De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

Regelnummers proza verbergen

[p. 520]

[Voorwerk]

Den heere Hvigh de Groot,
Gezant der koninginne en kroone van Zweden, by den alderchristelijxsten koning, Luidewijck van Bourbon, koning van Vranckrijck en Navarre.

Myn Heer,

1 Het rijzen van onzen nieuwen Schouwburgh, gevordert door de heeren^{r. 1} 2 Weesvaders, en inzonderheid door den yver des Raedsheeren Nikolaes² 3 van Kampen, niet onbedreven in Bouwkunst, en liefhebber van alle fraeie^3-4 4 geesten en wetenschappen, dede onzen lust rijzen, om dit aenzienelijck 5 gebouw in te wijen met eenigh werck, dat deze stad en burgerije moght 6 behaegen: waerom wy voor onze stoffe uitkoozen de jammerlijcke ver- 7 woesting van Aemstelredam, en ballingschap van Gijsbreght van Aemstel, 8 doenmaels heer der zelve stede:

Genus à quo principe nostrum:

De rechte stam van Amsterdam.

11 Het is kennelijck dat d'aeloude dichters pooghden de ghedichten den¹¹ 12 volcke smaeckelijck te maecken met zaecken te ververschen, die hunne¹² 13 vorsten en voorouderen betroffen. Homeer verhief de daeden en rampen 14 der Griecken, zijne landslieden, en trompette wat geduurende en na het 15 belegh van Troje gebeurde. Maro geleide Aeneas, na Priams ondergang,¹⁵ 16 van Xanthus aen den Tiber, en huwde het Latijnsche aan het Trojaensche¹⁶ 17 geslacht, waeruit de Romers zich roemen gesproten te zijn. Silius voert¹⁷ 18 den Punischen, Lukaen den burgerlijcken oorlogh. De poëten onzer 19 eeuwe volgen der aelouden voetstappen. Tasso doet der Christenen¹⁹ 20 ooren na hem luisteren, terwijl hy Buljons Christelijcke dapperheid voor 21 Ierusalem zingt. Ronsard kittelt de Vrancken met zijnen Francus, Hektors²¹ 22 oir, den stam der Fransche koningen: en Hoofd de Drost van Muiden

r. 1 gevordert: bevorderd.

2 Weesvaders: de Regenten van het Burgerweeshuis, dat twee derden van de winst der vertoning trok, terwijl het Oude-mannenhuis één derde genoot.

3-4 fraeie geesten: talentvolle beoefenaars van kunst en wetenschap (vgl. Fr. beaux esprits).

11 kennelijck: (algemeen) bekend.

12 ververschen: opnieuw in herinnering brengen (oorspr. opfrissen).

15 Maro: Virgilius.

16 Xanthus: rivier bij Troje; huwde: door het huwelik van de Trojaan Aeneas met Lavinia, de dochter van Latinus.

17 Romers voor Romeinen, woordspelend met roemen; Silius schreef een epies gedicht over de twede Puniese oorlog; Lucanus over de burgeroorlog tussen Caesar en Pompejus. Door hun dichterlike beschrijving ‘voerden’ ze die oorlog in verbeelding mee.

19 Tasso bezong in zijn Jerusalemme liberata de verovering van Jeruzalem door Godfried van Bouillon.

21 Ronsard maakte in zijn heldendicht, de Franciade, de hoofdpersoon Francus, een nakomeling van Priamus, tot stichter van het Frankiese rijk. Dat was strelend (kittelend) voor de Franse roemzucht.

[p. 521]

23 streelt d'Amsterlanders en zijn geboortestad, in Velzens treurspel, met 24 de voorspelling van de Vecht; en de Baethouwers met zijnen Baeto, der²⁴ 25 Katten vorst, waer van de Baethouwers, nu Hollanders genoemt, hunnen 26 oirsprong rekenen: en onder de Griecksche tooneeldichters hangen 27 Sofokles, Euripides en AEschylus doorgaens om Ilium, en wat daer aen²⁷ 28 vast is, gelijck wolcken om het geberghte, en bouwen hunne bloedige 29 tooneelen te Thebe, t' Argos, en elders, en smelten tot traenen van droef- 30 heid, of raecken aen 't hollen van dolligheid, en ydele inbeeldingen:³⁰

Eumenidum veluti demens videt agmina Pentheus,
Et solem geminum, & duplices se ostendere Thebas:
Aut Agamemnonius scenis agitatus Orestes,
Armatam facibus matrem, & serpentibus atris,
Cum fugit, ultricesque sedent in limine dirae.

