De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

[p. 548]

Aen de Beurs van Amsterdam.aant.^*

Doorluchtigh koopslot, meesterstuck

Van keizer, die ons Koopgeluck^{vs. 1-2}
Aen uw gerief zoo dier verplichte,^2-3
Wat geest heeft uwen naem bedocht?⁴
Spruit die van 't velt, dat Dido kocht,⁵
Toen zij haer hof en Koopstat stichte?

Of heeft de Beurs dien naem Gebaert,

De Beurs, die 't gelt met zorgh bewaert?⁸
Zoo blijf de Zedigheit bevolen:⁹
Want schepen brieven, gelt en goet,¹⁰
En Beursgeloof is eb en vloet.¹¹
De Beurs wort om haer gelt bestolen:

En wat 's een geldelooze Beurs?

Een koopmans gasthuis vol getreurs.¹⁴
De Beurs heeft oock haer Martelaren.
De winst verandert met den wint.
D'een mist het geen een ander vint.
'T is kunst te winnen en bewaren.

Uw wissel draeft vast op en neêr.¹⁹

Dat postpaert maeckt wel knecht van heer,
En Reinout kan het schaers berijden.²¹
Het slaet dan voor dan achter uit,
En van ter zijde; en wort gestuit
Met smert; dies pas zijn hoef te mijden.²⁴

Verzekert ghij het zeegevaer;²⁵

Wat borgh zal uw verzekeraer

* Van 1643. Afgedrukt volgens de tekst der gravure van de ‘Buers-knecht’, door S. Savry, gereproduceerd bij Unger 1642-1645, blz. 108. Zie Unger: Bibliographie, nr. 397 en 398.

vs. 1-2 meesterstuck van Keizer: Hendrik de Keyzer was de bouwmeester van de Beurs, waarvan de grondslagen gelegd werden in 1608, en die in 1613 opengesteld werd.

2-3 De voorspoed van de handel was deels te danken aan het gerief dat de Beurs verschafte; verplichte aen: verbond met.

4 Wat geest: welk vernuft; bedocht: bedacht (Holl. vorm).

5 Het kasteel van de stad Carthago, (haer Koopstat), waarvoor koningin Dido de grond gekocht had, werd Byrsa genoemd.

8 met zorgh: zorgvuldig; woordspeling met: angstvallig, met bezorgdheid?

9 Dan dient men niet te overmoedig te worden.

10 brieven: geldswaardige papieren, schuldbrieven.

11 Beursgeloof: crediet.

14 gasthuis: ziekenhuis of godshuis, bestemd voor ouden van dagen.

19 vast: voortdurend.

21 Reinout: Reinout van Montalbaan, een der vier Heemskinderen, die het reuzenpaard Beyaard bereden; schaers: nauweliks (Ned. Wdb. XIV, 166).

24 pas: draag zorg.

25 Sluit gij scheepsverzekeringen.

[p. 549]

 

Verzeeckren van uw scha te boeten,²⁷

 

Daer 't grimmelt van onzekerheên?²⁸

 

De terling geeft u zes, of een..²⁹

30

Wie weet wat kans u zal gemoeten?³⁰

 

Daer nu de zuil 't gewelfsel stut,

 

Doock eertijts, in zijn rieten hut,

 

De visscher, die met list van fuicken

 

Den gaeuwsten Aemstelvisch bedroogh,³⁴

35

Daer Koopliên, onder uwen boogh,

 

Nu zon, nu regenbuy ontduicken.

 

Mistrouw dan vrij uw Koopfortuin.

 

Karthago leit bestulpt met puin,³⁸

 

En waer is Tijrus? waer de muren

40

Van Sidon, en zijn koopmansstraet?

 

Het Beursgeluck dat komt, en gaet.

 

'T geluck kan zelden steen verduren.⁴²

 

 

Buersknecht.

27 boeten: herstellen.

28 grimmelt: wemelt.

29 De dobbelsteen brengt u de hoogste of de laagste worp.

30 gemoeten: ten deel vallen.

34 gaeuwsten: slimste.

38 bestulpt: overdekt.

42 'T geluck: de fortuin; verduren: langer duren dan steen.