De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

[p. 498]

Behovde reis aen Willem Pizo,aant.^*

Graef Maurits van Nassaus Docktor,
Staande op sijn vertreck naer Brezijl.

O Pizo, die, tot 's Graven heil,

Naar 't suickerlant, Brezijl, gaat varen,
Gewenschte wint die vare in 't zeil,
En voere u veiligh door de baren,
En zette u vrolick op het strant,
Daar Nassau nu zijn vaandel plant.

Geen menschevreeter knaagh uw been:

Geen koegel quets gesonde leden,
Daar 't roockt en hagelt om u heen:^{vs. 9}
En is 'er kracht in mijn gebeden,
Zoo smette u geen vergifte lucht:¹¹
Zoo volge uw ampt een goet gerucht.¹²

Godts zegen vloeye in d'artzeny,

Die ghy tot 's meesters quaal zult bruicken,
En wat ghy voorneemt, dat gedy
Zoo wel, dat wy in Hollant ruicken,¹⁶
Hoe Maurits Grafelijcke gunst
Beschenckt uw kostelicke kunst.

De zege, die de Vorst behaalt,

Wort dan uw zorge toegeschreven;
Vw eer met zijn triomf bepaalt,²¹
Door zoo veel Indiaansche steden,²²
En over al den Oceaan,
Van schat en schepen overlaên.

Vw pillen wijcken dan in faam

* Van 1636. Afgedrukt volgens de tekst in Vondels Verscheide Gedichten 1644, blz. 214.
Willem Pizo, die te Leiden studeerde, en te Caen in 1633 promoveerde, vertrok in Oktober 1636 als lijfarts van Graaf Joan van Nassau naar Brazilië. Na zijn terugkeer vestigde hij zich te Amsterdam. Huygens wijdde een gedicht aan een van Pizo's wetenschappelike geschriften.

vs. 9 't roockt en hagelt: te midden van kruitdamp en kogels.

11 vergifte: vergiftige.

12 een goet gerucht: vermaardheid (onderw.); dus: moogt gij bij de uitoefening van uw ambt een goede naam verwerven.

16 ruicken: gewaarworden.

21 Vw eer (wort) met zijn triomf bepaalt: valt samen met zijn succes (bepaalt: begrensd).

22 Door: alom in.

[p. 499]

 

Geen Roomsche Pizoos noch hun zoonen,²⁶

 

Wier oude en lang bekende naam

 

Noit quam ter ooren hun, die woonen

 

In d'andre weerelt wijt en zijt,

30

Ontdeckt by onzer oudren tijdt.³⁰

 

Dat wenscht u mijne Poëzy,

 

Waar na uw drooge lippen dorsten.

 

Dat wenschen hartelijck met my

 

Zoo veel geleerde en brave borsten,

35

Die deerlick op den oever staan,³⁵

 

En sterven, nu ghy t'zeil moet gaan.

26 Pizoos: het geslacht Pizo was te Rome vermaard.

30 by onzer oudren tijdt: ten tijde van ons (naaste) voorgeslacht. De bedoeling is: uw roem, in dat vreemde werelddeel, strekt zich verder uit dan die van de Romeinse naamgenoot.

35 deerlick: droevig, treurend.

TEKSTKRITIEK: vs. 26, de oudste druk heeft foutief: hun boonen; in de latere uitgaven is dit verbeterd.