De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 532]

Bisschoppelijcke Staetsi Der E. Heeren Karolus en Andreas,
Gewyt tot Bisschoppen Van Brugge en Roermont.aant.^*

Geen blinde Apollo stell' myn snaer^{vs. 1}

En cyter, maer Apollinaer,²

Dien Cefas zelf te Rome wydde;³
Toen Numaes smoock de Zon benydde,

En heldren luister, die alom^4-5

De gryns van 't heiloos Heidendom⁶

Quam lichten, om zyn helsche vlecken
De wyde weerelt door t'ondecken.

Apollinaer, die vroom en kuisch

Den hals voor 't zegenrycke Kruis

Ten beste gaf, in 't oudt Ravenne,¹¹
Begunstige onze cyterpenne,¹²

Ter liefde voor zyn' dagh en feest;

Op datwe met een' blyden geest

Het koorgezangk der Bruggelingen
Zoo stercken, midden onder 't zingen,

Dat zelf de weêrklanck van Godts lof

Verrucken magh al 't hemelsch hof,

En d'Engelen met duizent reien
In 't Engelsch koor ten dans geleien,²⁰

* Van 1651. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger: Bibliographie, nr. 485).
Op 23 Julie 1651 werden te Brugge twee bisschoppen gewijd: Karel van den Bosch tot bisschop van Brugge en Andreas Creuven of Creuvenius tot bisschop van Roermond.

vs. 1 blinde: heidense; stell': stemme.

2 Apollinaer (woordspeling met Apollo): Apollinaris, een leerling van Petrus, werd door deze te Rome tot bisschop gewijd en naar Ravenna gezonden, om het Evangelie te verkondigen. Hij stierf de 23ste Julie '75 de marteldood, dus op dezelfde dag als deze bisschopswijding (staetsi): zie vs. 13.

3 Cefas: Petrus.

4-5 Numaes smoock: de rook van het Romeinse heidendom; de Zon benydde, en heldren luister: de heldere glans van de zon (van het Christelik geloof) belette door te dringen.

6 gryns: lelik masker.

11 Ten beste gaf: prijs gaf, offerde.

12 cyterpenne: het staafje waarmee de cyter getokkeld werd.

20 't Engelsch koor: het koor der engelen, de hemel.

[p. 533]

 

Van vreught: vermits het hoogh autaer

 

Ziet neêrgeknielt dit heerlyck Paer²²

 

Om zyne wydinge eens t'ontfangen,²³

 

Daer zoo veel harten naer verlangen.

25

Men ziet hoe Triest, het licht van Gent,²⁵

 

(Nu Oostenryck hen waerdigh kent²⁶

 

Te lichten, ieder in zyn landen)

 

Hun hoofden zegent met zyn handen,

 

Daer Nemius, het hooft van 't Schelt,²⁹

30

Hem bystaet met den jongen Helt,

 

La Torre, die, in ballingschappen³¹

 

Verstooten, volght der ouden stappen,

 

En, door gedult beproeft, aldus³³

 

Den tittel van zyn Efesus

35

Met Duitsche tittlen zal verrycken,³⁵

 

Zoo Godtsvrucht 't vonnis koom' te strycken.

 

De lammers hupplen nu in 't ront³⁷

 

Om 't ronde Brugh en Roeremont.³⁸

 

Men zoek' geen stoffen van Eneas,³⁹

40

Zoo lang ons KAREL en ANDREAS

 

Aen rymstof helpen met hun' staf.

 

Men kan van yeders myter af

 

Den zangk opheffen, en beginnen⁴³

 

Hoe zy hun kudde en koy beminnen,

45

En leiden in 't beloofde Ryck;⁴⁵

 

Een vaster borgh, en betre wyck

 

Dan daer de dwaelende Trojanen

 

Zich nedersloegen door veel traenen.⁴⁸

 

Pamfilius omzichtigh oogh⁴⁹

50

Bestraelt ons Neêrlant van zoo hoogh

 

Hy aen den Tyber zit verheven

 

Om Godt zyn offerrecht te geven;

 

Terwijl hy, onder zijn beleit,

 

De zielen zoo zorghvuldigh weit,

55

En gaslaet door getrouwe Hoeders.⁵⁵

22 heerlyck: aanzienlik.

23 eens: nu.

25 Triest: Antonius Triest, bisschop van Gent, die de wijding verrichtte (vs. 28).

26 Oostenryck: het Oostenrijkse bestuur van de Zuidelike Nederlanden.

29 Nemius: Gaspar Nemius, bisschop van Antwerpen.

31 La Torre: de coadjutor van Rovenius, in 1647 tot Aartsbisschop van Ephese gewijd.

33 door gedult beproeft: door zijn lijdzaamheid op de proef gesteld.

35 Duitsche tittlen: aanspraken, verdiensten ten opzichte van Nederland.

37 De lammers: de gelovigen; omdat ze nieuwe herders gekregen hebben (vgl. kudde in vs. 44).

38 ronde: als vesting?

39 geen stoffen van Eneas: geen dichtstof bij Vergilius.

43 opheffen: aanheffen.

45 't beloofde Ryck: de hemel.

48 Zich nedersloegen: zich nederzetten (nl. in hun nieuwe vaderland Italië); door veel traenen: na veel geleden te hebben.

49 Pamfilius: Giovanni Battista Pamfili, 1574-1655, sinds 1644 Paus Innocentius X.

55 gaslaet: verzorgt.

[p. 534]

 

Gezalfde Hoofden, Amptgebroeders,

 

Herboren beide op eenen dagh⁵⁷

 

Tot last, en zorgen, en gezagh;

 

Gekoren meer tot last dan eere;

60

Geen tegenspoet noch haet verkeere

 

Uw' lof in laster: onderhoudt

 

De vriendtschap, die een zelve zout⁶²

 

Genuttight hebt, en in de scholen

 

Een' zelven meester bleeft bevolen,⁶⁴

65

In 't heiligh Rome en in Maestricht,

 

In Rome, daer de Bisschops plicht

 

Door lessen, en het levend voorbeelt,

 

Dat klaer van Godts Oraklen oordeelt,

 

U ingescherpt wierdt te gelijck.

70

Volhardt, ten steun van Kristus Ryck:

 

Dat ghy uw kudden aen ziet groejen,

 

Zoo lang de Ley en Maes bevloejen

 

Uw vruchtbare oevers van weêrzy.

 

De hemel zette u krachten by.

1651. Te Brugge, op S. Apolinaris dagh.

57 Herboren: dit slaat op hun bisschopwijding.

62 een zelve zout: hetzelfde zout. Symbolies teken bij de wijding.

64 bevolen: toevertrouwd. Hun studie volbrachten zij dus op dezelfde plaatsen.