
Zoo wort Gustavus bloet, van hof tot hof, herboren.5
 
Wie klaeght dat aen dees verf en wissel wort verloren?6
 
 
J.V. VONDEL.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs