De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 519]

De Bickers In Marmer.aant.^*

VINCET AMOR PATRIAE.

Waer op vergaert de Breede Raet,^{vs. 1}
De wijsheit en de toeverlaet
Der grootste Koopstadt van Euroop?
Ontwart men een' verwarden knoop
Van zaecken, daer de Staet aen hangt?⁵
Of wort'er 't geen de Stadt belangt,
In haer byzonder, overleit⁷
Met rijpheit en voorzichtigheit,⁸
Tot nut van al de Burgery,
Gezeten aen het zeilrijck Y?
De Faem heeft over 't lant verbreit
Hoe trots vijf Steên met achtbaerheit
Hun korts ontvoerde Vaders weêr¹³
Herstelden in hun ampt en eer:^12-14

* Van 1650. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in folio (Unger: Bibliogrophie, nr. 473). Het motto, uit Aeneïs VI, 823, betekent: De liefde voor het Vaderland zal overwinnen.

vs. 1 Waer op: over welk onderwerp; de Breede Raet: de volledige raad (Ned. Wdb. III, 1172).

5 de Staet: het staatsbelang.

7 In haer byzonder: voornamelik.

8 Met voorzichtigheit: met vooruitziende blik, met beleid.

13 korts: kort geleden; Vaders: regenten.

12-14 Terstond na de dood van Willem II herstelde Dordrecht Jacob de Wit; daarna Delft Duyst van Voorhout; Haarlem De Wael en Reuyl; Medemblik Stellingwerf, en iets later Amsterdam de Bickers. Hoorn had nog bij het leven van de Prins Keyser tot Fiskaal van het admiraliteitscollege van het Noorderkwartier gekozen.

[p. 520]

15

En dit naemhaftigh Amsterdam,¹⁵

 

't Welck door beleit tot wasdom quam,

 

Gedooght het dat een dol gedruisch

 

De pijlers, onder zijn Stadthuis,¹⁸

 

Dus ongestuimigh wechruck'? wie¹⁹

20

Ontvouwtme al 't geen ick hoor en zie?

 

Zoo spreeckt de vreemde, en staet verbaest.

 

Een Roededrager, in der haest²²

 

Gestegen van de trappen, zeit:

 

Verlangt hier iemant naer bescheit?²⁴

25

De wijze Raet, de gansche Wet²⁵

 

Verdadight BICKERS zaeck, en zet

 

Die Helden, om hun deught gehaet,

 

Op 't kussen, in den eersten staet²⁸

 

Van hun regeering, dieze lest,

30

Ten dienst van 's lants gemeene best,

 

Van zelf verlieten, zonder dwang;³¹

 

Een spiegel om zich eeuwen lang

 

Te spiegelen in dit geslacht,

 

Dat meer der Burgren welvaert acht

35

Dan eigene eer, en staet, en baet;

 

En 't Burgemeesterlijck gewaet

 

Dan aen- dan uittreckt, op geen lucht³⁷

 

En wispelturigh straetgerucht

 

Van 't blinde graeuw, maer met verstant,

40

Tot heil van Stadt en Vaderlant.

 

Toen riep de vreemdeling: gewis⁴¹

 

Te Rome noch t'Athenen is

 

Dees deught te vinden. Cicero⁴³

 

Noch Aristides keeren zoo⁴⁴

45

Verheerlijckt uit hun ballingschap,

 

Als dees Gebroeders op den trap

 

Van hun geweigerde ampten. wat!

 

Wie voerde oit heirkracht voor een stadt

 

Om zulcke mannen, zeker waert

15 naemhaftigh: roemrijk.

18 De pijlers: de steunpilaren, nl. de vooraanstaande bestuurders.

19 ongestuimigh: met ruw geweld.

22 Roededroger: bode aan de stadhuispoort.

24 bescheit: inlichtingen.

25 Wet: stadsbestuur.

28 staet: waardigheid.

31 Van zelf: uit eigen beweging.

37 op geen lucht: te verbinden met vs. 39: niet als ze vermoedden dat het grauw dit verlangde.

41 de vreemdeling: vgl. vs. 21.

43 Nadat Cicero zich de haat van de volkspartij op de hals gehaald had (58 v. Chr.), begaf hij zich in vrijwillige ballingschap naar Griekenland, vanwaar hij in 57 werd teruggeroepen.

44 Aristides werd in 483 door het schervengericht voor 10 jaar uit Athene verbannen, maar in 480 teruggeroepen, nadat hij vrijwillig aan de zeeslag bij Salamis had deelgenomen.

[p. 521]

50

Gedreight met spiets, geschut, en zwaert?^49-50

 

Waer triomfeerde oit Veltheers ziel

 

Om twee, die hy van 't kussen hiel,

 

En schatteze eere waerdigh? wat!

 

Men kroon' die Vaders van hun stadt

55

Met haer cieraet, de Wapenkroon,

 

En zetze op Beurs of Dam ten toon

 

In Marmer, dat voor niemant schrickt,

 

Zoo lang de Nyt op BICKERS bickt.⁵⁸

49-50 waert gedreight: waard om gedreigd te worden.

58 bickt: het gemunt heeft op (oorspr. pikt). Vgl. op iemand hakken.