Gelijck het Pentheus docht, wanneer zijn brein aen 't glijen
Geraeckte, dat hy zag ontelbre Razerijen,
Twee Thebens in de lucht, twee zonnen klaer van strael:
Of Agamemnons zoon Orestes, t'elckemael
Op 't hoogh tooneel gejaeght, terwijl met schrick bevangen
Hy vlood voor 's moeders geest, verzien met zwarte slangen
En tortzen, daer de Wraeck den drempel dicht bezet.

43 Het en is oock de reden niet ongelijck, dat onze eige zaecken ons meer⁴³ 44 ter harten gaen, dan die van vreemden en uitheemschen. Beneffens dit 45 inzicht prickelde ons hier toe de genegentheid, om eens (waer het moge- 46 lijck) den schoonen brand van Troje t' Amsterdam, in het gezicht zijner 47 ingezetenen, te stichten, na het voorbeeld des goddelijcken Mantuaens,⁴⁷ 48 die een vier ontstack, dat geuriger en heerlijcker blaeckt dan de hemel- 49 sche vlam, die den fenix verteert; gelijck hy d'eenige fenix is, in wiens⁴⁹ 50 schaduwe het ons lust (zijn wy des waerdigh) laegh by der aerde te zweven: 51 en uit wiens assche, eens om de honderd jaeren, een fenix te voorschijn 52 koomt, dien ick nu met den vinger niet en hoef te wijzen, nadien de⁵² 53 glans van zijn pennen alle de wereld in d'oogen schittert. Wy bouwden 54 dit treurspel op de gedachtenis, ons by de schrijvers en de faem daer van⁵⁴ 55 nagelaeten; en stoffeerden en bekleedden de zaeck na de wetten, regelen⁵⁵ 56 en vrijheid der poëzije; oock na de tooneelwetten, waer tegens wy⁵⁶ 57 wetende niet en misdeden, 't en waer misschien in talrijckheid van per- 58 sonagien, dat wy qualijck konden vermijden, zonder het werck zijnen 59 eisch te weigeren. Of eenige Amsterdammers moghten walgen van den⁵⁹

24 Baethouwers: verklarende woordspeling (baat-hebbers) voor Batavieren, bewoners van de Batouwe.

27 doorgaens: steeds.

30 raecken aen 't hollen slaat op de toestand van Pentheus en Orestes in het volgende citaat uit de Aeneïs, boek IV.

43 de reden niet ongelijck: niet in strijd met de rede, niet onredelik.

47 De Mantuaen is Virgilius, te Andes bij Mantua geboren.

49 De Fenix bouwde zich, voor hij ging sterven, een nest van welriekende takken, dat door de zon in brand gestoken, hem tot as verteerde, waaruit hij dan jong weer verrees.

52 Vondel doelt hier op Hugo de Groot, aan wie hij zijn werk opdraagt.

54 by: door; faem: overlevering.

55 stoffeeren: versieren (vgl. vs. 439).

56 vrijheid: om van de historiese overlevering af te wijken.

59 walgen van: een afkeer hebben van, onaangenaam getroffen worden door.

[p. 522]

60 zwaeren val hunner muuren, en 't verstroien der voorouderen te hooren; 61 zoo word die bittere nasmaeck verzoet, door Rafaëls voorspelling van 62 de heerlijcke verrijssenisse der verdelgde vesten en verstroielingen; dat 63 wy nu op 't allergeluckighste beleven, onder de wijze regeering der tegen- 64 woordige burgemeesteren, die het gemeen beste boven hun eigen be- 65 hartigen, en geenen oorloogh prijzen, dan die om vreede gevoert word. 66 Ick vermat my verwaendelijck dit uwe Exc. op te draegen, en dat te 67 vrijpostiger, overmits uwe Exc. van den treurigen tooneelstijl, die de⁶⁷ 68 hooghdraevenste, onder allerley slagh van schrijven de kroon spant, niet 69 afkeerigh en schijnt; gelijck blijckt by den gekruisten Christus, eertijds^69-vlgg. 70 in vrijheid, zedert by de Thebaensche dochter in gevangenis, en onlangs 71 by den degelijcken Iosef in ballingschap geteelt, en van ons, zoo wy best 72 konden, op het Nederduitsche tooneel gebragt, tot stichtelijck vermaeck 73 dezer loflijcke burgerije, en van alle eerlijcke lieden. Wy vertrouwen dat⁷³ 74 dit uwe Exc. te min zal mishaegen, aengezien hier, onder de oudste en 75 treffelijxste edelen en bondgenooten, niet oneerlijck in 't harnas sneuvelt⁷⁵ 76 de ridder Heemskerck, een adelijcke en manhaftige ranck, uit dat bloed, 77 waer van uwe Exc. zijn braeve afkomst telt. Ick offer dan uwe Exc. in⁷⁷ 78 zijne ballingschap mijnen Gijsbreght van Aemstel, den godvruchtigen 79 en dapperen balling. Omhels hem uit medoogen, die eer medoogen dan 80 gramschap waerdigh is, en leef lang ter eere van uw Vaderland.

