De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

[p. 609]

De Beemster, voor Karel Looten.aant.aant.^*

De Wintvorst, om den rouw van Hollants Maaght te paeien,^{vs. 1}

Vermits, door storm op storm, zy schade en inbreuk leê.²

Schoot molenwiecken aan, en maalde, na lang draeien,³

Den Beemster tot een beemt, en loosde 't meir in zee.⁴

De zon verwondert, zagh de klay noch brack van baren,

En drooghdese af, en schonkse een groenen staatsikeurs,⁶

Vol bloemen geborduurt, vol lovren, ooft en, airen;

En, toiende heur hair, bestroide het vol geurs.

De room en boterbron quam uit haar borsten springen.

Het vissigh lijf wert vleesch, noch maagt en ongerept.¹⁰

Haar voorhoofts torenkroon quam door de wolken dringen:¹¹

Gelijck gemeenlick weelde in hoogheit wellust schept.¹²

Hier jaagt de winthont 't wilt, hier rijt de koets uit spelen.^1313-16

Men danst, men banketteert in 's Koopmans rijke buurt.

Hier lacht de goude tijt, in lieve lustprieelen,¹⁵

Die voor geen oorloogh schrickt, noch kiel op klippen stuurt.¹⁶

Verzier van Cypris, hoe zy Cypers quam bekoren:¹⁷
Ick weet dat dees Godin uit zeeschuim is geboren.¹⁸

* Van omtrent 1644. Afgedrukt volgens de tekst in Vondels Verscheide Gedichten 1644, blz. 342.
Karel Looten was een aanzienlik Amsterdammer, eigenaar van een hofstede aan de Volgerweg en sedert 1638 hoofdingeland van de Beemster.

vs. 1 rouw: leed.

2 inbreuk: in letterlike zin: schade door binnendringend water.

3 Schoot molenwiecken aan: bekleedde zich met molenwieken, d.w.z. verpersoonlikte zich in een windmolen.

4 beemt: weide; woordspeling met Beemster.

6 staatsikeurs: feestkleed.

10 Het vissigh lijf: Vondel denkt aan de zeemeerminnen, van boven maagd, van onder vis. Nu ze landbewoonster werd, moest het vissenlijf vermenselikt worden.

11 torenkroon: het gewone sieraad van een stedemaagd, hier dus van de maagd van De Beemster.

12 wellust schept: genot vindt.

13 rijt uit spelen: gaat een pleiziertocht maken.

13-16 Deze verzen slaan op de prachtige buitenplaatsen die de rijke Amsterdamse kooplieden in de nieuwe droogmakerij gesticht hadden.

15 de goude tijt: de gouden eeuw, de tijd van onbezorgd genieten; lustprieelen: lusthoven.

16 Die: hangt af van goude tijt; kiel op klippen stuurt: gevaarlike zeetochten onderneemt.

17 Verzier van Cypris: maak fantasieën over Venus; Cypers: het eiland Cyprus, waar zij vereerd werd.

18 dees: met accent. De bedoeling zal zijn: ik weet dat ook déze godin, nl. van de Beemster, (evenals Venus) uit zeeschuim geboren is.