De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

[p. 634]

Lyckzangk over Herman vander Pol,
raet en ovt schepen t'Amsterdam.aant.^*

INTEGER VITAE SCELERISQUE PURUS.^*

Nu stort een van ons Zesendartigh^{vs. 1}

Pylaren, die, trouwhartigh

En Aemstels Burgery zoo nut,

Het oude Raethuis stut

En 't Vaderlandt, wel vijftigh jaeren:

In lief en leet ervaeren,

Ten burgerlijcken spiegel van⁷

Elck een, die oogen kan⁸

Op zulck een onbesproken voorbeelt;

Van Maurits waert geoordeelt¹⁰

Te staen by d'uitgezifte Wet,¹¹

Van ontrouw noit besmet;

By Graven Vlamingen en Bennen¹³

En andren, die hem kennen

In eere en deught, die staten stijft,¹⁵

En entlijck boven drijft.¹⁶

Dees Helt durf Wraek haer' eisch ontzeggen,¹⁷

Schoon zijn vervolgers leggen¹⁸

Voor zijne voeten: 's mans gedult¹⁹

Verschoont noch 's vyants schult.

De mensch hoor' wint en water ruissen

Tot dat hy vier paer kruissen²²

* Van 1645. Afgedrukt volgens de tekst van de uitgave in plano (Unger: Bibliographie, nr. 418).
Zie over Herman van de Poll, die 10 Julie 1645 stierf, Dl. 3, blz. 507.

* In 't opschrift; De Latijnse aanhaling (Horatius: Carm. Lib. I Ode XXII) betekent: Onbesproken van leven, vrij van misdaad.

vs. 1 ons Zesendartigh: de leden van de vroedschap.

7 Ten burgerlijcken spiegel: als voorbeeld van burgerdeugd.

8 oogen: het oog gevestigd houden.

10 Van: door.

11 by d'uitgezifte Wet: in 1618, toen Maurits de wet (d.i. de vroedschap) ‘verzette’, uitgeworpen.

13 Bij mannen als De Graeff, Vlaming en Ben IJsbrandt Ben behoorde ook tot de leden van de vroedschap, die in 1618 afgezet werden.

15 stijft: sterk maakt.

16 boven drijft: de overhand behoudt.

17 Wraek haer' eisch ontzeggen: weigeren, wraak te nemen op vroegere tegenstanders.

18 leggen: liggen.

19 gedult: verdraagzaamheid.

22 Van de Poll werd in 1559 geboren en stierf dus op 86-jarige leeftijd.

[p. 635]

 

En noch zes jaer in 't voorhooft ploegh',²³

 

Eer 't leven hem vernoegh';

25

Men maeit geen' roem van 't lange leven,

 

Dat vruchtloos heengedreven,

 

Gelijck een waterlooze wolck,

 

Onnut is voor het volck.

 

Laet andren ruim hun voordeel meten²⁹

30

By 't kreuken van 't geweten;³⁰

 

Het grootste voordeel spruit uit deught,

 

De bron van lof en vreught.

 

Wie volght dees baer onopgelezen?³³

 

In rouw gekleede weezen³⁴

35

En weduwen, en arm en rijck,

 

Vit liefde tot dit lijck,

 

Dat elck oneindelijck verplichte,³⁷

 

En zijn genooten stichte.³⁸

 

Zoo sta dees leste staetsi vol,³⁹

40

Ten roem van vader Pol.

23 in 't voorhooft ploegh': de sporen zag zetten in zijn gerimpeld voorhoofd.

29 hun voordeel meten: voordeel trachten te behalen.

30 By 't kreuken van 't geweten: door het niet te nauw te nemen met hun geweten.

33 onopgelezen: zonder tot de genodigden te behoren bij de begrafenis, wier namen opgelezen werden.

34 Van de Poll was herhaaldelik Weesmeester geweest.

37 verplichte: aan zich verbond.

38 En een opbouwend voorbeeld was voor zijn gelijken.

39 Zo moge dan deze laatste plechtige stoet (uitvaart) gevormd worden door degenen die zijn weldaden ondervonden.

Grafschrift.aant.^*

Hier sluit de zerck den mont,

Die voor de vryheit dong,^{vs. 2}

En veilde noit zijn tong,

Toen 't weiflen veiligh stont.^3-4
De Raet het Weesboeck 't Recht⁵

Elck tuight hoe Pol zich droegh⁶

Gemeenzaem en oprecht.⁷

Hy storf dus out te vroegh.⁸

I.V. VONDEL.

t' AMSTERDAM, Voor JAN BENNING, Boeckverkooper aen de Beurs, in de vergulde Bijbel. 1645.

* Van 1645. Afgedrukt volgens de tekst op hetzelfde blad als het voorafgaande gedicht.

vs. 2 dong: pleitte, nl. in de geschillen met Prins Maurits.

3-4 En zijn stem nooit te koop bood, toen het veilig was, niet beslist partij te kiezen.

5 het Weesboeck: heeft betrekking op zijn functie als weesmeester; 't Recht op zijn functie als schepen.

6 zich droegh: zich gedroeg, zich betoonde.

7 oprecht: rechtschapen.

8 storf: stierf; out te vroegh: hoewel hoogbejaard, toch nog te vroeg.