81 t'Amsterdam CIƆ IƆ CXXXVII.

82 den XVI^en van Wijnmaend.

83 uwe E. ootmoedige dienaer

84 Ioost van den Vondel.

67 vrijpostig: vrijmoedig (nog niet in ongunstige zin gebruikt); treurigen tooneelstijl: stijl van de tragedie.

69-vlgg. Hugo de Groot schreef zijn Christus patiens in 1608; de ‘Thebaensche dochter’ schijnt niet gedrukt te zijn; de Sophompaneas is van 1635.

73 eerlijck: rechtschapen.

75 niet oneerlijck: met ere.

77 zijn braeve afkomst: zijn voortreffelike, voorname afstamming; door zijn grootmoeder Elselinge van Heemskerck (zie Vorsterman van Oyen: Hugo de Groot en zijn geslacht); offeren: opdragen.

[p. 523]

Voorspel van Gysbreght van Aemstel, aen Schout, Burghemeesters, Schepens, en Raed van Amsterdam.aant.

De trotze Schouwburgh heft zijn spitze kap

Nu op, en gaet de starren naderen,

En wellekoomt met dartel handgeklap³

Al 't Raedhuis, en ons wijze Vaderen.

Het heiligh Raedhuis wijd den Schouwburgh in,⁵

En wacht met zijn aendachtighe ooren,

Soo vierigh, als Karthagoos koningin,⁷

Belust het droef verslagh te hooren,

Hoe Ilium van Argos werd verplet,

En door de torts in d'assche raeckte:

Dat zoeter dan al 't Afrikaensch bancket¹¹

De tong, haer leckre zinnen smaeckte.¹²

Het nieuw tooneel drie eeuwen springt te rugh,

Om Aemstels vesten te verstooren,¹⁴

En bouwt de wreedheid eene breede brugh.¹⁵

't Aeloude Troje word herboren,

En gaet te gronde in 't gloeiende Amsterdam.

Ons Amstel zal een Xanthus strecken,¹⁸

Geverwt van bloed: de Kermerlandsche vlam,

Als 't Griexsche vier, de daecken lecken.

't Bestormt stadhuis dat zweemt na Priams hof.

Hoe kort kan 's werelds pracht verandren.²²

Hoe stuiftze wech voor wind in roock en stof.

3 dartel: uitbundig.

5 De opening geschiedde op Zondag 3 Januarie 1638. De regering van Amsterdam was daarbij echter niet tegenwoordig; zij woonde eerst 5 Februarie een voorstelling bij; - heiligh gebruikt Vondel onder invloed van het Latijnse sacer, dat ook kan verzwakken tot: eerwaardig; maar ook door het besef dat alle gezag een goddelike oorsprong had.

7 Dido luisterde vol aandacht naar het verhaal dat Aeneas haar deed van Trojes ondergang (Ilium: Troje; Argos: de Griekse Staat waar koning Agamemnon heerste); (Aeneïs, boek II).

11 bancket: gerechten, lekkernijen.

12 lecker: kieskeurig.

14 verstooren: verwoesten.

15 bouwt eene breede brugh: maakt ruim baan voor.

18 strecken: de plaats bekleden van (eigenl. zijn, dienen als); vgl. vs. 24.

22 kort: spoedig.

[p. 524]

 

Kristijnen strecken hier Kassandren,²⁴

25

By 't hair gesleurt. De bisschop Gozewijn

 

Besprenckelt als Priaem d'autaeren:

 

Daer Pyrrhus woed en moord, in Haemstees schijn,²⁷

 

En geen Klaeris noch griize hairen

 

Verschoont. de helsche en goddeloose Vries²⁹

30

Geen snoode Vlysses wijckt in boosheyd.

