De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 550]

Lyckstaetsi van den E. Heere Leonardus Marius.aant.^*

DECVS ADDITE DIVIS.

Wat pooght men ons naer 't leven

Het wezen van den dooden Helt te geven!^{vs. 2}

Hy voer uit elx gezicht.

Het dootkleet deckt dit afgeronnen licht.⁴

Bestrijck panneel, noch doecken:

Wy zien hem best in eenen stapel boecken,

Daer Pingstervier op viel.⁷

Zoo leeft de man, en omtreck van zijn ziel.⁸

Hoe riecken daer zijn reucken,

Historien, en leeringen, en spreucken!

Hoe zweeft die pen, in schijn,¹¹

Niet van een mensch, maer eenigh Serafijn!¹²

Zoo veel geploeghde bladers,¹³

Bezaeit met zaet van d'oude en wijze Vaders,¹⁴

Getuigen hoe getrouw

Hy zweete en zwoeghde in waerheits ackerbouw.

By 't licht van zijne starren

Kan elck, des nachts, de doling noch ontwarren.

Wie op een' driesprong yst,¹⁹

Zijn veder volge, en hant, die yder wijst.

Ootmoedige Geleertheit,²¹

Involger der weerstrevende Onbekeertheit,²²

Versmader van gewin,

* Van 1652. Afgedrukt volgens de afzonderlike uitgave in folio (Unger: Bibliographie, nr. 492). Het motto, uit Aeneïs VIII, 301, betekent: Geeft aan de goddeliken (of het goddelike) eer; het wordt hier toegepast op de divi = Gods vrienden, die de Heiligen zijn.
Leonardus Marius, geb. te Goes, pastoor van de Oude Zijde en overste van 't Begijnhof, die op Vondel's bekering een grote invloed gehad heeft, en door hem zeer vereerd werd, was de 18de Oktober 1652 gestorven en de 22ste Oktober op 't Hoogkoor van de Oude Kerk begraven.

vs. 2 wezen: gelaat(strekken).

4 dit afgeronnen licht: deze zon die haar loopbaan volbracht heeft, vermoeid van de tocht.

7 Pingstervier: bezieling van de Heilige Geest (gelijk op de apostelen neerdaalde).

8 omtreck: afbeelding, nl. in zijn geschriften.

11 schijn: gedaante.

12 Serafijn: engel.

13 geploeghde: met inspanning bewerkte; het beeld wordt voortgezet in ackerbouw (vs. 16).

14 Vaders: de kerkvaders.

19 yst: terugdeinst, bevreesd om te verdwalen.

21 Ootmoedige: nederige.

22 Involger: vervolger (Ned. Wdb. VI, 2138).

[p. 551]

 

Beminner van oprechtheit, vrede, en min;²⁴

25

Hoe treuren wy, verlaten

 

Van u, die liefgetal by alle staten,²⁶

 

U schickte naer 't begrijp²⁷

 

Van yders brein, of vroegh, of spader rijp!

 

Wie kon zoo harten winnen?

30

Door eendraghts bant verbinden zoo veel zinnen,

 

En stierenze, in dees zee

 

Der zwarigheên, aen een behoude ree?

 

De tortel laet zich hooren:³³

 

Ick heb mijn gade aen MARIUS verloren.³⁴

35

De Maeght en 't weeskint krijt:

 

Zy zijn helaes met hem haer' tweeden Vader quijt.

 

Zoo veele letterkloecken,³⁷

 

Die raet aen hem en zijn orakels zoecken,³⁸

 

Verstommen, nu hy zwijght,

40

En niemant op zijn vragen antwoort krijght.

 

Wy volgen 't lijck met staetsi:⁴¹

 

Een arrem loon voor gulde predicati,⁴²

 

Gedienstigheên, en deught.

 

Het Paradijs beloon' hem in Godts vreught.

 

 

Vreemdeling. Koster.

 

V. Waer vinde ick MARIUS? my lust zijn graf t' aenschouwen.

 

K. Een stapel boecken staet op zijnen zerck gehouwen.

 

 

J.V. VONDEL.

24 oprechtheit: rechtschapenheid.

26 liefgetal: bemind (Ned. Wdb. VIII, 2097); staten: standen.

27 begrijp: bevatting (oorspr. omvang).

33 De tortel: de treurende weduwe. De tortelduif is door echtelike trouw spreekwoordelik geworden (vgl. Gysbreght, vs. 1270).

34 aen Marius: in de persoon van Marius, die als een gade heur belangen voorstond.

37 letterkloecken: geleerden. Daartoe behoorde Vondel zelf, die van Marius' voorlichting en hulp genoot.

38 orakels: wijze uitspraken.

41 met staetsi: in plechtige optocht.

42 voor gulde predicati: als beloning voor zijn voortreffelike prediking.