 

Noit leê Heleen door 't schaecken dit verlies,

 

Dat door des schenners trouweloosheid

 

Vrouw Machtelt deê. De schalcke Vossemeer³³

 

Bootst Sinons aerd na in 't stoffeeren.³⁴

35

Het zwanger paerd van Troje baert 'er weer

 

De krijghslien, die de kans doen keeren.

 

Heer Gijsbreght draeght zich als Anchises zoon,³⁷

 

En word door tegenspoed niet slapper:

 

Zijn deughden staen in top voor elck ten toon,

40

Niet min godvruchtelijck als dapper.

 

Proost Willem stort in 't priesterlijck gewaed,

 

Als Panthus, Phebus priester, neder.

 

Vrouw Badeloch, die op Kreüze slaet,⁴³

 

Verbeeld ons, hoe getrouw en teder

45

Oprechte liefde in rampen is belaen⁴⁵

 

Met haer beminde wedergade.

 

In Veenerick herleeft de kleene Askaen,

 

Waermeê de held op Gods genade

 

Zich scheep begeeft, en op een beter wacht:⁴⁹

50

Dat wy ter goeder uur beleven,

 

Nu Amsterdam en 't Aemstelers gheslacht

 

Zijn kroon ten hemel heeft geheven.

 

Zoo eens de vreê ons scheeprijck Y bestrael,

 

En 't oorlooghs onweer rust van ruisschen,⁵⁴

55

Kiest gans Euroop dees stad tot Amirael:⁵⁵

 

En 'k zie eer lang ons zilvre kruissen

 

Bezaeit met goud van starren eerst ontdeckt,⁵⁷

24 Kassandra was de dochter van Priamus: Kassandren: personages als Kassandra.

27 Daer: terwijl; Pyrrhus: de zoon van Achilles; schijn: gedaante.

29 de Vries: Grobber; eigenlik Claes de Grobber (zie bij vs. 481).

33 Vosmeer speelt hier dezelfde rol als Sinon, die zich door de Trojanen liet gevangen nemen en hun wist te beduiden dat ze het houten paard binnen de muren moesten halen.

34 stoffeeren ontwikkelt uit de betekenis: opsieren die van verdichten, leugens bedenken.

37 draeght zich: gedraagt zich, speelt dezelfde rol; Anchises zoon: Aeneas.

43 slaen op: overeenkomen met.

45 belaen met: bekommerd om.

49 een beter: iets beters; dus: op betere tijden, die wij gelukkig (ter goeder uur) nu beleven.

54 rusten van: ophouden met.

55 Amirael: aanvoerder. Wellicht een zinspeling op het zogenaamde ‘admiraalzeilen’, waarbij de deelnemers een aanvoerder kozen, die dan de haam van Admirael droeg (Ter Gouw, Amstelodamiana II, 395). Amirael is de oude vorm; de d is later ingevoegd.

57 eerst: pas. De dichter zal hier doelen op de schatten uit nieuw-ontdekte landen aangevoerd.

[p. 525]

 

En 't wapen, tot een hemelsch teecken,⁵⁸

 

Om hoogh, van mist noch aerdschen damp bevleckt,

60

Den zeeheld hart en moed in spreecken,

 

Daer hy, beducht door 't gieren van de naeld,⁶¹

 

In d'yszee drijft en dwaelt.⁶²

58 tot een hemelsch teecken: als een hemelse verschijning omhoog hem voorgaande en bezielende (hart en moed inspreeckend).

61 gieren: heen en weer gaan. Door de nabijheid van de Pool (waarlangs hij een weg naar Indië zoekt) is de kompasnaald onbetrouwbaar, wat hem beducht maakt.

62 In de latere uitgaven vervangen door: Door 't ys naar Indus dwaelt.

[p. 526]

Op den nieuwen Schouwburgh.
Aen den Raedsheer Nikolaes van Kampen.aant.

Wy bootzen 't groote Rome na in 't kleen,^{vs. 1}

Nu Kampen bezigh is met bouwen,

En na den hemel vaert met hout en steen.

Geschut noch donders van kortouwen⁴

Versteuren hem, terwijle Spinola⁵

Van boven ziet zijn maenden krimpen

In 's Princen weecken, en hoort in Breda

Ons kort, zijn lang belegh beschimpen.

De bouwkunst bloeit in 't midden van 't gevecht,

En opent schouwburgh en tooneelen:

Daer strijckt de grijze Raed het voorhoofd slecht,¹¹

En word door droeve en blijde speelen

Verquickt: daer groeit ons Amsterdamsche jeughd,¹³

Die in haer schick den bouwheer prijzen:

Zoo dat zijn naem, op 't schatren van haer vreughd,

Tot in den boogh om hoogh koomt rijzen,¹⁶

En stuit 'er op, en barst ten venstren uit.

Pompejus zou zijn eer benijden,

En Scaurus zelf, vernamen zy 't geluid,^18-19

Dat, na'et verloop der eerste tijden,

Hun faem verdooft; mits 't oude Rome vlack

Ter aerde plofte met zijn wallen,

En 't ijsselijck gevaerte kreegh een' krack,²³

In puin begraeven of vervallen.

De krijgh ziet heiligh noch onheiligh aen:

Wat kan 'er tegens staen?

vs. 1 Nl. door dit bouwwerk, klein in vergelijking met de grote Romeinse theaters.

4 kortouwen: een soort van kanonnen.

5 Spinola († 1630) ziet uit de hemel dat Frederik Hendrik evenveel weken nodig heeft om Breda in te nemen (20 Julie-10 Okt. 1637), als hij indertijd maanden (20 Aug. 1624-2 Mei 1625), en hoort hoe men in Breda hem daarom beschimpt.

11 slecht: vlak. De rimpels, door zorg veroorzaakt, worden glad gestreken: de vergrijsde regeerders kunnen zich daar ontspannen.

13 groeien: genot vinden (vgl. ergens in groeien).

16 in den boogh: in de kap (zie de afbeelding op blz. 544-45).

18-19 Pompejus en Scaurus hadden te Rome schouwburgen gesticht; vooral die van Scaurus wordt als prachtig beschreven; zelf: zelfs.

23 ijsselijck: geweldig groot.

[p. 527]

Kort Begriip.

1 Gysbreght van Aemstel, heer van Aemstelredam en Aemsterland, met 2 meer treffelicke heeren en edelen, om het vangen van graef Floris, die den 3 ouden adel verdruckte, en vrouw Machtelt van Velzen, zijn zusters dochter, 4 schendigh verkrachte, lang in ballingschap omgezworven hebbende, 5 quam, na de dood van 's graeven erfgenaem, weder 't Aemstelredam: 6 maer de graefsgezinden (waeronder Kennemers en Waterlanders de ver- 7 bittersten waren) belegerden hem in zijn stad een rond jaer lang, en om 8 die te vermeesteren, verzierden ten leste eenen aenslagh, en gelieten^{r. 8-9} 9 zich ofze aftrocken. Die van de stad vervolghden hen een stuck weeghs, 10 en brogten Vosmeer, den doortrapten spie, uitgemaeckt om d'Aemstel-¹⁰ 11 redammers te bedriegen, gevangen. Dezen, van Gijsbreght ondervraeght, 12 werd het leven geschoncken, en belast het rijsschip, genoemt het Zee-¹² 13 paerd, (waer in het puick van ridderen en knaepen, en de bloem der 14 krijgslieden met den reus verborgen lagen) te helpen inhaelen. Ter midder- 15 nacht, zijnde Kersnacht, eer de maen op, en terwijl de burgery zonder 16 achterdencken ter kercke in haeren yver opgetrocken was, overweldighde¹⁶ 17 de verborge laege de Haerlemer poort, en Vosmeer stichte brand in 't¹⁷ 18 rijsschip en door al de stad; waerop Diedrick van Haerlem met zijn kryghs- 19 volck, dat zich heimelijck in 't Katuizers klooster onthiel, en voort Willem¹⁹ 20 van Egmond met het gantsche leger, 't welck spade in den avond weder 21 keerde, binnen ruckten. Broer Peter, deken van de groote kerck, bragt 22 d'eerste tijding op het huis, zoo mevrouw van Aemstel over haeren²² 23 droom en gezicht vast bekommert was; dies de heer van Aemstel, ge-²³ 24 volght van de reedste bloedverwanten en bondgenooten na den Dam²⁴ 25 vloogh, en daer en elders orden zocht te stellen, en kerck en marckt te 26 beschermen, doch al vergeefs: waer van Badeloch bescheid kreegh door²⁶ 27 zijnen broeder Arend. Het raedhuis middelerwijl bestormt en vermeestert 28 zijnde, raeckte Gijsbreght van daer in het Klaerisseklooster, begeerigh 29 om bisschop Gozewijn van Aemstel, zijnen oom, en d'abdis Klaeris van 30 Velzen, zijn nicht, te bergen; het welck zy weigerden. De vianden op³⁰ 31 d'abdy aenvallende, dwongen den heer over den binnen-Aemstel te 32 vluchten. Hy aldaer de nieuwe zijde verloren, en d'oude mede in brand 33 ziende, en hoorende de ruitery de Doelebrugh over trecken, weeck na 34 den burgh met eenen hoop vlughtelingen, en verhaelde zijn gemaelin

r. 8-9 verzieren: verzinnen, bedenken; zich gelaten of: zich houden alsof.

10 doortrapt: volleerd, ervaren (nog niet met de tegenwoordige ongunstige kleur); spie: verspieder, spion; uitgemaeckt: uitgezonden.

12 belast: hem werd belast, opgedragen.

16 achterdencken: argwaan.

17 laege: hinderlaag; hier: de soldaten in de hinderlaag.

19 zich onthouden: zich ophouden.

22 zoo: terwijl.

23 vast: intussen.

24 reedste: wakkerste, strijdvaardigste.

26 bescheid: bericht verslag.

30 bergen: in veiligheid brengen.

[p. 528]

35 het overige van zijn wedervaeren; gelijck oock de bode kort daer op 36 hem verslagh dede, hoe het met d'abdije en al de stad voort afgeloopen 37 was. Terstond dedemen van 't slot eenen uitval en werd binnen gedreven, 38 met verlies van Arend van Aemstel, dien de broeder doodlijck gewond 39 boven brogt, daer hy daetelijck den geest gaf. Stracx quam de heer van³⁹ 40 Vooren het huis opeisschen, het welck Gijsbreght hem rustigh afsloegh.⁴⁰ 41 Maer terwijl hy ijverde om gemaelin en kinders met allen den gevlughten 42 scheep te doen gaen, en voor had zelf het huis te verdedigen, ver- 43 scheen'er Rafael, een der zeven engelen, die hem vermaende zich met 44 allen den zijnen te water en na Pruissen te begeven, en daer een stad, 45 die noch Holland heet, te stichten, en vertrooste den godvruchtigen 46 held, met de voorspelling der toekomende grootheid van Aemstelredam, 47 en 't geluck zijner nakomelingen: en daer op verliet Gijsbreght het slot.

48 Het tooneel is voor en in de stad en op het huis. Gijsbreght van Aemstel⁴⁸ 49 doet de voorrede. De Reien bestaen uit Amsterdamsche maeghden,⁴⁹ 50 edelingen, Klaerissen en burghzaten. het treurspel begint na middagh⁵⁰ 51 ten drie uuren, en eindigt in den morgenstond.⁵¹

39 daetelijck: met t uit de vorm daetlijck; Stracx: kort daarna.

40 rustigh: kloek, vastberaden.

48 Deze aanwijzing dient om te kennen te geven dat de eenheid van plaats (die feitelik prijs gegeven werd!) volgens de voorschriften gehandhaafd bleef.

49 De voorrede is hier de expositie door de monoloog in het eerste bedrijf.

50 burghzaten: bewoners van de burcht.

51 Ook de tijd bleef dus tot één dag beperkt.

[p. 529]

Spreeckende Personagien.

GYSBREGHT VAN AEMSTEL.

VVILLEBORD, Vader van 't Kathuizers Klooster.

AREND VAN AEMSTEL, Gijsbreghts broeder.

VOSMEER, de Spie.

REY VAN AMSTERDAMSCHE MAEGHDEN.

VVILLEM VAN EGMONT, veldheer.

DIEDRICK VAN HAERLEM, maerschalck.

HOPLIEDEN.

POORTIER VAN 't KLOOSTER.

REY VAN EDELINGEN.

BADELOCH, vrouw van Aemstel.

BROER PETER, deken.

BONDTGENOOTEN.

REY VAN KLAERISSEN.

GOZEWYN VAN AEMSTEL, Bisschop van Vitrecht.

KLAERIS VAN VELSEN, abdis.

REY VAN BVRGHZATEN.

BODE.

VLVGHTELINGEN.

DE HEER VAN VOOREN met den trompetter.

ADELGVND, Gijsbreghts dochter.

VEENERICK, Gijsbreghts zoontje.

RAFAEL, een der zeven engelen.

Stomme.

KATVIZER.

EGMONDS SOLDAETEN.

GYSBREGHT VAN AEMSTELS DIENAERS.

WITTE VAN HAEMSTEE, graef Floris onechte zoon.

TEKSTKRITIEK: vs. 60, in de oude druk staat hard; in de latere hart.